27. araştırma sonuçları toplantısı 3. cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

köylerdir ve Corasium (Susanoğlu) limanına yalnızca yaklaşık on kilometre
uzaklıktadırlar. Öbür büyük köy yerleşimlerinden sık yapı dokusu, nitelikli
duvar örgüsü, anıtsal bazilikaları, taş döşeme yolları ve kentsel öğeler olarak
nitelendirebileceğimiz dörtayakları ile ayrılmaktadırlar. Her iki köydeki
yapıların önemli çoğunluğunu konutlar oluşturmaktadır. Depo, dükkân,
yönetim merkezi, vb. işlevleri olan yapıları öbürlerinden ayırdedebilmek için
araştırmaları sürdürmek gerekmektedir. Geç Antik Dönemde Anadolu’da,
Suriye’de ve Filistin’de genellikle evlerin giriş katı ahır, depo gibi belli işlevleri
gören bölümlere ayrılmış, ikinci kat ise ana yaşam yeri olarak kullanılmıştır.
Araştırma bölgesindeki yerleşimlerde giriş katlarında üzüm/zeytinyağı presi,
yalak, ve hayvan bağlama yerleri gibi işlevsel öğelere pek az rastlanmaktadır. 6
Her iki köyün de yerleşim planı düzenli değildir, bir başka deyişle
yerleşim belli bir tasarımdan yola çıkarak gelişmemiştir (Çizim: 1 ve 2).
Ancak yerleşimlerde bir takım tasarım öğeleri ve ölçütleri görülebilmektedir.
Bu özellikle köylerin girişinde ve bazilikalara giden yolların tasarımında göze
çarpmaktadır. Örneğin, köyleri birbirine bağlayan yollar üzerine yapılmış
dörtayaklar köyleri uzaktan belli eden görsel öğelerdir. Bu dörtayaklardan
bir tanesi Karakabaklı’da bir ölçüde ayaktadır (Resim: 3). Işıkkale’deki
dörtayağın ise ancak payelerinin kalıntıları bulunmaktadır. Yerel dilde
alttangeçme olarak bilinen bu yapılara yalnız bu iki köyde rastlanmıştır.
Işıkkale ve Karakabaklı Köyleri arasındaki yakın ilişkiyi yapı
programlarındaki koşutlukta da gözlemlemek olanaklıdır. Daha önce sözü
edilen anıtsal dörtayaklar her iki köyün güney sınırında büyük olasılıkla
beşinci yüzyılda inşa edilmiş, altıncı yüzyılın ilk yarısında ise bazilikaların
yapımı sırasında ya da hemen öncesinde şapele dönüştürülmüştür. Bu iki
köyde eş zamanlı yapı etkinliği, iki köy arasında bir tür yönetsel, ekonomik
ve belki de dinsel bir ilişki olduğunu düşündürmektedir. Öte yandan Işıkkale
ve Karakabaklı, yapı dokuları, duvar örgüsü teknikleri, ve tarımsal üretim
alanlarının dağılımında birbirinden oldukça farklıdır. Işıkkale’de çok sayıda
6 Kilikya’da Erken Bizans Dönemi konut mimarîsi için bkz. I. Eichner, “Frühbyzantinische
Wohnhäuser in Kilikien: Arbeitsbericht über die Kampagne 2003 und einige Ergebnisse des
Projektes,” Araştırma Sonuçları Toplantısı 22.1: 201-12.
204