Birinci Basamakta Adli Tıp - Balıkesir Tabip Odası

Trafik Kazaları ve Bilirkişilik
Çağlar ÖZDEMİR
Trafik kazaları, tıbbi boyutu kadar, sosyal, ekonomik, hukuki boyutları ile de dikkat çeken
önemli bir toplumsal sorundur. Dünyada trafik kazalarında ölen kişi sayısının 1 milyon/yıl,
yaralanan kişi sayısının ise 15 milyon/yıl üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. 1
Trafik kazaları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de doğal kaynaklı olmayan ölümler içerisinde
ilk sıradaki yerini korumaktadır. 2,3,4,5 Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri
Başkanlığı tarafından yayınlanan istatistiklere göre 1981–2009 yılları arasında trafik kazası
sonucu ölen kişi sayısı 156,422’dir. 6,7 Mevcut istatistiğin sadece kaza yerinde ölen kişi sayısını
yansıttığı, hastaneye sevk sırasında, hastanede ya da taburcu edildikten sonra ölen trafik kazası
kurbanları kapsamadığı düşünüldüğünde mevcut rakamın, sorunun sadece bir boyutunu
yansıttığı rahatlıkla öngörülebilir.
Yolculuk mesafesi, süresi, karayolları üzerinde yoğunlaşan taşımacılık sistemi, hız limitleri,
madde etkisi altında araç kullanımı, yol güvenliği önlemleri gibi çok sayıda faktör yanında,
şehir nüfusundaki artışa paralel olarak trafiğe çıkan araç sayısındaki artış, insanların yoğun
iş yaşantıları içinde araçlarını daha fazla kullanma ihtiyaçları, araç sürücüleri ve yayaların
ortak kullanım alanı olan trafikteki yakın temaslarını da beraberinde getirmektedir. Sadece
maddi hasar meydana gelmiş trafik kazalarında izlenecek prosedürü kazaya karışan tarafların
insiyatifleri doğrultusunda basitleştirmek mümkün bulunmakla birlikte, yaralama ve ölümle
sonuçlanan trafik kazaları, daha ayrıntılı bir takım yasal prosedürleri de beraberinde getirmektedir.
Trafik kazalarına yönelik soruşturmalar sırasında ortaya çıkan pek çok yasal sorunu, farklı
adli bilimler alanlarından sağlanacak katkılar ve multidisipliner yaklaşımlar ile çözmek mümkündür.
Hız ve alkol kontrollerinin olağanlaştığı, özellikle uzun yol sürücülerinin direksiyon
başında geçirdiklerini sürelere yönelik trafik denetimlerinin sürdürüldüğü, trafiğe çıkan araç
muayene ve kontrollerinde belirli standartlar sağlandığı günümüzde meydana gelen bir trafik
kazasının araştırılmasında; trafik kazalarını etkileyen en önemli parametrenin “insan faktörü”
olduğu da unutulmadan, trafik kazasına neden olma olasılığı bulunan yola ve araca ait teknik
bileşenlerin de ayrıntılı olarak incelenmesi ve yorumlanması kaçınılmazdır. Ancak gelinen
noktada; trafik kazalarında gerek olay yeri ve araç incelemesi, gerek yaralanma ve/veya ölüme
neden olan travmanın dokümantasyonu, gerekse hukuki süreçte ortaya atılan iddiaların geriye
dönük olarak araştırılması açısından Salaçin’in 1996 yılında tariflediği kriter ve ihtiyaçların 8
gerisinde kalındığı açıktır.
Trafik kazalarına yönelik adli soruşturma ve dava sürecinde, kaza öncesi aracın hızı, çarpma/
çarpışma yönü, olaya karışan araç ve yayaların olay anındaki konum, hareket ve davranışları,
trafik kurallarına uyumları, frenaj, kaza, intihar, cinayet olasılıkları, aracı kullanan kişinin
kim olduğu, kazaya ya da ölüme neden / katkısı olan herhangi bir hastalık ya da ilaç, alkol,
Birinci Basamakta Adli Tıp 81