Birinci Basamakta Adli Tıp - Balıkesir Tabip Odası

6. Alkol ve keyif verici – Bağımlılık yapıcı maddeler
a) Alkol
Günlük yaşantımızda alkolün çeşitli türleriyle karşılaşsak da zehirlenme olgularında sıklıkla
etil alkol ve metil alkol rol oynar. Öyküsü neredeyse insanlık tarihi kadar eski olan alkollü
içecekler, santral sinir sistemi üzerindeki depresör etkileri nedeniyle birçok kazaya ve aşırı
tüketim sonrası akut entoksikasyonlara neden olmaktadır. Bir keyif aracı olarak tüketilmesinin
yanı sıra, sanayi alanında özellikle çözücü (solvent) olarak kullanıldığı yerlerde ciltten
emilerek de zehirlenmeye neden olabilir. Kanda 100 mg/dl etil alkol varlığı ciddi sarhoşluk
belirtilerinin başlaması için yeterlidir. 200 mg/dl düzeyinde bulantı, kusma, çift görme, ataksi
oluşur. 300 mg/dl ve üzerinde hipotermi, disartri, amnezi ve solunum depresyonu belirgindir.
Bu düzey aşıldığında santral sinir sistemi depresyonu ve gelişen asidoza bağlı miyokard
adelesinin disfonksiyonu da eklenerek kardiyovasküler kollaps denilen ağır ölümcül tablo ortaya
çıkar. Tabloya pankreatit de eklenirse klinik daha ağır seyreder. Bir cesette, ölüm nedeni
olarak başka bir faktörün katkısı yoksa, 350 mg/dl kan alkol düzeyi saptanması, ölüm sebebi
olarak akut alkol entoksikasyonu yazmak için yeterlidir.
Alkol ve sürüş güvenliği: Bu konu, alkol kullanımının resmen yasak olduğu İslam ülkeleri
dahil olmak üzere tüm dünyada yaygın bir sorundur. Küçük miktarda alınan alkol bile araç
kullanma becerisinde azalma oluşturur. Objektif testler yalnızca 30 mg/100 ml (0.3 promil)
kan alkol düzeyinin bile taşıt kullanma becerisinde azalmaya neden olduğunu göstermiştir. 9
Motorlu bir araç karmaşık bir makinedir ve kullanımı beceri, dikkat, uyanıklık ve zihinsel
keskinlik gerektirir. Tüm bu faktörler, alkol tarafından azaltılır hatta bazen ortadan kaldırılır.
Bir otomobili güvenle süremeyecek kadar alkol etkisinde olan biri, dış görünüş itibarıyla
“ayık” olabilir. Çünkü, gözlenebilir alkol intoksikasyonu belirtileri, yüksek kan alkol düzeyleri
etkisiyle kaba motor becerilerdeki azalmayla ortaya çıkar. Oysa, 50 mg/dl gibi düşük
düzeyler bile sürüş kapasitesini etkileyecek ince motor koordinasyonda azalmaya yol açmaktadır.
11 Genel kabul eğilimi, 100 mg/dl (1 promil) kan alkol düzeyinde, kişinin güvenli araç
kullanma yeteneğinin ortadan kalktğının kabul edilmesi gerktiği yönündedir. Bu tespitten
sonra ayrıca nörolojik muayeneye gerek olmamalıdır.
b) Metil alkol (Metanol)
Sanayide kullanılan bu alkol türü, sentetik olarak da elde edilebilen, ucuz olduğundan sahte
içki ve kolonya yapımında kullanılan çok toksik bir maddedir. Toksik özelliği, vücuda ağız
yoluyla, solunum yoluyla veya ciltten emilimle alınmasından sonra metabolizasyonu sırasında
açığa çıkan formaldehit ve formik asitten kaynaklanmaktadır. Bu metabolitlerin optik sinirde
oluşturduğu hasar dönüşümsüzdür. Akut zehirlenmelerde tablo, yorgunluk hissi, baş dönmesi,
bulantı-kusma ile başlayıp, görme keskinliğinin azalması, hipotansiyon, metabolik asidoz, derin
koma şeklinde seyreder. 30 ml metanolün ağızdan alımının öldürücü olabildiği bilinmektedir.
c) Morfin ve türevleri (Opioidler)
Afyon alkaloidlerinden en yaygın kullanılanı morfin ve bunun yarı sentetik bir türevi olan diasetil
morfin (eroin) dir. Toksik doz alımı, çoğu kez, gelişen tolerans sebebiyle aşırı miktarda
madde alımı nedeniyle, nadiren de intihar amaçlıdır. Öldürücü düzey, tolerans gelişmemiş
bir kişide 30-40 mg iken, bazı bağımlılarda bu miktar 2000 mg’a çıkabilmektedir. Koma,
myozis (topluiğne başı büyüklüğünde pupillalar) ve bradipne başlıca bulgulardır. Hipotansiyon,
hipotonus, hipotermi ve siyanoz tabloya eşlik eder.
172
Birinci Basamakta Adli Tıp