Derveşandina neftê ji Herêma Kurdistanê zêde û zêde dibe... Ev jî ...
Derveşandina neftê ji Herêma Kurdistanê zêde û zêde dibe... Ev jî ...
Derveşandina neftê ji Herêma Kurdistanê zêde û zêde dibe... Ev jî ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hejmar/Nr. 114<br />
22 Îlon / September 2011<br />
�������������������������������<br />
�����������������������������<br />
Ç A P A E W R O P A<br />
Rojnameya<br />
Kurdên Diyaspora<br />
Deutschland 1,50 Euro | Österreich 1,50 | Belgium 1,50 Euro | Danmark 15,00 DKK | France 1,50 Euro | Nederland 1,80 Euro | Norway 15 NOK | Schweiz 2,70 CHF | Sverige 21,00 SEK<br />
<strong>Ev</strong> <strong>jî</strong> Monîkaya kurd e<br />
<strong>Ev</strong> nav Helkewt Zahir lê kiriye. Monîka niha amadekariya alb<strong>û</strong>mekê dike <strong>û</strong> dibêje:<br />
Ti pêwendiya navê min bi Monika Lewinsky <strong>û</strong> Monika Bellucî re nîne. 9<br />
Rojane 300<br />
hezar<br />
bermîl<br />
Mala Êzîdiyan li Celle<br />
n<strong>û</strong>nertiya Kurdan dike. Pirsgirêkên<br />
civakî hebin saziyên<br />
alman bi wan dişêwirin 7<br />
4 191631 701506<br />
0 0 0 3 8<br />
9 771869 104000<br />
3 8<br />
Serokê Kongreya Gel Remzî<br />
Kartal got ‘li gor me <strong>jî</strong> ecêb e<br />
<strong>ji</strong> ber çi Tirkiyeyê di vê demê<br />
de tomara dengê weşand’ 11<br />
Great<br />
Britain<br />
Malpera n<strong>û</strong> ya<br />
R<strong>û</strong>dawê veb<strong>û</strong><br />
.eu<br />
DALKURD<br />
rêgiran nas nake<br />
Keç b<strong>û</strong>n sampiyon <strong>û</strong><br />
mêr <strong>jî</strong> lîderê lîgê ne<br />
<strong>Derveşandina</strong><br />
<strong>neftê</strong> <strong>ji</strong> <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> <strong>zêde</strong><br />
<strong>û</strong> <strong>zêde</strong> <strong>dibe</strong>...<br />
8<br />
12<br />
Zilamekî kurd li Hewlêrê<br />
xușka xwe ya ducanî bi 12 gulleyan<br />
kușt. Di zikê Gulistanê<br />
de zarokek 8 mehî heb<strong>û</strong> 13<br />
www.rudaw.eu<br />
info@rudaw.eu
2 Rojev R<strong>û</strong>daw Hejmar 114<br />
Koln (R<strong>û</strong>daw) - Roja yekşema borî<br />
(18.09.2011) Serokkomarê Tirkiyeyê<br />
Abdullah Gul <strong>ji</strong> bo serdanek<br />
çend ro<strong>jî</strong> hat Almanyayê. Gul di serdana<br />
xwe de hevdîtin bi Serokkomarê<br />
Almanyayê Christian Wulff <strong>û</strong><br />
Serokwezîr Angela Merkel re <strong>jî</strong> pêk<br />
anîn.<br />
B<strong>û</strong>yerek roja duşemê evarî b<strong>û</strong><br />
sedema panîkê. Wê êvarê li salonek<br />
Zanîngeha Humboldt li bajarê<br />
Berlînê Serokkomarê Tirkiyeyê<br />
Abdullah Gul wê axaftinek pêşkeşî<br />
hejmarek kesên dawetkirî bikira.<br />
Beriya ku Abdullah Gul dest bi<br />
axaftina xwe bike, polîsên Berlînê<br />
bi sedema metirsiya heb<strong>û</strong>na bombeyekê<br />
li salonê, çalakî rawestand<br />
<strong>û</strong> salon vala kirin. Polîsên Berlînê<br />
daxuyandin ku telefonek <strong>ji</strong> wan re<br />
hatiye ku bombeyek li salonê hatiye<br />
bicihkirin <strong>û</strong> wan ew tehdît gelekî<br />
ciddî girtiye. Piştî lêkolînan <strong>û</strong><br />
nedîtina ti maddeyên teqemeniyê,<br />
Gul vegeriya salonê <strong>û</strong> axaftinek<br />
derbarê “Pêwendiyên tirkî-almanî<br />
<strong>ji</strong> Hevgirtina Almanî heya Yekîtiya<br />
Ewropayê“ kir.<br />
Kurdan Gul protesto kirin<br />
Di heman êvarê de, li pêş zanîngehê<br />
komek çalakvanên kurd <strong>jî</strong><br />
nerazîb<strong>û</strong>na xwe derbarê serdana<br />
Serokkomarê Tirkiyeyê Abdullah<br />
Gul anîn ziman. Çalakvanên kurd<br />
<strong>ji</strong> bo mafên Kurdan <strong>û</strong> azadiya serokê<br />
PKKê Abdullah Ocalan dengê<br />
xwe bilind dikirin. Li gor polîsên<br />
Berlînê ti pêwendî di navbera çalakvanên<br />
kurd <strong>û</strong> telefona derbarê<br />
bombeya li salonê de tune ye.<br />
Bi milyonan Dolarên Saddam Huseyîn hatin dîtin<br />
Koln (R<strong>û</strong>daw) - Weke ku ajansa<br />
‘Soumaria News’ belav kir, hik<strong>û</strong>meta<br />
Îraqê 116 milyon dolarên<br />
amerîkî yên ku re<strong>jî</strong>ma Saddam <strong>ji</strong><br />
Îraqê derxistib<strong>û</strong>n, ş<strong>û</strong>nde wergirt. Li<br />
gor daxuyaniya komisyonek Parle-<br />
mena Îraqê, ew 116 milyon li ser<br />
navê keseki nêzîkî Saddam Huseyîn<br />
di bankeyek fransî de hatib<strong>û</strong>n razandin.<br />
Hat daxuyandin ku pere wê di navbera<br />
2 mehan de bo ser kontoyên<br />
li hevkarên n<strong>û</strong> digere<br />
R<strong>û</strong>daw tora xwe ya hevkaran berfireh dike<br />
R<strong>û</strong>daw <strong>ji</strong> bo ku hîn bêtir <strong>û</strong> <strong>ji</strong> nêzîk ve <strong>ji</strong>yana Kurdên<br />
Ewropayê bişopîne, li hevkar <strong>û</strong> peyamnêrên n<strong>û</strong> li<br />
hem<strong>û</strong> welat <strong>û</strong> bajarên Ewropayê digere. Baş zanîna<br />
bi kurdî şert e <strong>ji</strong> bo hevkariyê.<br />
Kesên eleqedar dikarin serî li R<strong>û</strong>dawê bidin:<br />
info@rudaw.eu<br />
Fona Pêşketinê ya Îraqê bên şandin.<br />
Li gor biryareke Neteweyên<br />
Yekgirtî (NY) ya sala 2003ê, divê<br />
hem<strong>û</strong> pereyên re<strong>jî</strong>ma Saddam ku li<br />
derve bên dîtin, <strong>ji</strong> bo foneke <strong>ji</strong> bo<br />
avadankirina Îraqê bên şandin.<br />
Di serdana Almanyayê de<br />
Ji tirsa bombeyê, Abdullah Gul <strong>ji</strong> salonê hat d<strong>û</strong>rxistin<br />
Polîsê Berlînê ragehand ku ti pêwendî di<br />
navbera çalakvanên kurd <strong>û</strong> telefona derbarê<br />
bombeyê de tune ye<br />
Bihara Ereban<br />
Rojnameyeke siyasî <strong>û</strong> heftane<br />
Xwedî<br />
Rudaw Media GmbH<br />
Sern<strong>û</strong>ser<br />
Ako Mihemed<br />
akopress74@yahoo.com<br />
Rêvebirê Nivîsînê<br />
Nasredîn Akyol<br />
nasredin@rudaw.eu<br />
Redaksiyon<br />
Firat Kelehkî<br />
kelehkî@yahoo.com<br />
Mehmet Sebatli<br />
sebatli@hotmail.com<br />
Besam Mistefa<br />
wardoz@gmail.com<br />
Mihemed Tahir<br />
mtahir2011@windowslive.com<br />
Dîzayner<br />
Hamdullah Yumlu<br />
Îdare <strong>û</strong> belavkirin<br />
Mustefa Sefîq Edilbî<br />
gare2005@hotmail.de<br />
Şêwirmendê yasayî <strong>û</strong> aborî<br />
Ayhan Çîftçî<br />
Navnîşan<br />
Rudaw Media GmbH<br />
Gutenbergstr. 63a<br />
50823 Köln/Germany<br />
Pêwendî<br />
Telefon: +49 (0) 221-26 00 40 02<br />
Telefax: +49 (0) 221-26 00 49 81<br />
www.rudaw.net / www.rudaw.eu<br />
info@rudaw.eu<br />
Belavkirin / Vertrieb:<br />
Axel Springer Vertriebsservice GmbH<br />
Süderstraße 77<br />
20097 Hamburg<br />
www.as-vertriebsservice.de<br />
R<strong>û</strong>daw <strong>ji</strong> bo nivîsên ku bi nav tên<br />
weşandin ne berpirsyar e.<br />
© Hem<strong>û</strong> maf parastî ne
Rojev<br />
Hejmar 114 R<strong>û</strong>daw<br />
Rojev<br />
Hêmin Xoşnaw<br />
Belavkirina kaseteke<br />
deng derbarê got<strong>û</strong>bêja<br />
dezgeha sîxuriyê<br />
ya Tirkiyeyê <strong>û</strong><br />
çend berpirsiyarên<br />
PKKê hefta borî di înternetê de<br />
hat belavkirin. Jêderekî bawerpêkirî<br />
dibêje: “Baskekî nava dezgeha<br />
MITê li pişt vî karî ye.”<br />
Tomara deng, ku di malpera<br />
ajansa Dîcle DIHA de hat weşandin,<br />
çend aliyên veşartî derbarê<br />
got<strong>û</strong>bêjên dewleta Tirk ligel<br />
PKKê eşkere kir. Di vê tomara<br />
deng de wisa derdikeve ku du n<strong>û</strong>nerên<br />
MITê, ligel herdu berpirsiyarên<br />
PKKê, Endamê Konseya<br />
Rêveberiya KCKê Mustefa Karasu<br />
<strong>û</strong> berpirsê PKKê li Ewropa Sebrî<br />
Ok, herwiha Endamê Konseya<br />
KNKê Zubeyîr Aydar li paytextê<br />
Norwêjê Oslo civiyane.<br />
Rayagiştî dizane dewlet ligel<br />
Ocalan diaxive<br />
<strong>Ev</strong> nêzîka du salan e medyaya<br />
Tirkiyeyê qala got<strong>û</strong>bêjên ligel<br />
Ocalan <strong>û</strong> PKKê dike, lê heya belavb<strong>û</strong>na<br />
vê tomara deng nedihat<br />
zanîn kî got<strong>û</strong>bêjan dike <strong>û</strong> li ku tên<br />
kirin. Lê n<strong>û</strong>çeya DIHA bi navnîşana<br />
“Naveroka vê hevdîtinê Erdogan<br />
dişewitîne”, perde li ser<br />
nehêniyan rakir.<br />
Parêzerê Ocalan, Dogan Erbaş: Qedexekirina hevdîtina Îmraliyê destpêka şerekî n<strong>û</strong> ye<br />
Medya Denîz - Parêzer<br />
Dogan Erbaş ragehand<br />
ku <strong>ji</strong> 27ê Tîrmehê heta<br />
niha rayedarên dewletê<br />
nahêlin ew bi Serokê<br />
PKKê Abdullah Ocalan re<br />
li Girava Îmraliyê hevdîtin<br />
pêkbînin. Erbaş got<br />
yek siyasî <strong>û</strong> yek <strong>jî</strong> huq<strong>û</strong>qî<br />
du aliyên vê pirsgirêkê<br />
hene <strong>û</strong> got ku “<strong>Ev</strong> destpêka<br />
şerekî n<strong>û</strong> ye”.<br />
Parêzer Dogan Erbaş <strong>ji</strong><br />
sala 1999ê ve di bin banê<br />
Gelo tomara deng Erdogan dişewitîne?<br />
“Baskekî di nava<br />
MITê de li pişt<br />
belavkirina<br />
kasetê de ye”<br />
Li gor Îlhamî Işik (Balikçi), got<strong>û</strong>bejên<br />
PKK <strong>û</strong> MITê li Almanya, Enqere <strong>û</strong> Selahaddînê<br />
çend caran hatine çêkirin<br />
Çavdêrên siyasî ev agahdariya<br />
ajansa navbirî weke hewldanekê<br />
bo veşartina çavkaniya belavkirina<br />
vê tomara deng wesif dikin.<br />
Îlhamî Işik (Balikçî) ku çend<br />
caran li ser daxwaza wan kesên<br />
got<strong>û</strong>bêjan ligel Ocalan dikin serdana<br />
Îmralî kiriye <strong>û</strong> Ocalan dîtiye,<br />
bi baweriya wî PKK li pişt belavkirina<br />
vê tomara deng e, navbirî<br />
di vî alî de bo R<strong>û</strong>dawê dibêje: “<strong>Ev</strong><br />
tomara deng piştî ku <strong>ji</strong> aliyê PKKê<br />
hatiye destkarî kirin, hatiye weşandin.<br />
PKKê berê <strong>jî</strong> karên bi vî<br />
rengî kirine. Niha PKK di aliyê<br />
diplomatik de hatiye îzolekirin,<br />
wisa dibîne ev tomara deng xala<br />
lawaz ya Erdogan e <strong>û</strong> hevsengiyan<br />
diguherîne.”<br />
Balikçî d<strong>û</strong>r dibîne belavb<strong>û</strong>na vê<br />
kasêtê bandoreke xerab li ser hik<strong>û</strong>meta<br />
AKPê bike: “Çimkî ev du<br />
sal in raya giştî ya Tirkiyeyê dizane<br />
dewlet got<strong>û</strong>bêjan ligel Ocalan<br />
dike.”<br />
Her çiqasî dîroka vê civînê di<br />
tomara deng de ne diyar e, lê <strong>ji</strong><br />
got<strong>û</strong>bêjê diyar e ev pêncemîn r<strong>û</strong>niştina<br />
di navbera MIT <strong>û</strong> PKKê de<br />
ye <strong>û</strong> di destpêka sala 2010ê de<br />
hatiye kirin, lêbelê Balikçi wisa<br />
dibîne hem<strong>û</strong> got<strong>û</strong>bêj li Oslo çêneb<strong>û</strong>ne:<br />
“Li Almanya, Enqere <strong>û</strong> Silêmaniyê<br />
çend caran got<strong>û</strong>bêj<br />
hatine kirin.”<br />
Yek <strong>ji</strong> serkirdeyên PKKê ku tevî<br />
van got<strong>û</strong>bêjan b<strong>û</strong>ye, Mustefa Ka-<br />
Buroya Huq<strong>û</strong>qê ya Sedsalê<br />
de dixebite <strong>û</strong> diçe serdana<br />
Serokê PKKê Abdullah Ocalan<br />
li Girava Îmraliyê. Erbaş<br />
bi bîr xist ku wan <strong>ji</strong> 27ê Tîrmehê<br />
<strong>û</strong> vir de serdana Ocalan<br />
nekirine <strong>û</strong> got em rastê<br />
binpêkirina mafekî hiq<strong>û</strong>qî<br />
hatine. Erbaş wiha axivî: “Ji<br />
ber ku me serî li Dadgeha<br />
Mafê Mirovan a Ewropayê<br />
dayê, pewîst e em bi Ocalan<br />
re her heftê carekê hevdîtinê<br />
çêkin. Hem<strong>û</strong> peymanên nav-<br />
Di 16-17ê Hezîrana<br />
2010ê de otomobîlek<br />
camreş ku çend berpirsên<br />
tirk tê de b<strong>û</strong>n li<br />
cihekî nêzîkî Qendîl<br />
ligel berpirsên PKKê<br />
civiyan.<br />
rasu ye <strong>û</strong> çend biryarên girtina wî<br />
li Ewropa hene, lewma nayê bawerkirin<br />
Karasu ç<strong>û</strong>be Ewropa <strong>û</strong><br />
tevî got<strong>û</strong>bêjên ligel MITê b<strong>û</strong>be.<br />
Lêbelê bi baweriya Balikçî: “Ç<strong>û</strong>na<br />
Karasu bo Ewropa tiştekî <strong>ji</strong> rêzê<br />
ye <strong>û</strong> her demekê dikare here <strong>û</strong><br />
bê.”<br />
Çavkaniyeke bawerpêkirî <strong>ji</strong> R<strong>û</strong>dawê<br />
re ragehand: “Got<strong>û</strong>bêj çend<br />
caran di navbera herdu aliyan de<br />
li derdora Qendîlê hatiye kirin. Di<br />
rojên 16 <strong>û</strong> 17ê Hezîrana par de,<br />
otomobîleke camreş modela<br />
GMC, ku çend berpirsên tirk tê de<br />
b<strong>û</strong>n li cihekî nêzîkî Qendîl ligel<br />
berpirsên PKKê civiyan. Mustafa<br />
Karasu bi nasnameya hevwelati-<br />
netewî vî mafî didin me, lê<br />
rayedar ev du meh in astengiyan<br />
derdixin, ev <strong>jî</strong> bi me re<br />
gumanan çêdike.”<br />
Erbaş helwesta rayedarên<br />
dewletê <strong>jî</strong> nirxand <strong>û</strong> got “Dibê<strong>ji</strong>n<br />
koster xirab e, t<strong>û</strong>fan<br />
heye. Havînê çawa t<strong>û</strong>fan çê<strong>dibe</strong>?”<br />
Erbaş bal kişand ser germiya<br />
pêvajoyê <strong>û</strong> got, “Eger<br />
wiha berdewam bikin <strong>û</strong> nehêlin<br />
em muwekîlê xwe bibînin,<br />
wê encamên xirab<br />
yekî Îraqî ç<strong>û</strong> Oslo.”<br />
Endamê konseya rêveberiya<br />
KCKê Zubeyîr Aydar piştî belavb<strong>û</strong>na<br />
vê kasêtê, roja 15ê îlonê li<br />
Roj Tv tevlî bernameya Roj Aktuel<br />
b<strong>û</strong>. Navbirî ew got<strong>û</strong>bêj înkar<br />
nekirin, lê red kir ew li pişt belavkirina<br />
wê kasêtê bin <strong>û</strong> got: “Mesele<br />
li derveyî me qewimî,<br />
got<strong>û</strong>bêj li derveyî me aliyekî din<br />
wergirtiye. Bi h<strong>û</strong>rî em çavdêriyê<br />
dikin <strong>û</strong> tiştê pêwîst bike dikin.”<br />
Dema weşandina vê kasêtê<br />
bala çavdêrên siyasî bo alîkî din<br />
dikişîne. Çimkî pêwendiyên Tirkiyeyê<br />
<strong>û</strong> Îsrailê di van çend rojên<br />
dawî de di asteke xerab de ne,<br />
lewra hinek çavdêrên siyasî d<strong>û</strong>r<br />
nabînin Îsrail li pişt belavkirina<br />
vê kasêta deng be. Şêwirmendê<br />
berê yê MITê Cewad Oneş d<strong>û</strong>r nabîne<br />
Îsrail li pişt vî karê sekinî be,<br />
<strong>û</strong> di şîroveyekê de bo rojnameya<br />
Vatan de dibêje: “Armanca belavkirina<br />
vê kasêta deng, xerabkirina<br />
proseya çareseriyê ye. Herdu<br />
peyvên birêz (ku şêwirmendê<br />
MITê bo Ocalan bikar tîne) <strong>û</strong><br />
serok (ku n<strong>û</strong>nerên PKKê bo Ocalan<br />
bikar tînin) bo têkdana aliyê<br />
der<strong>û</strong>nî yê himber e.”<br />
“<strong>Ev</strong> bask şirîkê pilaneke navnetewî<br />
ye“<br />
derkevin. <strong>Ev</strong> qedexe wê şer<br />
gur bike. Em rastê konseptek<br />
şer a n<strong>û</strong> hatine. Hem<strong>û</strong><br />
tişt roniyê na, tarîtiyê nîşan<br />
didin. Aşîtiya navxwe ya Tirkiyeyê<br />
bi qedexekirina<br />
hevdîtina ligel Ocalan çênabe,<br />
lê bi diyaloga ligel wî<br />
çê<strong>dibe</strong>.” Erbaş di dawiya<br />
axaftina xwe de got ku malbat<br />
<strong>û</strong> parêzerên girtiyên din<br />
ên li Îmraliyê <strong>jî</strong> nikarin herin<br />
hevdîtinan <strong>û</strong> got ku “hem<strong>û</strong><br />
rêyên Îmraliyê girtî ne”.<br />
Endamê Konseya Rêveberiya KCKê Mustafa Karasu <strong>û</strong> Musteşarê MITê Hakan Fidan<br />
3<br />
Bi baweriya Oneş, daku bizanin<br />
kî li pişt belavkirina vê kasêta<br />
deng e, divê em berê xwe bidin<br />
armanca vê got<strong>û</strong>bêjê <strong>jî</strong>, ku tê de<br />
meseleya bê çekkirina PKKê <strong>û</strong> demokratb<strong>û</strong>na<br />
Tirkiyeyê tê behskirin.<br />
Di heman demê de dibêje:<br />
“Hinek alî <strong>ji</strong> helwesta Tirkiyeyê<br />
derbarê çareseriya meseleya Filistînê<br />
ne razî ne, hewl didin Tirkiyê<br />
di nava xwe de mij<strong>û</strong>l bikin,<br />
lewma em nikarin rasterast bê<strong>ji</strong>n<br />
Îsrail li pişt vî karî radiweste. Lêbelê<br />
behsa pêkhateyeke nav hik<strong>û</strong>meta<br />
Îsrailê dikin.”<br />
Berpirsekî MITê <strong>jî</strong> li ser vê tomara<br />
deng bo rojnameya Tarafê<br />
ragehand ku ew <strong>ji</strong> bo bizanin kî li<br />
pişt belavkirina vê kasêta deng<br />
sekiniye dest bi lêkolînan kirine.<br />
Lê çavkaniyeke bawerpêkirî li<br />
Tirkiyeyê ragehand, eşkerekirina<br />
got<strong>û</strong>bêjên nehênî di navbera PKK<br />
<strong>û</strong> MITê de ne xeletiyeke teknîkî ye<br />
<strong>û</strong> tiştekî pîlankirî ye <strong>û</strong> hisabên siyasî<br />
li pey hene: “Her kes qala wê<br />
yekê dike ku baskekî MITê li pişt<br />
belavkirina vê kasêta deng e, ev<br />
bask şirîkê pilaneke navneteweyî<br />
ye <strong>û</strong> di heman demê de weke Ergenekoneke<br />
nava MITê de tê naskirin.<br />
Pêşî tomarên dengî bi<br />
destkarîkirina şîfreya DIHA belav<br />
kirine <strong>û</strong> bi taybetî bo têkdana rastiyan<br />
navnîşana IP bikar anîne, ku<br />
Îsrailî bikar tînin.”
Kurdistan<br />
4 Hejmar 114<br />
Paul Bremer bo R<strong>û</strong>dawê:<br />
Ez bi îmkanên<br />
siyasetmedarên kurd<br />
ecêbmayî mam<br />
Dîplomatê berê yê amerîkî<br />
Paul Bremer, ku<br />
piştî r<strong>û</strong>xana re<strong>jî</strong>ma<br />
Saddam di navbera 6ê Gulana<br />
2003yê <strong>û</strong> 28ê Hezîrana 2004ê<br />
de rêvebirê sivîl yê Îraqê b<strong>û</strong>,<br />
behsa rola kurdan di r<strong>û</strong>xandina<br />
re<strong>jî</strong>ma Saddam de dike.<br />
R<strong>û</strong>daw: Dema h<strong>û</strong>n rêvebirê<br />
sivîl yê Îraqê b<strong>û</strong>n, we pêşbîniya<br />
vê perçeb<strong>û</strong>na netewî <strong>û</strong> tayîfî<br />
dikir li Îraqê ku ev dewlet<br />
di sala 1921ê de li ser bingeha<br />
cudahiyên netewî <strong>û</strong> mezhebî<br />
hatib<strong>û</strong> damezrandin?<br />
Paul Bremer: Me dizanî ku<br />
îhtimala wê yekê heye şerê tayîfî<br />
li Îraqê pêk bê. Ji ber ku<br />
hêzên pirnetewe nekarîn asayişeke<br />
baş <strong>ji</strong> bo hevwelatiyên<br />
Îraqê misoger bike, ev b<strong>û</strong> faktoreke<br />
sereke bo çêb<strong>û</strong>na wan<br />
şer <strong>û</strong> kuştinên ku di salên 2006<br />
<strong>û</strong> 2007ê de pêk hatin.<br />
Têkiliyên we ligel serkirdeyên<br />
îraqî gelek b<strong>û</strong>n. Gelo wan dikarî<br />
mafên Kurdan di dest<strong>û</strong>rê<br />
de misoger bikin? Ew di wê<br />
derbarê de pêdagîr b<strong>û</strong>n, yan<br />
bêtir hewla lihevkirina Îraqiyan<br />
didan?<br />
Kurd xelkekî liberxwedayî<br />
b<strong>û</strong>n di wan salên ku r<strong>û</strong>bir<strong>û</strong>yê<br />
binpêkirinê sitemkariya Saddam<br />
Huseyîn dib<strong>û</strong>n. Paşê, di<br />
proseya azadkirina Îraqê de <strong>jî</strong>,<br />
di sala 2003yê de, wan di eniya<br />
ceng de şer dikirin. Herwiha roleke<br />
wan a girîng di diyarîkirina<br />
sistema siyasî <strong>û</strong> dest<strong>û</strong>rî li Îraqê<br />
heb<strong>û</strong>. Tevlî vê yekê <strong>jî</strong> hertimî<br />
haya wan <strong>ji</strong> parastina mafên<br />
Îraqiyan heb<strong>û</strong> ku careke din venegerin<br />
serdemê diktatoriyê.<br />
Gelo serkirdeyên kurd di siyasetê<br />
de zîrek b<strong>û</strong>n?<br />
Ez bi îmkanên siyasetmedarên<br />
kurd ecêbmayî b<strong>û</strong>m <strong>û</strong> ew<br />
siyasetmedarên din ên Îraqî <strong>jî</strong><br />
ku min kar ligel wan dikir.<br />
Tê gotin ku ligel hatina hêzên<br />
amerîkî bo Îraqê, baştirîn derfet<br />
bo Kurdan çêb<strong>û</strong> bo damezrandina<br />
dewleta kurdî ya<br />
serbixwe, lê amerîkiyan rê<br />
neda wan. Li himber vê yekê<br />
Amerîka çendîn soz dane serkirdatiya<br />
Kurdan, gelo ev axaftin<br />
rast in <strong>û</strong> ew soz çi b<strong>û</strong>n?<br />
Ez nizanim h<strong>û</strong>n behsa kîjan<br />
sozan dikin, lê siyaseta Amerîka<br />
hertim ew b<strong>û</strong> ku Îraqeke<br />
yekgirtî, di çarçoveya federalizm<br />
<strong>û</strong> demokratiyê de, dane<br />
ber çavan.<br />
H<strong>û</strong>n bawer dikin ku di pêşerojê<br />
de wê Îraq yekgirtî bi-<br />
mîne, yan <strong>jî</strong> çareseriyeke wek<br />
ya Yugoslaviya pêwîst e?<br />
Bo pêşeroja Îraqê <strong>û</strong> <strong>ji</strong> bo asayişa<br />
tevahiya îraqiyan <strong>jî</strong> gelekî<br />
girîng e ku Îraq weke welatekî<br />
yekgirtî bimîne.<br />
Maddeya 140ê ku biryar b<strong>û</strong> di<br />
dawiya 2007ê de bihata cîbicî<br />
kirin, hêşta <strong>jî</strong> nehatiye cîbicî<br />
kirin. Kurd dibê<strong>ji</strong>n Amerîka <strong>ji</strong><br />
ber Tirkiyeyê di<strong>jî</strong> cîbicîkirina<br />
wê b<strong>û</strong>. Gelo ev rast e?<br />
Ji ber ku bêtirî heft sala ye min<br />
postên hik<strong>û</strong>mî wernegirtine, ez<br />
nikarim bi navê siyaseta niha ya<br />
Hik<strong>û</strong>meta Amerîka biaxivim.<br />
Partiyên îraqî niha gelekî<br />
behsa wê yekê dikin ku di serdema<br />
hikumdariya we de<br />
gelek gendelî li Îraqê pêkhatiye.<br />
Bersiva we çi ye?<br />
Zaniyariyên giştî wê yekê eşkere<br />
dikin ku li serdema re<strong>jî</strong>ma<br />
Saddam de gelek gendelî heb<strong>û</strong>,<br />
ev <strong>jî</strong> <strong>ji</strong> ber ku ev siyaseta hik<strong>û</strong>metê<br />
b<strong>û</strong>, bo mînak di “bernameya<br />
neft himber xwarinê“ de.<br />
Herweiha ev tişt karekterekî<br />
giştî yê hem<strong>û</strong> zordaran e ku<br />
gendeliyê belav bike <strong>û</strong> piştgiriyê<br />
lê bike. Ligel proseya azadkirina<br />
Îraqê, diyardeya<br />
gendeliyê bi dawî nehat.<br />
H<strong>û</strong>n ezm<strong>û</strong>n <strong>û</strong> modela <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> piştî sala 2003yê<br />
çawa dinirxînin?<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> derfeta<br />
wê heb<strong>û</strong> ku maweyê 12 salên<br />
piştî şerê yekem ê Kendavê di<br />
warê siyasî <strong>û</strong> aborî de pêş bikeve.<br />
Vê ezm<strong>û</strong>nê <strong>jî</strong> îmkanên<br />
mezin <strong>û</strong> girîng dane Kurdan da<br />
bikarin xwe ligel rewşa siyasî <strong>û</strong><br />
aborî ya piştî 2003yê biguncînin.<br />
Haya min jê heye ku <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> îro<br />
pêşketineke aborî ya baş pêkaniye,<br />
di warê kêşana sermayeya<br />
biyanî bo wê hêrêmê.<br />
Hevpeyvîn:<br />
Hawar Ebdulrezaq<br />
Di kongrê de me<br />
strate<strong>ji</strong>ya xwe guherand<br />
bo otonomiya<br />
demokratîk <strong>û</strong> komara<br />
demokratîk.<br />
Helwesta serokkomar<br />
<strong>û</strong> serokwezîrê<br />
Tirkiyê li himber kêşeya<br />
kurd weke hev e.<br />
Hik<strong>û</strong>meta AKPê<br />
berî hilbijartinê amadekariya<br />
şer kiriye.<br />
ultan Kişanak, di<br />
kongreya duyemîn<br />
ya BDPê de<br />
ku roja 3yê îlonê<br />
li Enqere hat sazkirin,<br />
careke din<br />
ligel Selahattîn Demîrtaş, weke<br />
hevseroka BDPê hat hilbijartin.<br />
Kişanak di vê hevpeyvînê de ligel<br />
R<strong>û</strong>dawê qala strate<strong>ji</strong>ya n<strong>û</strong> ya<br />
BDPê bo çareseriya kêşeya kurd<br />
li bakurê <strong>Kurdistanê</strong> dike.<br />
R<strong>û</strong>daw: Çareseriya kêşeya kurd<br />
gihiştiye xetimînê. Kongreya<br />
BDPê bo derbaskirina vê qonaxê<br />
çi rolekê dibîne?<br />
Gultan Kişanak: Her çiqasî<br />
kongreya me asayî b<strong>û</strong>, lêbelê bo<br />
Besam Mistefa Hewlêr<br />
Roja pêncşema borî, 15ê<br />
îlonê li bajarê Stenbola<br />
Tirkiyeyê hejmareke dijber<br />
<strong>û</strong> çalakvanên S<strong>û</strong>riyê bi mebesta<br />
n<strong>û</strong>nertîkirina şoreşa gelê<br />
S<strong>û</strong>riyê di<strong>jî</strong> hik<strong>û</strong>meta Beşar Esad<br />
meclîseke niştimanî ya S<strong>û</strong>rî ragehandin.<br />
<strong>Ev</strong> meclîs <strong>ji</strong> hêzên<br />
derve <strong>û</strong> hundir ên opozisyona<br />
S<strong>û</strong>riyê pêk tê. Rêveberên meclîsê<br />
ragehandin ku armanca<br />
wan ya serekî r<strong>û</strong>xandina rê<strong>jî</strong>ma<br />
Beşar Esad e <strong>û</strong> parastina rengê<br />
rizgarb<strong>û</strong>na <strong>ji</strong> vê xetimînê hewldaneke<br />
b<strong>û</strong> <strong>jî</strong>. Me di kongrê de peyama<br />
çawaniya çareseriya kêşeya<br />
kurd gihande raya giştî. Me protokola<br />
çareseriya demokratîk<br />
şand <strong>ji</strong> raya giştî <strong>û</strong> hik<strong>û</strong>metê re <strong>û</strong><br />
me amadeb<strong>û</strong>na xwe nîşan da bo<br />
çareseriya vê kêşeyê bi rêkkeftinên<br />
siyasî. Berê <strong>ji</strong> ber ku kêşeya<br />
kurd bi awayekî demokratîk<br />
nehat çareserkirin, gihişte vê qonaxa<br />
aloz ya îro. Kêşeya kurd bi<br />
serkêşiyê destpê kiriye <strong>û</strong> serkêşî<br />
<strong>jî</strong> bi hêza artêşê hatiye serkutkirin<br />
<strong>û</strong> ev tablo bi dirê<strong>ji</strong>ya çerxa<br />
borî heya îro dubare b<strong>û</strong>ye, lê<br />
Kurd milletekî 20 milyonî ye <strong>û</strong> <strong>ji</strong><br />
nav neç<strong>û</strong>ye. Bi înkarkirina ziman<br />
<strong>û</strong> çand <strong>û</strong> mafên wan, kêşe derketiye,<br />
lewma di çarçoveya protokola<br />
demokratîk de ev kêşe tê<br />
çareserkirin. Ji bo vê <strong>jî</strong> me pêşniyara<br />
xwe vekirî şand <strong>ji</strong> raya giştî<br />
re.<br />
Birêz Selahattîn Demîrtaş dibêje:<br />
atmosfêr amade be em ê<br />
vegerin parlamento, ew atmosfêr<br />
çî ye? Çaverêya atomsfêreke<br />
çawa dikin?<br />
Pêşî pêwîst e ew atmosfêra îro<br />
heye bi rastî bixwînin, 3 hezar siyasetvanên<br />
kurd <strong>û</strong> BDPê hatine<br />
zindankirin, heya îro girtina siyasetvanên<br />
kurd berdewam <strong>dibe</strong>.<br />
Piraniya wan siyasetvanan bi<br />
dengê gel b<strong>û</strong>ne şaredar. Heya<br />
vêga 6 parlamenterên kurd di<br />
zindanê de ne. <strong>Ev</strong> gefa dewletê ye<br />
R<strong>û</strong>daw<br />
Hevseroka BDPê Gultan Kişanak<br />
bo R<strong>û</strong>dawê:<br />
Rewş bi aliyê<br />
çareseriya kêşeya<br />
kurd ve naçe<br />
aştiyane yê şoreşê <strong>û</strong> avakirina<br />
dewleteke demokratîk <strong>û</strong> sivîl <strong>û</strong><br />
piralî ye.<br />
Endamê serkirdayetiya Partiya<br />
Çep ya Kurd li S<strong>û</strong>riyê Şelal<br />
Gedo bo R<strong>û</strong>dawê ragehand ku<br />
partiyên kurdî bi giştî bi hesasiyet<br />
<strong>û</strong> hestiyarî berê xwe didin<br />
meclîs <strong>û</strong> kongreyên ku li Tirkiyeyê<br />
tên sazkirin <strong>û</strong> wiha got:<br />
“Civînên ku li Stenbolê tên girêdan<br />
<strong>ji</strong> aliyê hinek hêzên opozîsyona<br />
S<strong>û</strong>riyê, ku hejmara herî<br />
<strong>zêde</strong> Îslamî ne, <strong>ji</strong> ber Tirkiye<br />
piştgiriya Îslamiyên S<strong>û</strong>riyê dike<br />
li ser siyaseta demokratîk ya Kurdan.<br />
Bo vê yekê pêwîst e raya<br />
giştî zextan li ser hik<strong>û</strong>metê bike<br />
daku vê siyasetê biguhere. Bawer<br />
nakim her tişt di navbera îro <strong>û</strong><br />
sibe de bê çareserkirin, lêbelê pêwîst<br />
e hik<strong>û</strong>met bi peyamên xwe<br />
bo raya giştî ron bike çawa proseya<br />
demokratîb<strong>û</strong>nê bicih tîne,<br />
gavên wê yên pratîk <strong>ji</strong> niha ş<strong>û</strong>nde<br />
çawa dibin. Çend sal in hik<strong>û</strong>met<br />
qala veb<strong>û</strong>nê dike <strong>û</strong> îro <strong>jî</strong> dibêje<br />
veb<strong>û</strong>n berdewam e, lêbelê naveroka<br />
vê veb<strong>û</strong>nê çî ye? Li vir tiştê<br />
hêjayî girtina helwestê ye, ne ew<br />
e gelo heya sibe hik<strong>û</strong>met çi gavekê<br />
davêje? Lê ya giring ew e hik<strong>û</strong>met<br />
têgeh <strong>û</strong> helwesta xwe di vî<br />
alî de diguhere yan na? Tiştê din,<br />
gelo hik<strong>û</strong>met çawa parlamento<br />
bikar tîne, gelo li parlamento qala<br />
çareseriya kêşeya kurd tê kirin<br />
yan na? Gelo hisabê vîna gel tê<br />
kirin yan na? Gelo hik<strong>û</strong>met rê<br />
dide parlamenteran bo çareseriya<br />
vê kêşeyê kar bikin yan tenê<br />
weke berê dibêje bila li parlamen<br />
bin, lê bila bêdeng <strong>û</strong> bê rol bin?<br />
Armanca me <strong>ji</strong> boykotê ev e <strong>û</strong> çaverêya<br />
piştgiriya raya giştî dikin.<br />
Li vir tabloyekî d<strong>û</strong>r <strong>ji</strong> rastiyê hatiye<br />
holê, weke ku BDP <strong>ji</strong> zemîna<br />
karê demokratîk bireve, hevrikiya<br />
nava parlamenê red dike, bi<br />
vî rengî <strong>jî</strong> hewl didin zextan li ser<br />
BDPê bikin, ev ne rast e. Ji roja<br />
yekê ve me got em dixwazin vegerine<br />
parlamenê, dixwazin dergehên<br />
demokratîk yên çareseriyê<br />
Kurd bi g<strong>û</strong>man berê xwe didin kongreyên ku Tirkiye saz dike<br />
Partiyên kurd tevlî Meclîsa<br />
Niştimanî ya S<strong>û</strong>riyê neb<strong>û</strong>n<br />
<strong>û</strong> wan tîne pêş <strong>ji</strong> ber gelek sedeman<br />
weke armanca wan ya hevbeş<br />
bo misilmankirina S<strong>û</strong>riya<br />
n<strong>û</strong>, piştî ketina rê<strong>jî</strong>ma Esad.<br />
Herwiha girtina rê li ber avakirina<br />
S<strong>û</strong>riyeke demokratîk <strong>û</strong> hevbeş<br />
<strong>û</strong> piralî, ku Kurd weke<br />
neteweya duyemîn ya herî<br />
mezin li S<strong>û</strong>riyê di dest<strong>û</strong>r de bên<br />
çespandin <strong>û</strong> mafên wan <strong>jî</strong> bên<br />
misogerkirin.”<br />
Meclîsa Stenbolê <strong>ji</strong> 115 endaman<br />
pêk tê, 50 <strong>ji</strong> wan <strong>ji</strong> hundirê<br />
S<strong>û</strong>riyê ne, herwiha hat ragehandin<br />
ku li ber endamb<strong>û</strong>na kesên
R<strong>û</strong>daw<br />
bên vekirin, lê ev tenê bi<br />
xwestina me nayê bicihkirin,<br />
pêwîst e hik<strong>û</strong>met <strong>jî</strong> helwesta<br />
xwe biguhere.<br />
Ji bo bidawîanîna biryara<br />
boykotê çaverêya peyama<br />
aliyekî dikin?<br />
Pêwîst e hem<strong>û</strong> alî erkên<br />
xwe bicih bînin. Îzolekirin bi<br />
vî awayî astengiya here serekî<br />
ye, berdewamb<strong>û</strong>na operasyonan<br />
astengiyeke din e. Pêwîst<br />
e hik<strong>û</strong>met helwesta xwe biguhere.<br />
Bi baweriya min hilgirtina<br />
tecrîdê li ser birêz Ocalan<br />
peyameke girîng <strong>dibe</strong>, aloziya<br />
nava civakê heta radeyeke<br />
baş kêm dike.<br />
Derbarê kêşeya kurd de, cudahiyekê<br />
di navbera helwesta<br />
serokkomar <strong>û</strong><br />
serokwezîr de têbînî dikin?<br />
Pêwîst e helwesta cihê di vî<br />
alî de hebe. Lê îro ti cudahiyek<br />
di helwesta serokkomar <strong>û</strong><br />
serokwezîr de li ser kêşeya<br />
kurd nayê dîtin. Tiştê heye<br />
helwesteke hewl dide şerê etnîkî<br />
li Tirkiyeyê derxîne.<br />
Di kongreya xwe de, BDPê di<br />
aliyê strate<strong>jî</strong>k <strong>û</strong> siyasî de çi<br />
guherîn çêkirin?<br />
Me di peyrewa navxwe ya<br />
BDPê de berî niha daxwaza komara<br />
demokratîk ya Tirkiyeyê<br />
dikir, lêbelê di kongreya vê<br />
carê de me strate<strong>ji</strong>ya xwe guherand<br />
<strong>û</strong> kir otonomiya demokratîk<br />
<strong>û</strong> komara demokratîk.<br />
Astengî li pêşiya tekoşîna<br />
demokratîk hene<br />
Nêçîrvan Barzanî piştî serdana<br />
wî bo Îranê di hevdîtinekê<br />
de ligel R<strong>û</strong>dawê biryara<br />
boykota parlamenê <strong>ji</strong> aliyê<br />
BDPê weke xeletiyeke strate<strong>jî</strong>k<br />
binav kir <strong>û</strong> got, divab<strong>û</strong><br />
BDPê derfeteke din bida Erdogan?<br />
Em wateyê didin helwestên<br />
bi vî rengî yên gelê kurd <strong>û</strong><br />
n<strong>û</strong>ner <strong>û</strong> siyasetvanên wî. Em<br />
heya niha <strong>jî</strong> milmilaneya demokratîk<br />
di nava parlamenê<br />
de weke bingeh dibînin, di<br />
her derfetekê de vêya d<strong>û</strong>pat<br />
dikin ku divê em <strong>ji</strong> parlamento<br />
d<strong>û</strong>r nekevin, lê herwiha<br />
d<strong>û</strong>pat dikin ku ewqas<br />
fişar <strong>û</strong> astengî li pêşber polîtîka<br />
demokratîk hene, em nikarin<br />
bi rastî rola xwe li<br />
parlamenê bilîzin. Lewma em<br />
daxwaz <strong>ji</strong> dost <strong>û</strong> heval <strong>û</strong> aştîxwazan<br />
dikin piştgiriya me<br />
bikin. Hik<strong>û</strong>metê dest bi kampîneke<br />
propogande <strong>û</strong> navxerabkirinê<br />
kiriye ku qaşo BDPê<br />
dev <strong>ji</strong> zemîna karê demokratîk<br />
berdaye, lewra em <strong>ji</strong> dostên<br />
xwe dixwazin <strong>ji</strong> van<br />
idiayan bawer nekin. Dîsa ev<br />
şepêla şîdetê destpê kiriye, ti<br />
pêwendiya wê bi biryara boykota<br />
BDPê tune, hik<strong>û</strong>metê<br />
berî hilbijartinan biryara şer<br />
daye <strong>û</strong> amadekarî jê re kirine.<br />
Serokwezîr li qadên hilbijartinan<br />
qala <strong>ji</strong>navbirina bizava<br />
kurd dikir <strong>û</strong> ev soz da deng-<br />
deran. Heya qala darvekirina<br />
Ocalan <strong>jî</strong> kir. Em daxwaz dikin<br />
Kurd xwe bi xwe birêve bibin,<br />
bi zimanê xwe bixwînin <strong>û</strong><br />
herwiha daxwaz dikin nasnameya<br />
wan bê naskirin. Lewra<br />
em çaverê dikin Kurd li <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> <strong>û</strong> n<strong>û</strong>nerên<br />
wan piştgiriya van daxwazên<br />
me bikin.<br />
Rewşa siyasî li Tirkiyeyê<br />
berbi alozb<strong>û</strong>na <strong>zêde</strong>tir yan<br />
vegera berbi zimanê diyalog<br />
<strong>û</strong> xebata sivîl ve diçe?<br />
Rewşa siyasî ku îro li Tirkiyê<br />
heye <strong>zêde</strong> bi aliyê çareseriya<br />
kêşeya kurd naçe.<br />
Mixabin di vî alî de hik<strong>û</strong>metê<br />
helwesteke negatîf wergirtiye,<br />
hewl dide şer weke tena<br />
rêya çareseriyê nîşan bide, lê<br />
em hevrikiya xwe ya siyasî<br />
berdewam dikin <strong>û</strong> bawer<br />
dikim em dikarin hik<strong>û</strong>metê <strong>ji</strong><br />
vê helwesta wê paşkez bikin.<br />
Hevpeyvîn: Hêmin Xoşnaw<br />
Kurdistan 5<br />
Hejmar 114 5<br />
Em çaverê dikin ku<br />
Kurdên li <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> <strong>û</strong> n<strong>û</strong>nerên<br />
wan piştgiriya<br />
daxwazên me bikin<br />
din <strong>jî</strong> derî vekirî ye. Partiyên<br />
kurdî beşdar neb<strong>û</strong>ne, tenê<br />
çend endamên kurd tevlî<br />
meclîsê b<strong>û</strong>n, lê weke kesayetiyên<br />
serbixwe.<br />
Berpirsê dezgeha MAF ya<br />
mafên mirovan li S<strong>û</strong>riyê Îbrahîm<br />
Y<strong>û</strong>siv bo R<strong>û</strong>dawê<br />
diyar kir ku rewşa opozisyona<br />
S<strong>û</strong>riyê pir xerab e <strong>û</strong> <strong>zêde</strong>b<strong>û</strong>na<br />
civîn <strong>û</strong> meclîsan<br />
pirsgirêkê çareser nake:<br />
“Niha S<strong>û</strong>riye di qonaxeke<br />
hesas de derbas <strong>dibe</strong>. Rojane<br />
xelk tên kuştin, roja 16ê<br />
îlonê 46 kes hatin kuştin,<br />
xwîna hevwelatiyên S<strong>û</strong>riyê<br />
rojane diherike <strong>û</strong> opozisyon<br />
lawaz e <strong>û</strong> nikare xwe bike<br />
yek bere.” Derbarê civîna<br />
Stenbolê <strong>jî</strong> Y<strong>û</strong>siv got: “Çi civatek<br />
eger piştgiriya hevrêziyên<br />
hundir bidestve<br />
neyîne nikare n<strong>û</strong>nertiya şoreşa<br />
S<strong>û</strong>riyê bike. Meclîsa<br />
Stenbolê divê hevkariyê ligel<br />
Gultan Kişanak di kongrê de ligel Selahattin Demirtaş wek Hevseroka BDPê hat hilbijartin<br />
Îbrahîm Y<strong>û</strong>siv, berpirsê<br />
dezgeha MAF:<br />
Civata ku piştgiriya<br />
hevrêziyên hundir<br />
bidestve neyîne nikare<br />
n<strong>û</strong>nertiya şoreşa<br />
S<strong>û</strong>riyê bike<br />
meclîsên berê bike <strong>û</strong> yek<br />
meclîsa giştî ku hem<strong>û</strong> pêkhateyên<br />
civaka S<strong>û</strong>riyê lixwe<br />
bigire, bê damezirandin.”<br />
Ji 15ê Adarê heya niha li<br />
S<strong>û</strong>riyê nêzîka 3 hezar kesan<br />
hatine kuştin. Li gor saziyên<br />
mafên mirovan <strong>û</strong> opozisyona<br />
S<strong>û</strong>riyê ev kes bi destê rê<strong>jî</strong>ma<br />
Esad hatine kuştin, lê rê<strong>jî</strong>m<br />
dibêje “grubên çekdar yên<br />
terorîst <strong>û</strong> nenas” sivîl <strong>û</strong> leşkeran<br />
diku<strong>ji</strong>n. Lê rê<strong>jî</strong>m qedexe<br />
dike dezgehên medya<br />
yên bêalî derbasî S<strong>û</strong>riyê<br />
bibin, lewma <strong>zêde</strong>tir guman<br />
tê ser hik<strong>û</strong>metê di kuştin <strong>û</strong><br />
tepeserkirina xwepêşanderên<br />
aştiyane de.<br />
Y<strong>û</strong>siv ku niha li derveyî<br />
S<strong>û</strong>riyê di<strong>jî</strong>, diyar kir ku meclîsa<br />
Stenbolê dikare hem<strong>û</strong><br />
îtîlaf <strong>û</strong> meclîsên din di nava<br />
xwe de hilbigire: “Ez serkeftina<br />
meclîsa Stenbolê bi<br />
xurtkirina pêwendiyên wê<br />
ligel aliyên din dibînim. Divê<br />
tenê n<strong>û</strong>nerek <strong>û</strong> yek meclîsa<br />
demkî ya S<strong>û</strong>riyê hebe.”<br />
Şelal Gedo <strong>jî</strong> diyar kir ku<br />
meclîsa niştimanî ku li Stenbolê<br />
di 15ê îlonê de hat ragehandin<br />
weke meclîs <strong>û</strong><br />
heyetên din dikeve çarçoveya<br />
bêtifaqiya opozisyona<br />
S<strong>û</strong>riyê ku nikare hêzên xwe<br />
bike yek: “Meclîsa n<strong>û</strong> tiştek<br />
<strong>zêde</strong> nekir ser meclîsên din,<br />
êdî mirov nema navê wan <strong>ji</strong><br />
hev derdixe. Hinek endamên<br />
opozisyonê hene di du meclîsan<br />
de endam in! Dîmenê<br />
S<strong>û</strong>riyê pir bi mij <strong>û</strong> moran e,<br />
herwiha ev meclîs wêneyekî<br />
ne baş ser opozisyona S<strong>û</strong>rî<br />
didin raya giştî ya S<strong>û</strong>rî <strong>û</strong><br />
navdewletî <strong>jî</strong>.”<br />
Navbirî wiha axaftina xwe<br />
qedand: “Wergirtina Kurdên<br />
S<strong>û</strong>riyê bo mafên xwe, Tirkiyeyê<br />
dilgiran dike, Tirkiye<br />
ditirse krîza S<strong>û</strong>riyê bibe<br />
sedem ku Kurd serê xwe<br />
rakin <strong>û</strong> bi dirê<strong>ji</strong>ya 1300 km li<br />
ser sînorê wê azad bibin.<br />
Tirkiye naxwaze ev şerîta sînorî<br />
wê <strong>ji</strong> cîhana Erebî veqetîne<br />
ku niha dixwaze di<br />
kirasekî Osmanî yê n<strong>û</strong> de lê<br />
vegere <strong>û</strong> deriyê wê <strong>jî</strong> S<strong>û</strong>riyê<br />
ye.”<br />
Şirove<br />
Li bajarê Amedê<br />
Konferansa<br />
Kurdistanî<br />
Bayram Ayaz<br />
Di rojên 17-18ê<br />
Îlonê 2011 de li Otela Class The Green Park ya<br />
Amedê “Konferansa <strong>Kurdistanê</strong> ya li Tirkiyeyê“<br />
pêk hat. Konferans bi pêșengiya BDP, KADEP, HAK-<br />
PAR, KCD, TDȘKê <strong>ji</strong> aliyê <strong>ji</strong>mareke <strong>zêde</strong> rêxistinên<br />
siyasi, demokratik <strong>û</strong> pîșeyî de hatib<strong>û</strong> amadekirin.<br />
Ji bo min cihê șanaziyê ye ku yek <strong>ji</strong> 182 beșdaran<br />
b<strong>û</strong>m <strong>û</strong> pê keyfxweș im ku derfeta șopandina vê civîna<br />
dîrokî çêb<strong>û</strong>. Amadekaran careka din pîroz<br />
dikim.<br />
Çend aliyên taybetî yên vê Konferansê heb<strong>û</strong> ku<br />
hewce ye qala wan were kirin.<br />
Li bakurê <strong>Kurdistanê</strong> <strong>ji</strong> aliyê partiyên yasayi ve<br />
cara yekeme civînekî bi navê Konferansa Kurdistanî<br />
tê amade kirin. <strong>Ev</strong> civîn eslê xwe de Konferansa<br />
niștîmanî ya bakurê <strong>Kurdistanê</strong> b<strong>û</strong>. Li<br />
Amedê, li pêș çavê dewleta tirk, bi eșkere hat rêkxistin.<br />
Polîsên tirk <strong>jî</strong> li pêș otêlê li ser caddeyê sekinîb<strong>û</strong>n.<br />
Ji seda sed ev konferans bi îmkanên<br />
teknolo<strong>jî</strong>k <strong>ji</strong> destpêkê heta dawî hat guhdarî kirin.<br />
Dibe ku bi wêneyî hatibe temașe kirin <strong>jî</strong>. Kesên ku<br />
hinekî <strong>ji</strong> pêșketinên teknolo<strong>ji</strong>yê agahdar in, dikarin<br />
texmîn bikin ku wisa <strong>jî</strong> b<strong>û</strong>ye. Derfet <strong>û</strong> metodên teknolo<strong>ji</strong>ya<br />
“Guhdarî <strong>û</strong> seyra buyerê <strong>ji</strong> cih“ tê zanîn!<br />
Digel vê <strong>jî</strong> hîç beșdarekî ziman <strong>û</strong> gotinên xwe neguhert<br />
<strong>û</strong> negot gelo wê çi bibe <strong>û</strong> çi bi serê me were!<br />
Kurd, Ermen, Suryanî, Ereb, Mihelmî, Sunî, Elewî,<br />
Êzîdî, Îsevî, Musevî, hemî Kurdistaniyan qet gotinên<br />
xwe texsîr nekirin. Bi qasî ku demê derfet da,<br />
her kesekî ya dilê xwe <strong>û</strong> serê xwe bê sansur axaft.<br />
Lê dewletê <strong>jî</strong> mudaxele nekir! <strong>Ev</strong> pêvajoyeke n<strong>û</strong> ye.<br />
Tevgera welatparêz li bakurê <strong>Kurdistanê</strong> sînorê<br />
tirsê çirandiye <strong>û</strong> gotina rast re bê minetî ye. Sî-çil<br />
sal berê, demên ku welatparêzan <strong>ji</strong> ber gotina Kurd<br />
bi salan cezayê zindanê werdigirtin, tê bîra min.<br />
Niha em li dilê bakurê <strong>Kurdistanê</strong> li Amedê “Konferansa<br />
Kurdistanî“ pêktînin. <strong>Ev</strong> cihê serbilindiyê<br />
ye! <strong>Ev</strong> dara azadiyê ku șîn b<strong>û</strong>ye, bi xwîna deh hezaran<br />
șehîdan mezin b<strong>û</strong>. Di vê pêșveç<strong>û</strong>nê de para<br />
hemî welatperweran heye, bi taybetî evên ku bedelên<br />
<strong>zêde</strong> dane.<br />
Xususiyeteke duyemîn, fereh rengiya beșdaran<br />
b<strong>û</strong>, bi her awayî. <strong>Ev</strong> sî <strong>û</strong> du sal in, em yek <strong>ji</strong> wan<br />
aktor <strong>û</strong> șahidên civînên honandina hevkarî <strong>û</strong> tevxebatên<br />
di nabeyna hêzên partî <strong>û</strong> rêxistinên bakurê<br />
<strong>Kurdistanê</strong> de ne. <strong>Ev</strong> hevkarî <strong>û</strong> hewldan<br />
temenê wan kurt b<strong>û</strong>, neç<strong>û</strong>n serî <strong>û</strong> piștî demekî <strong>jî</strong> <strong>ji</strong><br />
hev ketin <strong>û</strong> belav b<strong>û</strong>n. Helbet ev hewldan li bakurê<br />
welat b<strong>û</strong> ezm<strong>û</strong>n (tecr<strong>û</strong>be), lê mixabin <strong>ji</strong> wê derbas<br />
nekir. Sedemê sernekeftina van hewldanan, li surgunê<br />
hatin amadekirin <strong>û</strong> neliheviya tevgerên welatparêz<br />
b<strong>û</strong>, dijminatiyeke korî di<strong>jî</strong> hevdu dikir.<br />
Niyet çi b<strong>û</strong>, kê çi <strong>ji</strong> konferansê hêvî dikir, li aliyekî.<br />
Helbet niyet <strong>û</strong> xwezî heb<strong>û</strong>. Lê em dikarin<br />
bê<strong>ji</strong>n ku hemî n<strong>û</strong>neran bi dilekî pak <strong>û</strong> niyeteke<br />
paqij li diyalogê <strong>û</strong> hevxebata nav Kurd <strong>û</strong> Kurdistaniyan<br />
digeriya. <strong>Ev</strong> girîng e. Kurdistanî li du diyalogê<br />
b<strong>û</strong> <strong>û</strong> yekrêziya nav mala Kurdan dixwest. <strong>Ev</strong> konferans<br />
destpêkekî baș e. Hewce ye gavên berepêștir<br />
were avêtin.<br />
Bi kin <strong>û</strong> kurt, Kurdistanî li peymana xwe ya niștîmanî<br />
navxweyî digerin. Li demokrasiya xwe navxweyî<br />
digerin. Li rêyên çareseriyê digerin <strong>ji</strong> bo ku <strong>ji</strong><br />
krîza heyî derkevin. Li rê <strong>û</strong> rêbaz <strong>û</strong> cureyê pêkve<strong>ji</strong>yaneke<br />
wekhev <strong>û</strong> aramî bi gelê tirk <strong>û</strong> gelên din re<br />
digerin. Encamnameya konferansê rêya çareseriyê<br />
<strong>ji</strong> bo axlebê pirsgirêkan destnîșan dike. Konferansê<br />
pêvejoyeke n<strong>û</strong> da destpê kirin. Em divê tê de berdewam<br />
bin. Kurd divê pêkve bin, çareyekî din tune!
Kurdên Ewropayê<br />
6 Hejmar 114<br />
Bremen (R<strong>û</strong>daw) - Kurdên Rojava<br />
yên ku li Almanyayê di<strong>jî</strong>n, bi<br />
armanca bihêzkirina piştgiriya<br />
gelê S<strong>û</strong>riyê li di<strong>jî</strong> re<strong>jî</strong>ma Esed, bi<br />
navê ’Yekîtiya Hevrêzên Ciwanên<br />
Kurd li S<strong>û</strong>riyê - Hevrêza<br />
Bremen’ heftiyeke piştgiriyê dan<br />
pêşiya xwe. Birêvebirê vê însyatîfê<br />
Mihemed Taha Huseyîn <strong>ji</strong><br />
R<strong>û</strong>dawê re regahand ku wan<br />
bernameyeke hefteyî pilan kirine<br />
<strong>û</strong> got, “Me roja duşemê bi<br />
navê Konê Azadiyê li qada<br />
Domsheide li bajarê Bremen<br />
dest bi bernameya xwe kir.“<br />
Bi mebesta ku Kurdên li bajarê<br />
Almanya Bremenê di<strong>jî</strong>n<br />
agahdar bikin <strong>û</strong> bala raya giştî<br />
ya alman bikişînin ser b<strong>û</strong>yerên li<br />
S<strong>û</strong>riyê diqewimin, hejmarek<br />
Kurdên Rojava bi navê Hevrêza<br />
Parêzer Uzun<br />
Em li seranserê Almanyayê di xizmeta we de ne<br />
Dadweriya Kar<br />
Dadweriya Aborî<br />
Dadweriya Trafîkê<br />
Dadweriya Werzișê<br />
Dadweriya Peymanê<br />
Dadweriya berpirsiyariya pizîşkî<br />
’Hevrêza Bremen’ hefteya çalakiyan organîze dike<br />
Beşên me yên kar<br />
(Arbeitsrecht)<br />
(Wirtschaftrecht)<br />
(Verkehrsrecht)<br />
(Sportrecht)<br />
(Vertragsrecht)<br />
(Arzthaftungsrecht)<br />
Buroya Parêzeriyê<br />
Parêzer Oktay Uzun<br />
Navnîşan:<br />
Sonnemannstr. 3<br />
60314 Frankfurt am Main<br />
Tel.: 069 – 49 600 87<br />
Fax: 069 – 49 600 88<br />
email: info@kanzlei-uzun.de<br />
web: www.kanzlei-uzun.de<br />
Reklam<br />
Reklam<br />
Çendîn Kurdên<br />
Rojava li bajarê<br />
Bremenê derbarê<br />
b<strong>û</strong>yerên S<strong>û</strong>riyê<br />
xelkê agahdar<br />
dikin<br />
Bremen hefteyek çalakiyan organîze<br />
kirin. Derbarê armanca<br />
vê hefteya çalakiyan de birêvebirê<br />
vê însyatîfê Mihemed Taha<br />
Huseyîn got, “Çalakî bi mebesta<br />
hetikîna re<strong>jî</strong>ma S<strong>û</strong>riyê <strong>û</strong> eşkerekirina<br />
kiryarên wê yên hovane li<br />
di<strong>jî</strong> gelê S<strong>û</strong>riyê tên kirin. Herwiha<br />
<strong>ji</strong> bo balkişandina raya<br />
giştî ya alman <strong>û</strong> ya ewr<strong>û</strong>pî <strong>ji</strong> bo<br />
Reklam<br />
Bi me cihêwaz bibin.<br />
graf-adolf-str. 70a<br />
40210 düsseldorf<br />
tel.: 0211 - 17957982<br />
fax: 0211 - 17957983<br />
www.dassign.de<br />
info@dassign.de<br />
R<strong>û</strong>daw<br />
lîstina roleke çalak di guhertina<br />
helwest <strong>û</strong> pêwendiyên hik<strong>û</strong>metên<br />
ewr<strong>û</strong>pî bi re<strong>jî</strong>ma S<strong>û</strong>riyê re.“<br />
Taha Huseyîn herwiha got wan<br />
nameyek agahdariyê dane parlemena<br />
herêmê ya Bremenê <strong>û</strong> <strong>ji</strong><br />
wan piştgirî xwestine.<br />
Roja yekem, di 19ê Îlonê de, <strong>ji</strong><br />
bo b<strong>û</strong>yerên li S<strong>û</strong>riyê diqewimin,<br />
Mihemed Taha Huseyîn <strong>û</strong> 7 hevalên<br />
xwe li navenda Bremenê<br />
kon vekirin <strong>û</strong> belavok belav<br />
kirin. Roja duyem <strong>jî</strong> <strong>ji</strong> bo bîranîna<br />
kesên ku <strong>ji</strong>yana xwe <strong>ji</strong> dest<br />
dane wan m<strong>û</strong>man pêxistin. Di<br />
23yê Îlonê, bi amadeb<strong>û</strong>n <strong>û</strong> beşdariya<br />
çend hunermendan, wê<br />
ahengek çandî bê li darxistin <strong>û</strong><br />
roja şemî <strong>û</strong> yekşemê <strong>jî</strong> wê bi tevlêb<strong>û</strong>na<br />
zarokan komb<strong>û</strong>neke pêk<br />
bê.<br />
Hejmara Kurdan di siyaseta ewr<strong>û</strong>pî de <strong>zêde</strong> <strong>dibe</strong><br />
<strong>Ev</strong>rim Baba Sommer Hakan Taş Özlem Sara Çekiç<br />
Koln (R<strong>û</strong>daw) - Di van rojên<br />
dawî de hilbijartinên parlementoyek<br />
eyaletê <strong>û</strong> yên şaredariyan li 2<br />
eyaletên Almanyayê heb<strong>û</strong>n, li Berlînê<br />
<strong>û</strong> li eyaleta Niedersachsenê.<br />
Li Berlînê, li ser lîsta Partiya Çep<br />
(Die Linke) 2 Kurd <strong>ji</strong> bo parlemetoya<br />
herêmî ya Berlînê hatin hilbijartin.<br />
Li ser Lîsteya Partiya Çep<br />
<strong>Ev</strong>rim Baba-Sommer <strong>û</strong> Hakan<br />
Taş ketin Parlementoya Berlinê,<br />
çendîn berendamên din yên<br />
kurd <strong>jî</strong> nekarîn bi ser neketin.<br />
<strong>Ev</strong>rim Baba-Sommer ev cara duduyê<br />
ye ku dikeve Parlementoya<br />
Berlînê, <strong>ji</strong> bo Hakan Taş <strong>jî</strong> ev cara<br />
yekê ye.<br />
Partiya Çep di vê hilbijartinê<br />
de <strong>ji</strong> sedî 11,7ê dengan wergirt<br />
<strong>û</strong> b<strong>û</strong> xwedî 20 kursî. Hejayî gotinê<br />
ye ku piraniya berendamên<br />
kurd li ser Lîsteya Partiya Çep<br />
dikevin hilbijartinan <strong>û</strong> kêm Kurd<br />
di nav partiyên din de tên dîtin.<br />
Hilbijartinên heremî yên<br />
Niedersachsenê<br />
Wêne: R<strong>û</strong>daw<br />
Di hilbijartinên herêmî yên<br />
eyaleta Niedersachsenê de <strong>jî</strong> hejmarek<br />
Kurd weke wekîl <strong>ji</strong> bo<br />
meclîsên şaradariyan hatin hilbijartin.<br />
Li gor agahiyên R<strong>û</strong>dawê, di<br />
hilbijartinên 11ê Îlonê de 8 Kurd<br />
hatine hilbijartin: Navê wan<br />
kesên ku hatine hilbijartin, ligel<br />
bajarê ku lê hatine hilbijartin <strong>û</strong><br />
partiya wan, ev in: Yilmaz Mutlu,<br />
Cloppenburg (FDP) ( Kurê Şêx<br />
<strong>Ev</strong>do / Êlih), Adem Ortac, Cloppenburg<br />
- SPD ( <strong>ji</strong> gundê Bahnim<br />
/ Midyad – Nisêbîn), Metin Colpan,<br />
Buchholz - SPD (<strong>ji</strong> gundê<br />
Daudiyê /Amed), Halat Tunc,<br />
Warsingsfehn - Die Linke (<strong>ji</strong><br />
gundê Taqa, Midyad), Rezan Uca,<br />
Celle – FDP (<strong>ji</strong> gundê Şimzê /<br />
Êlih, Birayê Feleknas Uca), Behiya<br />
Uca, Celle - Die Linke (<strong>ji</strong><br />
Gundê Şimzê / Êlih, xuşka Feleknas<br />
Uca), Levent Sure, Rastede -<br />
SPD (<strong>ji</strong> Wêranşar), Sinan Şikho,<br />
Delmenhorst - Bündnis 90 /<br />
Grüne.<br />
Özlem li Danîmarkayê dîsa ket<br />
parlementoyê<br />
Li Danîmarkayê <strong>jî</strong> di 15ê Îlonê<br />
de hilbijartinên parlementoyê<br />
pêk hatin <strong>û</strong> <strong>ji</strong> çar berendamên<br />
kurd yek bi ser ket. Ozlem Sara<br />
Çekiç a ku di dewra borî de <strong>jî</strong> parlementer<br />
b<strong>û</strong>, dîsa dikarî li ser<br />
lîsta Partiya Sosyalîst a Gel (SF)<br />
bikeve parlementoyê. Ji bilî<br />
Ozlem Sara Çekiç, Bilal I nekçi<br />
(SF), Serdar Benli (SF) <strong>û</strong> Yildiz<br />
Akdogan (S) <strong>jî</strong> berandam b<strong>û</strong>n, lê<br />
bi ser neketin.<br />
Partiya Sosyalîst a Gel (SF) piştî<br />
ku di vê hilbijartinê de 7 kursî <strong>ji</strong><br />
dest da, bi 16 kursiyan di rêza 5.<br />
a partiyên danîmarkî de ye.<br />
������������������������<br />
�����������������������������<br />
Ji bo reklam, dîzayn <strong>û</strong> çapkirinê<br />
em di xizmeta we de ne.<br />
�������������������������������<br />
Reklama ����������������������������������<br />
televizyon <strong>û</strong> rojnameyan, flayer,<br />
afîş, ������������������������������<br />
name, eşyayên xelatan, kovar,<br />
pirt<strong>û</strong>k, malperên înternetê, dawetname…htd.<br />
Bi �������������������������������<br />
kurtasî <strong>ji</strong> bo her pêwîstiyek we<br />
di ���������������������������<br />
aliyê reklam <strong>û</strong> çapkirinê de…<br />
H<strong>û</strong>n<br />
����������������<br />
<strong>jî</strong> xwe bighînin me…<br />
H<strong>û</strong>n <strong>jî</strong> cihêwaziyê hîs bikin!<br />
����������������������������<br />
werbeagentur & verlag gmbh<br />
mobil : 0173 - 270 67 81
Hejmar 114<br />
R<strong>û</strong>daw<br />
Dema li Celle<br />
pirsgirêk di navbera<br />
du Kurdan<br />
de, an <strong>jî</strong> di navbera<br />
Kurdek <strong>û</strong><br />
Almanek de derkeve,<br />
saziyên<br />
dewletê serî li<br />
Mala Êzîdiyan<br />
didin <strong>û</strong> bi wan<br />
dişêwirin<br />
Abdurrahman Gok Celle<br />
Celle bajarekî xwedî<br />
70 hezar niştecih e<br />
<strong>û</strong> li bakurê Almanyayê<br />
ye. Bi deh<br />
salan e <strong>zêde</strong>yî 10<br />
hezar Kurdên êzîdî li vî bajarî<br />
di<strong>jî</strong>n. Bi salan e li vî bajarî navendek<br />
bi navê Mala Êzîdiyan xebatên<br />
xwe dimeşîne. Mala Gel <strong>ji</strong><br />
aliyekî pirsgirêkên navbera civaka<br />
kurd çareser dike, li aliyê<br />
din ve <strong>jî</strong> <strong>ji</strong> bo civaka kurd <strong>ji</strong> rastiya<br />
xwe <strong>û</strong> çanda xwe d<strong>û</strong>r nekeve, di<br />
nav kar <strong>û</strong> barê c<strong>û</strong>r be c<strong>û</strong>r de ye.<br />
Êzîdiyên vî bajarî <strong>û</strong> derdora wê<br />
bi deh salan e <strong>ji</strong> bo ku hem li<br />
çanda xwe xwedî derkevin hem <strong>jî</strong><br />
pirsgirêkê xwe çareser bikin di<br />
bin baneyê Mala Êzîdîyan a bajarê<br />
Celle (Êzidisches Kultur-Zentrum<br />
in Celle und Umgebung e.V.)<br />
de xebatan dimeşînin. Mala Êzîdiyan<br />
ku di 1994ê de hatiye damezirandin,<br />
bi xebatên xwe yên hêja<br />
<strong>ji</strong> hêla dewleta alman ve <strong>jî</strong> li ber<br />
çav hatiye girtin <strong>û</strong> lewra di gelek<br />
mijaran de bi saziyên dewletê têkiliyan<br />
didomînin. Mala Êzîdiyan<br />
herwiha <strong>ji</strong> bo zimanê kurdî neyê<br />
<strong>ji</strong>bîrkirin <strong>û</strong> çanda wan winda<br />
nebe <strong>jî</strong>, di nav xebatê de ye. Êzîdiyên<br />
Celle cara yekem di 1994ê de<br />
bi avahiya ku kirê kirine dest bi<br />
xebatên xwe kirine <strong>û</strong> her ç<strong>û</strong>ye xebatên<br />
xwe bi pêşvetir birine.<br />
Lewra îro Mala Êzîdiyan komplekseke<br />
ku <strong>ji</strong> du salonên mezin<br />
pêk tê <strong>û</strong> hewşeyeke wê ya mezin<br />
<strong>jî</strong> heye kirî ye.<br />
Serokê Mala Êzîdiyan a Celle,<br />
Salih Yalti, diyar kir ku wan di<br />
2002yê de cihek li ser navê Mala<br />
Êzîdiyan kirîne <strong>û</strong> dest bi avakirina<br />
malê kirine. Yaltî anî ziman<br />
ku di nava 3 salan de, bi alîkariya<br />
350 ciwanî <strong>û</strong> şîrketên Êzîdiyan,<br />
mal ava kirine. Mala Êzîdiyan li<br />
bajarê Celle, ku <strong>ji</strong> 5 kesên niştecihên<br />
bajêr yek êzîdî ye <strong>û</strong> piraniya<br />
wan <strong>ji</strong> bajarê bakurê <strong>Kurdistanê</strong><br />
Êlihê koçber b<strong>û</strong>ne, mudaxeleyî<br />
pirsgirêkên nava civaka kurd <strong>jî</strong><br />
dike. Dadgehên Celle <strong>jî</strong> Kurdên ku<br />
kêmtir <strong>ji</strong> 5 mehan ceza werdigirin,<br />
dişînin Mala Êzîdiyan <strong>ji</strong> bo ku<br />
li ş<strong>û</strong>na cezayê hepsê li Mala Êzîdiyan<br />
xizmetê bikin.<br />
“Dadgeh <strong>ji</strong> bo pirsgirêkê serî li<br />
me dide“<br />
Mala Êzîdiyan bo Kurdan karên fermî dike<br />
Dadgehên alman <strong>ji</strong> Mala<br />
Êzîdiyan alîkariyê dixwazin<br />
Di gelek dozan de <strong>jî</strong> Mala Êzîdiyan<br />
bi xwesteka dadgehên Celle<br />
raste rast mudaxeleyî pirsgirêkên<br />
di nava Kurdan de dike <strong>û</strong> çareseriyê<br />
dibîne. Serokê komelê Yaltî<br />
destnîşan kir ku ew wek Mala<br />
Êzîdiyan bi dozger <strong>û</strong> dadgehê re<br />
her dem di nava têkiliyan de ne <strong>û</strong><br />
wiha got: "Di pirsgirêkên ku di<br />
nava civaka Kurd de derdikevin<br />
raste rast em mudaxîl dibin. Pêşî<br />
dewlet li hember vê yekê derdiket,<br />
digotin 'digel zagonên me<br />
h<strong>û</strong>n nikarin li gor xwe biryara bigirin.'<br />
Lê me <strong>jî</strong> <strong>ji</strong> wan re got ku ew<br />
bi pirsgirêkên ku di nava civaka<br />
me de derdikevin nizanin <strong>û</strong> wek<br />
me bi orf <strong>û</strong> adetên me nizanin. Lê<br />
pişt re wan <strong>jî</strong> ferq kirin ku bi dadgehan<br />
pirsgirêkan çareser nakin.<br />
Lewma alîkarî <strong>ji</strong> me xwestin.<br />
Niha <strong>jî</strong> dema pirsgirêk di navbera<br />
2 Kurdan de derkeve, an<strong>jî</strong> di navbera<br />
Kurdekî <strong>û</strong> Almanekî de derkeve,<br />
serî li me <strong>jî</strong> didin <strong>û</strong> bi vî<br />
awayî dozê bi encam dikin."<br />
Ji dêlva girtîgehê li Mala Êzîdiyan<br />
dixebitin<br />
Yaltî ragehand ku dema pirsgirêkeke<br />
aborî an <strong>jî</strong> malbatî di navbera<br />
2 Kurdan de derdikeve,<br />
komisyona wan a edaletê dikeve<br />
dewrê <strong>û</strong> bi herdu aliyan re <strong>jî</strong> hevdîtinan<br />
pêk tîne <strong>û</strong> wiha axivî:<br />
"Eger herdu alî <strong>jî</strong> îradeya komisyonê<br />
bipe<strong>ji</strong>rînin, wê demê em<br />
dikevin navbera wan <strong>û</strong> beriya<br />
pirsgirêk mezin bibe tê çareser<br />
kirin. Pirsgirêkên di navbera mêr<br />
<strong>û</strong> <strong>ji</strong>nan de <strong>jî</strong> em bi heman awayî<br />
çareser dikin <strong>û</strong> <strong>ji</strong> bo pirsgirêk careke<br />
din dernekeve, em an wan li<br />
Serokê Mala Êzîdiyan Salîh Yaltî<br />
hev tînin, an <strong>jî</strong> bi awayekî aşîtiyane<br />
wan <strong>ji</strong> hev diqetînin." Yalti<br />
anî ziman ku piştî pirsgirêk çareser<br />
<strong>dibe</strong>, kopiyekî encamê <strong>ji</strong> dadgehê<br />
re <strong>û</strong> kopiyekî <strong>ji</strong> dewletê re<br />
dişînin <strong>û</strong> kopiekî <strong>jî</strong> dixin nava arşîvên<br />
xwe. Yaltî got ku dema dadgeh<br />
ceza li hemwelatiyekî Kurd<br />
dibire <strong>jî</strong>, cezayên xwe bi xebata li<br />
Mala Êzîdiyan dikişînin.<br />
Penaber <strong>jî</strong> tên Mala Êzîdiyan<br />
Yaltî di çarçoveya xebatên Mala<br />
Êzîdiyan de diyar kir ku ew pirsgirêkên<br />
penaberan <strong>jî</strong> çareser<br />
dikin wiha pêde ç<strong>û</strong>: "Dema yekî<br />
êzîdî <strong>ji</strong> Îraq, Îran, S<strong>û</strong>riye, Tirkiyeyê<br />
an <strong>ji</strong> Ermenistan koç dike <strong>û</strong><br />
serî li penaberiyê dixe, dosyayên<br />
Kurdên Ewropayê 7<br />
Wêne: DIHA<br />
Wêne: DIHA<br />
wan tên cem me <strong>û</strong> eger em erênî<br />
biryar bidin, dosyaya wan <strong>dibe</strong><br />
fermî. Dema ku du êzîdiyên <strong>ji</strong> welatên<br />
cuda (wek Îran <strong>û</strong> Tirkiyeyê)<br />
bixwazin bi hev re bizewicin <strong>jî</strong>,<br />
serî li Mala Êzîdiya didin <strong>û</strong> piştî li<br />
gora orf <strong>û</strong> adetê êzîdiyan zewaca<br />
wan tê kirin, dosyayên wan tên<br />
amade kirin <strong>û</strong> dewleta alman <strong>jî</strong><br />
hêj n<strong>û</strong> zewaca wan qeb<strong>û</strong>l dike."<br />
Yaltî da zanîn ku ne tenê <strong>ji</strong> Almanya,<br />
<strong>ji</strong> welatên din yên Ewropayayê<br />
<strong>jî</strong> gelek kes <strong>ji</strong> bo van<br />
pirsgirêkan serî li wan didin <strong>û</strong> ev<br />
yek mecb<strong>û</strong>rî ye.<br />
Bi olên din re <strong>jî</strong> di nava têkiliyê<br />
de ne<br />
Yaltî da zanîn ku ne tenê <strong>ji</strong> hêla<br />
çandî ve, herwiha <strong>ji</strong> hêla têkiliya<br />
bi olên din re <strong>jî</strong>, ew di nava xebatan<br />
de ne <strong>û</strong> got ku sala borî ew bi<br />
cemaeta xiristiyan, êzîdî <strong>û</strong> cih<strong>û</strong>yan<br />
re ketine têkiliyê <strong>û</strong> li dêrekê<br />
çendîn çalakî pêk anîne. Yaltî<br />
diyar kir ku îsal cemaeta misilman<br />
<strong>jî</strong> xistine nava projeyê <strong>û</strong> di<br />
7ê Cotmehê de li Celle li dêra xirîstiyanan<br />
wê carek din werin<br />
cem hev. Yaltî got piştî van xebatan<br />
êdî ew <strong>û</strong> cemaetên din diçin<br />
cejnên hev pîroz dikin <strong>û</strong> têkiliyên<br />
navbera xwe xurtir dikin <strong>û</strong> wiha<br />
lê <strong>zêde</strong> kir: "Zarokên ku n<strong>û</strong> çêdibin<br />
li Mala Êzîdiyan bi ava Kaniya<br />
Spî, ku <strong>ji</strong> Laliş tînin, tên muhr<br />
kirin. Cejna Çarşema Sor tê pîroz<br />
kirin, cenaze tên ş<strong>û</strong>ştin <strong>û</strong> taziye<br />
tên qeb<strong>û</strong>l kirin. Her sal <strong>ji</strong> bo ziyareta<br />
Laliş geşt tên amade kirin."<br />
Mala Êzîdiyan herwiha <strong>ji</strong> ber ku<br />
Kurdên li Celle di<strong>jî</strong>n piraniya wan<br />
<strong>ji</strong> Êlihê ne, di navbera Şaredariya<br />
Celle <strong>û</strong> Êlihê de <strong>jî</strong> têkiliyan ava<br />
dike. Di vê çarçoveyê de sala borî<br />
hem Wekilê Şaredariya Êlihê Serhat<br />
Temel hat Celle <strong>û</strong> hem <strong>jî</strong> Şaredarê<br />
Celle Dirk-Ulrich Mende bi<br />
heyetekê re ç<strong>û</strong> Êlihê.<br />
Li Mala Êzîdiyan ‘Hêvî’ <strong>jî</strong> vala<br />
nasekine<br />
Ji Koma Jinên Hêvî, Luksiya<br />
Agirman <strong>û</strong> Rindî Yalti <strong>jî</strong> diyar<br />
kirin ku ew <strong>jî</strong> wek rêxistina <strong>ji</strong>nan<br />
di nava Mala Êzîdiyan de xebatên<br />
xwe dimeşînin. Yaltî <strong>û</strong> Agirman<br />
mehê carekê <strong>ji</strong>nan di bernameya<br />
taştê de tînin cem hev <strong>û</strong> li ser<br />
mafê <strong>ji</strong>nan, têkiliya bi zarokan <strong>û</strong><br />
civakên din re, semîneran lidardixin.<br />
Yaltî <strong>û</strong> Agirman <strong>ji</strong> gelek dibistanên<br />
Celle re <strong>ji</strong> bo perwerda<br />
ziman name şandine <strong>û</strong> niha 2 dibistanan<br />
bersiva erênî dane wan.<br />
Yaltî <strong>û</strong> Agirman gotin ku hefteyê<br />
rojekê ew dersê didin 22 zarokan,<br />
ku di nav de alman <strong>jî</strong> hene.<br />
Yaltî <strong>û</strong> Agirman anîn ziman ku<br />
wan di navbera zarokê Êlihê <strong>û</strong><br />
Celle de hevaltiya nameya damezirandine<br />
<strong>û</strong> nameyên ku tên şandin<br />
ew wergerî almanî <strong>û</strong> kurdî<br />
dikin <strong>û</strong> bi wî awayî didin zarokan.<br />
Serokê komelê Yaltî herwiha<br />
daxuyand ku li Mala Êzîdiyan<br />
Koma Laleş a folklorê ya ku <strong>ji</strong> 26<br />
kesan pêk tê heye <strong>û</strong> herwiha 40<br />
zarok di 2 komên temb<strong>û</strong>rê de ne<br />
<strong>û</strong> hefteyê 3 rojan perwerdê dibînin<br />
<strong>û</strong> “herwiha di koroya zarokan<br />
a <strong>ji</strong> bo zarokên navbera 4-8 salan<br />
de <strong>jî</strong> 45 zarok tên <strong>û</strong> diçin.“
8 Hejmar 114 R<strong>û</strong>daw S p o r<br />
Azad Dîcle- Her du<br />
tîmên Dalkurdê,<br />
tîma keçan <strong>û</strong> tîma zilaman<br />
li d<strong>û</strong> hev çar<br />
hefteyên serkeftî derbaskirin.<br />
Serokê Kl<strong>û</strong>ba<br />
Dalkurdê Ramazan Kizil<br />
ragihand wan roja yekșemê<br />
du pîrozbahî bihev re lidarxistine<br />
<strong>û</strong> got, “Me roja 18ê îlonê<br />
hem serkeftina tîma xwe ya<br />
keçan bi șahiyeke taybet pîroz<br />
kir <strong>û</strong> hem <strong>jî</strong> serkeftina tîma zilaman<br />
ya li himberê Bodens pîroz<br />
kir. Keçên me b<strong>û</strong>n șampiyon <strong>û</strong><br />
xortên me <strong>jî</strong> b<strong>û</strong>n lîderê lîgê, lê têkoșîna<br />
me hê<strong>jî</strong> bi dawî neb<strong>û</strong>ye.“<br />
Keçên Dalkurdê derbasî lîga jor<br />
b<strong>û</strong>n<br />
Tîma keçan a Dalkurdê ku<br />
hem<strong>û</strong> leystikvanê wê keçên<br />
Swêdî ne sezona 2011 bi encameke<br />
balkêș bi dawî kir <strong>û</strong> derbasî<br />
lîgeke jor b<strong>û</strong>. Tîma keçan a Dalkurdê<br />
di vê sezonê de 12 maç leyîstin<br />
<strong>û</strong> 11 maçan bi serket,<br />
maçekî <strong>jî</strong> wekhev ma. Hefta borî<br />
maça xwe ya dawî <strong>jî</strong> leyîst <strong>û</strong> tevî<br />
34 p<strong>û</strong>anan b<strong>û</strong> șampiyonê lîgê <strong>û</strong> <strong>ji</strong><br />
lîga 5. derbasî lîga 4. b<strong>û</strong>. Keçên<br />
Dalkurdê 119 gol avêtin <strong>û</strong> hem-<br />
b e r ê n<br />
wan tenê 4 gol<br />
avêtin.<br />
Tîma Dalkurdê<br />
ya zilaman<br />
5 maçên pêşî<br />
çar maçên li pey hev bi serket<br />
<strong>û</strong> <strong>ji</strong> van maçan 12 p<strong>û</strong>an girtin<br />
<strong>û</strong> tevî 41 p<strong>û</strong>anan b<strong>û</strong>n lîderê<br />
(Division 1, Norra) Lîga Yekemîn<br />
ya Bakur. Li d<strong>û</strong> Dalkurdê<br />
Vasby tê <strong>û</strong> 40<br />
p<strong>û</strong>anên wê hene. Serokê<br />
Kl<strong>û</strong>ba Dalkurdê<br />
Ramazan Kizil bi bîr<br />
xist ku yek maçek<br />
Vasby kêm e <strong>û</strong> eger<br />
ew vê maçê bi sernekevin<br />
lîderiya Dalkurdê<br />
mîsoger <strong>dibe</strong>, lê<br />
Kizil got, “Ez dikarim <strong>ji</strong><br />
niha de bê<strong>ji</strong>m ku lîderî nebe <strong>jî</strong><br />
me rêza duyemîn ya ku șansa<br />
Play Offê heye, garantî kiriye.“<br />
Sezona Lîga Yekemîn ya Bakur<br />
ku Dalkurd tê de dieyîze di 24ê<br />
Cotmehê de bi dawî <strong>dibe</strong> <strong>û</strong> heta<br />
vê demê 5 maçên Dalkurdê hene<br />
ku sê li derve, 2 <strong>jî</strong> li mala xwe dileyîze.<br />
Serokê kl<strong>û</strong>bê Kizil daxu-<br />
24/09/11 Akropolis - Dalkurd<br />
01/10/11 Dalkurd - Frej<br />
09/10/11 Valsta Syrianska - Dalkurd<br />
16/10/11 Dalkurd - IFK Luleå<br />
23/10/11 Karlstad - Dalkurd<br />
20/08/11 Dalkurd 3 - 3 Forward<br />
28/08/11 Vasalund 3 - 4 Dalkurd<br />
03/09/11 Dalkurd 2 - 0 Umeå<br />
11/09/11 Sirius 1 - 2 Dalkurd<br />
18/09/11 Dalkurd 1 - 0 Bodens<br />
yand <strong>ji</strong> van 5 maçan<br />
tenê yek <strong>dibe</strong> ku<br />
zehmet derbas bibe,<br />
<strong>ji</strong>ber ku wan hem<strong>û</strong><br />
maçên xwe yên li<br />
himberê tîmên favorî<br />
leyîstine, lê got,<br />
“Maçên Vasby yên<br />
zehmet hene, lewma em<br />
<strong>zêde</strong> guman nakin.“<br />
Vê heftê Dalkurd bi tîma y<strong>û</strong>nanî<br />
Akropolîs re dileyîze. Kizil<br />
got, “Tenê yek tirsek me heye, saheya<br />
Akropolîsê pir xirab e, ez<br />
hêvî dikim ku maç tê de bê pirsgirêk<br />
bê leyîstin.“<br />
Mombo Mumbo b<strong>û</strong> Kralê Golan<br />
Futbolvanê Dalkurdê yê<br />
Kenyayî Robert Mambo<br />
Mumba bi 12 golan b<strong>û</strong><br />
Kralê Golan yê lîgê. Mumba <strong>ji</strong><br />
van 12 golan dehan bi serî<br />
avêtine. Mumba di kadroya<br />
tîma netewî ya Kenya de cih<br />
digire <strong>û</strong> <strong>ji</strong> destpêka vê se-<br />
5 maçên dawî<br />
Wêne: R<strong>û</strong>daw<br />
zonê ve formaya Dalkurdê lixe<br />
dike. Mumba di saheya navîn de<br />
dileyîze.<br />
Robert<br />
Mambo Mumba
M a g a z î n<br />
Miriam Pielhau:<br />
Ji bavekî kurd <strong>û</strong> dayikek alman<br />
Yekemîn car, gava Helkewt<br />
Zahir ew dît,<br />
weke “Monîka” gazî<br />
kir <strong>û</strong> dibêje: “Ti pêwendiya<br />
navê min bi<br />
Monika Lewinsky <strong>û</strong> aktora îtalî<br />
Monika Bellocî nîne.” Monîka, ku<br />
xuşka stranbêj Loke Zahir e, her<br />
çiqasî bi reng derketiye, lê belê<br />
heya vêga dengê wê tune. Monîka<br />
dibêje: “<strong>Ev</strong> sîstema karê mamoste<br />
Helkewt Zahir e <strong>û</strong> li hem<strong>û</strong> welatên<br />
dinyayê yên din <strong>jî</strong> heman sîstem<br />
heye <strong>ji</strong> bo nasandina<br />
hunermendên n<strong>û</strong>.”<br />
R<strong>û</strong>daw: Monîka kî ye <strong>û</strong> çawa hat<br />
nav warê hunerê?<br />
Monîka: Ez <strong>ji</strong> bajarê Silêmaniyê<br />
me <strong>û</strong> ligel malbata xwe li<br />
Swîsre di<strong>jî</strong>m, <strong>ji</strong> z<strong>û</strong> ve kêfa min <strong>ji</strong><br />
karê hunerî re tê, lê berê zehmet<br />
b<strong>û</strong> <strong>ji</strong>n di warê hunerê de were<br />
pêş, <strong>ji</strong> ber ku kesekî pispor neb<strong>û</strong><br />
bikare bi awayekî profesyonel<br />
karakterên hunerî bibîne. Lê <strong>ji</strong><br />
ber heb<strong>û</strong>na mamoste Helkewt<br />
Zahir vêga asankarî heye <strong>ji</strong> bo<br />
warê hunerê, nemaze <strong>ji</strong> bo ciwan<br />
<strong>û</strong> <strong>ji</strong>nan.<br />
Nasnavê te ‘Monîka’ <strong>ji</strong> ku hatiye?<br />
Mamoste Helkewt Zahir li min<br />
kir. Gava cara yekemîn min dît,<br />
weke Monîka gazî min kir, got ez<br />
wisa te nas dikim, weke nasnavê<br />
hunerî, min <strong>jî</strong> pesend kir.<br />
Stranên te bi çi stîlekê dibin?<br />
Çend stîlên cuda cuda, weke<br />
pop <strong>û</strong> regi, Latino romantik <strong>û</strong><br />
mîrengî. Ez bêtir <strong>ji</strong> muzîka bi<br />
tevger hez dikim, ew tekstên ku<br />
heya vêga min bikar anîne, ku <strong>ji</strong><br />
aliyê mamoste Heme Seîd Hesen<br />
<strong>û</strong> kak Berhem Elî <strong>û</strong> mamoste<br />
Helkewt Zahir hatine nivîsîn,<br />
kêrhatî ne bo wê şêwaza muzîkê<br />
ku jê hez dikim.<br />
Mamoste<br />
Helkewt Zahir<br />
padîşahê muzîkê<br />
ye li <strong>Kurdistanê</strong><br />
Bi wêneyan <strong>zêde</strong> derketî, bi berheman<br />
na. Ji ber çi ev reklam <strong>ji</strong><br />
te re hat kirin, berî derketina<br />
te?<br />
<strong>Ev</strong> sîstema karê mamoste Helkewt<br />
Zahir e. Li hem<strong>û</strong> welatên<br />
din yên dinyayê <strong>jî</strong> heman sîstem<br />
heye bo nasandina hunermendên<br />
n<strong>û</strong>.<br />
Bi çi stranekê derdikevî?<br />
Ew weke surprîz dimîne, lê<br />
belê piştrast bin ku me karekî<br />
<strong>zêde</strong> ciwan amade kiriye <strong>û</strong> ew<br />
stran <strong>dibe</strong> klîpa min ya yekemîn.<br />
Ji stranbêjên n<strong>û</strong> li kê guhdarî<br />
dikî <strong>û</strong> <strong>ji</strong> yên kevin <strong>jî</strong> kêfa te <strong>ji</strong><br />
dengê kê re tê?<br />
Bêguman dengê Loke <strong>zêde</strong> bi<br />
min xweş e <strong>û</strong> bi giştî guhdariya<br />
hunermendên n<strong>û</strong> <strong>û</strong> kevin <strong>jî</strong><br />
Moderatora alman ya<br />
naskirî Miriam Pielhau<br />
dawiya heftiyê di<br />
bernameyek taybet de dîsa<br />
banga alîkariyê li temaşevanên<br />
televizyona almanî ARD<br />
dike. Di bernameya TRIBUTE<br />
TO BAMBI de Miriam Pielhau<br />
wê hewl bide ku alîkariyek baş<br />
<strong>ji</strong> bo projeyên xêrxwaziyê yên<br />
<strong>ji</strong> bo zarokan bighîne hev.<br />
Hejayî gotinê ye ku Miriam<br />
Pielhau li Almanyayê moderatorek<br />
herî naskirî ye <strong>û</strong> <strong>ji</strong> bavekî<br />
kurd <strong>û</strong> dayîkek alman e. Miriam<br />
Pielhau ya ku di sala<br />
2008ê de <strong>ji</strong> ber kansera sîngê<br />
hate emeliyatkirin <strong>û</strong> tedawîkirin,<br />
<strong>ji</strong> 2003ê ve bi stranbêjê<br />
koma mîzîkê “Vivid“ Thomas<br />
Hanreich re zewicî ye.<br />
Bernameya TRIBUTE TO<br />
BAMBI wê 24.09.2011, di<br />
saet 22:15 de, di televizyona<br />
almanî ARD de bê weşandin.<br />
dikim.<br />
Çawa te Helkewt Zahir dît <strong>û</strong> pêwendî<br />
ligel kir?<br />
Îro mamoste Helkewt Zahir<br />
padîşahê muzîkê ye li <strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>û</strong> kesayetiyeke diyar e. Ji me<br />
nêzîk e, tevahiya karên hunermend<br />
Loke ya xuşka min cenabê<br />
wî bicih anîne <strong>û</strong> çend caran <strong>jî</strong> em<br />
r<strong>û</strong>niştine <strong>û</strong> axivîne.<br />
Tê gotin tenê daku tu bi nav <strong>û</strong><br />
deng bibî, dibî stranbêj. Wisa<br />
ye?<br />
Na, ne wisa ye. Navdarî beşek<br />
e <strong>ji</strong> nasandinê bo her kesê ku di<br />
warê hunerî de kar dike.<br />
Di warê spor <strong>û</strong> xwendina pirt<strong>û</strong>kan<br />
de çawayî?<br />
Pir baş im, sporê dikim <strong>û</strong> pirt<strong>û</strong>kan<br />
dixwînim.<br />
Beriya ku bi stranbê<strong>ji</strong>yê bifikirî,<br />
te dixwest çi pîşeya te hebe?<br />
Helbestan dinivîsim <strong>û</strong> berdewam<br />
im di vî alî de.<br />
Heya vêga kes neb<strong>û</strong>ye rêgir ku<br />
tu bibî stranbêj?<br />
Eger mebesta te malbata min<br />
e, na, qet <strong>jî</strong> ne rêgir in. Ji ber ku<br />
dizanin karkirina min ligel kesayetiyeke<br />
birêz weke mamoste<br />
Helkewt Zahir e, ti rêgiriyê<br />
nakin.<br />
Ligel evîndariyê pêwendiya te<br />
çawa ye, gelo kesekî taybet di <strong>ji</strong>yana<br />
te de heye?<br />
Vêga bi karên xwe yên<br />
hunerî ve mij<strong>û</strong>l im <strong>û</strong> ti<br />
kes di <strong>ji</strong>yana min de<br />
nîne.<br />
Dibê<strong>ji</strong>n kêfa te zaf <strong>ji</strong><br />
xewê re tê?<br />
Xew xweş e, ma em<br />
çi bikin.<br />
Mezintirîn arez<strong>û</strong>ya<br />
te çî ye?<br />
Razîb<strong>û</strong>na cemawerên<br />
<strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>ji</strong> karên min mezintirîn<br />
xewna min<br />
e. Bikarim karekî<br />
baş pêşkêş<br />
bikim bo xizmeta<br />
huner <strong>û</strong><br />
çanda milletê<br />
xwe.<br />
Hejmar 114<br />
R<strong>û</strong>daw Hejmar 9997<br />
Deşnê ‘dayik <strong>û</strong> bav’ dike klîp<br />
S tranbêj<br />
Deşnê<br />
Murad vêga bi<br />
klîpkirina straneke<br />
xwe ya bi<br />
nave ‘dayik <strong>û</strong><br />
bav’ re mij<strong>û</strong>l<br />
<strong>dibe</strong>. Strana<br />
“Dayik <strong>û</strong> bav”<br />
yek <strong>ji</strong> stranên<br />
albuma n<strong>û</strong> ya<br />
Deşnê ya bi<br />
navê ‘Firîştey<br />
Mîhreban’ e.<br />
Têksta stranê <strong>ji</strong><br />
aliyê Heme Seîd<br />
Hesen ve hatiye<br />
nivîsîn, Helkewt<br />
Zahir<br />
awaz jê re daniye<br />
<strong>û</strong> Şaho<br />
Teyb <strong>jî</strong> karê<br />
derhênanê jê re<br />
kiriye.<br />
Wêne: R<strong>û</strong>daw
10 10 Diyaspora<br />
R<strong>û</strong>daw Hejmar 114<br />
Du serpêhatî<br />
Bavek <strong>û</strong><br />
kurê xwe<br />
Ciwanek kurd li<br />
ber çavê gelek kesayetan<br />
li beramberî<br />
dadwerê<br />
Kafkasya, Varontsov-Daşkovradiweste<br />
<strong>û</strong> guh<br />
nadeyê!<br />
Êlxan Teqîyev<br />
<strong>Ev</strong> serpêhatî bi awayek<br />
rast sala 1906ê<br />
li bajarê Tiflîsê çêb<strong>û</strong>ye.<br />
Bapîrê min<br />
Şukur Caferoglu Teqiyev<br />
sala 1886ê li gundê Alyanlî<br />
yê girêdayî navçeya Qerebax<br />
(Niha li Azerbeycanê girêdayî<br />
navçeya Laçîne) <strong>ji</strong> xêzanek Kurd<br />
<strong>ji</strong> dayîk b<strong>û</strong>ye. Despêka sedsala<br />
20an (1905-1906) navbera<br />
Azerbeycan <strong>û</strong> Ermenîstanê de<br />
şerek qewimî. Bapîrê min li gel<br />
Kurdên misilman ên din tevlî wî<br />
şerî b<strong>û</strong>. Hem<strong>û</strong> xelkên bajarê<br />
Ş<strong>û</strong>şa ew nas dikirin. Bavê min bi<br />
wê yekê hatib<strong>û</strong> naskirin ku bi<br />
tenê êriş dibir ser leşkerên ermenî<br />
yên ku li ser rêyan kemîn<br />
datînan. Ew zilam di <strong>ji</strong>yana xwe<br />
de nêzî kesek bê çek neb<strong>û</strong>ye, <strong>ji</strong><br />
xwe re ew yek wek şeref <strong>û</strong> serbilindî<br />
didît.<br />
Şukur şeraba Mîrxan<br />
venexwar<br />
Mixabin piştî şer <strong>û</strong> pevç<strong>û</strong>nên li<br />
Ş<strong>û</strong>şa, leşkerên Tizar bapîrê min<br />
girtin <strong>û</strong> rêkirin Tiflîs. Misilmanên<br />
Ş<strong>û</strong>şa rihên xwe yên spî <strong>ji</strong> bo<br />
rizgarkirina Şukur rêkirin wî bajarî.<br />
Dadwerê Tiflîsê Varontsov<br />
Daşkov piştî guft<strong>û</strong>goyek li gel<br />
rihspiyên Ş<strong>û</strong>şa, got: “Ew Kurdê<br />
20 salî kî ye?” Bapîrê min anîn<br />
baregeha dadwer. Li nîva wê salonê<br />
maseyek hatib<strong>û</strong> danîn. Li<br />
ser maseyê “Mîrxan Îllaryon Îvanovîç<br />
Varontsov-Daşkov” r<strong>û</strong>niştib<strong>û</strong>.<br />
Li derdora maseyê <strong>jî</strong><br />
efserên bi pile yên artêşa Tizarî<br />
<strong>û</strong> mîrîtiyên Gurcî cihê xwe girtib<strong>û</strong>n.<br />
Hem<strong>û</strong> <strong>jî</strong> serxweş b<strong>û</strong>n. Varontsov-Daşkov<br />
bi dest daxwaz<br />
kir ku Şukur nêzîk bibe.<br />
Meyek te<strong>jî</strong> şerab da Şukur <strong>û</strong> <strong>ji</strong><br />
bo bi selametiya Tizarê împeratoriya<br />
R<strong>û</strong>sya Nîkolayê Duyemîn<br />
vexwe. Lê Şukur got, “Ez Misilman<br />
im <strong>û</strong> vexwarina meşr<strong>û</strong>bê <strong>ji</strong><br />
Misilmanên bawermend re qedexe<br />
ye.” Heya wê demê <strong>jî</strong> Mîrxan<br />
serxweş b<strong>û</strong>, acizb<strong>û</strong>n di r<strong>û</strong>yê<br />
wî de diyar b<strong>û</strong>. Bê dengî çêb<strong>û</strong>.<br />
Ciwanek kurd li pêş çavê hêjmarek<br />
<strong>zêde</strong> ya kesayetan li beramberî<br />
Varontsov-Daşkov, dadwerê<br />
Tewawî Kafkasya radiweste <strong>û</strong><br />
guh nadeyê!<br />
Mîrxan vê tevgerê wekî bê rêziya<br />
li himberî xwe dinirxîne.<br />
Şukur di xewnê de <strong>jî</strong> bawer nedikir<br />
ku bi wî awayî bê rêziyê bi<br />
kesek li Kafkasya yekemîn bike,<br />
heya eger ew kes li Kafkasya hakimê<br />
împeratoriyê <strong>û</strong> sê caran <strong>jî</strong><br />
<strong>ji</strong> mirinê rizgar b<strong>û</strong>yî be. Varontsov-Daşkov<br />
lez<strong>û</strong>bez demanceya<br />
xwe derdixe <strong>û</strong> li ser nîva serê<br />
Şukur datîne.<br />
Di wê rewşê de <strong>ji</strong> nişkan ve<br />
aloziyek mezin di hewşa navenda<br />
hik<strong>û</strong>metê de çê<strong>dibe</strong> <strong>û</strong><br />
dengê fîşekên tifingan bilind<br />
dibin. Hem<strong>û</strong> r<strong>û</strong>niştvan lez<strong>û</strong>bez<br />
ber bi hewşê ve diçin. Şukur <strong>jî</strong> <strong>ji</strong><br />
wê derfeta zêrîn s<strong>û</strong>d werdigire,<br />
tevlî wan mirovan <strong>dibe</strong> <strong>û</strong> ber bi<br />
hewşê ve diçe. Di encamê de<br />
xwe di nava kolanên Tiflîsê de<br />
winda dike.<br />
Di salên 20an de Şukur li gel<br />
çend hevalên xwe şîrketek a<br />
transporta bi navê “Awtokop” didamezirîne<br />
<strong>û</strong> otomobîlên wan di<br />
nava bajarê Ş<strong>û</strong>şa <strong>û</strong> rawestgeha<br />
“Yevlax” (Niha b<strong>û</strong>ye bajarê Yevlax)<br />
de ç<strong>û</strong>n<strong>û</strong>hatin dikirin.<br />
Bavê min İdrîs Teqiyev di sala<br />
1920ê <strong>ji</strong> dayîk b<strong>û</strong>. Di temenê 16<br />
salî de <strong>ji</strong> bo bikare li navenda firokevaniya<br />
barajê Bako xwendina<br />
xwe bidomîne temenê xwe<br />
g<strong>û</strong>herî. İdrîs piştî derbazkirina<br />
ezm<strong>û</strong>nên pi<strong>jî</strong>jkî yên dijwar, li wê<br />
Îdrîs Şukuroglu Teqiyev<br />
Şukur Caferoglu Teqiyev<br />
Dibe ku Îdrîs Şukuroglu Teqiyev Kurdê yekemîn be<br />
ku di 16 saliya xwe de bi firokeya şer firîbe <strong>û</strong> bi<br />
serkeftî firîna pîleya yekemîn encam dabe<br />
navendê <strong>ji</strong> bo firokevaniyê<br />
(pilot) hat wergirtin. Piştî 6<br />
mehan, bi nîşanda kêrhatin <strong>û</strong><br />
encamên bilind ên ezm<strong>û</strong>nên leşkeriyê,<br />
rê hat dayîn ku İdrîs bi<br />
tenê bifire. Sala 1936ê di çadira<br />
du kesî ya leşkerî ya bavê min<br />
de, kesek din lê <strong>zêde</strong> b<strong>û</strong>. Ew kes<br />
kurê mezin ê Sekreterê Yekemîn<br />
ê Komîteya Navendî ya Partiya<br />
Kom<strong>û</strong>nîsta Azerbeycanê Mîr<br />
Cafer Baqr<strong>û</strong>v, Vîlademîr Baqr<strong>û</strong>v<br />
b<strong>û</strong>. Vîlademîr her hat nava ça-<br />
dirê, çenteyê bavê min ê qetiyayî<br />
dît, ket ber <strong>û</strong> da ber pênan. Cil<strong>û</strong>berg<br />
belav b<strong>û</strong>n. Diyar e xîret <strong>û</strong> <strong>jî</strong>riya<br />
leşkerê kurê kurd xwe wekî<br />
biruskê nîşan da. Destên bavê<br />
min pir bi hêz b<strong>û</strong>n. Êdî encamek<br />
diyar b<strong>û</strong>, İdrîs <strong>ji</strong> bo odeya di<strong>jî</strong> sîx<strong>û</strong>riyê<br />
hat vexwendin. Pirsgirêk<br />
mezin b<strong>û</strong> <strong>û</strong> wisa diyar b<strong>û</strong> tenê bi<br />
derxistina bavê min bi dawî nedihat.<br />
Dîrok d<strong>û</strong>bare dib<strong>û</strong>. Di demek<br />
hestyar <strong>û</strong> çarenivîs de hat saz<br />
kirin, li aliyekê alîkar hat holê <strong>û</strong><br />
qet nedihat çaverêkirin. Li odeya<br />
“Komîteya gel a bo kar<strong>û</strong>barên<br />
navxweyî” piştre bo KGB, Vîlademîr<br />
Baqr<strong>û</strong>v bi xwe amade b<strong>û</strong>,<br />
daxwaz kir ku İdrîs bê azad kirin<br />
<strong>û</strong> heya peywendî li gel bavê min<br />
danî. Wisa b<strong>û</strong> Vîlademîr Baqr<strong>û</strong>v<br />
li gel İdrîs bi hev re odeya xwe<br />
di cih de hêlan <strong>û</strong> di bersiva: “Vîlademîr!<br />
Çima te ez rizgar<br />
kirim?” de Vîlademir got: “Tu<br />
kesê yekem b<strong>û</strong> li Azerbeycanê bi<br />
wêrekî ez rakirim. Tu ne tirsnok<br />
î. Em ê bibin du dostên rast.”<br />
Asîman nîşan da: Vaye kurê te li<br />
wir e<br />
Piştre firokevan Vîlademîr<br />
Baqr<strong>û</strong>v di şerê mezin ê welat de<br />
di sala 1942yê di şerê Kafkasya<br />
de hat kuştin.<br />
Piştre dema Şukur Teqiyev bi<br />
rastî zanî kurê wî li k<strong>û</strong>derê dixwîne,<br />
<strong>ji</strong> bajarê Aqdam ber bi navenda<br />
firokevaniya Bako ve ket<br />
ser rê. Şukur <strong>ji</strong> parêzvanê li ber<br />
dergehê navendê pirsa kurê xwe<br />
İdrîs kir, wî <strong>jî</strong> asîman nîşan da <strong>û</strong><br />
got, “Bavê min, vaye kurê te li<br />
wê derê ye.” Di wê demê de İdrîs<br />
di firokeyek şer de bi çalakiyek<br />
pir taybet <strong>û</strong> dijwar a “firîna pileya<br />
yekemîn” ve mij<strong>û</strong>l b<strong>û</strong>. Şukur<br />
<strong>ji</strong> fermandarên wê navendê re<br />
têgihand ku İdrîs ciwan e <strong>û</strong> niha<br />
temenê wî ne temam e. Bi wî<br />
awayî İdrîs li gel xwe vegerand<br />
Qerebaxê.<br />
İdrîs li sala 1939ê bi daxwaza<br />
xwe tevlî şerê Fînlandiya <strong>dibe</strong>.<br />
Piştre wekî Stwan Yekemê Beşa<br />
Xizmetkirina Pi<strong>jî</strong>jkî li “Artêşa yekemîn<br />
a Gard” tevlî şerên mezin<br />
ên welat b<strong>û</strong>. Di rêzên “Eniya sêyemîn<br />
a Belar<strong>û</strong>s” heya bajarê<br />
Prag bi piyan ç<strong>û</strong>. Li Berlînê li ser<br />
bendên “Reichstag” a wêrankirî,<br />
nav <strong>û</strong> îmzeya xwe danî.<br />
Dibe ku İdrîs Şukuroglu Teqiyev<br />
Kurdê yekemîn be di temenê<br />
16 saliyê de bi firokeya şer a leşkerî<br />
firîbe <strong>û</strong> bi awayek serkeftî<br />
“firîna pileya yekemîn” encam<br />
dabe.<br />
Îdrîs Şukuroglu Teqiyev
Hejmar 114<br />
R<strong>û</strong>daw<br />
Serokê Kongreya Gel Remzî Kartal bo R<strong>û</strong>dawê:<br />
Erdogan weke xelîfeyên<br />
Osmanî li xwe dinêre<br />
Got<strong>û</strong>bêj ligel dewletê heta beriya hilbijartina 12ê Hezîranê<br />
berdewam b<strong>û</strong>n; diyar e wan <strong>ji</strong> bo berjewendiyên xwe <strong>û</strong> kuştina<br />
demê wiha kirine. Niha hem<strong>û</strong> tişt dane alîyek <strong>û</strong> amadekariyên<br />
şer dikin<br />
Serokê Kongreya Gel<br />
Remzî Kartal li paytexta<br />
Swêdê Stockholmê<br />
bersiva pirsên<br />
r<strong>û</strong>dawê da. Kartal<br />
egera operasyona hevbeş ser Qendîlê,<br />
vekişîna AKPê <strong>ji</strong> proseya aştiyê,<br />
herwiha behsa wê tomara<br />
deng dike ku heftiya borî bi awayekî<br />
çavrênekirî hat weşandin. Serokê<br />
Kongra Gel helwesta wezîrê<br />
derve yê Îsrailê <strong>Ev</strong>igdor Lieberman<br />
<strong>jî</strong> nirxand <strong>û</strong> got em gotinê wî<br />
cidî nagirin <strong>û</strong> bersivê <strong>jî</strong> nadinê.<br />
R<strong>û</strong>daw: Li Bakurê <strong>Kurdistanê</strong><br />
rewşeke taybet derketiye hole;<br />
<strong>dibe</strong> ku pêvajoya şer pêvajoya<br />
aştiyê têk bide?<br />
Remzî Kartal: Di dema hilbijartinan<br />
de <strong>jî</strong>, Erdogan propaganda<br />
wê yekê dikir ku pirsgirêka<br />
kurd nemaye <strong>û</strong> digot va ye me kanala<br />
TRT6ê vekiriye, zindanî ligel<br />
kes<strong>û</strong>karên xwe bi kurdî diaxivin,<br />
li zanîngehan kar bo vekirina<br />
beşê zimanê kurdî tê kirin, meseleya<br />
kurd pirsgirêka takekesane<br />
ye <strong>û</strong> êdî ne meseleya kurd e lê<br />
meseleya terorê ye. Bi ser de <strong>jî</strong><br />
qala wê yekê kir ku eger ew li ser<br />
desthilatê b<strong>û</strong>na wê dema ku Ocalan<br />
girtin, wê biryara îdamkirina<br />
wî bicih bikira. Kesek ku mebesta<br />
wî aştî be van gotinan nake.<br />
Hem<strong>û</strong> alî dizanin ku serok Apo di<br />
dema got<strong>û</strong>bêjan de pêşniyarek<br />
pêşkêşî Tirkiyeyê <strong>û</strong> serokayetiya<br />
KCKê kir <strong>û</strong> daxwaz kir ku herdu<br />
alî analîza xwe li ser bidin, KCKê<br />
bersiv da ku tiştê serokê me pêşniyar<br />
kiriye em <strong>ji</strong> aliyê xwe çi pêwîst<br />
be bicih tînin. Divê hik<strong>û</strong>meta<br />
Erdogan bersiva xwe bide, lê hê ti<br />
bersiv nedane. Piştre <strong>jî</strong> serokê me<br />
bir<strong>û</strong>sknameyeke taybet şand <strong>ji</strong><br />
Erdogan re <strong>û</strong> bangewazî kir ku<br />
bila ev kêşe berbi şer <strong>û</strong> pevç<strong>û</strong>nê<br />
neçe <strong>û</strong> ez amade me di hundirê<br />
heftiyekê de hem<strong>û</strong> gerîllayan<br />
kom bikim, lêbelê pêwîst e pêşî<br />
Erdogan <strong>ji</strong> raya giştî re ron bike<br />
ku kêşeya kurd ne kêşeyeke leşkerî<br />
ye, ne kêşeya terorê ye, lê kêşeya<br />
gelekî ye <strong>û</strong> siyasî ye <strong>û</strong> emê<br />
çareser bikin, em amade ne li ser<br />
vê bingehê got<strong>û</strong>bêjan bikin.<br />
Ji ber çi Tirkiye ewqasî pêkutiyê<br />
li ser şer dike?<br />
Dixuyê haya Erdogan weke serokê<br />
dewletê jê hebe ku ew weke<br />
hik<strong>û</strong>metê bo çareseriyê ne amade<br />
bin. Wekî din b<strong>û</strong>yerên deverê, S<strong>û</strong>riyê<br />
<strong>û</strong> Îranê <strong>û</strong> tiştê ku jê re dibê<strong>ji</strong>n<br />
Bihara Ereban, firsendek bo Tirkiyeyê<br />
çêkiribe, Amerîka dixwaze li<br />
S<strong>û</strong>riyê roleke pêxemberî bide Tirkiyeyê,<br />
<strong>û</strong> wê weke mînakekê bo<br />
dewletên erebî nîşan bidin, Îslameke<br />
nerm <strong>û</strong> girêdayî Amerîka <strong>û</strong><br />
sîstema NATO. Erdogan vê weke<br />
firsendekê <strong>ji</strong> xwe re dibîne ku daxwaza<br />
piştgiriya Amerîka bike di<strong>jî</strong><br />
PKKê <strong>û</strong> gelê kurd. Tirkiyê dixwaze<br />
ku hê <strong>jî</strong> Amerîka <strong>ji</strong> Îraqê venekişiyaye<br />
bi hevre êrîşî PKKê bikin.<br />
Bi baweriya we Amerîka di êrîşeke<br />
wiha de beşdar <strong>dibe</strong>?<br />
Amerîka hevkariya Tirkiyeyê kiriye,<br />
lê heya îro ser asta leşkerî daxwazên<br />
Tirkiyeyê cîbicîh nekirine.<br />
Heya vêga Amerîka siyaseteke wisa<br />
bo berjewendiyên xwe rast nedîtiye,<br />
bawer nakim Amerîka li ser<br />
daxwaza Erdogan bi pratîkî tevî<br />
operasyonên leşkerî bibe.<br />
Berî çend rojan Erdogan qala wê<br />
yekê kir ku dikarin ligel Îranê bi<br />
hevre êrîşî Qendîl bikin, balyozê<br />
Îranê <strong>jî</strong> li Tirkiyê got ku ew hevkariya<br />
hev dikin lê bi hevre êrîşan<br />
nakin?<br />
Rast e niha êrîş tune, lê <strong>ji</strong>xwe<br />
Tirkiye <strong>û</strong> Îranê bi hevre peyman<br />
girê dane <strong>û</strong> Îranê êrîşa xwe kir <strong>û</strong><br />
Tirkiye <strong>jî</strong> hevkariya wê kir. Tirk<br />
daxwaz dikin Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>jî</strong> beşdariyê bike, Îraq hevkariya<br />
wan bike, daxwaza hevkariyê <strong>ji</strong><br />
hem<strong>û</strong> dinyayê dikin! Lê ev xewn<br />
<strong>û</strong> xeyala Erdogan e. Îran xwe ceriband<br />
<strong>û</strong> biser neket. Wisa diyar<br />
e xeyalên Erdogan ligel rewşa<br />
heyî lihev nayên. Bi ser de <strong>jî</strong> ew<br />
hêviya wan ku heb<strong>û</strong> li ser baş<strong>û</strong>r <strong>ji</strong><br />
wan re pêk nayê, ne kak Mes<strong>û</strong>d <strong>û</strong><br />
ne mam Celal di gotinên xwe de<br />
hêviyeke wisa nedane Tirkiyê ku<br />
tevî karekî wiha bibin, lewma ev<br />
hem<strong>û</strong> nîşan didin ku Erdogan bi<br />
rêya leşkerî serkeftinê bidestve<br />
nayîne. <strong>Ev</strong> siyaseta ku Erdogan<br />
dixwaze biceribîne karesatan bo<br />
Tirkiyeyê çêdike. Wisa diyar e Erdogan<br />
naxwaze Kurdan weke netewe<br />
li Tirkiyeyê qeb<strong>û</strong>l bike,<br />
mafên siyasî <strong>û</strong> mirovî yên gelê<br />
kurd qeb<strong>û</strong>l nake, dixwaze hêza<br />
xwe di şer de biceribîne, tecrîda<br />
ser serokê me dijwar kiriye <strong>û</strong> siyasetvanên<br />
kurd dixe zindanê, ev<br />
27 sal in vê rê tecr<strong>û</strong>be dikin <strong>û</strong> ti<br />
encamek bidestve ne anîne. Baştirîn<br />
tişt ew e ligel Kurdan r<strong>û</strong>nin<br />
<strong>û</strong> kêşe bi rêya diyalogê bê çareserkirin.<br />
<strong>Ev</strong> <strong>dibe</strong> serkeftineke<br />
mezin hem bo Kurdan <strong>û</strong> bo Tirki-<br />
Em gotinên wezîrê<br />
derve yê Israilê bi<br />
giringî wernagirin <strong>û</strong><br />
bersiva wî <strong>jî</strong> nadin<br />
Tirkiye nikare li ser<br />
bingeha derewan<br />
temenê xwe dirêj<br />
bike<br />
Li gor me <strong>jî</strong> ecêb e <strong>ji</strong><br />
ber çi Tirkiyê di vê<br />
demê de tomara<br />
dengê weşand<br />
Hevpeyvîna Hefteyê 11 11<br />
yeyê. Vêga Erdogan weke xelîfeyên<br />
Osmanî li xwe dinere, ne<br />
mimk<strong>û</strong>n e welatek kêşeyên xwe<br />
çareser neke <strong>û</strong> bikare roleke wiha<br />
li dinyayê bilîze.<br />
Serokê <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> çend<br />
caran d<strong>û</strong>pat kir ku şerê Kurd <strong>û</strong><br />
Kurdan xeteke sor e, lêbelê hevdem<br />
li baş<strong>û</strong>r qala wê yekê tê<br />
kirin ku divê hem PJAK <strong>û</strong> hem <strong>jî</strong><br />
PKKê rewşa Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong><br />
liberçav bigirin?<br />
Em bo aramiya Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong><br />
rêyekê dibînin, ew <strong>jî</strong> çareseriya<br />
kêşeya kurd e li parçên din<br />
yên <strong>Kurdistanê</strong>, divê guherîn di siyaseta<br />
wan welatan de li himberî<br />
Kurdan bê kirin, eger çareseriya<br />
kêşeya kurd li van welatan neyê<br />
kirin êdî zext li ser Kurdan li wan<br />
welatan <strong>û</strong> li ser Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>jî</strong> berdewam <strong>dibe</strong>. Vêga hevkariyek<br />
heye li di<strong>jî</strong> Kurdan di navbera<br />
Îran <strong>û</strong> Tirkiyê <strong>û</strong> Iraqê de <strong>jî</strong>, S<strong>û</strong>riyê<br />
<strong>ji</strong> ber kêşeya xwe haya wê <strong>ji</strong> tiştekî<br />
nemaye, divê hewldan bên kirin<br />
ev peyman bên têkdan <strong>û</strong> di dewsa<br />
wan de bi çareseriya kêşeya kurd<br />
bê fikirîn, wê demê Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>jî</strong> dikare aramiyeke seranserî<br />
lixwe bigire. Lewma divê<br />
hem<strong>û</strong> parçên <strong>Kurdistanê</strong> di nava<br />
xwe de hem hevkariya hev bikin,<br />
hem <strong>jî</strong> hinek taybetmendiyên xwe<br />
biparêzin, nemaze vêga divê<br />
hem<strong>û</strong> Kurd destkeftên Baş<strong>û</strong>rê<br />
<strong>Kurdistanê</strong> biparêzin, lê hevdem<br />
divê Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong> <strong>jî</strong> bizanibe<br />
ku divê bo çareseriya kêşeya parçên<br />
din hinek zehmetiyê bide xwe<br />
<strong>û</strong> dora xwe bibîne. Ger hinekî xwe<br />
nebetilîne <strong>û</strong> liberxwe nede <strong>û</strong> sedî<br />
sed bi dilê Îran <strong>û</strong> Tirkiyê tevbigere<br />
wiha xeterê ser xwe <strong>jî</strong> çêdikin.<br />
Divê Baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong> ligel S<strong>û</strong>riyê<br />
<strong>û</strong> Îran <strong>û</strong> Tirkiyê <strong>û</strong> Îraqê <strong>jî</strong> pêwendiyan<br />
çêbike <strong>û</strong> berjewendiyên<br />
xwe biparêze. Her weke çawa hertim<br />
kak Mes<strong>û</strong>d dibêje em bo çareseriya<br />
kêşeya kurd bi awayekî<br />
aştiyane amadeyê her hevkariyekê<br />
ne, lêbelê bo şer na, ev siyaseteke<br />
bingehînî <strong>û</strong> serekî ye <strong>û</strong><br />
pêwîst e pêkutî li ser bê kirin <strong>û</strong><br />
berdewam be.<br />
Kêşeya navbera Tirkiye <strong>û</strong> Îsrailê<br />
gihişte asta ku Îsrail bêje em dixwazin<br />
ligel PKKê r<strong>û</strong>nin <strong>û</strong> hevkariya<br />
wan bikin. Bi baweriya we<br />
Îsrail dixwaze kêşeya kurd weke<br />
kaxezekê bikar bîne yan <strong>jî</strong> bi<br />
rastî dixwaze hevkariya Kurdan<br />
bike?<br />
Gelê Cih<strong>û</strong> rastiyeke gelên Rojhilata<br />
Navîn in <strong>û</strong> xwedî şaristaniyeke<br />
kevin in, ew <strong>jî</strong> weke her<br />
gelekî Rojhilata Navîn mafê wan<br />
heye bi azadî <strong>û</strong> wekhevî li deverê<br />
bi<strong>jî</strong>n, lê em bi ti hawî wê siyaseta<br />
Îsrailê li di<strong>jî</strong> Kurdan bi rêya hevkariya<br />
Tirkiyeyê qeb<strong>û</strong>l nakin.<br />
Serok Apo <strong>ji</strong> ber siyaseta wan ya<br />
çewt niha li girava Îmralî zindanî<br />
ye. Hevkariya leşkerî ya Îsrailê bo<br />
Tirkiyeyê ku di<strong>jî</strong> Kurdan bikar<br />
tîne ron <strong>û</strong> eşkere ye. Em bo biratiya<br />
gelên deverê, li di<strong>jî</strong> wê yekê<br />
ne ku vêga kêşeya wan ligel Tirkiyeyê<br />
heye bixwazin Tirkiyeyê bi<br />
Kurdan bitirsînin, ew serdem qediya,<br />
Kurd weke kert <strong>û</strong> bo armanca<br />
xelkên din bên bikaranîn,<br />
Kurd vêga hêzeke serekî ya deverê<br />
ne, mineta me <strong>jî</strong> bi hevkariya<br />
ti aliyekî nîne. Lewma em <strong>zêde</strong> giringiyê<br />
nadin gotinên wezîrê<br />
derve yê Îsrailê <strong>û</strong> bersiva wî <strong>jî</strong><br />
nadin; çimkî ew dixwazin bi vî<br />
rengî Tirkiyeyê bi me bitirsînin,<br />
lê ev nayê wateya ku em dostaniya<br />
gelê Cih<strong>û</strong> red dikin.<br />
Di van rojan de tomareke deng<br />
belav b<strong>û</strong> <strong>û</strong> tê de qala got<strong>û</strong>bêja we<br />
<strong>û</strong> dewleta Tirk dike. Bi baweriya<br />
we çima ev tomara deng di vê<br />
demê de belav b<strong>û</strong>?<br />
Belê, serokwezîr Erdogan <strong>û</strong><br />
parlamento <strong>jî</strong> înkar nakin <strong>û</strong> dibê<strong>ji</strong>n<br />
ku me şêwirmendê MITê weke<br />
n<strong>û</strong>nerê dewletê şandiye <strong>û</strong> ev got<strong>û</strong>bêj<br />
heb<strong>û</strong>n. Got<strong>û</strong>bêj hem ligel<br />
serok Apo <strong>û</strong> hem <strong>jî</strong> wê şandê<br />
heb<strong>û</strong>n <strong>û</strong> kes nikare wan înkar<br />
bike. Lê li gor me <strong>jî</strong> ecêb e <strong>ji</strong> ber çi<br />
vêga <strong>û</strong> di vê demê de ev tomar<br />
belav kirin, em <strong>jî</strong> di nava xwe de<br />
hem got<strong>û</strong>bêjan dikin <strong>û</strong> hem <strong>jî</strong> lê<br />
dikolin, lê divê dewleta Tirk rastiyan<br />
kifş bike, çimkî ev <strong>ji</strong> aliyê<br />
wan hatiye weşandin. Lê tiştek<br />
heye ev got<strong>û</strong>bêj heya dema hilbijartinan<br />
berdewam b<strong>û</strong>n. Diyar e<br />
wan bo berjewendiyên xwe <strong>û</strong><br />
kuştina demê wiha kirine, çimkî<br />
va ye ev tişt hem<strong>û</strong> danîn alîkî <strong>û</strong><br />
amadekariya şer dikin, lê dîsa <strong>jî</strong><br />
hem em <strong>û</strong> hem <strong>jî</strong> serok Apo <strong>ji</strong> çareseriyeke<br />
aştiyane re amade ne,<br />
lê tevî hem<strong>û</strong> van dur<strong>û</strong>tiyên wan <strong>jî</strong><br />
me weke berpirsên şer gunehbar<br />
dikin, derewên Erdogan rojek tê<br />
<strong>ji</strong> hem<strong>û</strong> cîhanê <strong>û</strong> Tirkiyê <strong>û</strong> gelê<br />
<strong>Kurdistanê</strong> re eşkere dibin, dewletek<br />
li ser bingeha derewan nikare<br />
temenê xwe dirêj bike.<br />
Hevpeyvîn: Kawe Emîn
12 Aborî R<strong>û</strong>daw Hejmar 114<br />
Koln (R<strong>û</strong>daw) - Şîrketa tirkî ya petrolê Genel Energy International <strong>û</strong> şîrketa Vallares PLC, ku şîrketa şefê berê<br />
yê şîrketa petrolê BP Tony Hayward ye, dixwazin bibin yek. Bi vê yekê şefê berê yê şîrketa BP Tony Hayward piştî<br />
salekê dîsa vedigerê ser dika bazirganiya petrolê. Li gor daxuyaniyên <strong>ji</strong> herdu şîrketên navborî, Tony Hayward<br />
wê bibe şefê şîrketa n<strong>û</strong> ya bi navê Genel Energy PLC. Di rêveberiya şîrketa n<strong>û</strong> de managerê berê yê şîrkara Goldman-Sachs,<br />
Julian Metherell, <strong>jî</strong> wê cîh bigire. Li gor zanyariyên <strong>ji</strong> derdorên haydar, divê Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>jî</strong> vê hevkariya van herdu şîrketan erê bike. Li gor agahiyên şîrketa Genel Energy International, ew li<br />
baş<strong>û</strong>rê Kurdiatanê mezintirîn şîrkete di warê hilberîna petrolê de.<br />
Tony Hayward piştî qezaya petrolê li Kendava Meksîkoyê di bihara 2010ê de <strong>ji</strong> şefîtiya şîrketa BP hatib<strong>û</strong> daxistin<br />
<strong>û</strong> Bob Dudley cihê wî girtib<strong>û</strong>.<br />
Wezîrê Samanên<br />
Xwezayî yê <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong>, Dr. Aştî<br />
Hewramî bo R<strong>û</strong>dawê:<br />
Wezîrê Samanên<br />
Xwezayî<br />
yê <strong>Herêma</strong><br />
Ku r d i s t a n ê<br />
Dr. Aştî Hewramî<br />
di vê hevpeyvîna ligel R<strong>û</strong>dawê<br />
de qala şiyana berhemanîn<br />
<strong>û</strong> şandina derve ya niha ya petrolê<br />
li <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> dike <strong>û</strong> hurdekariyên<br />
wê kêşeyê <strong>jî</strong> eşkere dike<br />
ku demeke di navbera <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> <strong>û</strong> hik<strong>û</strong>meta Îraqê de li<br />
ser proje-yasaya petrola federe <strong>û</strong><br />
çend meseleyên din yên girêdayî vî<br />
warî <strong>û</strong> warên din de derketiye.<br />
R<strong>û</strong>daw: H<strong>û</strong>n dikarin derbarê<br />
rêkkeftina Hewlêr <strong>û</strong> Bexdayê<br />
derbarê şandina petrolê de<br />
hinek agahiyan bidin me?<br />
Dr. Aştî Hewramî: Bi awayekî<br />
giştî rêkkeftineke me ya taybet bi<br />
şandina petrolê ligel Bexdayê<br />
heye, ku di butçeya federal a<br />
2011ê de şewq dide. Ji berçileya<br />
2011ê ve, Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong><br />
gihişte peymaneke demkî<br />
ligel hik<strong>û</strong>meta federal, daku şîrketên<br />
ku girêbestên wan li <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> hene li zeviyên<br />
taybet bi xwe petrolê bişînin<br />
derve. Me li ser wê yekê <strong>jî</strong> li hev<br />
kir ku <strong>ji</strong> sedî 50ê dahata şandina<br />
derve ya petrolê taybet be <strong>ji</strong> bo<br />
Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong>,<br />
daku xerciyên wan şîrketan pê<br />
dabîn bike, heya wê dema ku rêkkeftineke<br />
kamîl tê kirin li ser bingeha<br />
dest<strong>û</strong>rê. Me li ser wê yekê <strong>jî</strong><br />
li hev kir ku asta şandina derve ya<br />
petrola <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> rojane<br />
nêzîka 100 hezar bermîlan<br />
be, ku ev mîkdar <strong>jî</strong> pêk dihat <strong>ji</strong> 85<br />
hezar bermîlên petrola xam li<br />
wan zeviyên petrolê yên ku li wan<br />
Tel.: 0221 – 16 83 17 42<br />
Fax: 0221 – 16 83 17 43<br />
e-Mail: info@zen-tax.de<br />
web: www.zen-tax.de<br />
Navnîşan:<br />
Hohenstaufenring 55<br />
50674 Köln<br />
Genel Energy <strong>û</strong> Vallares PLC dixwazin bibin yek<br />
Dr. Aştî Hewramî<br />
Îsal <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> 28 milyon<br />
bermîlên petrolê şandine derve<br />
tê berhemanîn, ligel 15 hezar<br />
bermîlên r<strong>û</strong>nê sotemeniyê li rafînerên<br />
herêmê.<br />
H<strong>û</strong>n dikarin qala destkefta ciddî<br />
ya Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong><br />
bikin ku karîne çiqasî berhem<br />
bînin?<br />
Her weke dizanî destkeftên<br />
rastî yên Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong><br />
<strong>û</strong> şîrketên ku girêbesta<br />
wê ligel wan heye, <strong>zêde</strong> baş b<strong>û</strong>n.<br />
Şandina petrola xam <strong>ji</strong> <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> di Sibata îsal de<br />
destpê kir. Pêşî me bi 70 hezar<br />
bermîlan rojane destpê kir <strong>û</strong> ev<br />
hejmar hino hino <strong>zêde</strong> b<strong>û</strong> <strong>û</strong> heya<br />
dawiya Hezîranê <strong>û</strong> destpêka Tîr-<br />
Mihesebeya Malî<br />
Mihesebeya Heqdestê Karkeran<br />
Hesabê Salê<br />
Beyanên Bacê<br />
Şêwirmendiya Avakirina Kargehan<br />
Karên Din<br />
mehê şandina rojane gihişte nêzîka<br />
175 hezar bermîlan. <strong>Ev</strong> <strong>jî</strong> tê<br />
wê wateyê ku tevahiya şandina<br />
petrolê di wê demê de rojane 130<br />
hezar bermîl b<strong>û</strong>.<br />
Gelo proseya şandinê sekinî ye?<br />
Destpêka sekinandinê <strong>ji</strong> ber<br />
şîrketa Petrola Bakur b<strong>û</strong>. Mixabin<br />
<strong>jî</strong> berî ku rastiyan bibînin, hinek<br />
berpirs bi xeletî ragirtina proseyê<br />
xistin st<strong>û</strong>yê Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong>.<br />
H<strong>û</strong>n dikarin bêtir qala kitekitên<br />
dahatê bikin, we behsa parvekirina<br />
50 bi 50 <strong>jî</strong> kir?<br />
Derbarê dahata firotinê de, mîk-<br />
Finanzbuchhaltung<br />
Lohnbuchhaltung<br />
Jahresabschlüsse<br />
Steuererklärungen<br />
Existenzgründerberatung<br />
Sonstige Leistungen<br />
Reklam<br />
Wêne: R<strong>û</strong>daw<br />
dara giştî ku divê ketibe destê şîrketa<br />
petrola niştimanî ya Îraqê<br />
(SOMO) li himber şandina petrola<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong>, divê nêzîka<br />
2.8 milyar Dolaran be. Li gor peymanê<br />
<strong>jî</strong>, divê Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> 1.4 milyaran werbigire,<br />
daku tawîza şîrketan bike li<br />
ser xerciyên wan. Peyman <strong>jî</strong> li ser<br />
wê yekê hat kirin ku her mîkdarek<br />
bê dayin, divê weke pêşekî bê<br />
temaşekirin, heya wê dema ku<br />
xerciya şîrketan bi awayekî serbixwe<br />
lêkolîn li ser wan tê kirin <strong>û</strong><br />
razîb<strong>û</strong>n li ser tê dayin. Lewma me<br />
li ser wê yekê li hev kir ku Hik<strong>û</strong>meta<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> berpirs<br />
<strong>dibe</strong> <strong>ji</strong> her mîkdareke <strong>zêde</strong> ku tê<br />
dayin, berî ku proseya hisaban bê<br />
xilaskirin.<br />
Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong><br />
hem<strong>û</strong> ew pere wergirtin ku we li<br />
serê li hev kirib<strong>û</strong>?<br />
Na. Ji dêvla wan pereyên ku min<br />
behsa wan kir <strong>û</strong> dihat çaverêkirin<br />
em werbigirin, heya vêga Hik<strong>û</strong>meta<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> nêzîka 450 milyon<br />
Dolar wergirtine <strong>ji</strong> aliyê Wezareta<br />
Darayî ya hik<strong>û</strong>meta federal. <strong>Ev</strong><br />
<strong>jî</strong> <strong>ji</strong> ber desttêwerdana hinek berpirsan<br />
e ku di<strong>jî</strong> Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong><br />
ne <strong>û</strong> naxwazin ne vê<br />
rêkkeftinê <strong>û</strong> ne ti proseyeke din ligel<br />
Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> serkeftî<br />
be. <strong>Ev</strong> berpirs dibê<strong>ji</strong>n pêwîst e<br />
ew xercî di demekê de bên dayin ku<br />
proseya hurdekarî <strong>û</strong> hisab xilas be,<br />
lê rêkkeftin ne bi vî rengî ye.<br />
Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> di<br />
sala 2007ê de yasaya gaz <strong>û</strong> petrolê<br />
ya xwe pesend kir. Ji ber çi we z<strong>û</strong>tir<br />
dest bi proseya şandinê kir?<br />
<strong>Ev</strong> pirseke baş e. Bi rastî şiyana<br />
berhemanîna petrola herêmê di<br />
sala 2008ê de rojane 100 hezar<br />
bermîl b<strong>û</strong>n. Berpirsên Wezareta<br />
Petrolê nexwestin hevahengiyê<br />
bikin, daku em kêşeyên şandinê<br />
çareser bikin. Eger wê demê hevahengî<br />
ligel Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> bikira, dikarib<strong>û</strong> proseya<br />
şandinê z<strong>û</strong>tir destpê bikira<br />
<strong>û</strong> şiyana berhemanînê <strong>jî</strong> <strong>zêde</strong>tir<br />
dib<strong>û</strong>, heya 2010ê digihişte 250<br />
hezar bermîlan di rojekê de <strong>û</strong> me<br />
dikarî vêga <strong>jî</strong> berhema rojane bigihînin<br />
300 hezar bermîlan. <strong>Ev</strong><br />
hevahengiya borî, ne ku tenê proseya<br />
şandinê bipaş xist, lê wisa<br />
kir ku sermayeguzariya zeviyên<br />
petrolê <strong>jî</strong> sist kir <strong>û</strong> ev <strong>jî</strong> b<strong>û</strong> sedemê<br />
wê yekê ku di vê demê de<br />
Îraqê 18 milyar Dolar <strong>ji</strong> firotina<br />
petrolê zerer bike. <strong>Ev</strong> zerer <strong>jî</strong> hev-<br />
dem e ligel zererkirina nêzîka 3<br />
milyar Dolarên salane, ev <strong>jî</strong> di encama<br />
wê şewitandina gazê de ku<br />
li baş<strong>û</strong>r hat kirin, ev hem<strong>û</strong> <strong>jî</strong> li ser<br />
hisabê xelkê Îraqê b<strong>û</strong>n.<br />
Ji xênî vê şandinê <strong>jî</strong>, ew hê <strong>jî</strong> hevahengiyê<br />
nakin ligel Hik<strong>û</strong>meta<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong>, <strong>ji</strong> ber hê <strong>jî</strong><br />
guhê me lê <strong>dibe</strong> ku girêbestên<br />
we ne şefaf <strong>û</strong> qanunî ne?<br />
Mixabin ew kesên ku berpirs<br />
b<strong>û</strong>n <strong>ji</strong> paşxistina proseya şandinê,<br />
heya vêga <strong>jî</strong> wî mafî didin xwe ku<br />
rexneyan li siyasetên Hik<strong>û</strong>meta<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong> bigirin. Dixuyê<br />
ew hê<strong>jî</strong> ne razî bin desttêwerdanê<br />
di proseya dayina<br />
pereyan bona Hik<strong>û</strong>meta <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> dikin <strong>û</strong> karê her rêveber<br />
<strong>û</strong> berpirsekî wezareta petrolê<br />
giran dikin. Mixabin careke din<br />
vedigerin ser sloganên kevin<br />
weke “ne şefaf” <strong>û</strong> “ne qanunî” ku<br />
di dema borî de bikar tanîn <strong>û</strong><br />
navê wan şîrketan <strong>jî</strong> dixistin lîsteya<br />
reş ku biryar dab<strong>û</strong>n sermayeya<br />
xwe bînin <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong>. Derbarê yasayîb<strong>û</strong>n <strong>û</strong><br />
şefafiyeta girêbestên Hik<strong>û</strong>meta<br />
<strong>Herêma</strong> <strong>Kurdistanê</strong>, em dixwazin<br />
wê yekê dupat bikin ku em girêdayî<br />
ne bi dest<strong>û</strong>ra Îraqê <strong>û</strong> hem<strong>û</strong><br />
tohmetên ku dibê<strong>ji</strong>n em ne şefaf<br />
in paşguh dixin. Em şanaziyê bi<br />
proseya xwe dikin, her weke<br />
çawa her şîrketeke li vir kar dike,<br />
dikare mikur bê derheqê wê şêwaza<br />
vekirî <strong>û</strong> asta bilind ya şefafiyetê<br />
ku tê peyrewkirin li<br />
tevahiya got<strong>û</strong>bêj <strong>û</strong> morkirin <strong>û</strong> qeb<strong>û</strong>lkirina<br />
girêbestan.<br />
Gelo h<strong>û</strong>n dilxweşin bi tiştê ku diqewime?<br />
Bêguman ne kêfxweş im bi<br />
desttêwerdana ku di meseleya<br />
dayina dahatan de tê kirin, an<strong>jî</strong><br />
derbarê rawestandina şandinê,<br />
yan <strong>jî</strong> li ser wan guherînên ku di<br />
proje-yasaya petrolê de tên kirin.<br />
Lê belê ez <strong>zêde</strong> xweşhal im bi<br />
destkeftên me. Tevî van hem<strong>û</strong><br />
berbestan <strong>jî</strong>, şiyana vêga ya şandina<br />
petrolê ya hik<strong>û</strong>meta herêmê<br />
rojane nêzîka 200 hezar bermîlan<br />
e <strong>û</strong> <strong>dibe</strong> ku bigihîje rojane 300<br />
hezar bermîlan. Herwiha morala<br />
me <strong>jî</strong> bilind e ku bi rêya diyalogê<br />
rewşeke kêrhatî tê holê <strong>û</strong> di dawî<br />
de em ê bigihî<strong>ji</strong>n çareseriyeke<br />
dest<strong>û</strong>rî bo hem<strong>û</strong> meseleyên cihê<br />
nakokiyê.<br />
Hevpeyvîn: Hêvîdar Ehmed –<br />
Hawar Ebdulrezaq
Hejmar 114<br />
R<strong>û</strong>daw<br />
Amed (R<strong>û</strong>daw) - Gundek ser bi<br />
navçeya Amedê Egilê bi dibistana<br />
xwe <strong>û</strong> perwerdeya r<strong>û</strong>niștevanên<br />
xwe navdar e. Di 62 salan de bi<br />
hezaran șagirt li dibistana vî<br />
gundê bi navê Gorunlu xwendin<br />
<strong>û</strong> <strong>ji</strong> wan 66 b<strong>û</strong>n pizîșk, 135 b<strong>û</strong>n<br />
mamoste <strong>û</strong> bi sedan keç <strong>jî</strong> b<strong>û</strong>n<br />
hemșîre.<br />
Di sala 1949ê de li gundê ser bi<br />
navçeya Egîla Amedê dibistanek<br />
tê avakirin <strong>û</strong> di çend salên pêşîn<br />
de 15 kes perwerdeya xwe bi<br />
serkeftî diqedînin <strong>û</strong> li Amedê<br />
dibin mamoste. Paşê ev 15 mamoste<br />
<strong>ji</strong> bo zarokên din dibin<br />
mînak <strong>û</strong> malbat zarokên xwe naşînin<br />
rez <strong>û</strong> bexçeyan, dişînin dibistanê<br />
<strong>û</strong> di nava 62 salan de<br />
hejmareke pir mezin a kesên<br />
xwendî <strong>ji</strong> gund derdikeve.<br />
Soran Behaedîn Hewlêr<br />
Gulistan di xewa<br />
şêrîn de b<strong>û</strong>, gava<br />
birayê wê bi klaşnîkovê<br />
hate ser <strong>û</strong><br />
wê da ber gulleyan.<br />
Gulistan <strong>û</strong> zarokê di zikê wê<br />
de di cih de mirin, kujer <strong>jî</strong> reviya.<br />
Bavê kujer dibêje: “Kurê min sitemeke<br />
mezin li keça min kir.”<br />
Saet 2ê şeva 10ê îlonê li taxa<br />
Newroz li Hewlêrê <strong>ji</strong>nek bi navê<br />
Gulistan Nîmet Mewl<strong>û</strong>d (16) bi<br />
destê birayê xwe hat kuştin. Zarokekî<br />
8 mehî di zikê Gulistanê de<br />
b<strong>û</strong> <strong>û</strong> li gor gotina bavê Gulistan,<br />
kurê wî bi telefonê li kuştina keça<br />
wî mikur hatiye.<br />
Rêveberê şopandina şîdeta di<strong>jî</strong><br />
<strong>ji</strong>nan li Hewlêrê Jîlemo Ebdulqadir<br />
ragehand, lêkolînê li ser kuştina<br />
Gulistan destpê kiriye, lê<br />
heya vêga kujer nehatiye girtin:<br />
R<strong>û</strong>daw bi helkefta meha Newrozê kampanyek n<strong>û</strong> destpê kirib<strong>û</strong> <strong>û</strong> ev kampanya<br />
hat dirêjkirin. Heta dawiya Nîsanê bibe abone <strong>û</strong> 3 mehan bêpere R<strong>û</strong>dawê<br />
bixwîne. Piştî 3 mehan abonetî otomatîk bi dawî <strong>dibe</strong>. Ji bo abonetiyê<br />
forma jêr ya abonetiyê dagire <strong>û</strong> <strong>ji</strong> R<strong>û</strong>dawê re bişîn. Z<strong>û</strong>tir <strong>û</strong> hêsantir bi rêya email<br />
<strong>dibe</strong>: navê xwe, hejmara telefona xwe <strong>û</strong> navnîşana xwe <strong>ji</strong><br />
info@rudaw.eu re bişîn <strong>û</strong> di z<strong>û</strong>tirîn demê de R<strong>û</strong>daw dighije ber destê we.<br />
Abonetiya R<strong>û</strong>daw<br />
Ez dixwazim <strong>ji</strong> bo dema<br />
£Sê mehan bê pere £ Şeş mehan £ Salekê £ Vekirî<br />
bibim aboneyê/ya rojnameya R<strong>û</strong>daw.<br />
Muxtarê gundê Gorunlu Ergul<br />
Tekeş <strong>jî</strong> bi xwe li Zanîngeha Anadoluyê<br />
beşa aboriyê xwendiye <strong>û</strong><br />
ev 13 sal in muxtariya gund<br />
dike. Tekeş ragehand ku di vî<br />
gundî de kesê ku herî kêm<br />
xwendiye lîse qedandine <strong>û</strong> got<br />
mamosteyên gund hem<strong>û</strong> <strong>ji</strong> vî<br />
gundî ne <strong>û</strong> wiha dom kir: “Em<br />
cudahiyê nakin navbera keç <strong>û</strong><br />
xortan. Ji gundê me bo her<br />
beşên kar kesên xwendî derketin.<br />
Ji bilî pizîşk, mamoste <strong>û</strong><br />
hemşireyan bi dehan muhendîs<br />
<strong>û</strong> parêzer <strong>jî</strong> derketine. Em şanaziyê<br />
bi gundê xwe dikin.”<br />
Gundiyê bi navê Mumtaz Tekeş<br />
ku ew <strong>jî</strong> kurê mamoste ye, da<br />
zanîn ku li gundê wan rêjeya<br />
xwendinê <strong>ji</strong> %90 e <strong>û</strong> got ev rêje<br />
di malbata wî de <strong>ji</strong> %95 e.<br />
“Hoyê kuştina Gulistan hê <strong>jî</strong> ne<br />
ron e <strong>û</strong> em çaverêya encama lêkolînê<br />
dikin.”<br />
Nîmet piştî 5 rojan, bi dilekî tije<br />
xem qala kuştina keça xwe bo R<strong>û</strong>dawê<br />
kir. Weke Nîmet dibêje Gulistan<br />
bi kêfa xwe ligel Rêbaz<br />
zewiciye, kurê wî <strong>jî</strong> bi wî karî rab<strong>û</strong>ye<br />
<strong>û</strong> bi xwe daxwaz <strong>ji</strong> Gulistan<br />
kiriye ligel Rêbaz bizewice <strong>û</strong> Gulistan<br />
<strong>jî</strong> razî b<strong>û</strong>ye: “Keçên min<br />
hem<strong>û</strong> dixwînin, lêbelê Gulistan<br />
Kampanya aboneyan hat dirêjkirin Meh<br />
Rojnameya min heftane bişînin vê navnîşanê<br />
Nav : ________________________________________________________________________________<br />
Paşnav : ________________________________________________________________________________<br />
Navnîşan : ________________________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________________________________________<br />
Telefon a min : _________________________________________________________________<br />
E-Mail a min : _________________________________________________________________<br />
Buhayê abonetiyê <strong>ji</strong> vê kontoyê bikşînin;<br />
Hejmara kontoyê :<br />
bê pere<br />
____________________________________________________________________________________<br />
Şîfreya bankê (BLZ) : ____________________________________________________<br />
Bank : ____________________________________________________<br />
Xwediyê kontoyê :_____________________________________________________<br />
Dem <strong>û</strong> cîh: _____________________________ Destnîşan: ___________________<br />
An<strong>jî</strong> ez ê bihayê abonetiyê bişînim ser kontoya R<strong>û</strong>dawê<br />
ya li jêr <strong>û</strong> dekontoya wê <strong>ji</strong> navnîşana R<strong>û</strong>dawê re bişînim.<br />
Bihayê abonetiya salekê <strong>ji</strong> bo nav Almanya: 60Euro<br />
Bihayê abonetiyê şeş mehan <strong>ji</strong> bo nav Almanya: 30Euro<br />
Ji bo abonetiya derveyî Almanya, pêwendî ligel R<strong>û</strong>dawê<br />
deynin.<br />
Hesabê R<strong>û</strong>daw Navnîşan<br />
Rudaw Media GmbH Rudaw Media GmbH<br />
Bank Deutsche Bank Köln Gutenbergstr. 63a<br />
Konto Nr 2450161 50823 Köln / Almanya<br />
BLZ 37070024 e-mail: info@rudaw.eu<br />
Jin <strong>û</strong> Civak 13<br />
66 pizîșk <strong>û</strong> 135 mamoste <strong>ji</strong> vî gundî derketine<br />
Li vî gundê Amedê hem<strong>û</strong> keç <strong>û</strong> xort diçin<br />
dibistanê <strong>û</strong> rêjeya xwendinê li vî gundê<br />
<strong>ji</strong> %9o bilind e. Muxtarê gund <strong>jî</strong> zanîngeh<br />
xilas kiriye.<br />
Birayê Gulistan ew bi 12 gulleyan kuşt<br />
Di zikê wê de zarokekî 8 mehî <strong>jî</strong> heb<strong>û</strong>…<br />
Wêne: DIHA<br />
Piştî sala 1949ê hem<strong>û</strong> xort <strong>û</strong> keçên vî gundê ç<strong>û</strong>ne dibistanê <strong>û</strong> ev yek b<strong>û</strong>ye wek kevneşopî<br />
Wêne: R<strong>û</strong>daw<br />
du salan <strong>ji</strong> dibistanê ket <strong>û</strong> êdî dev<br />
jê berda, lewma mêr kir.”<br />
Weke Nîmet dibêje <strong>ji</strong> ber ku<br />
tenê kurekî wê heb<strong>û</strong>, daxwaza çi<br />
jê kiribe jê re kiriye: “Min nehişt<br />
kar bike, her çi xwestiye min jê re<br />
kiriye, lê hevalên xerab bandoreke<br />
<strong>zêde</strong> xerab dikin.”<br />
Gulistan di qata duyemîn ya xaniyekî<br />
de di<strong>ji</strong>ya, ku mala bavê<br />
Rêbaz li xwarê b<strong>û</strong>n, Rêbaz di zeviyên<br />
mirîşkan de kar dikir, gelek<br />
şevan ne li malê b<strong>û</strong>. Șeva b<strong>û</strong>yerê<br />
<strong>jî</strong> li kar b<strong>û</strong>, weke Nîmet <strong>jî</strong> behs<br />
dike, wê şevê bi xwe <strong>û</strong> çendin xizmên<br />
xwe bi serdan ç<strong>û</strong>ne Çwarqurne<br />
bo mala xizmekî wan:<br />
“Kurê min ev weke derfet dîtiye <strong>û</strong><br />
Gulistan di xew de kuştiye.”<br />
Birayekî Rêbaz qala wê yekê<br />
kir ku Gulistan <strong>ji</strong>neke zaf baş b<strong>û</strong>,<br />
qet kêşeyên wê ligel Rêbaz<br />
neb<strong>û</strong>n: “Şeva b<strong>û</strong>yerê birayê min<br />
ne li malê b<strong>û</strong>, Gulistan bi tenê li<br />
mal b<strong>û</strong>. 12 gulle li Gulistan ketib<strong>û</strong>n,<br />
ew <strong>û</strong> zaroka 8 mehî ya di<br />
nava zikê wê de <strong>jî</strong> mirin.”<br />
Her yek bi awayekî qala hoyê<br />
kuştina Gulistan dike <strong>û</strong> hinek <strong>jî</strong> bi<br />
kêşeya nam<strong>û</strong>sê ve girêdidin. Birayê<br />
Rêbaz dibêje, kujer bi xwe<br />
kurekî kêşedar b<strong>û</strong> <strong>û</strong> hevalên wî<br />
yên xerab heb<strong>û</strong>n: “Ger me tiştekî<br />
xerab li Gulistan bidîta, me qeb<strong>û</strong>l<br />
nedikir, ew gotin ne rast in, kujer<br />
kurekî kêşedar b<strong>û</strong>, xuşkên wî jê<br />
ditirsiyan.”<br />
Gulistan heya polê 8ê bingehînî<br />
xwendib<strong>û</strong>, berî salekê ligel pismamekî<br />
xwe zewicî, bi navê<br />
Rêbaz Ebas Mewl<strong>û</strong>d (18), ku wî <strong>jî</strong><br />
heya polê 7ê bingehînî xwendiye,<br />
birayê Gulistan H. ku tohmetbar<br />
e bi kuştina Gulistan, temenê wî<br />
29 sal in <strong>û</strong> xêzandar e <strong>û</strong> bavê 3 zarokan<br />
e.
14 Nêrîn R<strong>û</strong>daw Hejmar 114<br />
Beşar Esed <strong>û</strong> re<strong>jî</strong>ma<br />
xwe piştî<br />
b i k a r a n î n a<br />
hêza leşkeran<br />
bi şwêyekî hovîtî<br />
bo çendîn mehan di<strong>jî</strong><br />
xelkê xwe, herwiha piştî<br />
kuştina nêzîkî du hezar<br />
kesên sivîl, girtin <strong>û</strong> îşkencedana<br />
bi hezarên din, tiştekî<br />
r<strong>û</strong>n <strong>û</strong> eşkere ye ku ew naxwazin<br />
reformên ku xelkê<br />
S<strong>û</strong>riyê dixwazin encam<br />
bide. Em li Brîtaniya di wê<br />
baweriyê de ne ku Esed rewatî<br />
<strong>ji</strong> dest daye <strong>û</strong> ew êdî<br />
nikare bêje ku ew serokatiya<br />
welatê xwe dike. <strong>Ev</strong> <strong>jî</strong><br />
di berjewendiya xelkê S<strong>û</strong>riyê<br />
de ye ku Esed biçe aliyekî.<br />
Helbet em bi şevekê<br />
negihane vê encamê, ev<br />
piştî çendîn mehan tê ku<br />
me <strong>ji</strong> Esed xwestiye reformê<br />
pêkbîne yan dest <strong>ji</strong><br />
desthilatê berde. Wî nekarî<br />
sozên xwe yên derbarê reformkirinê<br />
pêkbîne <strong>û</strong> di<br />
heman demê de <strong>jî</strong> xwîn rijandin<br />
berdewam b<strong>û</strong>. Em<br />
herwiha di wê baweriyê de<br />
ne ku dema wê yekê hatiye<br />
ku proseyeke veguhestinê<br />
ya aşityane li S<strong>û</strong>riyê bê<br />
encam dayîn.<br />
Kesên ku çavdêriya<br />
rewşa Kurdên S<strong>û</strong>riyê kirine,<br />
gelekî baş dizanin ku<br />
S<strong>û</strong>riye demeke dirêj e di<br />
rewşe xirab de ye. Nêzîkî<br />
300 heta 400 hezar Kurdên<br />
David Romano<br />
Min berî du<br />
heftiyan di<br />
vê quncikê<br />
de siyaseta<br />
zîrek a<br />
Tirkiyeyê ya derve ligel<br />
dîplomasiya lawaz a Îsraîlê<br />
hevber kir. Gelekî<br />
zehmet b<strong>û</strong> ku Tirkan <strong>jî</strong><br />
weke hem<strong>û</strong> aliyan çaverêya<br />
wê yekê bikirana ku<br />
hevpeymanên wan ên li<br />
Misir, Lîbya <strong>û</strong> S<strong>û</strong>riyê bi vê<br />
şêweyê bir<strong>û</strong>xin, lê wan<br />
karî van guhertinan <strong>jî</strong> bo<br />
berjewendiya xwe bikar<br />
bînin. Paşî rapora komîteya<br />
Palmer ya derbarê<br />
b<strong>û</strong>yera Karwanê Aşitiyê<br />
hat belavkirin <strong>û</strong> quncika<br />
min a borî <strong>jî</strong> derbarê wê<br />
raporê b<strong>û</strong>. Wê raporê mesela<br />
rêgirtina li ç<strong>û</strong>yîna wî<br />
karwanî bo Xezze <strong>ji</strong> aliyê<br />
Îsraîliyan weke karekî<br />
asayî naskir, lê rexne li Îsraîliyan<br />
girt ku di wê operasyonê<br />
de "hêzêke mezin<br />
bi kar anîne." Ji dema belavb<strong>û</strong>na<br />
wê raporê, kiryarên<br />
Serokwezîr <strong>û</strong> Wezîrê<br />
Derve yê Tirkiyeyê gelek<br />
pirsyar çêkirine.<br />
Chris Bowers*<br />
bênasname li S<strong>û</strong>riyê hene.<br />
Esed di Nîsana 2011ê de<br />
biryarek derxist derbarê<br />
dana regeznameyê bo Kurdên<br />
Hesekê. Helbet dana<br />
regeznameyê ne alîkarîkirin<br />
<strong>û</strong> tenazulkirin e, lê<br />
mafek e.<br />
Kurdên S<strong>û</strong>riyê tên perçiqandin.<br />
Li gor axaftinên<br />
gr<strong>û</strong>pên mafên mirovan<br />
Kurd nikarin zimanê kurdî<br />
bikar bînin, nikarin navên<br />
kurdî li zarokên xwe bikin,<br />
nikarin karekî bazirganî<br />
bikin eger navekî erebî<br />
nebe, nikarin pirt<strong>û</strong>kxaneyên<br />
wan ên taybet bi zimanê<br />
wan hebe <strong>û</strong> herwiha<br />
qedexe ye pirt<strong>û</strong>kan çap<br />
bikin yan her belavokeke<br />
din bi zimanê kurdî; ev <strong>jî</strong><br />
pirsgirêkek mezin e.<br />
Dahat<strong>û</strong>yê S<strong>û</strong>riyê çi ye?<br />
Bêguman destnîşankirina<br />
hik<strong>û</strong>metê berpirsyariya<br />
xelkê S<strong>û</strong>riyê ye. Girîngtirîn<br />
pêngava ku Esed bavêje,<br />
pêngaveke gelekî sade ye:<br />
t<strong>û</strong>nd<strong>û</strong>tî<strong>ji</strong>yê rawestîne.<br />
Çiqas kuştin <strong>û</strong> girtin berdewam<br />
bin, ne mimk<strong>û</strong>n e ti<br />
got<strong>û</strong>bêj derbarê pêşveç<strong>û</strong>nê<br />
Tevî wê acizb<strong>û</strong>na ku Tirkan<br />
hest pê dikirin, tiştekî<br />
ron <strong>û</strong> eşkere b<strong>û</strong> ku pêwîst<br />
b<strong>û</strong> Erdogan <strong>û</strong> Davutoglu li<br />
himber Îsraîlê tund bin.<br />
Wan <strong>jî</strong> ev kar pêkanîn <strong>û</strong><br />
daxwaz <strong>ji</strong> Îsraîliyan kirin<br />
ku lêborîna xwe bixwazin<br />
<strong>û</strong> bedela wan neh malbatên<br />
tirk bikin ku di karwanê<br />
aşitiyê de hatine<br />
kuştin. Paşî asta têkiliyên<br />
dîplomasî yên wan du welatan<br />
<strong>jî</strong> nizim kirin. Herwiha<br />
da ku ev kar weke<br />
tiştekî çêkirî neyê xuyakirin,<br />
pêwîst b<strong>û</strong> ew hem<strong>û</strong> girêbestên<br />
leşkerî <strong>jî</strong> ligel<br />
Îsraîlê rawestînin, tevî ku<br />
ev biryar zirarê dide programa<br />
leşkeriya Tirkiyeyê li<br />
himber PKKê. Ragihandina<br />
wê yekê ku karê Îsraîlê<br />
himber Karwanê<br />
Aşitiyê pêkanî neyasayî<br />
b<strong>û</strong>, herwiha dengdana bo<br />
naskirina Dewleta Filistînê,<br />
senga Erdogan di bêtiriya<br />
welatên Îslamî de<br />
bihêztir kir. Helbet ti<br />
kesên din <strong>û</strong> bi taybetî Îsraîlê<br />
çaverêyî tiştekî cuda<br />
<strong>ji</strong> Erdogan nedikirin.<br />
Ji bo S<strong>û</strong>riyê beriya<br />
her tiştî demokrasiyek<br />
rast<br />
<strong>û</strong> hilbijartineke<br />
azad pêwîst e<br />
bên pêkanîn.<br />
Em hem<strong>û</strong> li ser wê yekê<br />
bi bawer in ku bo S<strong>û</strong>riyê<br />
berî her tiştî demokrasiyeke<br />
rast <strong>û</strong> hilbijartineke<br />
azad, şêwazekî proseya veguhestinê<br />
pêwîst e bo mebesta<br />
destnîşankirina<br />
parlameneke n<strong>û</strong> <strong>û</strong> mimk<strong>û</strong>n<br />
e serokekî n<strong>û</strong> <strong>jî</strong>, eger pêkbên.<br />
Em piştevaniya xelkê<br />
S<strong>û</strong>riyê <strong>û</strong> gr<strong>û</strong>pên opozis-<br />
Lê Erdogan <strong>û</strong> hik<strong>û</strong>meta<br />
wî di vê meselê de bêtirî<br />
ku pêwîst e, hêl derbas<br />
kirin bi raddeyekê ku niha<br />
gelek welatên Rojava hizra<br />
wê yekê dikin ka ew li Enqere<br />
r<strong>û</strong>bir<strong>û</strong>yî çi hatine?<br />
Erdogan dikarî rapora Palmer<br />
a profeyonel qeb<strong>û</strong>l<br />
bike weke çawa Almanya<br />
<strong>û</strong> welatên din <strong>jî</strong> ew dehif<br />
dan, <strong>ji</strong> ber ku di raporê de<br />
rexneya tund li Îsraîlê hatiye<br />
girtin <strong>û</strong> pêşniyara nîv<br />
lêborîn <strong>û</strong> bedelekê <strong>jî</strong> kiriye.<br />
Wî dikarib<strong>û</strong> bêje:<br />
"Em niha <strong>jî</strong> di wê baweriyê<br />
de ne ku ew kar neyasayî<br />
ye <strong>û</strong> zerareke mezin <strong>jî</strong><br />
daye xelkê Xezze. Em ê bo<br />
wê yekê bixebitin ku çareyekê<br />
bibînin da Îsraîlê<br />
qayil bikin ku vê meselê bi<br />
dawî bîne, herwiha piştî<br />
başb<strong>û</strong>na têkiliyan <strong>jî</strong>, em ê<br />
daxwaza bedelê <strong>ji</strong> Îsraîlê<br />
dikin." Serokwezîrê Îsraîlê<br />
Benyamîn Netanyahu <strong>ji</strong><br />
z<strong>û</strong>de "poşmanb<strong>û</strong>na" xwe<br />
ragihand derbarê wê b<strong>û</strong>yerê<br />
<strong>û</strong> wisa dixuya ku tenê<br />
civînek pêwîst e bo qayilb<strong>û</strong>na<br />
li ser daxwaza lêbo-<br />
Dema wê yekê hat ku Esed biçe<br />
yonê dikin ku planeke wan<br />
a qayim <strong>û</strong> rewan hebe bo<br />
qunaxa veguhestina aşitiyane<br />
da wê nêrînê bikin<br />
rastî.<br />
Guhertin divê bên pêkanîn,<br />
lê bo vê <strong>jî</strong> divê xelkê<br />
S<strong>û</strong>riyê pêşrewiyê bikin, em<br />
piştevaniya wan dikin <strong>û</strong><br />
ligel karekterên serekeyên<br />
nava gr<strong>û</strong>pên wan ên siyasî<br />
<strong>jî</strong> didin <strong>û</strong> distînin. Em berdewam<br />
bin <strong>jî</strong> bo dîtina<br />
rêyan da goşara bêtir bixin<br />
ser Esed da vê t<strong>û</strong>nd<strong>û</strong>tî<strong>ji</strong>yê<br />
bi dawî bîne, herwiha em ê<br />
ligel Yekîtiya Ewr<strong>û</strong>pa kar<br />
bikin bo dorpêçên bêtir <strong>û</strong><br />
em ê berdewam bin li ser<br />
çalakiyên xwe yên dîplomasî<br />
<strong>jî</strong> ligel hevpeymanên<br />
xwe yên li Neteweyên Yekgirtî.<br />
Hin alî <strong>jî</strong> nîgeranên wê<br />
yekê ne ku eger Esed biçe,<br />
wê valehiyeke siyasî çêbibe.<br />
Em dixwazin t<strong>û</strong>nd<strong>û</strong>tî<strong>jî</strong> bi<br />
dawî bibe <strong>û</strong> guhertinên aşitiyane<br />
bên kirin bo hik<strong>û</strong>meteke<br />
tevalî, herwiha<br />
dema wê yekê <strong>jî</strong> hatiye ku<br />
xelkê S<strong>û</strong>riyê pêşrewiya vê<br />
Lîstika Erdogan a dawiyê<br />
Gelo Erdogan<br />
wê çi qezenc<br />
bike <strong>ji</strong> gefa r<strong>û</strong>bir<strong>û</strong>b<strong>û</strong>naleşkerî<br />
di<strong>jî</strong> Îsrailê?<br />
rînê <strong>û</strong> bedeldayînê <strong>jî</strong>.<br />
Lê Erdogan <strong>û</strong> wezîrên<br />
xwe li ş<strong>û</strong>na vê yekê qerebalix<br />
kirin <strong>û</strong> gotin: "Ew<br />
rapor li cem me tiştekî<br />
tune ye." Herwiha pêdagîrî<br />
<strong>jî</strong> kirin ser wê yekê ku ew<br />
ê <strong>ji</strong> dadgeha navnetewî<br />
bixwazin ku biryarê derbarê<br />
wê b<strong>û</strong>yerê bide. Niha<br />
<strong>jî</strong> ne zelal e ka Tirkiye wê<br />
çawa bikare derbarê wê<br />
keysê biçe Den Haag, <strong>ji</strong> ber<br />
proseyê bikin. Gr<strong>û</strong>pên opozisyona<br />
S<strong>û</strong>riyê <strong>ji</strong> bo dîtina<br />
dizayna planeke strate<strong>jî</strong>k a<br />
veguhestinê da ku xelkên<br />
S<strong>û</strong>rî yên serbixwe bikşînin<br />
aliyê xwe bi lezgînî pêşketine.<br />
<strong>Ev</strong> tişt pêk tê tevî ku<br />
binpêkirineke asta bilind,<br />
gef <strong>û</strong> tund<strong>û</strong>tî<strong>jî</strong> <strong>ji</strong> aliyê re<strong>jî</strong>ma<br />
Esed di<strong>jî</strong> xelkê tê meşandin.<br />
Opozisyona S<strong>û</strong>riyê<br />
dikare rewşeke r<strong>û</strong>niştî ya<br />
bêyî Esed biafirîne.<br />
Em, welatên navçeyên <strong>û</strong><br />
civaka navnetewî <strong>jî</strong> bi şêweyekî<br />
giştî derbarî vê<br />
yekê dengê xwe tevî dengê<br />
hevwelatiyên lêqewmiyên<br />
S<strong>û</strong>riyê dikin ku gelekî bi eşkereyî<br />
daxwaza ç<strong>û</strong>yîna<br />
Esed dikin. Tevî ku manîfestoyekî<br />
tevalî di navbera<br />
hem<strong>û</strong> n<strong>û</strong>nerên gr<strong>û</strong>pên<br />
opozisyon <strong>û</strong> xwepîşanderan<br />
de nîne, lê destpêşxerî<br />
bilezgînî pêşdikevin. Hem<strong>û</strong><br />
aliyên ku di<strong>jî</strong> re<strong>jî</strong>ma Esed<br />
in, li ser wê armancê kok in<br />
ku berbi civakeke demokrattir<br />
<strong>û</strong> vekirîtir guhertin<br />
bên kirin.<br />
Xelkê <strong>ji</strong> min pirsiyar kirine<br />
ka bo çî Brîtaniya<br />
ku ew ne aliyekê nakokiyê<br />
ne <strong>û</strong> ne diyar e <strong>jî</strong> ka ew ê<br />
çawa wê dozê qezenc<br />
bikin. Tevî ku di rapora<br />
Palmer de ew kiryara Îsraîlê<br />
weke karekî yasayî<br />
hatiye naskirin. <strong>Ev</strong> <strong>jî</strong> eger<br />
têr nekir, Erdogan ragihand<br />
ku ew ê hêza deryayî<br />
bişîne da çavdêriya keştiyên<br />
din bike ku şandine<br />
Xezze <strong>û</strong> rêyê li "serseriya<br />
Îsraîlê" bigre. Şandina<br />
hêza deryayî ya tirkî bo rêgirtina<br />
li kiryarekê ku Komîteya<br />
Sekreterê Giştî yê<br />
Neteweyên Yekgirtî weke<br />
yasayî naskirine, wê Tirkiyeyê<br />
bixe ser rêya şerkirina<br />
ligel hevpeymana xwe<br />
ya berê.<br />
Çima Erdogan wisa<br />
bawer dike ku ev gefên<br />
<strong>zêde</strong> pêwîst in? Bi baweriya<br />
Îsraîliyan bersiva van<br />
pirsyaran ev demeke dirêj<br />
e ron <strong>û</strong> eşkere ye ku ew <strong>jî</strong><br />
ev e: Erdogan di dilê xwe<br />
de kerb <strong>ji</strong> Îsraîlê vedibin,<br />
mîna hem<strong>û</strong> Misilmanên<br />
baş. Eger hinekî <strong>jî</strong> xwesteka<br />
Erdogan bo normalkirina<br />
têkiliyan ligel Îsraîlê<br />
heman ew karê li Lîbya kir<br />
li S<strong>û</strong>riyê <strong>jî</strong> nake. Helbet ti<br />
welat ligel welatekî din<br />
nayê hevberkirin <strong>û</strong> rewşa<br />
her welatekî <strong>jî</strong> cuda ye. Bêguman<br />
piştevaniya navnetewî<br />
ne di yek astê de ye.<br />
Komkara Erebî derbarê<br />
Lîbyayê daxwaza helwesta<br />
welatên cîhanê kir bi rêya<br />
Civata Ewlekariya Neteweyên<br />
Yekgirtî <strong>û</strong> piştre maddeyek<br />
pe<strong>ji</strong>rand bo<br />
parastina giyanê xelkên<br />
sivîl. Derbarê S<strong>û</strong>riyê heta bi<br />
giştî tiştekî wisa pêknehatiye.<br />
Herwiha tiştekî eşkere<br />
ye ku bi sedema ku em nikarin<br />
derbarê her tiştî helwest<br />
nîşan bidin, ev nayê<br />
wateya ku nabe di ti welatekî<br />
de helwesta me tunebe.<br />
Prensîba me nayê<br />
guhertin: hik<strong>û</strong>met divê bi<br />
reform bersiva daxwaziyên<br />
rewa bide, lê ne bi binpêkirinê,<br />
hem<strong>û</strong> xelkên S<strong>û</strong>riyê <strong>jî</strong><br />
vê yekê dixwazin <strong>û</strong> ev ne<br />
tiştekî <strong>zêde</strong> ye.<br />
*Chris Bowers Konsolê<br />
Giştî yê Brîtanya li <strong>Herêma</strong><br />
<strong>Kurdistanê</strong> ye<br />
heb<strong>û</strong>ya, wî ev mercê sêyemîn<br />
<strong>zêde</strong> nedikir ku ew <strong>jî</strong><br />
nehêlana dorpêça ser<br />
Xezze b<strong>û</strong>. Erdogan divê wê<br />
yekê bizane ku Îsraîl vê<br />
meselê weke meseleyeke<br />
hestiyar dizane, bi taybetî<br />
di wê demê de ku topên<br />
Hemas <strong>û</strong> Cîhada Îslamî bi<br />
ser wan de dibarin, ev <strong>jî</strong><br />
gelekî girîngtir e <strong>ji</strong> têkiliyên<br />
wê yên ligel Tirkiyeyê.<br />
Daxwaza lêborîn <strong>û</strong> bedeldayînê<br />
<strong>ji</strong> aliyê Îsraîlê,<br />
tevî berdewamiya rexneya<br />
dîplomasî derbarê Karwanê<br />
Aşitiyê, bêguman ev<br />
bes b<strong>û</strong> bo raya giştî ya<br />
tirkî <strong>û</strong> xurtiya cihê Erdogan<br />
di cîhana Îslamî de.<br />
Gelo Erdogan wê çi qezenc<br />
bike <strong>ji</strong> gefa r<strong>û</strong>bir<strong>û</strong>b<strong>û</strong>na<br />
leşkerî di<strong>jî</strong> Îsraîlê? Gelo<br />
Enqere biryar daye heman<br />
siyaseta Îranê himber Îsraîlê<br />
bimeşîne? Eger na,<br />
gelo Erdogan <strong>û</strong> hevalên<br />
xwe ewqas aciz in derbarê<br />
vê mijarê <strong>û</strong> êdî ew bi ronî<br />
tiştan nabînin? Gelo lîstika<br />
Erdogan çi ye? Bersîva van<br />
hem<strong>û</strong> pirsiyaran bo Rojava,<br />
nepiştrast in.
Hejmar 114<br />
R<strong>û</strong>daw<br />
Dr. Mihemed Deniz *<br />
Dema li cem nexweşê şekir<br />
pileya şekir bilind <strong>dibe</strong><br />
mirov dikeve nava metirsiyê;<br />
çiqas bilindb<strong>û</strong>na şekir <strong>ji</strong> bo tendirustiya<br />
mirov xirab be nizimb<strong>û</strong>na<br />
şekir <strong>jî</strong> <strong>ji</strong> bo tendirustiya<br />
mirov ewqas xeter e.<br />
Sedemên ku şekir nizim<br />
<strong>dibe</strong> çi ne?<br />
Dr. Mihemed Deniz:<br />
Wekî tê zanîn dema bi nexweşan<br />
re şekir tê dîtin hertim<br />
kêmkirina şekir <strong>dibe</strong> armanc<br />
<strong>û</strong> li ser vê hewldan tên kirin.<br />
Di laborat<strong>û</strong>varê de şêkirê bilind<br />
bi tîpên HBA1C tê destnîşan<br />
kirin; <strong>ji</strong> bo ku wî şêkirê<br />
bilind HBA1C bînin derdora 6<br />
<strong>û</strong> 6,5 nîv bizîşkan serî li rêbazê<br />
dermankirinê didan.<br />
Berê me digot qey em çiqas<br />
Çeperast: 1- Cîh <strong>û</strong> ş<strong>û</strong>na leper<strong>û</strong>şk<br />
<strong>û</strong> nen<strong>û</strong>kan, Yarmetî,<br />
pêç<strong>û</strong>n, piştdan. 2- Pozîtîf, baş<br />
– Pirsgirêk, problem – Na,<br />
nabe (berepaş). 3- Bi rêya telefonê<br />
kopîkirin <strong>û</strong> şandin –<br />
Heywanek hov. 4- Xwedayek<br />
Sumeran (berepaş) – Kemançe,<br />
keman – Di Îslamê de<br />
mezhebek. 5- Cemidî, êdî ne<br />
germ e. 6- Notayek muzîkê -<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
Xaçepirs<br />
Zerarên şekirê nizim <strong>û</strong> yê bilind<br />
şekir kêm bikin ewqas baş e,<br />
yanî bixin bin 6, lê Akord Studie<br />
li ser 10 hezar <strong>û</strong> 472<br />
kesan lêkolîn çêkir. Di wan lêkolînan<br />
de bi<strong>ji</strong>şkan fahmkirin<br />
ku ew nexweşên ku şekirê<br />
wan xistine binê 6, rêbazek bê<br />
encam e. Ji ber li ser wan<br />
kesan piştî 3 sal <strong>û</strong> nîv pîvanek<br />
din hatib<strong>û</strong> çêkirin <strong>û</strong> piştî wê<br />
encamê em matmayî man. Di<br />
wê encamê de hat xuyakirin<br />
ku ew mirovên mirib<strong>û</strong>n bi piraniya<br />
wan re hîpo gilukemî<br />
derket holê ango şekirê wan<br />
pir kêm b<strong>û</strong>b<strong>û</strong>.<br />
Şekirê bilind çawa çê<strong>dibe</strong>?<br />
Em wexta bala xwe didin<br />
tîpa 2 yanî bingehê hîma nexweşiya<br />
şekir, em dibînin ku piranî<br />
bi wan re insulîn <strong>zêde</strong> ye.<br />
Li vir karê însulîn çi ye? Karê<br />
wê ew e ku şekir <strong>ji</strong> xwînê bigire<br />
<strong>û</strong> bibe nava malikê masulkel<br />
<strong>û</strong> masukel <strong>jî</strong> lebatê bike <strong>û</strong><br />
ew şekir xercbike. Lê em dibînin<br />
însulîn têr heye; <strong>ji</strong> ber ku<br />
wan kesan pir xwarin xwariyê<br />
<strong>û</strong> bê lebat maye <strong>ji</strong> şekir tije<br />
buyê. Wek ku tu k<strong>û</strong>pekî tije<br />
dims bikî, wisa b<strong>û</strong>ye. Ji ber wê<br />
çavê xwe <strong>û</strong> devê xwe digre<br />
dema ku însulin tê <strong>jî</strong> nabîne.<br />
Em dibê<strong>ji</strong>n însulîn rezîsten<br />
dema hebe însulin nikare derbasî<br />
malikê bike <strong>ji</strong> bo ku karibe<br />
vî karî bike divê malik bê<br />
Keçmam, keça apê. 7- Redkirin,<br />
nabe, nexêr – Navekî<br />
<strong>ji</strong>nan. 8- Lez <strong>û</strong> bez, z<strong>û</strong>, navekî<br />
zilaman – Nam<strong>û</strong>s, agir. 9-<br />
Qelew, petatî – Tunekirin, qirkirin.<br />
10- Çavgirtî, bi nezanî<br />
(berepaş).<br />
Serejêr: 1-Mala <strong>ji</strong> darik,<br />
hestî yan têlan (bi taybet <strong>ji</strong> bo<br />
ç<strong>û</strong>k <strong>û</strong> teyrikan tê çêkirin) – Di<br />
valakirin. <strong>Ev</strong> <strong>jî</strong> bi sporê <strong>dibe</strong>.<br />
Dema ku spor nebe tu 25 dermanan<br />
<strong>jî</strong> bidî nabe çareserî.<br />
Piştê wê gotin êdî em şekirê<br />
nexweşê xwe naxin. Di vir de<br />
gelek balkêş b<strong>û</strong>, kesên ku mirib<strong>û</strong>n<br />
bi wan re hîpo gilukemî<br />
hat xuyakirin. Yanî şekir pir<br />
kêm b<strong>û</strong>, kesên ku demên dirêj<br />
şekirê wan bilind be <strong>û</strong> tu hewlbidî<br />
bi carekî bixînî hingê ew<br />
nexweş dikeve, rewşa hîpo gilukemî,<br />
<strong>dibe</strong> sebeba nexweşiya<br />
dil <strong>û</strong> mirina damarên mê<strong>jî</strong>.<br />
Wexta şekir pir kêm <strong>dibe</strong><br />
(makro vaskuler komplîkasyon)<br />
ev <strong>jî</strong> damarên mê<strong>jî</strong> <strong>û</strong> dil<br />
dixitimîne, <strong>ji</strong> ber wê <strong>jî</strong> mirin<br />
çê<strong>dibe</strong>.<br />
matematîkê de hejmarek. 2-<br />
Agir e, dişewitîne (berepaş) –<br />
Resenî, payebilindî. 3- Amadekarî,<br />
tedarik – Navekî zilaman.<br />
4- Navekî <strong>ji</strong>nan (berepaş) –<br />
Zehmetî, dijwarî (berepaş). 5-<br />
Stranbêjek <strong>ji</strong>n “....Wîlde” (berepaş)<br />
– Hacetek muzîkê – Alet <strong>û</strong><br />
hacetek muzîkê (berepaş). 6-<br />
Deng, awaz – Dînî, bawermendî.<br />
7- Medenîyet, bajar-<br />
vanî. 8- Kanî, avzêm (berepaş)<br />
– Notayek muzîkê – Notayek<br />
muzîkê. 9- Tiştên <strong>ji</strong> bajarê Hamadanê<br />
(berepaş). 10- Xwarin,<br />
febrîqa ard – Kam, derdê dil <strong>û</strong><br />
me<strong>jî</strong>. 11- Tiştên hişk <strong>ji</strong> lastîk <strong>û</strong><br />
plastîkê. 12- Pê por tê rastkirin<br />
(berepaş). 13- Mêr didin serê<br />
xwe. 14- Dij, di<strong>jî</strong>. 16- Malbatî, <strong>ji</strong><br />
dê <strong>û</strong> bav derbasb<strong>û</strong>na zarokan<br />
(berepaş).<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16<br />
Bersivên hejmara 113<br />
Bandora şekirê nizim li<br />
ser çav çi yê?<br />
Şekirê nizim li ser çav gelek<br />
bandor dike, li Almanyayê<br />
salê nêzî 4 hezar kes <strong>ji</strong> ber sedema<br />
şekirê nizim an <strong>jî</strong> bilind,<br />
bi wan re nexweşiyê çav derdikeve.<br />
Ji ber wê têgotin ku <strong>ji</strong><br />
bo mirov şekir bixîne xwarina<br />
hebika an <strong>jî</strong> însulin bikêr nayê<br />
<strong>û</strong> ev raste rast dînîtî ye.<br />
Nîşanên şekirê nizim çi ne ?<br />
Ew kes xwe bê taqet hîs<br />
dike, dilê wan z<strong>û</strong> lêdixe, xwêdanek<br />
cemîdî digrin, ber çavê<br />
wan reş <strong>dibe</strong>, dilê wan dixwaze<br />
tiştekî şêrîn bixwe, lê<br />
xwe pê re nagihîne, dikeve <strong>û</strong><br />
bêhêz <strong>dibe</strong>.<br />
Tendirustî 15<br />
Bilindb<strong>û</strong>na şekir<br />
çiqas xeter be, nizimb<strong>û</strong>na<br />
şekir <strong>jî</strong><br />
ewqas xeter e<br />
Nîşanên şekirê bilind çi<br />
ne?<br />
Bê taqet in, pir xwarinê dixwin,<br />
pir derdikevin destava<br />
biç<strong>û</strong>k, kesên ku şekirê wan bilind<br />
be heta ku şekirê wan negîhêje<br />
450 -500 ferq nakin.<br />
Pir avê vedixwin, pişta wan<br />
dix<strong>û</strong>re, naxwazin tiştekî bikin<br />
<strong>û</strong> dikevin depresyonê.<br />
Amadekirin:<br />
Zelal Çelîk<br />
* Dr. Mihemed Deniz <strong>ji</strong> Bakurê<br />
<strong>Kurdistanê</strong> ye, li Almanya<br />
di<strong>jî</strong>, pizîşkê giştî ye <strong>û</strong> bi taybetî<br />
bi nexweşiya şekir re mij<strong>û</strong>l<br />
<strong>dibe</strong>.<br />
Peyamên we belaş tên belavkirin<br />
H<strong>û</strong>n dikarin peyamên sersaxiyê, pîrozbahiyan,<br />
agahiyên derbarê hem<strong>û</strong> c<strong>û</strong>reyên çalakiyan bi<br />
rêya e-mail a me (info@rudaw.eu) <strong>ji</strong> me re<br />
bişînin. Bi şertê ku nivîsên we <strong>ji</strong> 100 peyvan ne<br />
dirêjtir bin, em ê wan li vir belaş biweşînin.
ZADOKU<br />
Şertên ZADOKU<br />
Tenê hejmarên 1 heya 6 bi kar bîne, lê nabe hejmarek<br />
ducaran di yek rêzê de bê bikaranîn: <strong>ji</strong> çep berbi<br />
rast, an<strong>jî</strong> <strong>ji</strong> jor berbi jêr, an<strong>jî</strong> di herçar çargoşeyan de.<br />
Çemê<br />
Sîrwan<br />
Dema ava Tavgeha Hecic dirijê nava Çeme Sîrwan<br />
Çeme Sîrwan li Rojhilatê <strong>Kurdistanê</strong>, <strong>ji</strong> nava zincîra Çiyayên Zagrosê, li<br />
devera Sine derdikeve <strong>û</strong> di nava devera Hewreman de derbas <strong>dibe</strong>,<br />
berbi sînorê Îraq <strong>û</strong> Îranê. Li devera Germiyan dikeve başurê <strong>Kurdistanê</strong>,<br />
paşê li baş<strong>û</strong>rê paytaxta Îraqê Bexdayê dikeve nava Çeme Dîcle. Dirêjahiya<br />
Çeme Sîrwan 445 km ye <strong>û</strong> piraniya çem dikeve nava xaka <strong>Kurdistanê</strong>,<br />
perçek <strong>jî</strong> dikeve xaka Îraqa erebî. Li baş<strong>û</strong>rê <strong>Kurdistanê</strong> du bendavên girîng li<br />
ser Çeme Sîrwan hatine ava kirin: Bendavê Derbendixan <strong>û</strong> Hemrînin. Beşekî<br />
mezin <strong>ji</strong> elektrîka Kurdistan <strong>û</strong> Îraqê bi hêza vî çemî tê bidestxistin. Li Îraqê<br />
<strong>ji</strong> Çeme Sîrwan re Çeme Diyala tê gotin.<br />
N<strong>û</strong><strong>jî</strong>n beriya 4<br />
hefteyan b<strong>û</strong> 2<br />
salî. Gelek mêvanên<br />
wê <strong>jî</strong> heb<strong>û</strong>n <strong>û</strong><br />
herwiha di heman<br />
rojê de rojb<strong>û</strong>na birayê<br />
wê cêwî Baran <strong>jî</strong><br />
b<strong>û</strong>. Lê ev ne xema<br />
N<strong>û</strong><strong>jî</strong>nê b<strong>û</strong>, N<strong>û</strong><strong>jî</strong>n<br />
bêtir bi nîşandana<br />
şelê xwe yê xweşik<br />
mij<strong>û</strong>l b<strong>û</strong> <strong>û</strong> hema hema<br />
<strong>ji</strong> bîr kir ku rojb<strong>û</strong>na<br />
wê b<strong>û</strong>. Şelê N<strong>û</strong><strong>jî</strong>na<br />
çavşîn ne tenê<br />
xweşiya wê diç<strong>û</strong>, mêvanên<br />
N<strong>û</strong><strong>jî</strong>nê <strong>jî</strong> <strong>zêde</strong><br />
<strong>zêde</strong> hesidîn şelê wê<br />
yê mîna şelê <strong>ji</strong>nên<br />
gundî.<br />
N<strong>û</strong><strong>jî</strong>n bi şelê<br />
<strong>ji</strong>nên gundan<br />
Ji kengî ve<br />
mirov şîrê<br />
heywanan<br />
didoşin?<br />
Li gor lêkolîneke arkeologî (ş<strong>û</strong>nwarnasî) ku li<br />
Babîlonê hatiye li dar xistin, li ser wêneyekî ku<br />
<strong>ji</strong> kevir çêkirî, hate dîtin ku beriya 5000 salan<br />
Babiliyan <strong>ji</strong> çêlekê şîr doşîne. Bi rêya vî wêneyî diyar<br />
<strong>dibe</strong> ku herî kêm beriya 5000 salan şîrdoşîn heb<strong>û</strong>ye.<br />
Îro herî <strong>zêde</strong> şîr <strong>ji</strong> çêlek <strong>û</strong> pez tê dotin, li hinek<br />
welatên Asya şîrê mehîn <strong>û</strong> hêştiyan <strong>jî</strong> tê vexwarin.<br />
Eskîmoyên Alaska <strong>jî</strong> şîrê xezalan vedixwin. Ji bo mirovan<br />
gelek maddeyên girîng di şîr de hene.
Change language