tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü menderes

35
dönüşmesinin kalk-alkalen volkanizmadan alkalen volkanizmaya geçişle temsil
edildiği görüşü Yılmaz (1990), Güleç (1991), Savaşçın (1991) tarafından iddia
edilmiştir. Kıtasal kabuk içerisinde gelişen bu volkanik aktiviteler üzerine yapılan
çalışmalarda; genelde volkanizmanın kökeni, karakteri ile bölgesel ölçekteki tektonik
yapılar ve tektonik rejimler (sıkışma yada gerilme tektoniği) arasındaki ilişkiler
aydınlatılmaya çalışılmış olmakla birlikte tartışmalar halen devam etmektedir.
Batı Anadolu’da gelişen geç volkanizma (Oligo-Miyosen); baskın olarak kalk-alkalin
bazaltik andezit ve Geç Miyosen-Kuvaterner döneminde gelişmiş alkalin bazaltlar ile
karakterize olur. Bu alanda gelişen volkanizma, bölgede sıkışma tektoniğinden
gerilme tektoniğine geçişe yaklaşık olarak paralellik sunar (Innocenti vd., 1975;
Yılmaz, 1990; Güleç, 1991; Yılmaz vd., 2000; Güleç vd., 2002).
Francalanci vd. (2000); Batı Anadolu’da Erken-Orta Miyosen kalk-alkalin
volkanizmasına eşlik eden şosonitik ultrapotasik-lamproitik birlikteliklerinin, Ege
bölgesinde Sakarya ve Anadolu kıtalarının, Kretase-Eosen çarpışmasından sonra
gelişen, okyanussal dalma-batma ile ilişkili olduğunu belirtir. İkinci alkalin volkanik
faz ise Orta Miyosen’de başlamış zamanla hacimsel olarak genişlemiş ve Üst
Miyosenden sonra en etkin hale gelmiştir (Möller, 2004). Genç trakibazaltik-bazaltik
volkanik kayaçlar ve ultrapotasik-lamproidik kayaçlar ise kıta içi gerilme tektoniği
sonucu gelişmiştir (Doglioni vd., 2002; Innocenti vd., 2004). Bu gelişime bağlı
olarak önce kalk-alkalin strato-tip volkanizma daha sonra ise alkalin ürünler
gelişmiştir (Möller vd., 2004).
Yılmaz vd. (2000) Masifinin orta bölümünde K-G doğrultusunda gelişen grabenleşmenin
Erken Miyosen’den itibaren D-B doğrultusunda açıldığını ifade etmişlerdir. Araştırmaya
göre K-G doğrultusunda gelişen açılma Geç Miyosen’den itibaren başlar. Batı Anadolu’da
ortaç ve felsik bileşimli ilk granitik plütonlar Oligosen-Erken Miyosen döneminde sığ
kıtasal kabuğa sokulum yapmışlardır. Bu kayaçlar yüksek potasyum içerikli kalkalkalen ve
hibritik özellik gösterirler ve kıtasal kabukla yüksek oranda kontamine olmuşlardır
(Yılmaz, 1990; Güleç, 1991). Menderes Masifi bölgesinde izlenen diğer bir magmatik faz
ise Kula yöresinde Geç Miyosen-Pliyosen döneminde gelişmiş olup kırık hatları boyunca