tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü menderes

34
Türkiye’de Neojen-Kuvaterner volkanizması, Alpin-Akdeniz kuşağının Neotektonik
evrimi ile yakından ilişkilidir. Genel olarak bölgedeki volkanik ürünlerin
petrojenetik oluşum ve zaman aralığı ilişkileri Arap ve Avrasya levhaları arasında
karmaşık ilişkiyi yansıtır (Güleç vd., 2002). Türkiye’de Batı, Orta, Doğu Anadolu ve
Galata volkanik provensi olmak üzere dört ana volkanik bölge tanımlanmıştır (Güleç
vd., 2002). Batı Anadolu’da iki magmatik faz ayırt edilir (Borsi vd. 1972; Fytikas vd.
1984; Yılmaz 1989; 1990; 1997). İlk magmatik faz Oligosen-Erken Miyosen
döneminde oluşmuş, bu dönemde granitik plütonlar sığ kabuk seviyelerine sokulum
yapmış, ortaç ve felsik bileşimli birlikler (Kozak ve Ezine-Kestanbol gibi) ortaya
çıkmıştır (Yılmaz vd., 2000). Bu fazda oluşan magmatik birlikler genel olarak
yüksek potasyumlu, kalk-alkalin ve hibrid petrokimyasal karakteristiğe sahiptir. Bu
birliklerde mantodan gelen magma %50’den fazla oranda kabuk malzemesi ile
karışmıştır (Borsi vd. 1972; Yılmaz 1989; 1990; 1997; Güleç, 1991). Yüksek
orandaki kabuk bileşeni Oligosen-Erken Miyosen’de magmanın kalın bir kabuk
içinden geçerek geldiği izlenimini verir. İkinci magmatik faz, alkali bazalt lavların
püskürmesi sonucunda Geç Miyosen-Pliyosen döneminde meydana gelmiştir
(Fytikas vd., 1984; Ercan vd., 1985; Yılmaz, 1989; 1990; 1997; Seyitoğlu vd., 1997).
Geç Miyosen-Pliyosen bazaltları kıtasal rift zonlarında oluşan lavlar ile benzer
petrokimyasal özellikler gösterir (Fytikas vd., 1984; Ercan vd., 1985; Yılmaz, 1990;
1997). Bu veri bu zamandaki Batı Anadolu’nun tektonik yapısı ile uyumluluk sağlar.
Savaşçın ve Güleç (1990), sıkışma rejimi ile ilişkili gelişen volkaniklerin genellikle kalk-
alkalen, gerilme rejimi ile ilişkili gelişen volkaniklerinde daha çok alkalen ancak bazen
gerilme rejimi içerisinde gelişen volkaniklerinde kalk-alkalen karakter taşıdıklarını
belirtmişlerdir. Dolayısıyla Batı Anadolu'da sıkışma rejiminden gerilme rejimine
geçişin her zaman kalk-alkalen volkanizmadan alkalen volkanizmaya geçişle temsil
edilmediğini, gerilme rejimine geçişte yer yer kalk-alkalen volkanizmanında halen
etkinliğini sürdürdüğünü ifade etmişlerdir. Aynı araştırıcılar kalk-alkalin volkanizmanın
manto ve kabuksal kaynak etkileşimi, alkalen volkanizmanın gerilme rejimi içerisinde
kıtasal kabuğun incelmesine bağlı olarak kabuksal kirlenmenin ihmal edilebilir derecede
düşük olduğu ve direkt manto kökenli olduğu üzerinde durmuşlardır. Yine Anadolu'da
Geç Miyosen'e kadar devam eden sıkışma rejiminin daha sonra gerilme rejimine