(64X90 cm) tam bir periyodik tablo posteri - Eba

Rivayete göre, ilk buharl› gemi ‹stanbul’a
geldi¤inde zaman›n önde gelen devlet
adamlar›ndan biri aç›l›fl› yapmak için
gemiye binmifl. Bir süre bekledikten sonra
geminin neden kalkmad›¤›n› sormufl.
Kaptan “Kusura bakmay›n efendim, istim
daha gelmedi, onu bekliyoruz” demifl. Bir
süre daha bekleyen adam gemi yine kalkmay›nca
sinirlenip “‹stim de kim oluyor,
biz ilk seferi yapal›m o ikinciye binsin”
diye kaptan› hafllam›fl. (Espriyi kaç›ran
genç okuyucular›m›za “istim”
kelimesinin ‹ngilizce’de
buhar anlam›na gelen “steam”,
kelimesinden dilimize
geçti¤ini hat›rlatal›m). Hikaye
ne kadar do¤ru bilinmez
ama bizim çocuklu¤umuzda
ifller tersine
yap›ld›¤› zaman
“‹stim sonradan gelir”
sözleri çok kullan›l›rd›.
(‹ngilizler “Arabay› at›n
önüne koymak” derler)
Bu hikaye akl›ma geçen
gün Avrupa Birli¤i’nin
ülkemizin çevre sorunlar›yla
ilgili raporunun k›sa bir
özetini okuyunca geldi. Durum
pek parlak de¤il; o kadar ki say›n
çevre bakan›m›z gazetelere verdi¤i
demeçte “Çernobil’den daha beteriz” demifl
ve eklemifl “Elefltiriler hakl›.” Her ne
kadar Çernobil benzetmesi bize biraz
abart›l› geldiyse de bakan›n elefltirileri kabullenmesi
bizde nadir görülen bir davran›fl.
Kendisini kutlar›z. Merak etmeyin bu
kez “‹stim”in sonradan gelmesini bekleyen
biz de¤il, Avrupal›lar. Di¤er bir deyiflle
“masalar tersine döndü.”
Yaflam
‹stim Sonradan Gelsin...
B‹L‹M veTEKN‹K 104 Ocak 2005
Aç›klamaya bafllamadan önce bir iki
noktaya de¤inmekte fayda var. Raporda,
elefltirilerin yan› s›ra baz› alanlardaki zenginli¤imize
de yer verilmifl. Örne¤in, endemik
(yurdumuza özgü) bitki say›s›, bütün
Avrupa ülkelerinde bulunanlar›n top-
lam›na yak›n. Benzer bir avantaj›m›z kufllarda
da var. Böylece, her ne kadar Avrupa
Birli¤i’ne al›nd›¤›m›z takdirde ilk y›llarda
mali aç›dan bir katk›m›z olmayacaksa
da, bu eksikli¤imizi biyolojik çeflitlili¤i-
Sargun A. Tont
mizle giderebilece¤iz. Elefltiri sütununa
gelince: Tahmin edilebilece¤i gibi elefltiriler
hava ve su kirlili¤i üzerinde yo¤unlafl›yor.
Belki ö¤retmen oldu¤umuzdan kaynaklan›yor,
bizim en çok ilgimizi raporun
e¤itim k›sm› çekti; burada ana madde halk›n
bilinçlendirilmesi; bu bilinçlendirmeyi
de sivil toplum örgütleri yapacakm›fl. ‹flte
istim sonradan gelsin diye buna derler!
Aç›klayal›m:
Çevre hareketlerinin tarihçesine
bir göz atarsak Bat› ülkelerinde
çevre sorunlar›na genellikle
ilk kez dikkati çeken
ve iyi kötü çözümler
önerenler, bilim insanlar›d›r.
(Genellikle diyoruz,
çünkü bir tankerin
batt›¤›ndan bir
gün sonra petrole
bürünmüfl yüzlerce
ölü kufl k›y›lara vurursa
bu felaketin neden
kaynakland›¤›n›
anlamak için bilim insan›
olmak gerekmez.
Öte yandan, atmosferdeki
karbon dioksit art›fl›n›n
ileride küresel ›s›nmaya neden
olabilece¤ine, ancak o konunun
uzmanlar› karar verebilir.)
Bizdeyse birkaç istisnan›n d›fl›nda
uyarmay› yapan bilim insanlar›m›z de¤il,
ço¤unu amatörlerin oluflturdu¤u sivil toplum
kurulufllar›. Gerçi bunlar›n aras›nda
de¤erli bilim insanlar›m›z yok de¤il ama
Bat›’da oldu¤u gibi akademik süzgeçten
geçmifl, yani popüler de¤il profesyonel bilim
dergilerinde yay›nlanm›fl, makale ve
kitap yazanlar›n say›s› gerçekten çok az.