Ulusarin Leviathani_

izleyen soylu kişilerin emekleri sayesinde Protestanlık yenik düşmedi. Üstelik gücünü
prenslerin silahlı ordularından da almıyordu. Protestanlık en mütevazı ve en zayıf ülkelerde
kök saldı. Cenevre’de, İspanya’nın zulmüne karşı savaşan Hollanda’da, cılız ve kısır
İsveç’te Reformun en büyük zaferleri kazanıldı.
Calvin, Reformun tüm Avrupa’da ilerlemesi için Cenevre’de otuz yıl boyunca emek
verdi. İzlediği yol hatasız değildi. Öğretilerinde de kusurlar vardı. Ancak özel önemi olan
gerçekler için bir araç olarak kullanıldı. Papalığın çabuk dönen zulüm dalgalarına karşı
Protestanlığı güçlendirdi. Yeniden yapılanan kilise topluluklarında yalınlığın ve paklığın
gelişmesine önem verdi.
Reformun öğretmenleri ve öğretileri Cenevre’den hızla yayıldı. Calvin’in kenti tüm Batı
Avrupa’da avlanan reformcuların sığınağı oldu. Bu kentte kabııl gördüler ve teselli buldular.
Yetenekleri, eğitimleri ve ruhsallıklarıyla bu kenti kutsadılar. Cesur İskoçyalı reformcu John
Knox. İngiliz Puritanlar. Hollanda ve İspanya’nın Protestanları. Fransa’nın Hügonotları.
Cenevre’den aldıkları gerçeğin ışığını kendi ülkelerindeki karanlığı aydınlatmaya
götürdüler.
90