Ulusarin Leviathani_

Tanrı’nın Sözü Londra’ya gizlice ulaştırılıyor ve oradan da tüm ülkeye dağıtılıyordu.
Papa yanlıları gerçeği bastırma girişiminde bulundular, ama sonuç alamadılar. Durham
piskoposu, bir kitapçıdan oldukça çok sayıda Kutsal Kitap alıyordu. Onları yakıyor ve
dağıtımlarına engel olduğunu sanıyordu. Ne var ki böylece kazanılan para, daha yeni ve iyi
bir baskının çıkmasına neden oldu. Tyndale daha sonra tutukevine konduğunda ona, Kutsal
Kitap basımı için kendisine maddi yardımda bulunanların adını açıklarsa serbest kalacağını
söylediler. Tyndale, piskopos Durham’ın elde kalan kitaplara yüksek ücretler ödeyerek
herkesten çok yardımcı olduğunu söyledi.
Tyndale sonunda şehit düşerek imanına tanıklık etti. Onun hazırladığı diğer askerler
yüzyıllar boyunca, hatta çağımıza kadar savaşmaya devam ettiler. Öte yandan Latimer,
kürsüden Kutsal Kitap’ın halkın dilinde okunması gerektiğini duyurmaya devam ediyordu;
“Araya kimseyi koymayın; bizi yönlendiren Tanrı’nın sözü olsun. Atalarımızın izinden
yürümeyelim. Onların yaptıklarını değil, yapmaları gerekeni yapalım.”
Barnes ve Frith, Ridley ve Cranmer, Reformun İngiltere’deki önderleriydi. Bu kişiler
Roma’ya yakın çevrelerde de yüksek eğitimleri ve olgunluklarıyla tanınıyordu. Papalığa
karşı dirençleri o sistemin yanılgılarını görmekten kaynaklanıyordu.
Kutsal yazının kusursuz yetkisi
Reformcuların - Valdensler, Wycliffe, Huss, Luther, Zwingli gibi - sahip olduğu üstün
ilke Kutsal Yazının kusursuz yetkisiydi. Tüm öğretileri ve iddiaları Kutsal Yazılarla
sınayarak değerlendiriyorlardı. Bu kişileri kazıkta yanarken destekleyen Tanrı’nın Sözüne
imandı. Latimer arkadaşlarıyla birlikte kazığa bağlanarak yakılırken onlara şöyle bağırdı:
“Korkmayın. Bugün İngiltere’de Tanrı’nın lütfuyla öyle bir kandil yakıyoruz ki, asla
söndürülemeyecek.”
İngiliz kiliseleri Roma’ya teslim olduktan yüzlerce yıl sonra İskoç kiliseleri hala
özgürlüklerini koruyorlardı. Ne var ki on ikinci yüzyılda papalık yerleşmeye başladı ve
oradaki karanlık tüm diğer ülkelerden daha derin oldu. Işık artık İskoçya’daki karanlığa da
işlemeye başlamıştı. İngiltere’den Kutsal Kitap’la ve Wycliffe’in öğretişleriyle gelen
Lollard’lar, müjde bilgisinin sağlanması için çok emek verdiler. Reformun başlamasıyla
birlikte Luther’in yazıları ve Tyndale’in İngilizce Incil’i oraya da ulaştı. Bu haberciler
sessizce dağları ve vadileri aştılar; gerçeğin meşalesinin dört yüz yıllık zulüm nedeniyle
sönmeye yüz tuttuğu yerlere yeni yaşam getirdiler.
Daha sonra birdenbire tehlikeye uyanan papalık önderleri İs- koçyanın en soylu
oğullarını kazıklarda yaktılar. Can veren bu tanıklar halkın yüreğini Roma’nm zincirlerini
kırıp atmak için ölümsüz bir arzuyla doldurdu.
John Knox
95