SEKTÖRMADEN DERGİSİ

İÇİNDEKİLER
TEMMUZ, AĞUSTOS, EYLÜL 2023 SAYI 88
YAYIN TÜRÜ: YAYGIN SÜRELİ
ISSN 2980-3667
YÖNETİM-İMTİYAZ SAHİBİ YMGV ADINA
Prof. Dr. Güven Önal
YMGV YÖNETİM KURULU
Prof. Dr. Güven Önal
Başkan
Dündar Ergunalp
Başkan Yardımcısı
Hasan Yücel
Başkan Yardımcısı
İbrahim Halil Kırşan
Genel Sekreter
Prof. Dr. Remzi Karagüzel
Muhasip Üye
YEDEK YÖNETİM KURULU ÜYELERİ
Özer Altay (Vefat)
Yavuz Aytekin (Vefat)
Turgut Bayraktar (Vefat)
Cemal Birön (Vefat)
Nizamettin Çoban
Zeki Doğan (Vefat)
Hayrettin Elmas
Namık Esmer (Vefat)
Mustafa Aksoy
Mustafa Aktaş
Sadrettin Alpan
Selahaddin Anaç
Metin Balıbey
Antony Caouki
G. Şeyda Çağlayan
Faruk Çalapkulu
Lütfi Çallı
Hayrettin Çaycı
Selahattin Çimen
Rıfat Dedeman
H. Semih Demircan
Halim Demirel
Aydın Dinçer
Ali Emiroğlu
Enver Erdoğan
Dündar Ergunalp
Ali Erguvanlı
Sümeyra Eşgün
M. Oğuz Güner
Alp Gürkan
Remzi Karagüzel
Sabri Karahan
Erdemir Karakaş
Mevlüt Kaya
İbrahim Halil Kırşan
Oktar Kızılsencer
Rıfat Kont
Halil Köse
Necati Kurmel
Suha Nizamoğlu
Cemil Ökten
Gülhan Özbayoğlu
Suat Sarısoy
Mustafa Sever
Dr. Caner Zanbak
Üye
Mehmet Yılmaz
Üye
Ali Türkoğlu
Üye
Aydın Dinçer
Üye
Mustafa Aksoy, Güldal Şeyda Çağlayan, Doç. Dr. Süha Nizamoğlu
Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erdoğan Yüzer
DENETİM KURULU
Günaydın Yirmibeşoğlu,
Erdemir Karakaş,
Doç. Dr. Tolga Yalçın
KURUCULAR
YMGV MÜTEVELLİ TÜZEL KİŞİLER
Yavuz Fındıkgil (Vefat)
Yüceer Göver
H. Nijat Gürsoy (Vefat)
İsmet Kasapoğlu
Güven Önal
Cahit Özden (Vefat)
Attila Yalçın (Vefat)
Erdoğan Yüzer
Alser Madencilik A.Ş., Altın Madencileri Derneği, Ciner Grubu, Eti Bakır
A.Ş., Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İbrice Maden İşletmeleri
Ltd.Şti., İmbat Madencilik A.Ş., İstanbul Maden İhracatçıları Birliği, İstanbul
Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi, Krom Üreticileri Derneği, Maden
Sanayii İşverenleri Sendikası, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü,
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, TMMOB Jeofizik Mühendisleri
Odası, TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Türkiye Kömür İşletmeleri
Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye Kömür Üreticileri Derneği, Türkiye
Maden İşçileri Sendikası
Türkiye Madenciler Derneği, Türkiye Mermer Doğaltaş ve Makinaları
Üreticileri Birliği, Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü, YMGV
Trakya Geliştirme Komitesi
YMGV MÜTEVELLİ GERÇEK KİŞİLER
“37 yıldır madencinin hizmetinde”
İsmet Sivrioğlu
Atılgan Sökmen
Mustafa Sönmez
Nursun Şirvancı
İlhami Tezcan
Mehmet Tombul
Mustafa Topaloğlu
Murat Turan
Melih Turhan
Ali Türkoğlu
Bahtiyar Ünver
İlgin Kurşun Ünver
H. Tolga Yalçın
Mehmet Yılmaz
Günaydın Yirmibeşoğlu
A. Ekrem Yüce
Hasan Yücel
Caner Zanbak
YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ
Lütfü Çallı
YAYIN KURULU
Yayın Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Gündüz Ökten,
Üyeler:
Prof. Dr. Remzi Karagüzel,
Prof. Dr. Yüksel Örgün Tutay,
Dr. A. Vedat Oygür,
Nursun Şirvancı,
Editör: Ümit Dertli
REKLAM ve HALKLA İLİŞKİLER SORUMLUSU
Gülseren Koçer
gulseren@ymgv.org.tr
k.gulseren@gmail.com
Tel: 0 530 227 66 35
GRAFİK TASARIM
Büşra Yurtseven
posta@busrayurtseven.com
www.busrayurtseven.com
Tel: 0532 366 21 04
YÖNETİM YERİ
Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı
Cumhuriyet Cad.No.179/5, Daire: 9 Harbiye –İSTANBUL
Tel: 0212.246 20 81 Fax: 0212.247 51 11
e-posta: ymgv@ymgv.org.tr web: www.ymgv.org.tr
BASKI-CİLT
Everest Basım Reklam-Matbaa Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti.
Maltepe Mah. Litros Yolu Sok. No:2/4 2. Matbaacılar Sitesi
Kapı No: 3NF7 Kat: 5
Zeytibnurnu/İstanbul Tel: 0212 434 51 34 www.everestbasim.comaa
REKLAM INDEX
TÜFEKÇİOĞLU SAN.VE TİC.A.Ş. ÖN KAPAK İÇİ
SİLOPİ ELEKTRİK
ARKA KAPAK İÇİ
FKK GÜNEY OTO A.Ş
ARKA KAPAK
ZENİT MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. 1
MERTA MAD. MAK. SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. 2
MADEN TÜRKİYE FUARI 19
TURBO MAKİNA LTD ŞTİ 21
ERSEL AĞIR MAK. SAN. VE TİC. A.Ş. 22
TÜMAD MADENCİLİK A.Ş. 23
BİLFER MAD. VE TURİZM A.Ş. 32
METAL FORM TİC. LTD. ŞTİ 33
TÜPRAG METAL A.Ş. 43
ŞEN PLASTİK 44
BİEN SERAMİK A.Ş. 45
ÇOLAKOĞLU MÜH. MAKİNA 51
PARAMETRE SİGORTA 52
ANAGOLD MAD. A.Ş. 53
ARGETEST CEV. ZENGİNLEŞTİRME 56
KİREMİTÇİLER MAD. LTD. ŞTİ. 57
MTM MAKİNA TİC. LTD.ŞTİ. 62
İSTANBUL MADEN İHRACATÇILAR BİRLİĞİ 63
REMAS MAK. A.Ş. 65
AYDIN LİNYİT A.Ş. 69
ANT GROUP A.Ş. 71
ETİ BAKIR AŞ. 72
6
18
24
34
38
46
54
58
64
66
70
40. Uluslararası Pittsburgh
Kömür Kongresi İstanbul’da yapıldı
Vakıf’tan Haberler
Türkiye’den Haberler
Makale: Altın ve gümüş üretiminde
sıyırma ve elektroliz proseslerinin
optimizasyonu
Makale: İspanya, Almaden Maden
Parkı
Makale: Toz Patlamaları - 1
Dünyadan Haberler
Teknolojinin Nimetleri
Etkinlik Takvimi
Maden Borsası
Bulmaca
Zonguldak Maden Müzesi ve Üzülmez Kültür Vadisi
6
Ekrem Murat Zaman, Maden Mühendisi
Zonguldak Maden Müzesi, Kültür Bakanlığı ve Türkiye Taşkömürü Kurumu desteği ile
TTK Eğitim Daire Başkanlığı’na ait Eğitim Ocağı alanında yapılarak 2016 tarihinde
ziyarete açıldı. Müze, 1.000 m² kapalı sergi alanları, bahçe teşhir alanı, Maden Şehitleri
Anıtı ve Kömür Deneyim Ocağı olmak üzere 7.000 m²’lik alanı kaplıyor.
Türkiye’nin ilk ve tek maden müzesi olan Zonguldak Maden Müzesi, Santralistanbul
Resim Enerji 1 Sıyırma Müzesi Kolonu ile birlikte Türkiye’den Avrupa Resim Endüstri 2 Yüksüz Mirası Sıyırma Rotası’na Solüsyon (European Tankı
Route Of Industrial Heritage – ERIH) üye olarak kabul edilen ERIH’e iki lokasyondan
Karbona altının biri. ve gümüşün cıva kullanımının yüklenmesi denge odaklı yasaklandığı bir proses olduğundan, 2002 yılına sıyırma ne ka
olursa çözeltiden Zonguldak metalin kömür kazanımı havzasında o 1840’lı derece yıllardan etkili bu olacaktır. yana kömür Dolayısıyla üretiminde absorpsiyon kullanılan dev
metal kazanımı, araç aktif ve Yeni karbondan gereçler, Dünya’nın Karbonifer altının fosilleri, ve gümüşün keşfedildiği kömürden geri elde kazanımı edilen 16’nci ürünler, için esas eser yüzyıl teşkil niteliğinde etmektedir ortası
dokümanlar, harita ve film gibi materyaller sergilenerek madencilik tarihine ışık
Drozd, Annual tutuluyor. Canadian Taşkömürünün Mineral Processors sosyal, Conference, kültürel ve ekonomik 2008).
ve gümüş damarlarındaki ana
hayata katkılarının
kayadan de
vurgulandığı müzede, tarihi serüveninin yanında simülasyonlar, maketler ve kiosklar
Sıyırma işlemlerinde ile kömürün elektroliz yer altından hücrelerinin gün yüzüne çıkarılması voltajı altın süreçleri ve gümüş de canlandırılıyor. metali için 2,2 ile 2,4
olmalıdır. Bunun üzerindeki
(amalgamasyon) 18 voltaj değerlerinde
başlanmasıyla
cevherdeki diğer metaller
Almaden
de katot
dah
p
tutunarak, dökümde kirliliğe neden olmaktadır (Urbanic, J.E., Jula, R.J., Faulkner, W.D., 1985
***** Ölçme ve iyileştirme
Dünyanın en eski madenlerinden birisi olan A
ilk kez tahkimat vurulur ve 1783’te bir mühe
dışarı Şekil atmak 2 – Yangın için Üçgeni İspanya’da ve Toz ilk Patlaması uygulama Beşge olar
şaftının ağzına kurulur. 1855’te, Almaden sah
Amaç: Bu çalışma altın ve gümüş madenlerinde yer alan sıyırma ünitesi verimliliğinin artt
yöneliktir. Tozun Aktif havada karbona asılı yüklenen durumda altın ve gümüşün kalması verimli yanma bir şekilde olayının geri kazanımı ivmele amacıyl
işleminin yürütüldüğü tüm noktalarda optimizasyon çalışmaları kapsamında bir dizi sıyırm
yapılmış (kapalı ve birden alan) fazla ise parametre basıncın incelenmiştir. hızla yükselmesini sağlamaktadır. Ay
18’inci yüzyılda kurulan Almaden Maden A
havada asılı zamanın kalan toz mühendislerine konsantrasyonunun jeoloji patlama ve madenc sınırları
Saha Çalışmaları: İlk incelemede ısıtıcı rezistansları arasında tortu birikmesi nedeniyle rezi
bulunduğu Kısmen ısıtma sınırlandırılmış ünitesinden solüsyon bir geçişinin alanda dizayn oluşan kriterlerinde bir toz belirlenen bulutunun değerde ol
ısıtıcılarda aşırı ısınma metal olduğu makine tespit edilmiştir. sistemleri Bu nedenle işletmelere gerçek sıcaklık girmeye istenilen
yükseltilememiş patlama meydana ve ısıtıcılar çıkartılarak rezistansların arası temizlendikten sonra tekra
edilmiştir.
beri 24 ge>receği unutulmamalıdır [2,5].
kullanılmakta olan maden kuyuları 19’un
İşletmelerde Zonguldak
Zonguldak
Maden
Maden
Müzesi
Müzesi
binası
binası
ve
meydana
20’nci yüzyıldaysa
gelen toz patlamaları
San Joaquin
birincil
şaftların
(prime
olmak üzere Müze esasen iki dört grupta ana bölümden incelenmektedir. oluşuyor. Fuaye alanında Türkiye’nin Birincil ilk toz özel (eğitim) patlama
radyosu cevher olan EKİ Radyoevinde yüzeye kullanılan taşınır. ekipmanlar, çeşitli Almaden’de plakları ve Kömürspor’un üretilen
(silolar, şampiyonluk depolar, kupaları kovalı burada sergileniyor. elevatörler, Maden işçilerinin siklonlar, yararlanması değirmenler
için kurulan
Ekonoma adı verilen alışveriş merkezlerinde kullanılan kantar, yazarkasa, EKİ paraları
taşıyıcılar gibi vb. objeler
Amerika’ya ekipmanlar) ile madenciliğin sosyal,
nakledildiği içinde kültürel herhangi ve ekonomik
tarihi bir hayatla
yolun tutuşturucu olan
maden
ilişkisi de ka sa
aktarılmaya çalışılıyor.
toz, açık alev, 1808) sıcak 1795’te yüzeyler, kendi mekanik adını darbe taşıyan ve muhteşem sürtünmedb
deşarj ve arklar, 17’nci vb.) yüzyıla teması ait sonucu daha oluşan eski Carros patlamalardır Kapısı vard [10
Eğer birincil patlama
34
sonucu oluşan basınç, içinde gerçekl
düzeye ulaşırsa, serbestleşen basınçlı gaz dalgaları ortamda
Resim 3 Isıtıcı Rezistansları
duvarlar, ekipmanlar, borular vb.) tabakalaşmış olan tozl
Limit sıcaklıkların ve gerçek sıcaklıkların aynı değerleri göstermesi sağlanmıştır. Yapılan ça
göre,
kesimlerine
sıyırma veriminin
doğru
yüksek
taşımaktadır.
olabilmesi için sıyırma
Bu süreçte
kolonuna giren
basınçlı
yüksüz solüsyon
gaz dal
s
maksimum havalanmış seviyede toz olması bulutunu gerekmektedir. ateşlemesi Sıcaklık saatlerinin “İkincil probları Patlama” üzerinde tortu olayını birikm
ölçüde önlenmiş ve sıyırma için optimum sıcaklık belirlenmiştir.
Çoğu zaman ikincil patlamalar birincil patlamalara oranla çok
İkincil patlamanın oluşturduğu basınç dalgasının yayılarak te
olan tozları havalandırdığı ve olayın Domino Etkisi ile yayıldığ
Sıyırma solüsyonunun konsantrasyonu için öncelikle sıcaklık optimize edilmiş ve sıcaklık için
aralık belirlenmiştir. Akabinde sıyırma solüsyonunun konsantrasyonu ayarlanmıştır.
Sıcaklık ve kimyasal konsantrasyonları optimize edildikten sonra, düşük voltajda elektro
gerçekleştirilerek, altın 38 ve gümüş kazanım değerleri irdelenmiştir. Hücrelerdeki plakalard
voltaj değeri 2.2-2.4 V arasında ölçülmekteydi. Yapılan bu çalışmada, elektroliz hücresi redre
2.0 V’a düşürülmüş olup, hücrelerin voltaj değerleri sıyırma süresi boyunca takip edilmiştir.
Sıyırma ünitesinin optimizasyonunda öncelikle sıcaklık ile ilgili çalışmalar yapılmış, bu çalışma
grafik aşağıda Grafik 1’de sunulmuştur.
19 ve 20’nci yüzyıllarda Almaden, cıva üretim
boyunca yaklaşık 250 bin ton cıva üretilmiş
mahkûmlar, köleler ve savaş esirleri çalıştırılm
Madendeki 46 20 yapı ve altyapı tesislerinden
sürmüş olan madencilik 2001’de ve cıva üret
amacıyla 2008’te galeriler, metalurji ve
değerlendirilerek Şekil 2- Toz patlamasında yeniden birincil yararlanılmaya ve ikincil aşam b