bilglik 6

Bilgilik 563
Bir karikatürist, birkaç kalem darbesiyle ünlü bir kişinin resmini çizdiği zaman, onu tanımakta
zorlanmayız. Gerçi bir karikatürü nasıl olup da bu kadar zahmetsizce tanıdığımızı düşünmeyiz;
fakat bu son derece esrarlı bir olaydır ve bilim adamlarını uzun süredir meşgul etmektedir.
Buna karşılık, dünyanın en ünlü kişilerinin robot resimlerini çizdirecek olsanız, ortaya çıkan resmi
hiç kimse tanıyamıyor! Bir karikatüristin basit bir iki hareketle başardığını, robot resim çizen
ressamlar veya bilgisayar programları beceremiyor.
Bilim adamlarının, karikatüristlerin başarısı üzerinde uzun uzadıya durmaları, sadece basit bir
meraktan ileri gelmiyor. Bu başarının sırrı çözüldüğü takdirde, insanlığın önemli bir sırrı da
açıklığa kavuşmuş olacak: Birbirimizi nasıl tanıdığımızı öğreneceğiz.
Birbirimizi nasıl tanıdığımız sorusu, pek çoğumuza çok basit gelebilir. “Herbirimiz diğerinden
farklıyız da ondan.” Fakat gözümüzün önünde bir grup Çinli dizilecek olsa, işin hiç de bu kadar
kolay olmadığını fark ederiz. O zaman da “şu Çinliler birbirini nasıl tanıyor?” diye merak etmeye
başlarız.
Bu şaşırtıcı bir soru gibi gelebilir; fakat bir Çinliye soracak olsanız, alacağınız cevap çok daha
şaşırtıcı olacaktır: “Biz birbirimizden farklıyız. Ya siz birbirinizi nasıl tanıyorsunuz?” Çinliler
bizim için ne kadar birbirine benzer görünüyorsa, biz gayr-i Çinliler de onların gözünde o derece
birbirimize benziyoruzdur.
Bu durumda hangi taraf haklı dersiniz?
Doğru cevap:
Her iki taraf da. ister Çinli olsun, ister Amerikalı, ister Türk, ister Kızılderili, bütün insanlar
birbirine son derece benzeyen yüzlere sahiptir. Bu, elbette ki, bütün yüzlerin tıpatıp birbirinin
aynı olduğu anlamına gelmez; ama aradaki farklar hiç de sandığımız kadar derin değildir.
Yüzlerin birbirinden çok farklı görünmesi, bizim onlara bakarken kullandığımız farklı yöntem
sebebiyledir. Eğer biz bir otobüsü elektrik direğinden ayırt ederken izlediğimiz yöntemle insanları
tanımaya kalksaydık, Greta Garbo ile İndıra Gandi’yi birbirinden ayırmakta çok
zorlanacaktık. Nitekim bugün dünya üzerinde yaşayan insanlar arasında çok az sayıda da olsa
bazıları böyle bir işlemi asla başaramıyorlar.
1997 yılında, Kanada’da trafik kazası geçiren CK (tam adı açıklanmıyor) isimli bir hasta, kaza
sonrasında okuyup yazamaz ve eşyayı tanıyamaz hale gelmişti. Toronto Üniversitesinde yapılan
testlerde, CK’nın hayvan, çiçek, mobilya, araba gibi eşyayı bile büyük güçlükle ancak
tanıyabildiği görüldü. Fakat insanları tanıma konusunda CK’nın hiçbir problemi yoktu. Bir
kurşun kalemi tanıyamayan hasta, insanları birbirinden ayırt etmekte hiç zorlanmıyordu. Bu,
beyinde insan yüzünü tanımakla görevli bölgenin farklı bir bölge olduğu yolundaki görüşleri haklı