bilglik 6

Bilgilik 37
«Rabbimi en güzel sûrette gördüm» demiştir. İşte bu hadîs, Hakk Teâlâ'nın hakkında bir
şekil ve sûret isbat etmek hususunda gelmiş olan haberlerde ileri sürülen delillerden
birisidir.
Yine Rasûl-i Ekrem'in bir hadîsinde :
«Hak Teâlâ Âdemi kendi suretinde yarattı.» demesidir. Bu sözdeki sûret kelimesi ile
murâd olunan Hak Teâlâ’ya mahsus olan ve bilinmesi asla mümkün olmıyan zâtının
mâhiyet ve hakikati değildir. Çünki onun zâtının asla hiç bir şekli yoktur. Bu suretten
maksat ancak; bir misâl ile tecelliden ibarettir. Nitekim Cebrâil (aleyhisselâm.) de Rasûli
Ekrem’e vahyile geldiği zaman bazan Dîhyetü’l-Keibî sûretinde bazan da ondan gayrı
şekillerde görülmüştür. Hatta Rasûl-i Ekrem Cebrail’i defalarca türlü şekillerde gördü de
kendi hakiki sûretinde ancak bir iki kere gördü. Cebrail'in Dihyetü’l-Kelbî şeklinde ternessül
etmesinin mânâsı: Cebrail’in zâtı, kendisi Dihyetü’l- Kelbî'nin şekline döndü
demek değildir. Fakat bu sûret ve şekil Peygambere, kendisine vahyolunan Cebrâil
(aleyhisselâm.) tarafından olduğunu haber veren bir misâl olarak zâhir olmuştur,
demektir. Yani Cebrâil o şekilde zuhur etti, o şekle büründü demektir.
. Cenâb-ı Hakk’ın) «O ona (yani Cebrâil Meryem’e azası) düzgün tam bir erkek
olarak te- messül etti.» (Meryem 19/17} kelâmı da bunun gibidir. Bu erkek şeklinde
görünme, melekte (zâtı itibariyle esaslı) bir değişme, tam bir istihale olmayınca Cebrâil
(aleyhisselâm.) her ne kadar Peygambere (salla'llâhü aleyhi ve sellem), Dihyetü’l-Kelbî
şeklinde zâhir olsa da kendi mahiyet ve sıfatında kalıyor demektir.
İşte bunun gibi Hak Teâlâ hakkında da her hangi bir zâta mahsus olarak ne uykuda ve ne
de uyanık durumunda zâtında ve sıfatlarında her ne şuretle olursa olsun esaslı bir değişme,
istihâle olmaz. Belki her hangi bir şeyin sûret ve şeklinde zuhur ve tecelli olur. İşte bu da;
Hak Teâlânın rüyâda, türlü şekillerde görebilmesinin mümkün olabileceğine, geniş halde
izin verilmesine, delalet eden sağlam haherlerden biridir.
Hakikaten bu meselenin enine, boyuna her türlü misâllerinde görülmesinin mümkün ve
câiz olduğuna dâir bizden önceki değerli zatlardan, «seleften» ve bu hususta inanılır
kişilerden nakledilen haberler vardır. Şâyet bu hususta bir itlak (salıverme) vârid
olmasaydı, yine biz Hak Teâlâ hakkında doğru ve sıfatları ile münâsebetli olan her sözün
ıtlakı (geniş mânâsı) câiz olur; rüyâda ve misâl âleminde görülen Allah'tan her hangi bir