bilglik 6

36 Bilgilik
Allah Teâlâ hakkında misâl câizdir, fakat misil batıldır. Çünki misâl, bir şeyi açıklıyan,
izâh eden söz, manâ veya halden bir şeydir. Misil ise: bîr şeyin diğer şeye her bakımdan
benzemesidir.
Eğer, söylediğiniz bu tahkik ve gerçekleme Allah’ın rüyada görülmesine izâfe olunmaz,
belki Psygamber’in rüyâda görülmiyeceğini ifâde edebilir. Çünki Hakikaten rüyâda
görülen onun aynı, kendisi, değil misalidir. Rasul-i Ekrem'in: «Beni rüyâda gören
hakikaten beni görmüştür.» kelâmı bir nevi câiz görülmedir ki manâsı: sanki o beni
görmüş ve o görmüş olduğu misâlden işittiğini de âdetâ benden işitmiş gibi demektir,
denilirse; Cevap olarak şöyle deriz: «Ben rüyâmda Allah Teâlâ'yı gördüm» deyen
kimsenin de demek istediği budur, bundan başka değildir. Ama bu sözü ile: «Ben Hakk
Teâlâ’nın Zâtını, kendisini gördüm» demek isterse hayır, asla doğru değildir. Çünki Allah
Teâlâ’nın mukaddes zâtının görülmiyeceği hakkında bütün din bilginleri ve İslâm
filozoflarınca ittifak hâsıl olmuştur.
Halbuki uyuyanın, rüyasında Allah’ın zâtı ve Peygamber'in kendisi sandığı bir misâli
görmesi câizdir. Bu hal rüyalarda görülüp durmakta iken nasıl inkâr edilebilir?
■ Gerçi o Peygamberi bizâtihi görmemiş ise de bir topluluğun rüyada Peygamberi
görmüş olduğu haberi kendisine tevatür edilmiştir. Yalnız (rüyada görülen ve O’dur diye)
inanılan misâl doğru da olabilir, yanlış da.
Doğru olmasının mânâsı: Allah Teâlâ Peygamber ile onu rüyâda görene bazı işleri
tanıtmak ve bildirmek için rüyâsınm aralarında vâsıta yapmıştır. Evet, Allah Teâlâ’nın
kudretinde, kulu ile onu hakkı ulaştıracak olan bu vâsıtanın benzerini yaratmak vardır. Bu
hal mevcut iken onu inkâr etmek nasıl mümkün olur?
Eğer, Peygamber'in rüyâda görülmesi câizdir hükmüne varıldığında burada kasdedilen
caiz oluş Peygamber hakkında mutlak mânâda ele alınmalıdır. Allah hakkında ise böyle
mutlak olarak ele alınan hususlardan yola çıkarak câizdir hükmü verilemez. O'nun
hakkında hüküm, ancak izin verilen hususlardadır, denilirse; sevâbımız şudur: Hakikaten
Cenâb-ı Hakk'ı rüyâda görmenin ıtlakına, yâni her hangi bir misâl ve şekilde görülmesine
izin gelmiştir. Çünki (salâtü Selâm ona olsun) : Allah’ın Resulü