bilglik 6

28 Bilgilik
ve nefsânî.” 9 İlâhî ilhamlara muhâtap olan kimseler, gelen vâridin Allah’tan mı?,
melekten mi?, şeytandan mı?, nefisten mi? geldiğini anlamaları kolay olmaz. Bunu
anlamak için vârid sonrası ortaya çıkan sonuçlara bakmak gerekir. 10
Rahmânî vâridde; Allâh’ın vechini sürekli bir müşâhede vardır. Allâh’ın vechini
murâd eden kimseye Allah vâsıtasız olarak ikrâm eder. İrâde, teveccüh edene âittir. Allah
kendisine teveccüh edenden hicâb isimlerini ve sıfâtlarını kaldırır. Korku yok olur. Ve
gayb âleminin bilgileri teveccüh eden kalbe açılır. 11
Melekî vâridde; Melek insanın kalbine zuhûr eder. Eğer Allah ile berâberse,
Allâh’ın teveccühü sürekli ona gelmeye devâm eder. Eğer insanın kalbi nefsi ile berâberse
o kalbi uyar. Şüphelilerden ve mekrûh olan fiillerden uzak durmasını söyle. Mübâh
nîmetlerden faydalanırken avâmın tavrından farklı olmasına dikkat et. Yoksa pişmanlık
ortaya çıkar. 12 13 Melekî vâridin ardından, soğukluk ve lezzet gelir. Vârid, elem vererek
kişiyi terk etmez, vârid sonrası geriye ilim kalır. Peygamberimize Cebrâil
(aleyhisselâm)’ın gelerek peygamberliği müjdelediği sıradaki peygamberimizin hâli
melekî vârid’in etkisini en iyi anlatan olaydır: Hz. Peygamber (salla'llâhü aleyhi ve
sellem), Hirâ mağarasında ibâdet hâlindeydi. Cebrâil (aleyhisselâm) geldiğinde
peygamberimizi bir soğukluk aldı. İlk vahiy inzâl olduktan sonra peygamberimiz
koşarak Hz. Hatîce’nin evine geldi. Soğuktan titriyordu. ‘‘Beni örtün, beni örtün!’’ dedi.
Peygamberimiz biraz uyuduktan sonra rahatladı ve duruldu. İşte bu olay melekî vâride en
büyük örnektir. 765
Şeytânî vâridde; insana her türlü kötülük, fuhşiyyât ve şirk nüzûl eder. Bu
esnâda eğer kul Allah ile berâberse, Allah o kimseyi muhâfaza eder. Şeytan o kimseyle
uğraştığında o kalbi ele geçirirse kalb şeytana âit olur. Eğer sonrasında dönerse, günah
9 Arabî, a.g.e., s. 269.
10 Taner Çetin, İsmâil Hakkı Bursevî Vâridât-ı Kübrâ (Transkripsiyonlu Metin),
(Yüksek Lisans Tezi), (danş. Yard. Doç. Dr. Murat Yurtsever), Uludağ Ünv.
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 1999.
11 Arabî, a.g.e., s. 270-271.
12 Arabî, a.g.e, s. 272-273.
13 Erginli, a.g.e., s. 1174-1175.