MIKROGRAPHA-III

M KR
GRAPHA
Öğrencinin Bilim Dergisi
Strep A
Hastane Enfeksiyonları
Osmanlı'da Çiçek Aşısı ve
Lady Mary Montagu
Maymun Çiçeği Virüsü
Marie Curie

MİKROGRAPHA
AKADEMİK DANIŞMAN
Öğr. Gör. Rukiye ASLAN
TASARIM VE EDİTÖR
Nurettin ÇAPUT
''Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu 2022-
2023 Akademik yılı Tıbbi Laboratuvar Programı öğrencilerinin Öğr. Gör.
Rukiye ASLAN'ın danışmanlığında ortak çalışmasıdır.''

Editör'den
Dergimizin önceki sayılarında emek göstermiş ve mezun olmuş bölümümüzün
değerli öğrencilerinden almış olduğumuz ''bilim bayrağını'' taşımanın yanı sıra yeni
sayımızı da çıkarmanın haklı gurur ve mutluluğunu yaşıyoruz. Dergimizde emek
gösteren değerli arkadaşlarıma, her konuda olduğu gibi burada da emeklerini
esirgemediği ve yanımızda olduğu için şahsım ve arkadaşlarım adına bize bu yolda
danışmanlık yapan kıymetli hocamız Öğr. Gör. Rukiye ASLAN'a teşekkürlerimi
sunuyorum.
Sonraki sayılarda görüşmek temennisiyle...
Nurettin ÇAPUT
Editör

İÇİNDEKİLER
Sayfa 1-2
STREP-A
Sayfa 5-6
OSMANLI'DA
ÇİÇEK AŞISI ve
LADY MARY
MONTAGU
Sayfa 3-4
HASTANE
ENFEKSİYONLARI

Sayfa 9-10
MARIE CURIE
Sayfa 7-8
MONKEYPOX
Kaynaklar

MİKROGRAPHA III Sayfa 1
Sema ARSLAN
Yaygın bakteri türü olan Strep A (Streptococcus pyogenes), genellikle 0-15 yaş ve 65
yaş üzeri immün sistemi zayıf olan bireylerde hastalık oluşumuna neden olur. Hastalık
belirtileri arasında, boğaz ağrısı, ateş, mide bulantısı, kusma, şişmiş lenf düğümleri, kas
ağrıları, titreme, uyuz ve yaralar görülebilmektedir (1-5).
Strep A’nın kişiden kişiye bulaşma şekli yakın temas ile
gerçekleşmektedir. Oluşturduğu hastalık semptomatik veya
asemptomatik seyredebilmektedir. Fakat asemptomatik olma
durumunda portörlük söz konusudur. Strep A deri, kaslar ve
solunum sisteminde enfeksiyona neden olabileceği gibi bademcik
iltihabı, farenjit, kızıl, impetigo, selülite de neden olabilmektedir
(2). A grubu Streptokok bakterisinin etkeni olduğu Strep A
boğaz ağrısı veya Streptokok Farenjiti adı verilen hastalığa
sebep olmaktadır. Bu hastalık bademciklere etkiyerek
çocuklardaki boğaz ağrısının yaklaşık %37’sini oluşturmaktadır
(3).

MİKROGRAPHA III Sayfa 2
Bakteriyel patojenitesi insanlar için mühim olan Streptococcus
pyogenes bakterisinin sahip olduğu M proteini, bakterinin önemli bir
virülans faktörüdür. Bu protein emm geniyle kodlanmakta ve
epidemiyolojik çalışmalarda kullanılmaktadır (6,7). Strep A bakterisi,
Avrupa’da birçok çocuğun ölümüne sebep olurken Türkiye’de medyaya
yansıyan ilk mortalite vakası 11 Ocak 2023’te Ankara’da kaydedilmiştir
(8).
Strep A’nın tanısı direkt Strep A sürüntü testiyle konulabilmektedir.
Şüpheli hastadan alınan boğaz sürüntüsünde A grubu Beta Hemolitik
Streptokoklar’a özgü polisakkarit antijeni varlığı araştırılmaktadır (9).
Strep A’nın neden olduğu enfeksiyonlardan korunmak içi el hijyenine
dikkat etmek, bulunulan kapalı ortamları havalandırmak, kişisel
eşyaların paylaşılmaması hastalıktan korunmak adına önemlidir (4).

MİKROGRAPHA III Sayfa 3
Hastane
Enfeksiyonları
Nazlıcan KARATAŞ
Hastane enfeksiyonları, hastaların
hastanede enfeksiyon dışındaki bir sağlık
sorunu nedeniyle tedavi oldukları anda
gelişen enfeksiyonlardır. Hastaneye
yattıktan 48-72 saat sonra ve taburcu
olduktan sonraki 15 gün içinde meydana
gelen enfeksiyonlara hastane enfeksiyonu
denir. Bazı hastane enfeksiyonları ise
hastalar taburcu olduktan sonra ortaya
çıkmaktadır (1).
Yaş, metabolik hastalıklar, travma, yanık,
cerrahi süre ve el yıkama gibi faktörler
hastane enfeksiyonları risk faktörleri
arasında yer almaktadır (2). Staphylococcus
aureus, Koagülaz Negatif Stafilokoklar,
Enterokoklar, Escherichia coli, Streptococcus
pneumoniae ve Candida albicans hastane
enfeksiyonlarına neden olan
mikroorganizmaların başında yer
almaktadır (3).

MİKROGRAPHA III Sayfa 4
Hastane enfeksiyonları hem gelişmiş hem gelişmekte olan ülkelerde
görülebilmektedir. Hastane enfeksiyonlarının engellenmesi dünyada
olduğu gibi ülkemizde de önemli bir sağlık sorunudur (3). Üriner sistem
enfeksiyonları, cerrahi yara enfeksiyonları, solunum sistemi enfeksiyonları,
bakteriyemi ve deri enfeksiyonları gibi enfeksiyonlar hastane
enfeksiyonları arasında yer almaktadır. Bununla birlikte hastane
enfeksiyonları açısından en riskli hastane bölümleri yoğun bakım üniteleri,
cerrahi bölümler ve yeni doğan üniteleridir (4).
Hastane enfeksiyonlarının görülmemesi için
alınması gereken önlemler arasında yeterli el
hijyeninin sağlanması, eldiven, önlük, maske,
yüz ve göz koruyucusu kullanımı, güvenli
enjeksiyon uygulamaları, antibiyotik yönetim
programlarının uygulanması, çevre ve
cihazların uygun şekilde temizlenmesi, aseptik
tekniklerin uygulanması, izolasyon
önlemlerinin alınması gibi hususlar yer
almaktadır (4,5).
Hastane enfeksiyon kontrol programının
hazırlanması, programın uygulanmasında görevli
personel sağlanması, programın
gerçekleştirilebilmesi için hedefler konulması,
mutfak, çamaşırhane vb. birimlerde enfeksiyon
kontrolü yönünden uygulamalar yapılması,
hastanenin inşaat-tadilat işlemlerinde enfeksiyon
kontrolü yönünden uygulamalar yapılması, hastane
personelinin aşılanması hastane enfeksiyonu
kontrol programı kapsamında olan başlıca
konulardır (4,5).
Hastane enfeksiyonları bakım harcamalarında
artışa neden olabildiği gibi hastanın iyileşme
sürecini uzatarak iyileşmeyi zorlaştırmaktadır.
Hastanelerde yatakların dolu kalarak tedavi için
bekleyen bir kitlenin yararlanma olanağını ve
hakkını da sınırlamakta, ayrıca iş gücü kaybına yol
açarak hastayı ekonomik açıdan da zorlamaktadır
(2). Bundan dolayı etkin bir sağlık yönetimi
politikasıyla hastane enfeksiyonlarının oluşumu ve
gelişimi önlenmeli ve süreç dinamik olarak
değerlendirilmelidir.

MİKROGRAPHA III Sayfa 5
Nurettin ÇAPUT
1689 senesinde Londra’da doğan Lady Mary
Montagu, küçük yaşlarda şiir yazmakla meşgul
olurken bir yandan da Latince öğreniyordu.
Kendisinden 11 yaş büyük olan Edward
Wortley Montagu’ye âşık olduğunda ve
babasının iznini almadan 1712’ de Edward
Wortley Montagu ile evlendi (1).
1716 senesinde Mary’nin kocası İngiltere’nin
Osmanlı elçisi olarak görevlendirilince, Mary
Montagu, kocası ve oğluyla birlikte İstanbul’a
yerleşti. Bu yıllar Osmanlı Devleti için Lale
Devri’nin başlarıydı. Montagu ailesi burada
İstanbul’da 2 senelerini geçirdiler. Lady Mary
Montau, İstanbul da bulunduğu sürece
İngiltere’de kalan arkadaşlarına şehri ve
gördüklerini anlatan ayrıntılı mektuplar
yazıyordu (1).
İstanbul’dan İngiltere’deki arkadaşlarına
yazdığı mektuplar arasında 1 Nisan 1717 tarihli
Saralı Chiswell’e yazdığı mektupta, İstanbul’a
gelmeden önce geçirmiş olduğu Çiçek Hastalığı
ile ilgili gördüklerini anlatmıştı. Mary’nin
yüzünde Çiçek Hastalığı'ndan sonra kalan izler
bulunuyordu. Osmanlı Devleti’nde Türkler ’in
Çiçek Hastalığı için aşılama yaptıklarını
görmüş ve bunu İngiltere’deki arkadaşlarına şu
şekilde anlatmıştı;

MİKROGRAPHA III Sayfa 6

MİKROGRAPHA III Sayfa 7
Maymun çiçeği virüsü
Nurettin ÇAPUT
Monkeypox virüsü, Maymun Çiçeği hastalığına neden olan, Poxviridae
ailesinde Orthopoxvirus cinsinin de içinde bulunduğu bir virüstür. Viral
kökenli olmasının yanı sıra Monkeypox virüsü, Orta ve Batı Afrika’nın
yağmur ormanları başta olmak üzere zamanla dünyanın diğer bölgelerine de
buradan kaynaklı yayılmış bir virüstür (1). Virüs zoonoz kaynaklıdır ve ilk
defa 1958’de bir maymun da görülmüştür. 1970 yılında ise ilk defa
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bir insan da görülmüştür. Hastalığa
Afrika dışında ilk defa 2003 yılında rastlanılmıştır (2).
Hastalık klinik olarak spesifik olmayan fakat kendisini belli edecek şişen
lenf nodları, kızarıklık ile ateş, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, gibi belirtiler
göstermektedir. Genellikle 2-4 hafta sürmesi ile bilinen Maymun Çiçeği
hastalığı ağır vakalar olarak da ortaya çıkabilmektedir. Son dönemlerde
fatalite hızı en yüksek Orta Afrika’da %10, Batı Afrika’da %1 bunları takiben
nadir olarak görülen diğer coğrafi bölgelerde ise %1’ in altındadır. Klinik
belirtileri arasında kızarıklık ve deri döküntüleri ile 1980 yılında Dünya Sağlık
Örgütünün (DSÖ) dünya çapında ilan ettiği Çiçek hastalığına benzemektedir.
Fakat ona kıyasla daha az bulaşıcı ve daha az semptomatik hastalığa neden
olmaktadır. Çiçek hastalığı için halihazırda kullanılan aşılar Maymun Çiçeği
virüsü için de koruma sağlamaktadır (1).
Fakat Monkeypox’a karşı Çiçek hastalığı tedavisinde kullanılan aşılamalar
koruyuculuk göstermesine rağmen günümüzde 40-50 yaş grubu bireyler için
Çiçek hastalığı aşılamaları tamamen kaldırılması veya sona ermesi nedeni ile
duyarlı olabilmektedir (3).

Monkeypox hastalığının tanısında kesin
olarak Maymun Çiçeği hastalığına
yakalanmış olduğunuzu benzer hastalıklar
olan Suçiçeği, Kızamık, alerjiler, uyuz ya
da cilt döküntüsü ve kızarıklık yapan
diğer hastalıklar dan ayıracak olan klinik
belirtiler sergilemektedir. Bunun yanı sıra
şişlik gösteren lenf bezlerinden alınan yara
kabuklarından sürüntü döküntü şeklinde
alınan örnekler laboratuvar ortamında
PCR testi yardımı ile DNA yapay olarak
çoğaltılma ve viral DNA tespiti yapılarak
kesin tanı konulmaktadır (3).
Maymun Çiçeği hastalığının yeni bir
salgına sebebiyet verip vermeyeceği merak
uyandırsa da virüs Batı ve Orta Afrika
sınırları içerisinde kaldığı sürece endemik
olarak yayılacağı bilinmektedir. Bu
bölgeye seyahat etmeden hasta olan
bireylerin bulunması ise “Yeni bir salgın
oluşur mu?” sorularını tekrar gündeme
getirmektedir. Fakat DSÖ endemik
bölgelerin dışındaki vakaları atipik olarak
nitelendirmektedir (4).
Bulaşıcı olan bu hastalık hayvanlardan
insanlara şeklinde veya hasta bireylerden
damlacık ve uzun süreli yüz yüze temas
şeklinde olmaktadır. Hastalıktan
korunmak ve tedavi amaçlı farkındalık
oluşturmak hasta veya taşıcı olma şüphesi
olan taşıyıcı insan veya hayvanlardan
kendimizi izole etmek veya hastalık için
aşı ve antiviral ilaçlar uygulanabilir (3).
MİKROGRAPHA III Sayfa 8

MİKROGRAPHA III Sayfa 9
Marie
Curie
Meryem ALKAYA
Marie Curie (1867-1934), radyoaktivitenin keşfi ve sürdürülmesi için yaptığı çalışmalar
ile bilinen Polonyalı bir Fizikçi ve Kimyagerdir. Nobel ödülünü ilk kazanan
kadınlarından biri olan Curie, bilim tarihi açısından önemli bir yere sahiptir (1).
7 Kasım 1867 Polonya doğumlu Curie’nin babası Wladislaw Sklodowski Matematik ve
Fizik öğretmeni, annesi Bronislawa Sklodowski yurt müdürü idi. Annesini Verem,
kardeşi Sofia’yı Tifüs nedeniyle kaybeden Curie 1885’te Fransa’da Sorbonne
Üniversitesi’ne başladı. 1895’te tanıştığı Pierre Curie ile evlendi. Bu evlilikten sonra
“Maria Skłodowska” yerine “Marie Curie” adını aldı (2).
Marie Curie’nin kocası Pierre, Kristalografi çalışması ile elektrik yüklerinin sıkışması
veya belirli kristallerle mekanik olarak stres uygulanınca üretilen piezoelektrik etkiyi
keşfetti. Henri Becquerel'in yazdığı "Becquerel Işınları" hakkındaki makalesi Curie’nin
dikkatini çekmişti. Curie iki metal yüzey üzerinden bir tanesinin üzerini uranyum tuzu ile
kapladı. Eşinin ürettiği aletler ile uranyumdan çıkan ışınların gücünü bulmak için
ölçümler yaptı. Uranyum iki metal plaka arasında kaldığında hava ile temas edince
üretilen zayıf elektrik akımlarını tespit etti (3). Curie ailesinin bilimsel çalışmalarının arka
arkaya güçlendirerek çoğalttıkları bir dönemde Almanya’da Roentgen “ X-ışınları’’ katı
cisimlerden de geçebilecek çok güçlü bir ışın keşfine imza attı (4).
Marie, 1904 yılında Fransa'da doktorasını tamamlayarak bilim gelişmiş alanında
doktora unvanı alan ilk kadın oldu. Ayrıca o yıl radyoaktivite üzerine yaptığı
araştırmaların sonuçları sayesinde, kocası Pierre Curie ve Henri Becquerel ile Nobel
Fizik Ödülü'nü kazanarak, Nobel Ödülü alan ilk kadın olma başarısı elde etti (2).
Marie, Radyum ve Polonyum çalışmaları nedeniyle 1911'de Nobel Kimya Ödülü'ne
layık görüldü. Bu ödülle birlikte aynı anda iki Nobel Ödülü alan ilk kişi ve hala iki Nobel
Ödülü’ne sahip tek kadın unvanını elde etti. Yaptığı araştırma, bir elementin radyoaktif
işlemlerin ardından başka bir elemente dönüşebileceğini göstermesi sebebiyle oldukça
önemliydi (2).

Radyoaktivite çalışmaları arttıkça
laboratuvar koşulları yetersiz kalmaya
başlayınca Avusturya hükümeti
Curie’ye ileri derece laboratuvarlarda
çalışma teklifi sundu. Curie kendi
laboratuvarını kurmak için Louis
Pasteur ile görüştü. Birinci Dünya
savaşının araya girmesi ile
çalışmalarına ara vermek zorunda
kalan Curie, savaşta kullanılmak üzere
taşınabilir X-ray cihazları üretti (5).
Savaş sonrası dönemde hayalini
kurduğu laboratuvarı için para
biriktirmeye devam ediyordu fakat
doktoru kemik iliğinin fazla
radyasyona maruz kalması sebebiyle
artık kan hücresi üretmediğinin
haberini verdi (5). 1934 yılında aşırı
dozda radyasyona maruz kalmaya
bağlı olarak kan kanserinden ölen
Marie Curie "Bilim için Ölen Kadın"
şeklinde yad edilmektedir.
Radyoaktivite çalışmaları nedeniyle
radyoaktivite birimi "Curie" olarak
adlandırılmaktadır (2).
MİKROGRAPHA III Sayfa 10

Strep A Sema Arslan
1. www.cdc.gov
2. www2.hse.ie
3. https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Streptokok_farenjiti
4. https://www.birunihastanesi.com.tr/tr/strep-a-enfeksiyonu
5. https://www.ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_26_2_74_79.pdf
6. http://www.mikrobiyolbul.org/managete/fu_folder/2013-02/html/2013-47-2-318-323.htm
7. https://www.bbc.com/turkce/articles/c4ndkn5ygepo.amp(27.01.2023)
8. https://www.talatpasatip.com/direk-strep-a-swab-testi/
9. https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/strep-aenfeksiyonu#:~:text=A%20grubu%20streptokok%20bakterisi%20her,Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4
%B1kl%C4%B1k%20sistemi%20zay%C4%B1f%20olanlar(05.04.2023)
Haztane Enfeksiyonları Nazlıcan Karataş
1. Demirtaş, T, Uzun Ö, Hastane Enfeksiyonları, Atatürk Üniversitesi Tıp Bülteni 1992;24(3):687-696.
2.https://www.klimik.org.tr/wpcontent/uploads/2012/11/Hastane_Infeksiyonlari_Ata_Nevzat_Yalcin.pd
3. Swenson, S. Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesinde Görülen Hastane Enfeksiyonları, 1989,
Hacettepe Üniversitesi Epidemiyoloji Programı, Bilim Uzmanlığı Tezi.
4. Https://www.klimik.org.tr/wp-content/uploads/2018/03/Hastane%C4%b0nfeksiyonlar%C4%B1-
Dilara-%C4%b0nan.pdf 30.01.2023
Http://hastane.yyu.edu.tr/upload/file/2020-12-29-hastane-enfeksiyonlari-ve-korunma-yollari-
15feb2d3152967.pdf 30.01.2023
Osmanlı'da Çiçek Aşısı ve Lady Mary Montagu
Nurettin Çaput
1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Mary_Wortley_Montagu
2. https://ataturk.org.au/gazete-makaleleri/cengiz-ozakinci/1720de-turkiyeden-ingiltereye-goturulenbulus-cicek-asisi/
3. https://www.herkesebilimteknoloji.com/haberler/saglik/cicek-asisi-veoykusu#:~:text=Osmanl%C4%B1'n%C4%B1n%2018.%20y%C3%BCzy%C4%B1lda%20%C3%A7i%C3%A7ek
,inaktive%20edilmi%C5%9F%20bir%20h%C3%BCcre%20k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BCyd%C3%BC.
4. https://www.fikriyat.com/galeri/kultur-sanat/lady-montagu-osmanlidaki-asiyi-batiya-nasil-tanitti/3
“Monkeypox” Maymun Çiçeği Nedir? Nurettin Çaput
1. Maymun Çiçeği (monkeypox) rehberi,https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/Bulasici-hastaliklardb/hastaliklar/monkeypox/Maymun_Cicegi_Hastaligimonkeypox_Rehberi_guncelleme_09_10_2022.pd
f Erişim Tarihi 31/01/2023.
2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Maymun_%C3%A7i%C3%A7e%C4%9Fi_vir%C3%BCs%C3%BC Erişim
Tarihi 31/01/2023.
3. https://www.amerikanhastanesi.org/enfeksiyon-hastaliklari/maymun-cicegi-virusu Erişim Tarihi
31/01/2023.
4. https://www.dogrulukpayi.com/Page/Detail/bulten/maymun-cicegi-virusu-yeni-bir-salgina-donusurmu?
fbclid=IwAR1M_9olh4fYTN5z8j2EMmFwNAmyBgo4zUC0Ap1gqA0xVcdTCBa8qQMdyUc&amp=1&gclid=
Cj0KCQjwla-hBhD7ARIsAM9tQKvIjgQdgpzWERSEa8nrfonAak1OFakKEaR2jo5w8fpJXvBo1R1NXkaAvh-EALw_wcB
Radyoaktivitenin Öncüsü “Marie Curie” Meryem Alkaya
1. https://www.biography.com/scientists/marie-curie
2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Marie_Curie
3. https://www.livescience.com/38907-marie-curie-facts-biography.html
4. https://yunus.hacettepe.edu.tr/~ttugsuz/curie.html
5. https://www.tulomsas.com.tr/radyoaktivitenin-annesi-marie-curie-kimdir-kisaca-hayati/

MİKROGRAPHA
ÖNCEKİ
SAYILARIMIZ
https://shmyo.cumhuriyet.edu.tr/5220-yayinlar-ve-dergiler