DPT-2-1966-Icki-Sanayii-Ozel-Ihtisas-Komisyonu-Raporu

dikenlerle dondolu bir güzergâh üzerinde, eli kolu bağlı halde yürü¬
mek mecburiyetindedir.
Hele bu kanun hükümlerine tabi müesseselerde ne malın kalitesi
ne de yapılacak işe elverişli olup olmaması, işin belirli zamanda yapı¬
lıp yapılamaması üzerinde uzun uzadıya düşünmeğe bile salâhiyettar
olmıyan memur yalnız ucuzluk gibi tamamı ile gayri kâfi, hatta ekseri
ahvalde hâzinenin büyük zararlarına bile yol açabilen bir gaye peşinde
hareket etmekle mükelleftir.
Bu şartlar altında devlet sektörünün, en iyi malı kabil olduğu
kadar ucuza veya değer pahası karşılığında almak hususunda tam
serbesliye malik olan özel teşebbüs ile mukayesesinden devlet sektörü¬
nün büyük puvan kaybına uğramakta olduğu pek açık bir hakikat
olarak ortaya çıkmaktadır.
C — Hâzineye gelir sağlamak : Her şeyden önce şunu belirtmek
yerinde olur ki, kâr şöyle dursun, doğrudan doğruya resim ve vergi
şeklinde sağlanabilen bu zahiri gelir devlete pek pahalıya mal olmak¬
tadır. Bu mevzuu, birisi düşük maliyet yüksek fiyatlı satıştan mütevel¬
lit kâr diğerini de kanunların koyabildiği Resim ve vergiler olmak
üzere iki bölümde mütalâa etmek gerekir.
a) Düşük maliyetten doğan kâr: Bu yolda edilebilmiş bir kârın
hemen hemen hiçbir devlet müessesesinde tahakkuk edebilmiş olduğu
şimdiye kadar görülmüş değildir. Çünkü devlet sektörü yukardaki
paragraflarda tafsilen belirtilmiş olduğu gibi bu konu üzerinde ehem¬
miyetle durmak zorunda bulunmıyan devlet personeli elinde işlemek¬
tedir. Maliyeti yükseltebilen unsurların tesirlerini bertaraf edilmesi
konusu üzerinde pek az devlet personeli imali fikir etmekte, fakat
ekseri ahvalde bu müsbet fikir ve mütalâasını işlere lâyıkı ile vukufu
olmıyan indi görüş ve mütalâalarının zebunu bulunan âmirlerine
kabul ettirememesi yüzünden hayal inkisarına uğramaktadır.
Büyük ölçüdeki fuzuli masrafların ihtiyarı kaprislerin tatmini gibi
faktörler maliyet yükselten amillerin başında yer almaktadır. Buna
misal olarak, 17 tip likör imal eden Mecidiyeköy likör fabrikasını yıllık
imalât miktarı Tekel Genel Müdürlüğünün bütçesinde küçümsenemiyecek
kadar ememmiyetli bir zarar olarak netice vermekte ona rağmen
bu imalâta devam edilegelmektedir.
b — Resim ve vergi gelirleri : Devlet sektörünün kurup işletmekte
olduğu alkollü içki endüstrisi vasıtası ile elde etmek istediği resim ver¬
gi halindeki geliri de tam ve matluba muvafık bir şekilde tahsil edebil¬
diği iddia olunamaz. Alkollü içkiden alacağı resim ve vergiyi tahsil va¬
zifesi ile muvazzaf olarak kurulmuş bulunan muazzam bir idari meka-
18