DPT-2-1966-Icki-Sanayii-Ozel-Ihtisas-Komisyonu-Raporu

c) Ham maddeye göre mamûl ve yan ürünlerin randımanı aşağı¬
da gösterilmiştir.
Üzüm cinsi % şarap % tortu % cibre
Beyaz üzüm 65 - 70 4 31 - 26
Kırmızı üzüm 70- 75 3 27 - 22
Mamûl yüzdesinin azalıp çoğalması, üzümün olgunluk derecesine
yapılacak şarabın evsafına - senenin hususiyetine - Nakliye ve mesafe
şartlarına - işlenmedeki sür’ate - Makine ve teçhizata tâbidir.
Şarap maliyetlerimizin yüksek olma sebebinin başında artık madde¬
leri kıymetlendiremememiz gelir. Üzümün 1 kilosundan 700 gr. suyunu
aldığımız zaman geriye kalan 300 gr. m ne işe yarayacağını düşünme¬
miz icap etmektedir. Değil dağınık ve ufak kapasiteli imalâthanelerde,
Devletin milyonluk fabrikalarında bile göz önüne alınmamıştır. Tekel
fabrikalarında yalnız cibre suması alınmakta geri kalan kısımlar atıl¬
maktadır. Oysa ki : üzüm tanesinin % 2 - 6 teşkil eden çekirdekten
% 10-12 yağ, % 7 - 8 tanen bulunmaktadır. Tali mahsûllerden bi
tartarat da tartarik asit imâlinde kullanıldığı halde, tanen ve tartarik
asit ithâl mallarımız arasındadır. Gübre, yem ve yakıt sanayiinde kul¬
lanılması icabeden bakiye cibreden de istifade edilememektedir.
Büyük imalât merkezlerinde artık maddelerin ve cibrelerin değer¬
lendirilmesi için tesisler kurulmasının teşvik edilmesi, cibre ispirtosu¬
nun Tekel idaresi tarafından hakiki değeriyle satın alınmasını diğer
bir çare olarak görmekteyiz.
3.6 Şarap fiatları :
a) Fiat teşekkülü :
Şarap fiatları maliyetile orantılı iniş ve çıkışlar göstermez. Her
müessesenin kendine göre bir etiket fiatı vardır. Bu fiatlar müesseselerin
satış reklâm ve rekabet düşüncelerine göre ayarlanmıştır. Mamafi
maliyetleri çok düşük olan bazı ufak müesseseler piyasada haksız
rekabet edebilmekte, fakat bunlar bazan zararına, umumiyetle kapkaç
bir iş yapabilmektedirler.
Tekel fiatları ise ham madde ve işçilik dalgalanmalarına rağmen
uzun müddet değişmediğinden, piyasada sofra şarabı fiatınm istikra¬
rını sağlamaktadır.
249