DPT-2-1966-Icki-Sanayii-Ozel-Ihtisas-Komisyonu-Raporu

lişmeğe müsait ve lüstait olan meyve grubunun ve tahsisen daha elve¬
rişli şartlarla genişletilmesi kolaylıkla mümkün bulunan bağ sahaları
mahsulünün değerlendirilmesi üzerinde daha fazla durulması yıldan
yıla kendisini daha fazla hissettirmeğe başlayan bir zaruret halini
almıştır.
Ancak, bu konuda, devletin uhdesine alması gereken vazifenin
şumul ve mahiyeti ile takip ettiği istikamet üzerinde bir nebze durul¬
ması yerinde olur.
Türkiye’de devlet, bilhassa Cumhuriyet devrinde, diğer endüstri
sahalarmda olduğu gibi meyve mahsulünün değerlendirilmesi endüst¬
risi üzerinde de bazı vazifeler tekabül etmiş bulunmakta (Ticaret,
Ziraat ve Sanayi) ile uğraşamıyacağı şeklinde hulâsa edilebilen kat’i
iktisat doktrinine muhalif olarak, pek ehemmiyetli nisbetlerde bu işlere
girişmekten kendisini alıkoyamamaktadır. O kadar ki, Türkiye’de devlet-hür
dünya memleketlerinin hiçbirisinde görülmesi mümkün olmıyacak
bir şekil ve ölçüde kendisini büyük, küçük, lüzumlu, lüzumsuz
her san’atı yapmakla mükellef bir sanayici olarak telakki etmektedir.
Bununla beraber bu telakki tarzı, zaman zaman iki zıt istikamette
dalgalanmaktan da hali kalmamakta, sağa sola yalpalarla mem¬
leket ekonomisi üzerinde ekseriya unulmaz yaralar açabilmektedir.
Bir devir gelmekte, bütün sanayi kollarının devletçe kurulup işletilmesi
prensibi hakim duruma geçer gibi görünmektedir. Onu takip eden di¬
ğer bir devrede ise, bunun tam aksi tez müdafaa edilmekte gerçeğe de
uygun düştüğü için tezin muvaffakiyetle tatbikine geçildiği görülmek¬
tedir. Fakat neyazık ki, bu dalgalanmalar, esasen ürkek olan özel ser¬
mayenin cesaretini büsbütün kırmakta, teşebbüs azmini sarsmakta,
dolayısiyle, memleket ekonomisi üzerinde daima zararlı neticeler ya¬
ratmaktadır.
Devlet bununla da iktifa etmiyerek, bilhassa kendisine gelir sağla¬
yabilme fikrini, alkollü endüstrinin kurulmasında başlıca mesnet ola¬
rak ön plânda ileriye sürmektedir.
Filvaki, Fatih’in “Kanunname-i Âl-i Osman” mda bile yer alan
Şarap yapanlar hakkmdaki (monopolye dutturup öşrün alasız...) hük¬
münde fertlerin yapacakları şaraplardan devlet hâzinesine münasip bir
gelir sağlama gayesi güdüldüğü görülmektedir.
O zamanın devlet teşkilâtı devlet eli ile alkollü içki yapılmasına
imkân verecek durumda olmamakla beraber dinî memnuiyetin de dev¬
leti bu yola gitmekten alıkoymuş olduğu aşikârdır. Ancak XV. asırdan
XX. asra kadar geçen 500 sene zarfında bu yola asla girilememiş, giril¬
mek istenilmediği de tarihi bir gerçek olarak ortaya çıkmış bulunmak¬
tadır.
13