DPT-2-1966-Icki-Sanayii-Ozel-Ihtisas-Komisyonu-Raporu

sanayiinde olduğu gibi değerlendirmek imkânını bulamıyacak veya
değerlendirmeğe gayret etse dahi esas kıymetine ulaşamıyacaktır.
Bu suretle yüksek alkollü içkileri tüm olarak imal etmekte olan
tekel’in yan ürünlerin değerlendirilmesinde müşterek tesisten olan
istifadesi açı kolarak belirdiği gibi bundan başka bir işletme içinde
muhtelif mamûlleri imal etmek suretiyle de büyük avantajlar sağlan¬
maktadır.
Nitekim raporun maliyetler bölümü tetkik edildiği takdirde bir¬
çok mamûlleri müştereken imal etmekte olan Paşabahçe fabrikasının
umumi masraflar ve iş gücünün sağladığı avantajlar sonucu rakı ma¬
liyetinin diğer fabrikaların altında olduğu görülmektedir. Aynı şekilde
çalışmakta olan Ankara bira fabrikasının malt ve bira maliyetleri de
İstanbul bira fabrikasından daha düşüktür.
Özel sektör bu avantajlardan yoksun olacağı gibi buna ilâveten
yeni kurulacak fabrikaların, tekel fabrikalarına nazaran maliyete
müessir olan amortisman hissesi de çok yüksek olacağından bunlara
paralel olarak maliyetleri de tekel maliyetlerinin üstünde olacaktır.
Böyle bir durumun ancak mevcut fabrikaların memleket tüketimi¬
ni karşılayamadıkları hallerde varid olması normal görülebilir.
Halbuki mevcut tekel fabrikaları bu gün için olduğu gibi ikinci
beş yıllık plân döneminde esas olarak dar boğazların giderilmesine ve
kalite ıslah ve standardizasyonuna matuf yatırımların yapılmasiyle
gelecek senelerdeki memleket tüketimini de rahat rahat karşılayacak
kapasitededirler.
Bu duruma nazaran, damıtık alkollü içkilerin imal ve satışının
serbest bırakılması sonucu, özel sektörün de bu sahaya iç piyasaya
matuf yatırım yapması halinde, memleket ekonomisi ve kalkınma he¬
defleri bakımından zararlı olacak bir durumun meydana geleceği ve
özel sektör veya tekel yönünde atıl bir kapasitenin kalacağı tabiidir.
Ancak, özel sektör trafından ciddi olarak ihraç imkânları sağlana¬
bildiği ve dış piyasaya matuf bir yatırım yapıldığı takdirde bir kapasite
artışı düşünülebilir ki bu günkü mevzuat da buna müsaittir.
Fakat yukarıki bölümlerde kaydedildiği gibi özel ihtisas komisyo¬
nunun damıtık alkollü içkilerin serbest bırakılmasını savunan temsil¬
cileri ters bir yolla meselâ kendilerinin likör imal ederek hazır olan iç
piyasaya satmalarını tekelin ise ihraç imkânları aranmasını teklif et¬
mektedirler. Bu da bazı özel sektör mümessillerin de ifade ettiği gibi
Memleket ekonomisinden evvel kendi kazançlarını düşündüklerinin
en bedihi bir misalidir.
9