Antroposen

BOĞAZ’IN YUNUSLARI
Kerim Willems
Hisar Lisesi – 12D
Eğer geçmişte İstanbul Boğazını turlama
fırsatınız olduysa, bir şekilde Boğaz yunuslarının ara
sıra su üstüne çıktıklarını görmüşsünüzdür. Halk
arasında “Boğazın Sokak Çocukları” diye adlandırılan
Boğaz yunuslarının 3 türü boğazlarda görülmüştür.
Bunlar:
1. Afalina (Tursiops truncatus)
1.Tırtak (Delphinus delphis)
2.Mutur (Phocoena phocoena) (TÜDAV 2014)
Bunun yanında Türkiye deniz ekosisteminde
balina familyasında bulunan birçok tür
bulunmaktadır. Familyada bulunan diğer türler ile
birlikte boğaz yunuslarının da nesli tehdit altındadır
(TÜDAV 2014). İstanbul’da denizlerde yoğun olarak
görülen “müsilaj” ile beraber yayılan (Öztürk, Şeker
2021) aşırı avlanma, tesadüfi yakalanma gibi
trendler Marmara’da görülen yunusların türlerininin
popülasyonlarını azaltmaktadır (Tüdav 2014).
Harita 1. Boğaz Yunuslarının
görüleceği noktalar (Çalışkan 2022)
Türkiye’de avcılık sırasında rastlanan vakalar ortaya endişe verici bir tablo koymaktadır. 2013 verilerine
göre Karadeniz’de yılda en az 3 bin yunusun “bycatch” sonucu ağlara yakalandığı ve karaya vurduğu tahmin
edilmektedir (Tonay 2013). Karadeniz’de gerçekleşen bu vakaların önemli olmasının sebebi bu yunusların Bad
Karadeniz ve İstanbul Boğazının kuzeyinde daha yoğun yaşamalarıdır, bu bölgelerde görülen vakalar Boğaz
Yunuslarının habitatlarını tehdit etmektedir (Çalışkan 2022).
Bu noktada Türkiye’de görülen müsilajın bu canlı türlerinin habitatlarını olumsuz etkilediğini söylemek
de yanlış olmaz. 2003 yılında Mutur türü üzerine yapılan araşdrmalar sonucunda denizde yüksek derece kimyasal
kirlefciler tespit edilmişfr (TÜDAV 2014). Avlanma ve Deniz kirliliğinin ulaşdğı nokta, uluslararası çevre koruma
STK’larınında dikkafni çekmektedir. İstanbul’da görülen boğaz yunus türlerinden bir tanesi olan Tırtak, 2003
yılından beri Dünya ve Doğal Kaynakları Koruma birliği tarazndan “kırmızı liste” (nesli tükenmekte olan canlılar)
listesine almışdr (Tüdav 2014). Bu türlerin nesillerinin tehlike aldnda olmasının nedeni aşırı avlanma ve deniz
kirliliği olmak üzere iki nedene indirgenebilir.
31