Belarus Müslümanları - Diyanet İşleri Başkanlığı

4
başyazı
Prof. Dr. Mehmet Görmez
Diyanet İşleri Başkanı
VEFAKÂRLIK ve AHDE VEFA
Vefakârlık ve ahde vefa, İslam ahlakının
temel umdeleri olarak kabul edilmiş,
her ikisi de Allah’la ilişkilerimizi
tanzim etmeleri cihetiyle imanla ilişkilendirilmiş,
birey-toplum ilişiklerini düzenleyen
yönüyle de hukuki müeyyidelere
bağlanmıştır. Her iki haslet de
İslam’ın ahlaki erdemler hiyerarşisinde
en üst mertebelerde tutulmuştur.
Mümin, her şeyden önce Rabbine
karşı hakşinas, kadirbilir ve vefakârdır.
Rabbine karşı vefakâr olan, O’nun
kullarına karşı da kadirşinas ve
vefakâr davranacaktır. Annemize, babamıza,
eşimize, dostumuza karşı her
türlü vefasızlığımız ve kadirbilmezliğimiz,
Rabbimize karşı vefamıza da gölge
düşürecektir.
Aynı hususlar ahde vefa için de fazlasıyla
söz konusudur. Zira insan daha
varlık sahnesinde vücut bulmadan
önce hayatının en büyük ahdini, en
büyük sözünü hem de varlık âleminin
Rabbine vermiştir. İnsan bir misakla
varlık âlemine gelmiştir. Yüce Allah’ın
elest bezminde “Ben sizin Rabbiniz
değil miyim?” hitabına: “Evet (buna)
şahidiz.” (A’raf, 172) diyerek karşılık veren
insan, böylece büyük bir emanet
ve ağır bir sorumluluk üstlenmiştir. Bu
emanet dağlara tevdi edilmiş, dağlar
bu emaneti yüklenmekten kaçınmışlardır.
İnsanoğlu bu büyük sözünde
durmayıp emanete ihanet ettiğinde
zalûm (çok zalim) ve cehûl (çok cahil)
sayılacağını bile bile büyük bir
cesaretle bu emaneti kabul etmiş ve
Allah’a söz vermiştir. (Ahzab, 72)
İnsanoğlunun verdiği bu söz, sıradan
bir söz değildir. Yaratıcısına ver-
Haziran 2011 - 146
diği bir ahittir, bir misaktır. Varoluşumuzun nihai anlamı, verdiğimiz bu ahde
sadakatimizde yatmaktadır. Bu aynı zamanda hayatımızın ve yaratılışımızın
da gayesidir. Bu söze sadık kalan kişi, hiçbir zaman ahde vefasızlık etmez.
Dolayısıyla ahde vefanın gerçek manası, Allah’a verdiğimiz erdemli ve güvenilir
olma sözümüzü hatırlayıp, ne pahasına olursa olsun bu söze sadakat
göstermekle başlar. İnananlar olarak ahlak telakkimiz, verdiğimiz söze ne
derece sadık kaldığımız ile yakından ilgilidir.
Kur’an’da, verilen sözlerin yerine getirilmemesi Allah katında en sevimsiz
davranışlardan biri olarak kabul edilmekte, dünyevi beklenti ve çıkar nedeniyle
verdiği sözden dönenler, “Allah’a karşı verdikleri sözü ve yeminlerini
az bir bedelle değiştirenlere gelince, işte bunların ahirette bir payı yoktur.
Kıyamet günü Allah onlarla konuşmayacak, onlara bakmayacak ve onları
temize çıkarmayacaktır. Onlar için acı bir azap vardır.” (Al-i İmran, 7) ayet-i
celilesi ile uyarılmaktadır. Sevgili Peygamberimiz (s.a.s.) de verilen her sözü
borç ve emanet olarak telakki etmiş ve şöyle buyurmuştur: “Emanete riayet
etmeyenin (gerçek manada) imanı yoktur. Ahde vefa göstermeyenin (hakiki
manada) dini yoktur.” (Ahmed b. Hanbel, III, 134)
Günlük hayatın akışı içinde yeni konuşmaya başlayan çocuğumuza verdiğimiz
sözden, nikâhta eşlerimize verdiğimiz söze -ki bu, manevi boyutuyla bir
misak, hukuki boyutuyla bir akit, ahlak boyutuyla ise bir ahittir- iş anlaşmalarından
topyekûn millete verdiğimiz söze varıncaya kadar, her söz sorumluluktur.
Ve verdiğimiz her söze karşı ahde vefamız, aslında Allah’a verdiğimiz
söze/misaka sadık kaldığımızın bir göstergesidir.
Vefakârlık ve ahde vefa, aynı zamanda peygamberlerin temel özelliklerinden
biridir. Bütün peygamberler hem Allah’a, hem insanlığa, hem de bütün
varlığa son derece vefalı davranan, sözlerinde duran kişilerdir. Kur’an,
yeri geldikçe bize o eşsiz vefa örneklerinin hayatlarından söz eder. Örneğin
Allah’ın dostu ve nebilerin babası Hz. İbrahim, Nemrut’un ateşini göğüslerken
vefasından hiçbir şey kaybetmemiştir. Oğlu İsmail ile beraber yaşamış
oldukları ağır imtihanı Allah’ın ahdine gösterdikleri vefalarıyla başarmışlardır.
Kur’an-ı Kerim, Hz. İbrahim’in vefasını “Yoksa, Musa’nın ve çok vefakâr
olan İbrahim’in sahifelerindeki şu hakikatler kendisine haber verilmedi mi?”
(Necm, 36-37) ayetiyle dikkatlerimize sunar.
Bütün hayatı boyunca vefakârlığı bir erdem olarak öğreten ve yaşatan
Sevgili Peygamberimiz (s.a.s.) de, çevresindekilere küçük yaştan itibaren
vefakâr davranmanın önemini aşılamıştır. En küçük iyilikler için dahi vefa
gerektiğine vurgu yapan Allah Rasûlü, iyi ve kötü günde beraber olan, hüznü
ve sevinçleri birlikte yaşayan eşlerin ve aile fertlerinin birbirlerine karşı
vefakârlığına özel bir vurgu yapmış ve kendisi de bunun en güzel örneklerini
sergilemiştir.
Unutulmamalıdır ki, verilen sözlerin tutulması, ahde vefa, (Al-i İmran, 76) antlaşmalara
riayet, birey olarak kurtuluş vesilesi, toplum olarak da huzur ve
barış unsurudur. Tutulmayan söz, yerine getirilmeyen vaat, şartlarına riayet
edilmeyen anlaşma ise, toplumsal çöküşü hızlandıracak, ahirette de bize büyük
sorumluluklar yükleyecektir. Söz, Müslümanın onurudur. Söze sadakat,
dünyada onur ve güven, ahirette ise Yüce Allah’ın iltifat ve rızasını kazanmaktır.
Bir müminin Allah’a verdiği söz ile, peygambere mirasçı olmaya namzet bir
âlimin, yahut topluma dini mübini İslam’ı anlatmayı, mihrap, minber ve kürsü
vazifesini deruhte etmeyi üstlenmiş bir insanın sözü aynı değildir. Zira
ikincisi, bildiği bütün hakikatleri gizlemeden, saklamadan insanlığa anlatmaya
ve o bilgi doğrultusunda hayatını tanzim edip yaşamaya söz vermiştir.
Mihrap bir emanettir, kürsü bir emanettir, minber bir emanettir. Ve her biri
için hem Rabbimize hem de bütün topluma verdiğimiz bir söz ve ahd-ü peymanımız
vardır. Yüce Rabbimiz bizleri, hem kendisine hem de kullarına verdiğimiz
sözlere vefadan ayırmasın.