Kırsal Yerleşme Planlaması

Stratejik Mekânsal Plan (SMPn): Planlama alanının (ülke/ bölge/ alt bölge/ büyükşehir) gelişme
vizyonunu gerçekleştirmeye yönelik mekânsal ve mekânsal olmayan stratejileri ve eylemleri planlama
alanının taşıma kapasitesi çerçevesinde ele alan, rapor, “mekânsal yapısal plan şeması”, eylem planları ve
programını kapsayan plandır.
Üst kademe plan/ strateji belgeleri ve sektörlerin temel stratejileri ile bütünleşmiş, ilişkili olunan ve komşu
planlama alanları gelişme stratejilerinin dikkate alınmış olması gerekir. Bu kapsamda Mekânsal Yapısal
Plan Şeması (MYPŞ) SMPn’nin stratejilerinin mekânsal taleplerini ana hatlarıyla (yaklaşık konum,
büyüklük, gelişme aksları vb) mekânsallaştırma aracıdır. Mekânsal kararlar, planlama ölçeğine uygun
detayda hazırlanmış ekolojik duyarlılık bilgilerini içeren halihazır haritalara (mevcut durum-yerleşilebilir
alanlar haritası), yine uygun detayda (KUTU 2.7), soyut ve grafik anlatımı güçlü bir planlama dili ile
aktarılır. Ölçekleri planlama alanının büyüklüğüne ve planlama kademesine bağlı olarak 1/1000000 dan
1/50000’e kadar değişebilir.
Yapısal Plan (YPn): SMPn özelliklerini taşıyan, ilçe, küçük ilçe grupları ve yerleşmeler için yapılan
planlardır. SMPn’den farkı, detay plan öngörülen alanları/ yerleşmeleri işaret etmesi, ilçe ölçeğinde, doğrudan
tekil kırsal yerleşmeler hakkında mekânsal ve mekânsal olmayan kararlar üretilmesi, kırsal alan tiplerine göre
genel ve “yer”e özgü getirilen kurallarla (plan notları) köy (büyükşehirlerde mahalle), hatta bağlıları bazında
gelişmeyi yönlendirebilmesidir. Kent ve kasaba ölçeğinde mevcut sistemdeki nazım imar planının işlevini
üstlenir, ama çok daha genel ve vizyon hedefleri çerçevesinde esnektir. 1/25000’den 1/5000’e kadar değişik
ölçeklerde olabilir.
KUTU 2.7. Ölçek ve plan detayı
MYPŞ’ları ulusal ölçekten yerel ölçeğe indikçe, kullanılan
harita ölçeğine de bağlı olarak detay kazanırlar. Örneğin,
ulusal ölçekte kırsal alan tiplerine göre stratejiler
geliştirilirken, ilçe ölçeğinde kırsal yerleşme/ grup yerleşme
düzeyinde strateji ve eylem tanımlamaları yapılabilir. Yine
ulusal ölçekte uluslararası, ulusal önemde habitat ağları
belirtilirken, ilçe ölçeğinde kentlerin/ kasabaların
çevrelerindeki yeşil ağların yerleşme içinde nasıl devam
edebileceği gösterilir. Bölgesel ölçekte yalnızca kentlerin
mevcut plan sınırları içinde ne kadar ek nüfus
barındırabileceğine ilişkin notasyon yer alırken, ilçe
düzeyinde, ekolojik duyarlılık bilgisi çerçevesinde, kentin
hangi yönlere nasıl büyüyebileceği, öngörülen nüfusu
barındıracak alanların nerelerde ve ne büyüklüklerde
olabileceği detayı verilir.
Detay Plan (DPn): Yerleşmenin bütünü ya da bir kısmı ile MYPŞ’de/ YPn’de konusu (örneğin, öncelikle
geliştirilecek bir alan, canlandırma gibi bir konu, bir sektör) ve konumu belirtilen bir eylemi hayata geçirmek
için yapılan, arazi kullanımı ve tasarım kararlarıyla mekâna doğrudan müdahale eden, uygulama planı olma
koşullarını taşıyan plandır. Planlama ilkeleri yanında kentsel tasarım ilkelerine dayanır, tasarım ve planlama
teknikleri birlikte kullanılır. Perspektif, şekil, kroki, kesit gibi görsel anlatım teknikleri ile tasarım dili
desteklenebilir. Planlamaya konu alanı büyüklüğüne ve alanın işlevine göre 1/1000, 1/500 ölçekli olabilir.
Mülkiyet haritaları ile çakıştırılmış güncel mevcut durum- yerleşilebilir alanlar haritası üzerine çizilir.
30