Kırsal Yerleşme Planlaması

1980’lerden bu yana, AKUP’a karşı SMP’nin öncelemesi, genelde, onun vizyon temelli olması, yalnızca
kamu sektörünce üstlenilmek yerine stratejik ve yerel ortaklıklar üzerine kurulması, yarışan çıkarları
uzlaştırmada ve çatışmaları çözmede önemli rol oynaması (Gallent vd., 2008: 18) gibi özelliklerine dayanır.
Bu öncelemede kolektif "varlık tabanı" gibi ekonominin rekabetçi gücünü arttıran yeni arayışların, artan
mekânsal ve örgütlenme sorunlarının (kamu politikasının koordinasyonundaki süreğen sorunlar; kentsel
bölgelerdeki çeşitli gruplar arasında fırsatların eşit dağılmaması vb.), da payı büyüktür.
2.3.2. SMP’nin İlkeleri, Esasları ve Unsurları
Yukarıda kısaca tanıtılan SMP yaklaşımının yapısal özellikleri ve dünyada son yarım yüzyılda demokrasi,
çevre vb. alanlarda yaşanan toplumsal değişimler dikkate alınarak ortaya konan SMP ilkeleri, esasları ve
unsurları (KUTU 2.4) geniş kapsamlı planlama yaklaşımından doğal olarak farklıdır.
İlkeler
1. Toplum yararı: Toplumun ve kamunun yararının her durumda kişisel çıkarın üzerinde tutulmasıdır.
2. Sürdürülebilirlik: Doğal çevreyi koruma ve kullanma dengesinin doğru kurulması, her düzeyde
yaşanabilirliğin geliştirmesi olarak özetlenebilirse de daha geniş açılımla şunları içerir: a) Uzun dönemli
sürdürülebilir doğal kaynak kullanımı; b) Sosyal adalet; c) Katılım; sosyal uyumluluk (alınacak önlemlerin
kültürel açıdan uygun olması, yerel bilgiyi/ kapasiteyi dikkate alması vb.) ve benimsenme (önlemlerin/
önerilerin paydaşlarca hayata geçirilmesi); d) Yerel toplumda teknoloji, ekonomi ve örgütlenme düzeyi
açısından yaşayabilirlik; e) Ekonomik etkililik (planlanan önlemlerin kendi kendini finanse edebilmesi,
yaşam koşullarının ve genel ekonominin gelişmesine katkıda bulunması) (Amler vd., 1999: 6-7); f) Yerel
varlıkların (finansal/ finansal olmayan, üretilen/ var olan, somut/ soyut) öncelenmesidir.
KUTU 2.4. SMP’ın ilke, esas ve unsurları
İlkeler: Toplum yararı; Sürdürülebilirlik; Hakçalık;
Esneklik; Hesap verebilirlik, açıklık; Uzun vadelilik;
Verimlilik.
Esaslar: Yerinden planlama; Çok boyutluluk- çok
disiplinlilik; Düşeyde ve yatayda bütünleşiklik; Doğal,
tarihi değerlerin anaakımlaştırılması; Kır-kent eşitliği;
Varlık-temellilik; Bilgi temellilik; Yerel kimlik; Planlama
normlarında esneklik.
Unsurlar: Ekolojik duyarlılık ve görsel kalite haritaları;
Kırsal yerleşme tipolojileri; Vizyon; Stratejiler; Yapısal
plan; Eylem planları; Ölçme-değerlendirme-denetleme
(performans) ölçütleri.
3. Hakçalık: Planlama sürecinin tüm aşamalarında eşitliğin gözetilmesi, planlama ile yaratılacak tüm
değerlerden/ iyiliklerden toplumun tüm kesimlerinin eşit ve adaletli olarak yararlanabilmesi, doğacak rantın
toplum ve kamu yararına kullanılmasıdır.
24