Kırsal Yerleşme Planlaması

Amacı gerekli ekonomileri sağlamak, insanların yaratıcılığını harekete geçirecek etkin çerçeve oluşturmak
(a.g.e) ve karar vericiyi bilgilendirmektir (Faludi, 2000, aktaran Allin, Walsh, 2010). Aynı zamanda çok
kademeli yönetişim ortamında yerelin (belediyelerin ve bölgesel organların, STKların) sesini güçlendirmek
gibi politik bir role de sahiptir (Cooke et al., 2000, aktaran Healey, 2004).
Mekân, çok boyutlu bir kavram olarak, fiziksel çevrenin ve onun insan tarafından kullanımının sentezidir
(Christou, vd.., 2006: 8). Mekânsal terimi, statik veya hareket halindeki "şeylerin nerede" olduğuna
odaklanır. Mekânsal planlama (MP) ise iyi tasarım da dâhil olmak üzere (Planning Officers’ Society, 2005,)
daha sürdürülebilir bir yapı oluşturmak amacıyla mekânsal gelişme süreçlerine müdahale etmenin bir
yoludur (Vasilevska, Vasić, 2009). Daha geniş bir tanımı KUTU 2.2’de yer almaktadır. Plan ise toplumca
benimsenen stratejilerin bütünleştirilmiş formudur (Gallent vd., 2008).
KUTU 2.2. Mekânsal planlama
Planlanan alanda arazide, ekonomide ve toplumda
gerçekleşecek değişimi yönetmeye yardımcı olmak üzere
tasarlanan, farklı düzeyleri ve farklı vadeleri kapsayan,
ağırlıklı olarak kamu sektörünce yönetilen (Dimitrou, 2007,
aktaran Vasilevska, Vasić, 2009), “yer”in niteliğini ve
bunların işleyişini etkileyen politika ve programları
bütünleştiren (ODPM, 2004, aktaran a.g.e.) müdahale
politikaları ve araçları setidir. Siyasi ve teknik bir süreçtir.
Mekândaki insana ve ona ilişkin ekonomik, sosyal ve çevresel tüm konular/ faaliyetler ilgi alanıdır (Alexander,
2016). Çok farklı ölçeklerde çalışır; yerel, bölgesel ve giderek ulusötesi ve sınır ötesi. Bu özellikleri ile
geleneksel arazi kullanım planlamasından çok daha geniş kapsamlı ve kapsayıcı bir planlama yaklaşımıdır 2 .
Stratejik mekânsal planlama (SMP) karma bir planlama yaklaşımıdır (KUTU 2.3). Plan hazırlamanın ilk
evrelerinde ve sürecin tamamında çok güçlü bir paydaş katılımını gerektirir. (Planning Officers’ Society,
2005). SMP’nin ana hedefi bugün daha akıllı ve bilinçli kararlar almak için geleceği araştırmak, sonraki
kararlar için bir referans çerçevesi oluşturmaktır. Burada sürece odaklanılır ve süreç süreklidir. Örneğin
Barselona’nın planlanmasında ürün (plan belgesi) değil, günümüzü değiştirmek için sorunların belirlendiği
ve bunlarla baş etmek adına güçlü yerel koalisyonların oluşturulduğu ve böylece geleceğin ele alındığı bir
süreç tanımlanmış ve aktörlerin buna bağlılığı teşvik edilmiştir (Balduccı, 2004). Burada plan stratejik bir
planlama sürecinin harekete geçirilmesinde önemli bir araç olmuştur. Hopkins’e (2001) göre SMP, geleceğin
bilgisinin kısmi veya eksik olduğu, plan kararların birbirine bağlı ve geri dönüşün olmadığı durumlarda
gelecek için karar verme mekanizmalarını bilgilendirmede/ uyarmada yararlı bir araçtır (aktaran Allin,
Walsh, 2010).
KUTU 2.3. SMP tanımı
Stratejik mekânsal planlama bir bölgenin ya da işlevsel
alanının gelecekteki sosyo-mekânsal gelişimiyle ilgili hedef
ve değerlerin, strateji oluşturma sürecinin bir parçası olarak
müzakere edildiği, biçimlendirildiği ve çerçevelendiği bir
politika oluşturma yaklaşımıdır (Healey, 1997, aktaran
Allin, Walsh, 2010). Sürece odaklanılır ve süreç süreklidir.
Tekeli (2001) “planlama” terimi yerine “yönlendirme”
(steering) sözcüğünün kullanılmasını, SMP’nin vizyon
odaklılığı ve vizyonun gelecek için yol haritası niteliğinde
olması nedeniyle daha doğru bulur.
2
Günümüzde yaygın kabul görmese de MP’yı geleneksel anlamda, arazi kullanım planlamasının bir dalı olarak kabul eden bir görüş
de vardır (Vasilevska, Vasić, 2009). Çelişen bu görüş geçmişten günümüze planlama eylemleri ve işlevlerinin değişmesinden
kaynaklanıyor olabilir.
22