Kırsal Yerleşme Planlaması

Yapılan çalışmalarla yolu, suyu, elektriği ve iletişim olanağı olmayan köy neredeyse kalmamıştır. Ancak
olumlu görünen bu çaba köylüyü köyünde tutmaya yetmemiştir.
Diğer yandan 1980 sonrasında ortaya çıkan serbest piyasa ekonomisi ve küreselleşme süreçleri etkisini
Türkiye’de de göstermiş, kabullenilen serbest piyasa ekonomisi anlayışı çerçevesinde kırsal alanlar üzerinde
turizm, enerji, konut, madencilik vb. amaçlı müdahaleler olmuş, Ülke Kalkınma hedefleri ile tutarlı, planlı
ve bütüncül olmayan bu müdahaleler kırsal alanlar üzerinde bozulmalara, doğal ve ekolojik yapının bazı
yerlerde geri dönüşü olamayacak şekilde tahribine yol açmıştır. Ayrıca tarım politikalarının tutarsızlığı da
bir yandan ekolojik dengeyi olumsuz etkilerken diğer yandan tarım gelirlerinin düşmesine neden olmuştur.
Gelir dağılımı açısından kentsel alanlardaki, özellikle de metropoliten alanlardaki gelir, kırsal alanlara göre
çok yüksektir. Bu durum kırsal alanlarda yaşayan, tarımsal üretimle geçinen köylü kesimini geçim sorunu
ve sonunda göç ile baş başa bırakmıştır. 2000’li yıllar ve sonrasında kırsal alanlar, iletişim ve ulaşım
altyapısındaki gelişmeler nedeniyle daha farklı bir sürece evrilmektedir. Ancak tarım sektörünün içinde
bulunduğu durum, plansızlık, tarımsal gelirin düşüklüğü ve kırsal alanların kentsel alanlara göre sahip olduğu
olanakların yetersizliği vb. daha birçok sorun kırsal alanların aleyhine bir durum olarak ortada durmaktadır.
Günümüzde illerin büyükşehir statüsüne dönüştürülmesi ile gerçekleştirilen idari yapılanma sürecinde,
yaşanan dönüşüm ve ortaya çıkan belirsizlikler de kırsal alanların sorunlarını daha farklı boyutlara taşımıştır.
2000’li yıllardan günümüze kadar kırsal alanlara plansız bir şekilde yapılan ulaşım, turizm, enerji,
madencilik, ormancılık, sanayi yatırımları artarak devam etmiştir. Bunları kolaylaştıran yasal düzenlemeler
ile tarımsal alanların toplulaştırılarak özel şirketlere devredilmesi, özelleştirmeler ve kentsel alanların
ihtiyacın çok üzerinde büyütülerek yayılması gibi birçok gelişme/müdahale kırsal alanların içinde bulunduğu
sorunları daha da büyüterek belirsizleştirmiştir.
Türkiye’de ağırlıklı olarak kente doğru olan göç nedeniyle sürekli nüfus kaybeden ve önümüzdeki birkaç
onlu yılda da bu yöndeki kaybın süreceği düşünülen kırsal yerleşmeler, yerleşme hiyerarşisi içinde en alt
noktada bulunmaktadır. Kırsal yerleşmelerin planlama pratiği açısından hem yasal, hem kurumsal olarak göz
ardı edildiği ve ona hak ettiği önemin verilmediği söylenebilir. Kentlere atfedilen önem nedeniyle kent
planlamanın öncelik aldığı ortamda, kırsal alanların kent planlamada egemen olan imarcı anlayışla ele
alınarak planlamaya çalışıldığını söylemek yanlış olmaz. Bu nedenle kırsal alanların kapsamlı, bütüncül bir
anlayışla, kentlere eşdeğer bir varlık olarak ve kentlerle birlikte ele alınarak planlanması, bunun yasal,
kurumsal alt yapısının oluşturulması, planlama hiyerarşisi içerisindeki durumunun tanımlanması gereklidir.
6