Kırsal Yerleşme Planlaması

Kırsal alanlar öncelikle bulundukları coğrafyanın özelliklerini taşırlar. Bunun dışında sahip oldukları doğal
ve kültürel değerleri, kaliteleri, ekonomik ve sosyal yapıları, erişilebilirlik özellikleri, çevrelerindeki diğer
yerleşmeler ve kentlerle kurdukları bağlar vb. açılardan geniş çeşitlilik gösterirler. Bu çeşitlilik yelpazesi
içinde her kırsal alan/yerleşme sahip olduğu farklı özellikler nedeniyle biriciktir ve özel öneme sahiptir. Bu
yüzden planlama ve tasarım açısından özel ilgiye ihtiyaç duyarlar.
Kırsal alanların bir kısmı konumları itibarı ile kentsel yerleşmelere çok yakın ve onun etkisi altında
olduklarından, kentsel kullanımların bir uzantısı ve kentin kaynak sağlayıcısı olarak görülürler. Madenmineral
ocaklarına, enerji ve ulaşım hatlarına, ikinci konutlara ve turizme gönülsüz olarak ev sahipliği
yaparlar. Bu türden kırsal alanlar kent kaynaklı farklı şiddetteki baskılara, gelişmelere maruz kalırken, kimi
alanlar kendi iç dinamikleri ile yaşadıkları nüfus büyümesinin baskısı altındadır. Kentlerden kolay
erişilebilir, kaynak değeri yüksek kırsal alanlar göç almakta ve tarım kırsal ekonominin belirleyicisi
olmaktan çıkmaktadır. Diğer bir türde değerlendirilebilecek kırsal alanlar ise erişilebilirlik olanakları kısıtlı,
kentsel yerleşmelerden uzak olan alanlardır. Çoğunluğu oluşturan bu türden kırsal alanlar son onlu yıllarda
büyük ölçüde kendi iç dinamikleri ile gelişmeye/değişmeye bırakılanlar olup uzak kırsal alanlar diye
adlandırılabilirler. Bu alanlar bir önceki kırsal alanların tersine nüfus kaybetmekte, nüfusu yaşlanmakta ve
bunun yarattığı sorunları yaşamaktadır.
Kırsal alanlar, kendi özel durumlarından kaynaklı ortaya çıkan sorunlar dışında genel olarak küresel
ölçekteki sorunlarla da karşı karşıyadır. Buna örnek olarak, iklim değişikliği ve bunun yol açtığı/açacağı
ekolojik bozulmalar, çevre sorunları vb. verilebilir. Bu değişimlerin ortaya çıkardığı ekosistem hizmetlerinin
tehdidi, doğal afet riskinin artması, nüfus artışı, artan talep ve çevre kirliliğinin sınır tanımaz baskısı,
ekilebilir arazilerin giderek azalması, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının tahribi, ormansızlaşma ve
ormanların bozulması, kentsel ve ağırlıklı olarak kırsal alanlarda yaşayan nüfusun refahındaki kayıp gibi
olumsuz etkiler tüm sektörler üzerinde görülmeye başlamıştır.
Bu nedenle doğal kaynaklar açısından kırsal alanlar üzerinde hem insan faaliyetleri hem de doğanın yarattığı
değişimler nedeniyle iki yönlü bir baskı bulunmaktadır.
2