Kırsal Yerleşme Planlaması

4.4.Salacık Yapısal Planı (Stratejik Mekânsal Plan)- Eylemler ve Plan Notları
4.1. bölümünde açıklanan ön hazırlıkların tamamlanması ve 4.2. bölümünde açıklanan vizyon oluşturma ve
varlık temelli değerlendirmelerin yapılması sonrasında yapısal plan (stratejik mekânsal plan) çalışmasına 26
başlanır. Katılımcı toplantılarda sentez çalışması üzerindeki görüşleri ile önceki saha çalışmaları ve yerinde
yapılan toplantı ve birebir görüşmelerden de eğilimleri ve tercihleri değerlendirilen halkın görüşleri de plan
hazırlanırken ayrıca dikkate alınmıştır. Bu eğilim ve tercihlerin bir bölümü norm ve standartlar ile ilgili
olarak sahada yapılan derinlemesine mülakatlar sonrasında hazırlanan matrislerle de örtüşmektedir. Ancak
bu amaçla ayrıca mevcut kırsal yerleşme (nüfusu 20 binden küçük tüm yerleşmeler) planlarından elde
edilecek norm ve standartların sorgulanması, KUTU 4.4.1.’de açıklanan nedenlerle mümkün olamamıştır.
4.4.1. Yapısal Plan Alanı Sınırının Tespiti
Örnek yerleşim alanı tespiti sonrasında planlamanın yürütüleceği sınırların tanımlanması ön çalışmalar
yapılmadan da önce yapılması gereken ilk çalışmadır. Tespit edilen sınırlar, yapısal planla birlikte “Eylem
Planlaması”nın gerçekleştirildiği aynı alana karşılık gelmektedir. Planlama alanının sınırlarının tespiti
çalışma alanının niteliğine göre karar verilmesi gereken bir husus olup, genel ilke olarak yerleşimlerde köy
tapulama sınırlarını içine alan bütünlük içinde plan yapılmalıdır. Ancak bu alan çok büyükse (örneğin
tapulama alanı bütünü 4-5 km 2 ’den daha büyük alanlarda) küçük ölçekli bir harita üzerinde, köyün ulaşım
sistemine, tarım alanlarına, meralarına, sulama sistemine dair kararlar alınmalıdır. Daha büyük ölçekli bir
haritada ise yapısal planın detay nitelikli kararları geliştirilmelidir. İdari sınır bütünüyle (köy tapulama alanı)
ele alınan ve idari sınırları 1/1000 ölçekli güncel kadastral haritası kullanılarak düzeltilen Salacık
yerleşiminin idari ya da buradaki özel durumda planlama alanı 2,36 km 2 ’dir. Akçaabat İlçesi batısındaki bu
yerleşimin kuzeydoğu yönünde bulunan denize olan kıyı uzunluğu ise 1,73 km’dir.
KUTU 4.4.1. Norm ve standartların kullanımında kırsal
alan ölçütlerinin oluşturulmasında yaşanan sorunlar;
Kırsal yerleşmelerin çeşitliliği dikkate alındığında bu
alanları norm dışında tutmanın bazı riskleri de beraberinde
getirdiği söylenebilir. Maddi ve insan kaynaklarındaki
kısıtlar dikkate alındığında ekonomik refahın arttırılması,
nitelik ve nicelik olarak kamu servislerinin iyileştirilmesi,
kısaca yaşam kalitesinin geliştirilmesi, sistemli çabaları/
çalışmaları gerektirir. Bu bağlamda, nerede, nasıl, ne kadar
planlama gerektiği konusu ele alınmalıdır.
Norm ve standartlara yönelik KOKAP kapsamında seçilen
yerleşmeler her ne kadar kırsal alan sınıflaması içerisinde
olsa da, bazı yerleşmelerin belediye statüsünde olmaları
nedeniyle imar mevzuatında yer alan norm ve standartları
dikkate alınarak planlanmıştır. Ancak bütün bu
yerleşmelerde var olan plan kararlarının Mekânsal Planlar
Yapım Yönetmeliğin Ek-2 kısmında öngörülen standartların
altında olduğu görülmektedir. Bu yönetmelik kapsamında
yapılan çalışmalarda, uygulamaların daha çok kentsel
normlar dikkate alınması nedeniyle kırsala yönelik
norm/standartlar yakalanamamıştır. Ayrıca, kırsalın çeşitliği
dikkate alınarak her kırsal alanda oluşturulacak bir norm ve
standartların aranması ve uygulanması mümkün
görülmemektedir.
Kırsal yerleşmelerin büyüklükleri dikkate alınarak seçilecek
plan türlerine göre asgari düzeyde yaşam kalitesinin
geliştirilmesi ana amaç olmalı, norm ve standartlar bu kırsal
alanların sınıflarına ve konumlarına göre belirlenmelidir.
26
Stratejik mekânsal planlama çalışması kapsamında gerçekleştirilen Trabzon-Salacık Yapısal Planı içeriği itibariyle bazı kararları
bakımından yapısal planın genelliğinin ötesinde detay plan olarak da nitelenebilir. Ancak, ilke olarak bu plan üzerinden ölçü
alınamayacağı yaklaşımı benimsendiğinden bölümün bütününde kavram olarak “Yapısal Plan” kullanılmıştır.
177