kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- IBN-I HALDÜN --
90
Aynı şekilde ikinci kuşağın kuzey sınırından başlayan üçüncü kuşağın sonunda
gece ve gündüzün en uzun olduğu zaman on dört saat; dördüncü kuşağın sonunda on
dört buçuk saat; beşinci kuşağın sonunda on beş saat; altıncı kuşağın sonunda on beş buçuk
saat ve yedinci kuşağın sonunda on altı saattir. Yedinci kuşaktan sonra da yerleşim
yoktur. Görüldüğü gibi gece ve gündüzün en uzun olduğu zamanlar (birbirini takip
eden) her kuşak arasında yarım saat değişmektedir. Bu değişiklik güneyden kuzeye doğru
artarak olmaktadır.
Bu kuşaklardaki yerlerin enlemi denildiğinde ise, bir yerin muaddelu'n-nehar -ki
bunun yeryüzündeki karşılığı daha önce söylendiği gibi ekvatordur- ile arasındaki paralel
uzaklık kastedilir. Aynı şekilde bir yerin enlemi, güney kutbunun o yerin ufkundan
kaybolmasına ve kuzey kutbunun o yerin ufkunda yükselmesine göre de tespit edilir. Sonuçta
bu üç yerden uzaklığı o yerin enlemidir.
Bu coğrafya üzerine konuşanlar, batıdan doğuya doğru uzanan bu yedi kuşaktan
her birini on kısma ayırmışlar ve her kısmın içinde yer alan beldeleri, şehirleri, dağları,
nehirleri ve aralarındaki yolların mesafesini söylemişlerdir. Biz bu konuyu özet olarak ele
alacak ve her kısımdaki meşhur yerleri, nehirleri ve denizleri zikredeceğiz. Bunu yaparken
Şerif İdris' in, Sicilya kralı Rojer için telif ettiği "Nüzhetu'l-Müstak" (Rojer Kitabı) kitabıyla
uyumlu gideceğiz. Şerif İdris bu kitabı altıncı yüzyılın ortalarında telif etmiş ve
Mesudi, lbn-i Hurdazebeh, Havkali, Kuduri, lbn-i İshak, Ptoleme ve diğer bilginlerin kitaplarından
yararlanmıştır. Şimdi birinci kuşaktan başlayarak sonuncu kuşağa kadar devam
edelim. Bütün eksikliklerden uzak olan Allah, lütuf ve ihsanıyla bizi korusun.
BİRİNCİ KUŞAK
Bu kuşağın batısında "Halidat Adaları" vardır ve Ptoleme, bu adalardan başlayarak
ülkelerin uzunluklarını hesaplar. Adalar, bu kuşağın uzantıları şeklinde değil, Okyanus'tadır
(karalardan uzaktır). Bu adaların sayısı çoktur, ancak en büyükleri ve meşhurları
üç tanedir ve bu buralarda yerleşim olduğu söyleniyor. Bize gelen haberlere göre, bu
yüzyılın ortalarında Frenk gemileri bu adalara uğramışlar, orada yaşayanlarla savaşıp onları
yenmişler ve esirler almışlardır. Bu esirlerden bazılarını Uzak Mağrib sahillerinde satmışlar
ve esirler sultanın hizmetine girmiştir. Arapçayı öğrendikten sonra, adaların durumu
hakkında bilgi vermişlerdir. Ziraat için boynuzlarla toprağı sürdüklerini, topraklarında
demir bulunmadığını, geçimlerini arpa ile sağladıklarını, hayvancılık olarak keçi
beslediklerini, savaşlarda taş kullandıklarını ve taşları arkaya doğru fırlattıklarını, ibadetlerinin
güneş doğarken ona secde etmek şeklinde olduğunu, hiç bir dini bilmediklerini
ve kendilerine her hangi bir tebliğ ulaşmadığını söylemişlerdir.
Bu adalara bizzat oralara gitmek niyetiyle değil, ancak tesadüfen ulaşılabilir. Çünkü
gemilerin denizde yol alması rüzgarla olmakta ve bu nedenle rüzgarların estiği yönü,
o yöne doğru gidildiğinde nerelerden geçileceğini, rüzgarın yönü değiştiğinde yeni istikametin
nereye götüreceğini ve yelkenlerin durumunu buna göre ayarlamayı bilmek gerekir.
İşte bütün bunlar usta gemicilerin bildikleri belli kurallara göre olur. Yine bu de-