kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- MUKADDiME --
83
Dünyadaki karaların, yer kürenin yarısı kadar veya daha az olduğunu söylemişlerdir.
Meskun yerler ise bu miktarın dörtte biridir ve yedi kuşağa ayrılır. Hattu'l-İstiva (ekvator
çizgisi), doğudan batıya doğru yerküreyi ikiye ayırır. Yerkürenin uzunluğu (çapı)
bu çizgi kadardır ve "Feleku'l-Burılc" mıntıkasının (Güneş'in bir senede gökyüzündeki
burçlardan geçerek katettiği yol/yörünge) ve "muaddilu'n-Nehar" dairesinin (gece ve
gündüzün eşit olduğu dairenin) yörüngedeki en uzun çizgi olması gibi, yerküredeki çizgilerin
en uzunu da budur.
Feleku'l-Burılc mıntıkası, üç yüz altmış dereceye ayrılır. Bir derece, dünya mesafesiyle
yirmi beş fersahtır. Bir fersah on iki bin zira'dır (arşındır) ki bu da üç mil yapar.
Çünkü bir mil dört bin zira' eder. Bir zira yirmi dört parmaktır. Bir parmak da sırt sırta
dizilmiş altı adet arpa tanesi kadardır.
Yörüngeyi ortadan ikiye ayıran ve yerküredeki ekvator çizgisine karşılık gelen
Muaddilu'n-Nehar dairesi ile her iki kutup arasında doksan derece vardır. Ancak ekvatorun
kuzeyinde, meskun yerler ancak altmış dördüncü dereceye kadardır. Ondan sonrakiler
şiddetli soğuk ve buzullar nedeniyle boştur. Aynı şekilde güney tarafı da şiddetli sıcaklık
yüzünden boştur. İnşaallah bütün bunları açıklayacağız.
Yeryüzünü ve yeryüzündeki meskun yerleri, sınırlarını, şehirleri, dağları, denizleri,
nehirleri ve çölleri incleyen Cloude Ptoleme31 (Coğrafya kitabında) ve ondan sonra da
"Rojer Kitabı"nın müellifı32 gibi bilginler, yeryüzündeki meskun yerleri, doğuyla batı
arasında genişlikleri eşit, uzunlukları farklı olan hayali çizgilerle yedi kuşağa ayırmışlardır.
Buna göre birinci kuşak ikinciden, ikinci üçüncüden ve aynı şekilde sonra gelenler bir
öncekinden küçüktür. Suyun çekilmesiyle ortaya çıkan (karasal) dairenin durumundan
dolayı yedinci kuşak en kısasıdır. Sonra bu kuşaklardan her birini, doğudan batıya doğru
birbirini takip eden on kısma ayırmışlar ve her bir kısım ve orada yaşayan toplumlar
hakkında bilgi vermişlerdir.
Denizler:
Coğrafya bilginleri şöyle diyor: Karaları kuşatan okyanusun dördüncü kuşaktaki
batı tarafından, bilinen Rum denizi (Akdeniz) ayrılır. Bu deniz Tanca ile Tarif arasındaki,
genişliği on iki mil veya buna yakın dar bir geçit olan ve "Zukak"33 diye isimlendirilen
yerden başlayıp, doğuya doğru gider ve genişliği altı yüz mile ulaşır. Bu denizin sonu
ise Şam34 sahillerinin bulunduğu dördüncü kuşağın dördüncü kısmının sonudur ve toplam
uzunluğu bin yüz altmış fersahtır. Bu denizin güney sahillerinde Tanca' dan başlayarak
(batıdan doğuya doğru) Mağrib (Kuzey Batı Afrika), Afrika, Berka ve İskenderiye
bölgeleri vardır. Kuzey sahillerinde ise (batıdan doğuya) Kostantiniyye (Bizans), Venedik,
Roma, Frenk ve Tanca'nın karşısındaki Tarif'e kadar da Endülüs (İspanya) sahilleri yer
alır. Bu deniz, Rum ve Şam Denizi olarak isimlendirilir ve lkritiş (Girit), Kıbrıs, Sicilya,
Miyurka, Sardinya ve Danya gibi pek çok büyük, meskun ve mamur olan adayı içerir.
31 M.S. ikinci yüzyılda yaşamış olan Yunanlı coğrafya ve astronomi bilgini.
32 Bu kitap Şerif ldris'in, Sicilya kralı il. Rojer için telif ettiği bir kitap olup ismi "Nüzhetu'l-Muştak"tır.
33 Bugünkü ismiyle Cebeli Tank Boğazı. Tanca. bu boğazın Afrika yakasındaki, Tarif de ispanya yakasındaki yerlerin isimleridir.
34 Bugünkü Ürdün, Filistin, Suriye ve Lübnan'ı içine alan bölge.