kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- IBN-1 HALDÜN --
74
sında kurulmuş dengedir). Bu teraziyi Rab dikmiştir ve onu ayakta tutacak bir görevli
tayin etmiştir. İşte bu görevli hükümdardır".
Enılşirvan'ın söyledikleri de aynı anlamda: "Devlet asker ile, asker de mal ile
ayakta kalır. Mal vergi ile, vergi kalkınmışlık ile, kalkınmışlık adalet ile, adalet valilerin
işlerini düzgün yapmalarıyla, valilerin işlerini düzgün yapması da vezirlerin işlerinde
sağlam olmasıyla sağlanır. Bunların hepsinden önce ise, Hükümdarın halkının durumunu
bizzat takip etmesi ve onları yola getirmeye muktedir olması gelir. Böylece yönettiklerinin
ona değil, onun yönettiklerine hakim olması sağlansın".
İnsanların ellerinde dolaşan ve Aristo'ya nispet edilen "Siyaset" isimli kitapta da
bu konuya uyan bir bölüm vardır. Ancak konu gerektiği ölçüde ele alınmamış, deliller yeterli
verilmemiş ve başka şeylerle karıştırılmıştır. Aristo o kitapta Mılbazan ve Enılşirvan'dan
naklettiğimiz yukarıdaki sözlere işaret ediyor ve o sözleri başı ve sonu belli olmayan
bir daireye benzeterek söylüyor: "Dünya, bir bostandır ve o bostanı koruyan duvar
devlettir. Devlet kanunla yaşayan bir kuvvettir. Kanunu uygulayıp tatbik eden Hükümdardır.
Hükümdarlık askerlerin desteklediği bir düzendir. Askerleri ayakta tutan maldır.
Mal halkın topladığı rızıktır. Halk, adaletle korunup gözetilen kölelerdir. Adalet, dünyanın
kendisiyle ayakta durduğu cana yakın bir dosttur. Dünya bir bostandır ... " Sonra
tekrar sözün başına dönüyor.
Bu sekiz cümlelik siyasi ve hakimane söz, birbiriyle bağlantılı, sondakinin tekrar
başa döndüğü ve başı ve sonunun belli olmadığı bir daire gibidir. Aristo bu sözleri öğrenmiş
olmaktan dolayı övünüyor ve ondaki faydaları yüceltiyor. "Devletler ve hükümdarlık"
faslındaki söylediklerimizi dikkatlice okur ve üzerinde iyice düşünürsen, bu sözlerin
yorumunu ve detaylı açıklamasını en açık delilleriyle görürsün. Ben bunları Aristo'nun
veya Mılbezan'ın söylediklerinden değil, Allah'ın beni bu konulara vakıf kılmasıyla öğrendim.
Aynı şekilde lbn-i Mukaffa'nın söylediklerinde ve siyasete ilişkin risalelerinde de,
bizim bu kitabımızda ele aldığımız konularla uyuşan değerlendirmeler vardır. Ancak o
bu tür değerlendirmelere, hitabette, güzel ve belagatlı konuşmaktan bahsederken değinmiş
olup, bizim delilleriyle açık bir şekilde ortaya koyduğumuz gibi açık ve net olarak bu
konuları ele alıp değerlendirmemiştir.
Ebu Bekir Tartuşi de "Siracu'l-Mulılk" isimli eserinde bu konuların etrafında dolaşmış
ve kitabının konularını bizim bu kitabın konularına benzeyen bölümlere ayırmıştır.
Ancak o, oku hedefe isabet ettirememiş, meselenin özüne girememiş, konuları yeterli
ve hak ettiği ölçüde ele alıp değerlendirmemiş ve delillerini açıklamamıştır. Sadece meseleleri
bölümlere ayırmış, bol miktarda o konuyla ilgili rivayetlere yer vermiş ve dağınık
bir şekilde Büzürcümher, Mılbazan, Danyal ve Hürmüz gibi Farslı, Hindli ve diğer milletlerin
filozof ve bilgelerinin sözlerini nakletmiştir. Ancak konunun üzerindeki perdeyi
kaldıracak inceleme ve değerlendirmelerde bulunmamış ve buna ilişkin delilleri ortaya
koymamıştır. Sadece nasihat ve vaazlara benzer bir şekilde oradan buradan yaptığı alıntıları
derleyip bir araya getirmiştir. Bu haliyle de meselenin etrafında dolaşmış, ancak oku
hedefe isabet ettirememiştir.
Bana gelince, Allah, verdiği ilhamla beni bu konulara yönlendirdi ve beni yeni bir