kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

BİRİNCİ KİTAP
Toplumsal Yaşam22
Ve Toplumsal Yaşamda Görülen Bedevilik23, Şehirleşme24,
Hakimiyet, Kazanç, Geçim, Sanayi , İlimler Ve Diğer Unsurlar,
Bunların Sebepleri Ve Yollan Hakkında
Bil ki, tarih ilmi, dünya toplumu ve uygarlığı olan insan toplumundan ve bu toplumun
gerçekleri arasında yer alan yabanilik ve barbarlık, medenilik ve uygarlık, asabiyetıs,
bazılarının diğer bazıları üzerinde kurduğu değişik şekillerdeki hakimiyetler ve bu hakimiyetlerden
doğan hükümdarlıklar, devletler ve bunların derecelerinden haberler verir. Yine
toplum içinde insanların ilim, sanayi, geçimlerini temin etmek için çalışıp kazanmak gibi
faaliyet ve durumlarından haber verir. Ancak pek çok sebepten dolayı bu haberlere yalanlar
karışır. Bunlardan biri, kişinin bazı düşünce, görüş ve mezheplere taraftar olmasıdır. Kişi
haberi kabul etmek hususunda dengeli hareket ederse gerekli özeni gösterir, onu inceleyip
değerlendirir ve doğrusunu yalanından ayırabilir. Ancak haberi kabul etme noktasında
22 "Toplumsal Yaşam" olarak tercüme ettiğimiz kavramın, ibn-i Haldün'daki karşılığı "Umran" dır ve bu kelime Mukaddime'nin
veya lbn·i Haldün'un terminolojisindeki temel kavramlardan biridir. Kelime manası olarak "Umran"; imar, nüfus, medenTieşme
gibi anlamlara gelmekte olup, lbn·i Haldün'un kullandığı terim manasıyla, bütün yönleriyle sosyal hayatı, yani toplumu ve toplum
hayatını ifade eder. İlmu'l-Umran ise, her yönüyle toplumu ve toplum hayatını inceleyen toplum bilimi, yani sosyolojidir.
23 Bedevilik: Badiye yani çöl veya kırsal kesim ya da göçebelik hayatı. Bedevi: Çölde, kırsal kesimde veya göçebe olarak yaşayan
kişi. Bir başka ifadeyle şehir hayatının, yerleşik hayatın ve şehirlinin zıddı. lbn·i Haldün'un terminolojisinde bedevniğin de özel
bir yeri vardır ve Umran'da (toplum hayatında) şehirleşmeden önceki merhaleyi ifade eder.
24 Şehirleşme olarak tercüme ettiğimiz kelimenin Arapça orijinali "hadara". Kelime manası olarak hadara; uygarlaşmak, Medineleşmek,
şehirleşmek veya uygarlık, medeniyet ve şehirlilik. Örneğin "Hadaratu'l-İslam"ın Türkçe karşılığı "İslam Medeniyeti"dir.
Burada, kelime genel anlamda medenTieşme ve medeniyeti de kapsamakla birlikte, daha çok toplum hayatında bedevilikten
sonraki merhale olan şehirleşmeyi ifade etmektedir.
2s İbn-i Haldün'un terminolojisindeki temel kavramlardan bir diğeri de "asabiyyet"tir. Sözlük manası olarak asabiyyet; akrabalık,
hısımlık, taraftarlık gibi anlamlara gelmektedir. Genel olarak bir kişinin kan bağıyla bağlı olduğu kabilesi ve kavmini ifade eder.
Is lam' dan önce Araplar, bir kişinin "asabesi" dediğinde, haklı veya haksız, başkalarına karşı onun yanında yer alıp onu destekleyen
akrabalarını ve kabilesini kastediyorlardı. lbn-i Haldun, genel olarak asabiyeti, (toplum içinde) güç ve kuvvet sahibi olmak,
toplumda güçlü bir tabanı ve taraftarı olmak anlamında kullanıyor. Ancak aynı şekilde bu gücün, tabanın ve taraftarlığın,
temelde kan bağına yani kabile ve kavim bağına dayandığını söylüyor. lbn-i Haldün'a göre, özellikle devletin kuruluş aşamasında
veya iktidarın ele geçiriliş aşamasında kabile bağları veya güçlü bir kabileye sahip olmak çok önemlidir. Dayanışmanın
kaynağı temelde nesep bağına yani kabileciliğe dayanır. Hatta Peygamberlik görevinde bile asabiyetin yani (güçlü bir kabileye
sahip olmanın) çok büyük önemi vardır. Çünkü toplumda yeni fikir ve inançlara karşı bir direnç olacağından, eğer peygamber
bu direnci kıracak güçlü bir kabileden değilse, başarılı olamayacaktır.