kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- lBN-l HALDÜN --
60
bu dönemde de bilinmektedir. Çünkü bunlar, sonra gelenler tarafından
öncekilerden alındı. Sonra Arap devleti, o parlak günler ve bu günleri ve
güçlü iktidarı sağlayanlar geçip gitti ve silinip yok oldu. Sonra hakimiyet
doğuda Türkler, Mağrib'te Berberiler ve kuzeyde Frenkler ıs gibi acem olmayanların
eline geçti. Evet, toplumların yok olup gitmesiyle durumlar ve
gelenekler değişti, onların halleri ve özellikleri unutuldu.
Toplumların hallerinin ve geleneklerinin değişmesinin en yaygın sebebi,
her neslin gelenek ve adetlerinin, hükümdarın adetlerine bağlı olmasıdır.
Hikmetli bir atasözünde ifade edildiği gibi: "İnsanlar hükümdarlarının
dini. üzeredirler." Yöneticiler ve sultan, devlete hakim olup iktidarı ele
geçirdiklerinde, kendilerinden öncekilerin gelenek ve uygulamalarına yönelip,
kendi kuşaklarının gelenek ve adetlerini de gözardı etmeden, onlardan
bir çok şeyi almaları gerekir. Böylece (yeni) devletin gelenek ve uygulamaları,
bazı konularda bir önceki kuşağın gelenek ve uygulamalarına aykırı
düşer. Onlardan sonra da yeni bir devlet geldiğinde ve kendi kuşağının
gelenekleriyle bir önceki kuşağın geleneklerini karıştırdığında, ortaya
yine bazı farklılıklar çıkacaktır. Bu farklılık iki önceki kuşağın geleneklerine
nispetle çok daha fazla olacaktır. Sonra derece derece bu farklılıklar sürecek
ve sonunda bütünüyle farklı bir durum ortaya çıkacaktır. Toplumlar
ve kuşaklar birbiri ardınca devlete ve yönetime hakim olmaya devam ettikçe,
gelenekler ve adetlerde görülen farklılıklar da ortaya çıkmaya devam
edecektir.
Farklı şeyleri mukayese edip karşılaştırmak ve birilerini örnek alıp
taklit etmek, insanın bilinen bir özelliğidir. Ancak bunu yaparken dikkat
edilmesi gereken pek çok hususu gözden kaçırıp onu gerçek amacının dışına
çıkarmak, bu konuda sıklıkla düşülen yanlışlardan biridir. Eğer geçmiştekilere
ait haberler duyulduğunda, pek çok şeyin değişmiş olacağına
dikkat edilmeden o duyulanlar hemen bilinen ve mevcut olanla mukayese
edilip karşılaştırılırsa, çoğu zaman yanlışa düşülür.
Bunun bir örneği tarihçilerin Haccac'm durumuyla ilgili anlattıklarıdır.
Tarihçiler Haccac'ın babasının muallim (öğretmen) olduğunu söy-
19 Günümüzde özel kalem müdürüne karşılık gelen görevli.