kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

ELLİNCİ FASIL
Devletin Son Zamanlarında Kalkınmışlığın
Ve Nüfusun Artması, Ölümlerin Ve Kıtlığın
Çoğalması Hakkında
Bil ki, daha önceki açıklamaların da ortaya koyduğu gibi, devletler başlangıçta halkına
karşı şefkat ve iyilikle muamele ederler. Bunun sebebi ya dini bir davetle ortaya çıktıkları
için dindir, ya da devletin başlangıcındaki tabii bir durum olan bedevtliğin güzel
bir sonucudur. Eğer yönetim halka karşı yumuşak ve şefkatli olursa, insanların (geleceğe
ilişkin) emelleri ve beklentileri canlanır, ülkenin imarını ve kalkınmasını sağlayacak sebeplere
sarılıp çalışırlar ve toplumun nüfusu da artar.
Bütün bunlar tedricen geliştiği için, etkileri de en az bir veya iki nesil sonra ortaya
çıkar. İki nesil geçince devlet tabii ömrünün sonuna yaklaşmış olur ve bu dönemde
toplum olabileceği en ileri düzeyde olur. Şimdi söylediklerimizle, daha önce, devletin son
zamanlarında halkın fakir düştüğünü ve düzenin bozulduğunu, söylemiş olmamız arasında
bir çelişki olduğunu sanma. Evet, o doğrudur ve söylediklerimiz arasında bir çelişki
yoktur. Çünkü fakirlik o zaman başlamış olsa bile, vergi gelirlerinin azalmasının ve
toplumun gerilemesinin etkileri -tabii işlerdeki tedricilik esası gereği- belirli bir süre sonra
ortaya çıkar. Ve böylece devletin son zamanlarında kıtık ve ölümler çoğalır.
Bunun sebepleri şunlardır: Devletin son zamanlarında yüksek vergilerle insanların
ellerindeki mallar haksız yere alındığı için, halk zirai faaliyetlerden el çeker. Zirai faaliyetleri
terk etmenin bir başka sebebi de, devletin ihtiyarlık çağına girmesiyle başkaldırı
ve isyanların çoğalması, fitnelerin artmasıdır. Çünkü bu durumlarda, zirai faaliyetlerden
elde edilen ürünler genellikle azalır.
Diğer taraftan, zirai faaliyetlerde işlerin hep yolunda gitmesi ve her zaman aynı
miktarda ürün alınması da söz konusu değildir. Çünkü yağmurların azlığı veya çokluğu
gibi tabiat olayları değişiklik arz eder. Zirai ürünler, yağmurların azlığına veya çokluğuna
bağlı olarak, azalır ya da çoğalır. Ancak insanlar depolamak suretiyle gıda ihtiyaçlarını