kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

- MUKADDIME -
359
sözdür: Kimin salih (içten gelen ve kabule şayan) bir duası varsa. hükümdar için o duayı
yapsın. Hutbede sadece halifeye dua edilirdi.
Halifelerin etki altına alınıp fiili gücün başkalarına geçmesinden ve İslam devletinin
birçok devlete bölünmesinden sonra, hutbelerde halifenin isminin ardından fiili gücü
elinde tutan bu kimselerin isimleri de anılmaya başlandı. Sonra bu devletlerin yıkılmasıyla
bu uygulama da sona erdi ve minberde sadece gücü elinde tutan hükümdara dua
edilmeye başlandı. Hükümdarla birlikte başkalarına dua edilmesi yasaklandı.
Bir çok devletin başlangıç döneminde, içinde bulunduklan sadelik ve bedevilik
nedeniyle, isim zikredilmeden, genel ve mübhem bir şekilde, "Müslümanlann işlerini
görmeyi üzerine alan kişi" için dua edilirdi. Bu şekilde okunan hutbe "'Abbasiyye" olarak
isimlendirilirdi. Bu isimlendirmeyle, genel olarak ve isim belirtilmeksizin hutbe okumanın,
Abbasi dönemindeki ilk uygulamaların taklit edildiğini kastetmiş olurlardı.
Anlatıldığına göre, Abdu'l-Vad oğulları devletinin kurucusu Yağmenisin bin Zeyyan,
Emir Ebu Zekeriyya Yahya bin Ebu Hafs'a yenilmiş ve Tilmisan'ı kaybetmişti. Sonra
Emir Ebu Zekeriyya bazı şartlarla Tilmisan'ı iade etmeyi teklif etti ileri sürdüğü şartlardan
biri de, minberlerde (hutbelerde) kendi isminin anılmasıydı. Yağmeri.sin şöyle dedi:
Minmerler, onların (hatiplerin) mekanlarıdır. Orada dilediklerinin adını anarlar.
Merin oğulları devletinin kurucusu Yakup bin Abdulhak'a, Tunus'ta hüküm süren
Ebu Hafs oğulları devletinin üçüncü hükümdarı halife Müstansır'ın dçisi gelmişti. Elçi
bir keresinde cuma namazına gelmedi. Yakub bin Abdulhak'a, elçinin, hutbede hükümdarının
ismi anılmadığı için gelmediği söylenince, o da hutbede Mustansır için dua edilmesine
izin verdi. Bu, onların Mustansır'ın halifeliğine davet etmelerinin sebebidir.
İşte devletler koyu bir bedevilik halinde bulundukları ilk dönemlerde, hükümdarlığa
ait özellik ve alametlerden uzak kalırlar. Ancak siyasetin farkına vardıktan, medeni
özelliklere büründükten, ihtişam ve bolluğun nimetlerinden yararlandıktan sonra bütün
bu özelliklere ve alametlere sahip olurlar, bu hususta en ileri noktaya ulaşırlar ve başkalarının
kendilerine ortak olmasını istemezler. Bunların ellerinden çıkıp gitmesine ise son
derece üzülürler.
Dünya bir bostandır. Ve Allah her şey üzerinde bir bekçi ve gözeticidir.