kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- IBN-I HALDÜN --
356
ler, bu işin ustaları olan sanatkarlar tarafından altın veya altının dışında değişik renklerdeki
nakışlarla, elbiselerin kol ve etek kısımlarına işlenir. Böylece bu tarzda işlenmiş elbiselerin
bir hükümdarlık alameti olduğu bilinir ve hükümdar bir üstünlük nişanesi olarak
bu elbiseleri giyer. Bazen de hükümdar şereflendirip yüceltmek istediği veya bir devlet
görevine atamak istediği kişiye bu tür elbiseleri giydirir.
İslam' dan önce acem hükümdarları, bu tür görkemli elbiselere hükümdarların resimlerini
veya bu işe özgü bazı resim ve şekilleri nakşettirirlerdi. Müslüman hükümdarlar
ise bunun yerine kendi isimleri ile uğurlu saydıkları sözleri veya kayıt ve arşiv işlevi
görevecek sözleri nakşettirdiler.
Bu iş Emevi ve Abbasi devletlerinde en görkemli ve önemli işlerden biriydi. Hükümdarların
saraylarında, bu iş, yani bu tür elbiselerin dokunup işlenmesi için tahsis edilen
yerlere "daru't-tıraz" (dokuma ve nakış dairesi/atölyesi) deniyordu. Bu işin başında
olan kişi ise "sfıhibu't-tıraz" olarak isimlendiriliyordu. Sabibu't-tıraz, kumaşların boyanması,
gerekli alet ve malzemelerin temin edilmesi, elbiselerin dokunması işlerini takip etmek
ve bütün bu işleri görenlere her türlü kolaylığı sağlayacak tedbirleri almakla yükümlüydü.
Bu göreve devletin en seçkin kişilerini veya dışardan devlet hizmetlerine alınanların
en güvenilirlerini atıyorlardı.
Endülüs Emevi devletinde, onlardan sonra gelen Tavaif hükümdarlıklarında, Mısır'daki
Ubeydiyyin devletinde ve onların çağdaşı olan doğudaki acem hükümdarlıklarında
da durum aynıydı. Ancak sonraları fetihlerin durması ve devletlerin çoğalmasına
bağlı olarak, şatafatlı ve lüks yaşam şartalarının gerilemesiyle genel olarak bütün devletler
de bu görev işlevsiz hale gelmiştir.
Hicri altıncı yüzyılın başında Mağrib'te kurulan Muvahhidin devleti hükümdarları,
hem yaşamlarının sadeliği hem de imamları olan Muhammed bin Tumert Mehdi'nin
yönlendirmeliriyle sahip oldukları dini hassasiyetlerinden dolayı, başlangıçta bu
tür şatafatlı ve lüks elbiseler giyme yoluna gitmediler. İpek ve altındandan kaçındılar.
Onu için bu devlette, bu işlerle ilgili bir devlet görevi ve görevlisi yoktu. Ancak devletin
son dönemlerindeki hükümdarlar lüks ve şatafata yönelmişlerdir.
Çağımızda Mağrib'te hüküm süren Merin devleti, Endülüs'teki çağdaşı olan Ahmer
oğulları devletini örnek alarak gösteriş ve lükse büyük önem vermektedir. Ahmer
oğulları devleti ise açık bir şekilde Tavaif hükümdarlıkların dan etkilenmiştir.
Çağımızda Mısır ve Şam'daki Türk devletine gelince, her ne kadar bu devlette hükümdarlığın
gücü ve ülkenin bayındırlığına göre bu tür şatafatlı kıyafetlere önem veriliyorsa
da, bu iş saraylarda ve özel dikim evlerinde yapılmadığı gibi, bununla ilgili bir devlet
görevi de yoktur. Devlet istediği bu tür elbiseleri, halis ipek ve altın işlerinde maharetli
olan sanat erbabına diktirir. Bu özelliklere sahip olan elbiseyi -acemce bir kelime olan­
"müzerkeş" olarak isimlendirirler. Elbiselerin üzerine hükümdarın veya emirin ismi işlenir.
Allah geceyi ve gündüzü takdir edendir. O, varislerin en hayırlısıdır.