kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- MUKADDiME --
325
Hükümdar yardımına başvurduğu kimselerin kılıçlarından, kalemlerinden, fikirlerinden,
bilgilerinden ve insanların sürekli olarak yanına girip kendisini devlet işlerine
bakmaktan alıkoymalarını engelleme (koruma ve güvenlik) hizmetlerinden yararlanacağı
gibi, devlet işlerine yürütmeyi tamamen onlara da bırakabilir. Bu görevlere bakmak işi
bir kişiye bırakılabileceği gibi, birden çok kişi arasında da paylaştırılabilir. Her görev kendi
içinde çok sayıda bölüme ayrılır.
Örneğin "kalem" (yazışmalar ve kayıtların tutulması/bürokrasi) görevi: Bu görev
resmi yazışmalar ve mektupların yazılması kalemi; hükümdarın gelirini ve mülkiyetini
başkalarına verdiği arazilerle ve diğer hususlarla ilgili kayıtların tutulduğu ve evrakların
düzenlendiği kalem; muhasebe kalemi gibi bölümlere ayrılır. Muhasebe kalemi, toplanacak
vergiler, dağıtılacak hediyeler, bahşişler ve ordunun hesaplarının tutulması gibi işlere
bakar. Aynı şekilde "seyfiye" (silahlı kuvvetler) görevi de, savaş (ordu) işleri, polis (iç
güvenlik) hizmetleri, posta hizmetleri ve sınırların korunması (sınır karakolluğu) gibi
bölümlere ayrılır.
Sonra bil ki, İslam ümmeti içinde devlet yönetimine ilişki bütün bu görevler halifelik
makamında toplanır. Çünkü, daha önce söylendiği gibi, halifelik makamı din ve
dünya işlerinin hepsini kapsar. Bir çok açıdan, bütün bu görevlere ilişkin şer'i hükümler
vardır. Çünkü şer'i hükümler kulların bütün fiillerini kuşatır.
Fakih (İslam hukukçusu), (İslami hükümler açısından) hükümdarlık (sultanlık)
makamı ve bu makama gelme şartlarını inceler. Bu makama ya halife tahakküm altına
alınarak gelinir, ki bu hükümdarlıktır, veya halifenin yerine (ona vekaleten) gelinir ki, ileride
açıklanacağı gibi bu da fakilılerin terminolojisinde vezirliktir. Yine fakih, (yönetime
ilişkin) hükümleri, mali işleri, genel ve özel bütün siyasi durumları, görevden alınmayı
gerektiren sebepleri, hükümdarlığın kapsamına giren diğer sorumlulukları, bu makamın
altında bulunan vezirlik, vergilerin toplanması ve valilik gibi diğer görevleri inceler.
Evet İslam ümmeti içinde halifelik görevi, hükümdarlık makamını ve görevlerini
de kapsadığı için, fakihin bütün bu hususları (şer'i hükümler açısından) incelemesi gerekir.
Ancak bizim hükümdarlık makamı ve görevlerini ele alışımız, bu makamın toplumsal
hayat (Umran) için bir zorunluluk oluşundan dolayıdır. Yoksa kitabımızın amacı bu
makama özgü şer'i hükümlerin incelenmesi değildir. Onun için bu hükümlerin ayrıntılarına
girme ihtiyacı duymuyoruz. Bu hükümlere ilişkin yeterli bilgiler, Kadı Ebu'l-Hasan
Maverdi'nin kaleme aldığı "Ahkamu's-Sultaniyye" isimli kitapta ve yine bu konuyla
ilgili diğer eserlerde vardır. Ayrıntılı bilgi isteyenler o kitaplara başvurabilirler. Halifeliğin
görevlerinden bahsetmemizin ve bunu ayrı bir konu olarak ele almamızın sebebi, onunla,
(sadece dünyevi) hükümdarlığı birbirinden ayırmak içindir. Yoksa ona ilişkin şer'i hükümleri
incelemek için değil. Söylediğimiz gibi bu, kitabımızın konusun dışındadır. Başarıya
ulaştıracak olan Allah'tır.
Vezirlik:
Vezirlik, devlet görevleri ve makamlarının en başında geliyor. Çünkü bu isim,
mutlak (sınırsız) bir şekilde yardım etmek anlamına geliyor. Vezirlik, ya "yardım etmek"