kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- IBN-I HALDÜN --
318
Hilafetin gücü ve etkisinin iyice ortadan kalktığı bir dönemde, Mağribte'ki Berberi
kabilelerinden Lemtı'.'ıne devleti hükümdarı Yusuf bin Taşifin hem Mağrib, hem de Endülüs
kıyılarına hakim olmuştu. Yusuf bin Taşifin, dinin emirlerini yaşama noktasında
samimi olan iyi bir Müslümandı. Dinin emirlerini eksiksiz bir şekilde yerine getirme gayret
ve samimiyeti, onu, halifenin itaati altına girmeye sevk etti. lşbiliye'nin ileri gelenlerinden
Abdullah bin Arabi ile oğlu Kadı Ebı'.'ı Bekir'i, biat ettiğini bildirmek için Abbasi
halifesi Mustazhır'a gönderdi. Bu iki kişi aynı zamanda halifeden Yusuf bin Taşifin'i,
Mağrib valiliğine atamasını da talep ettiler. Nitekim halifenin yanından bu göreve atandığını
bildiren bir yazı ve nişanelerle döndüler. Halife o yazısında Yusuf bin Taşifin' e, onu
onure etmek ve sadece ona özgü olmak üzere "Mü'minlerin emiri" lakabıyla hitap ediyordu.
Söylendiğine göre Yusuf bin Taşifin'e, dini yaşantısı ve sünnete tabi olmasından
dolayı, kendi kavmi olan Murabıtlar daha önce de Mü'nilerin emiri lakabıyla hitap etmişler,
ancak o hilafet makamına saygısından dolayı bu lakabı kullanmamıştır.
Bunların ardından Mehdi geldi. Mehdi, (Allah'ın sıfatları hakkındaki ayetlerin zahiri
manalarını yorumlayan) Eş'ari mezhebini esas alarak insanları hakka davet etmiş,
Mağrib'lileri de, (Allah'ın sıfatları hakkındaki) şer'i hükümlerin zahiri manalarını tevil
etmeyen ve bu şekilde tecsime (Allah'a organlar isnat edip onu cisimleştirmeye) götüren
selefi taklit ettiklerinden dolayı kınamıştır. Kendisine tabi olanları da, Allah'ı cisimleştirme
yanlışına düşmedikleri için, "Muvahhidler" (Allah'ı birleyenler) olarak isimlendirmiştir.
Mehdi'nin, masum İmam (hata ve günahlardan korunmuş imam) konusundaki
düşüncesi, ehl-i beyt gibidir. Mutlaka masum bir imamın olması gerektiğini, çünkü
alemdeki düzenin ancak onun varlığı sayesinde korunduğunu kabul eder. Şii mezheplerinden
bahsederken, halifelerini niçin "imam" olarak isimlendirdiklerine değinmiştik.
İmamlarının (peygamberler gibi) günah işlemekten korunmuş olduğuna işaret etmek
için "masum" lakabını da ekleyerek imamlarını "masum imam" olarak isimlendirirler.
Mehdi, daha önceki Şiilerin yaptıkları gibi Mü'minlerin emiri lakabını kullanmadı. Çünkü
o lakabı kullanarak doğudaki tecrübesiz ve çocuk yaştaki halifelerin durumuna ortak
olmak istemiyordu.
Mehdi' den sonra gelen Abdu'l-Mü'min ise Mü'minlerin emiri lakabını kullandı.
Aynı şekilde Abdu'l-Mü'min oğullarından olan diğer halifeler ve onlardan sonra gelen
Ebı'.'ı Hafs oğulları halifeleri de bu lakabı kullandılar. Çünkü onlar -Kureyş'in asabiyeti
ortadan kalktıktan sonra- Mehdi'nin davet ettiği tevhid (Allah'ı birleme) esasına uydukları
için bu lakaba herkesten daha layık olduklarını düşünüyorlardı. Mağrib'te Muvahhidler
devleti yıkılıp yönetimi Zenateler ele geçirince, ilk Zenate hükümdarları -sadeliklerinin
ve bedeviliklerinin de etkisiyle- Lemtı'.'ıne hükümdarlırının yaptıkları gibi davranıp,
hilafet makamlarına olan saygılarından dolayı Mü'minlerin emiri lakabını kullanmadılar.
Çünkü Zetateler önce Abdu'l-Mü'min oğulları, sonra da Ebı'.'ı Hafs oğulları halifelerine
itaat ediyorlardı. Ancak daha sonraki hükümdarlar bu lakabı kullandılar. Çağımızda
ise bu lakabı, hükümdarlıklarının gücünün bir göstergesi olarak kullanmaya devam
ediyorlar.