kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- MUKADDiME --
311
luğu alışmışlar, bedevlliklerini, haşinlik ve sertliklerini unutmuşlardır. Adetleri, nimetleri
ve bolluğuyla tamamen medeni hayata alışmışlar, kendilerini bu tür alışkanlıklardan
uzak tutmamışlardır. işte halifelik dönemlerinden sonra gelen hükümdarlık dönemlerinde
bu görevleri, (asabiyet yönünden) kuvvetleri bulunmayan ve şehirlerde yaşayan bu
kimseler yürütüyordu. Hükümdarlığı elinde bulunduran asabiyetten uzak oluşları, lüks
ve sefahata gömülmelerinden dolayı zelil duruma düşmüşlerdi.
Devlet içinde sadece dini bir görev olan şeriat hükümlerinin uygulayıcıları oldukları
için itibar görüyorlardı. Ancak onlara gösterilen bu ilgi bizzat kendilerine değil, şer'i
bir makam olan görevlerine duyulan saygıdan kaynaklanıyordu. Yoksa hiçbir şekilde devlet
içinde söz sahibi değillerdi. Şura meclisinde hazır bulunuyorlar ise de, bunun hiçbir
kıymeti yoktu ve tamamen formaliteden ibaretti. Çünkü orada söz sahibi olanlar, gücü
elinde bulunduranlardır. Gücü olmayanın alınacak kararlarda bir etkisi de yoktur. Belki
onlardan şer'i hükümler soruluyor ve fetvalar alınıyordur. Başarıya ulaştıracak olan Allah'tır.
Bazıları söylediklerimizin gerçeği ifade etmediğini, hükümdarların, fakihleri ve
kadıları şura meclisinden çıkartmalarının bir hata olduğunu düşünebilir. Çünkü Hz.
Peygamber şöyle buyurmuştur: "Alimler peygamberlerin varisleridir?' Ancak bil ki, mesele
onların sandıkları gibi değildir. Hükümdarın yönetimi, toplumun (Umranın) tabiatının
gereklerine göre yürür. Aksi takdirde siyasetten (toplumu yönetmekten) uzaklaşır.
Bu kimselerin yaşadığı toplumun tabiatı ise, onların şura meclisinde etkin bir konumda
olmalarını gerektirmiyor. Çünkü şura meclisinde karar almak veya kararı feshetmek, ancak
bunları yapmaya güç yetirebilecek asabiyet sahiplerinin işidir. Bir asabiyeti olmayan
kimse ise ne kendi işinin idaresine hakimdir ne de kendisini koruyabilir. Aksine başkalarının
bakım ve koruması altındadır. O halde onun şura meclisinde etkin bir konumda olmasını
ve orada bir itibara sahip olmasını gerektirecek şey nedir? Belki orada bulunmasının
tek sebebi sadece şer'i hükümler için kendisine danışılması ve özellikle de fetva istenmesidir.
Siyasi meselelerde ise kendisine danışılacak bir konumda olmaktan çok uzaktır.
Çünkü bir asabiyete sahip olmadığı gibi, siyasi durumları ve siyasetin kurallarını da bilmez.
Hükümdarlar ve emirlerin onlara gösterdikleri ikram ve itibarın tek sebebi dindeki
güzel inanışlarına ve bir şekilde nispet edildikleri şeye (yani şer'i ilimlere) saygı ve hürmetlerinden
dolayıdır.
Hz. Peygamber'in "alimler peygamberlerin varisleridir" sözüne gelince, genel
olarak çağımızdaki alimlerin yaptıkları ibadetlerle ve diğer hususlarla ilgili şer'i hükümleri
sözlü olarak ihtiyaç sahiplerine aktarmaktan ibarettir. En büyüklerine varıncaya kadar
durumları budur. Onların çok az bir kısmı -ve bazı durumlarda- sözlü olarak naklettikleri
bu hükümleri, pratik hayatlarına yansıtmaktadırlar. Oysa ilk Müslümanlar ve
takva sahipleri -Allah onlardan razı olsun- şeriatı ve onun hükümlerini, hayatlarında yaşamak
suretiyle (başkalarına) taşıyorlardı.
işte şer'i hükümleri sadece sözlü olarak değil, onları özümseyerek ve bizzat hayatlarında
yaşarak nakleden alimler peygamberlerin varisleridir. Tıpkı Kuşeyri'nin risalesinde
bahsedilenler gibi. Bu iki özelliği kendisinde toplayanlar (şer'i hükümleri sözlü olarak