kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

- MUKADDIME -
307
görevlerin hepsi büyük imamlık olan halifelikte toplanmıştır. Evet, halife sanki büyük
imam ve her şeyin kendisinde toplandığı bir kök gibidir. Bütün bu görevler ondan dallanıp
budaklanır ve onun kapsamına girer. Çünkü halife genel olarak ümmetin dini ve
dünyevi bütün işlerine bakar ve Allah'ın bu konulardaki hükümlerini yerine getirir.
Namaz imamlığına gelince, o bu görevler içinde en yüksek olanıdır. Hatta birlikte
halifelik kapsamı içinde yer aldıkları hükümdarlıktan (devlet başkanlığından) bile üstündür.
Nitekim sahabeler, Hz. Peygamber'in, Hz. Ebu Bekir'i namaz kıldırmak için vekil
tayin etmesini, dünyevi siyasetin yürütülmesi (devlet başkanlığı) için de vekil tayin ettiğinin
delili olarak kabul etmişlerdir. Şöyle demişlerdir: "Hz. Peygamber bizim dinimiz
için ondan razı olmuştur. Biz niye dünyamız için ondan razı olmayalım." Eğer namaz,
dünyevi siyasetten üstün olmasaydı, böyle bir kıyaslama geçerli olmazdı.
Bu husus açıklığa kavuştuktan sonra bil ki, şehirlerdeki camiler iki çeşittir: Birisi
cuma ve bayram namazları için hazırlanmış olan ve bütün insanların geldiği büyük camiler.
Diğeri ise, belirli bir topluluğa ve mıntıkaya ait camilerdir. Bunlar, genel (cuma ve
bayram) namazları için değildir. Büyük camilerin idaresiyle bizzat halife veya onun görevlendireceği
emir, vezir ya da kadı ilgilenir ve beş vakit namazı, cuma namazını bayram
namazlarını, (güneş ve ay tutulduğunda kılınan) husuf namazlarını ve (yağmur duası
için kılınan) istiska namazını kıldıracak imamı tayin ederler. Büyük camilerin imamının
bu şekilde (yani halife veya görevlendireceği kişiler tarafından) atanması bir zorunluluk
değil, daha güzel olduğu içindir. Çünkü böylece halkın genel çıkarlarıyla ilgili hiçbir şey
halifenin emrinin dışında gerçekleşmemiş olur. Ancak bazıları cuma namazını kıldıracak
imamın, bu şekilde atanmış olmasının şart olduğunu söylerler. Dolayısıyla onlara göre
bu camilerin imamlarının bizzat halife veya onun görevlendireceği kişiler tarafından
atanması şarttır.
Belirli bir topluluğa ve mıntıkaya ait camilerle ise halifenin veya bir emirin ilgilenmesine
ihtiyaç olmayıp, onların blııundukları yerdeki insanlar ilgilenirler.
Büyük camilere imam atanmasıyla ilgili şartlar fıkıh kitaplarında, Maverdi tarafından
telif edilen ''Ahkamu's-Sultaniyye" isimli kitapta ve yine bu konuyla ilgili diğer kitaplarda
uzun uzun açıklanmıştır. Onun için biz burada sözü uzatmıyoruz. İlk halifeler
bu göreve başkalarını tayin etmezler, bizzat kendileri yerine getirirdi. Namaz sırasında öldürülmüş
halifelerıoo ve yine bu halifelerin namaz vakitlerini dört gözle beklemeleri, onların
nasıl bu işi doğrudan üstlendiklerine ve başkalarını vekil tayin etmediklerine tanıklık
etmektedir. İlk halifelerden sonra gelen Emevi halifeleri de bu görevi bizzat kendileri
yerine getiriyorlar ve buna büyük önem veriyorlardı.
Halife Abdulmelik, hacibineıoı şöyle demiştir: "Üç kişi dışında seni kapıma (insanların
yanıma girmesine) engel olarak atadım: Bu üç kişi: Yemek getiren, çünkü geciktirilirse
yemek bozulur; namaza çağıran, çünkü o Allah'a davet etmektedir; ve postacı,
çünkü onun gecikmesi ülkenin uzak bölgelerindeki düzenin bozulmasına yol açar."
Ancak devlet yönetimi hükümdarlık şekline dönüşüp, (hükümdarlığın özelliklerinden
olan) düşmanlık ve şiddet faktörlerinin ortaya çıkması ve yine din ve dünya işle-
100 Hz. Ömer namaz kıldırırken, Hz. Ali de namaza giderken öldürülmüştür.
1 01 Hll.cip, koruma ve kapıcılık görevlerini yapan kişi.