kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

- MUKADDIME -
299
gelmesinden dehşete kapılarak (daha önce) alışık oldukları ve dikkate aldıkları bütün değerlerden
soyutlanmışlar, lslam'ın emirlerine itaat etmek ve boyun eğmek ruhu kendilerini
kuşatmış ve bunun neticesinde asabiyet gibi durumları dikkate almaya ihtiyaç duyulmamıştır.
Halifelik, devlet, halifenin vasiyet edilmesi, asabiyet ve bunun gibi diğer meselelerdeki
tavır bu şekildeydi. Ancak bu yardımların ve mucizeler kesilince, bu dönemler
geçip gidince, onları kuşatmış olan o muhteşem hava zayıflamaya başlamış ve yönetim
yine alışılmış olan şekle dönmüştür. Asabiyet ve diğer durumlar yeniden göz önünde tutulmaya
başlanmış, maslahatların ve kötülüklerin değerlendirilmesinde onlar esas alınmış
ve devlet (hükümdarlık), halifelik ve halifenin vasiyet edilmesi -iddia ettikleri gibiçok
önemli işler haline gelmiştir.
Hz. Peygamber döneminde halifeliğin önemli olmadığına (gündeme alınacak kadar
önemli bir yer işgal etmediğine) ve bu yüzden bir halife vasiyet etmediğine dikkat et!
Sonra ilk halifeler döneminde, savunma, cihad, dinden dönenlerle meşgul olma ve fetihler
sebebiyle belli bir öneme kavuşmuştur. Ancak onlar Hz. Ömer' den naklettiğimiz gibi,
halifeyi vasiyet etmek ve etmemek arasında serbestlerdi. Günümüzde ise maslahatların
korunup gözetilmesi açısından en önemli işlerden biri olmuştur ve bunun için asabiyet
durumu da dikkate alınmaktadır. Çünkü asabiyet bölünmelerin ve insanların birbirlerini
yardımsız bırakmalarının önünde bir engel; birleşme ve yardımlaşmanın kaynağı; ve
şeriatın amaçları ve hükümlerini gerçekleştirmenin kefili haline gelmiştir.
Üçüncüsü: İslam' da sahabeler ve tabiin arasında meydana gelen savaşların durumu.
Bil ki onların anlaşmazlıkları (dünyevi meselelerde değil) dini meselelerde oluyordu
ve sahih delillerden ve kabul edilebilir algılamalardan çıkardıkları içtihatların (görüşlerin)
farklılaşmasından kaynaklanıyordu. Her ne kadar biz, içtihat ettikleri meselelerde
doğru tektir ve iki taraftan sadece biri doğru olabilir, diğeri ise hata etmiştir, diyebilirsek
de, hangisinin doğru olduğu, icma (görüş birliği) ile tayin edilemez ve dolayısıyla her iki
taraf da (içtihadında) doğru olma ihtimali taşır. Bu yüzden kesin bir şekilde şu hatalıdır
denemez. Yine icma ile hiçbiri hakkında bu günahkardır denmez. Belki de hata ve günahı
uzaklaştırmak noktasında, hepsi de hak üzereydiler ve her müçtehit (görüşünde) isabet
etmiştir, dememiz en uygunudur. Sonuçta sahabeler ve tabiin arasındaki anlaşmazlıklar,
zanni olan (kesin delile dayanmayan) dini meselelerdeki içtihat farklılıklarından
kaynaklanan anlaşmazlıklar niteliğindeydi. Evet, onlar arasındaki anlaşmazlıkların hükmü
budur.
lslam'da sadece şu kişiler arasında meydana gelen anlaşmazlıklar bu niteliktedir:
Hz. Ali ile Muaviye; Hz. Ali ile Hz. Aişe, Zübeyr bin Avvam ve Talha bin Ubeydullah; Hz.
Hüseyin ile Yezid; ve Abdullah bin Zübeyr ile Abdulmelik.
Hz. Ali olayına gelince, Hz. Osman öldürüldüğünde sahabeler farlı bölgelere dağılmış
olduğu için Hz. Ali'ye biat edilirken orada mevcut değillerdi. Mevcut olanlardan
bazıları Hz. Ali'ye biat ederken, bazıları da sahabelerin toplanıp bir imama biat edilmesi
hususunda anlaşmaya varılması için beklemede kaldılar. Sa'd, Said, Abdullah bin Ömer,
Usame bin Zeyd, Muğ1re bin Şu'be, Abdullah bin Selam, Kudame bin Maz'ı'.'ın, Ebu Said
Hudri, Ka'b bin Ucre, Ka'b bin Malik, Nu'man bin Beşir, Hassan bin Sabit, Mesleme bin
Muhalled ve Fudale bin Ubeyd gibi büyük sahabeler de beklemede kalanlar arasındaydı.