kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- MUKADDIME --
27
Tarihsel haberler konusunda çok fazla eser telif edilmiştir. İnsanlar,
dünyadaki milletler ve devletler hakkındaki tarihsel bilgileri toplamışlar
ve bunları yazıya geçirmişlerdir. Ancak bu konuda, emanete riayet eden,
öncekilerin kitaplarından yararlanırken doğruyu yanlıştan ayıklamak için
bütün gayretini sarf eden ve bu yüzden haklı bir şöhrete sahip olanların
sayısı iki elin parmaklarını geçmeyecek kadar azdır. lbn-i İshak, Taberi,
lbn-i Kelbi, Muhammed bin Ömer Vakıdi, Seyf bin Ömer Esedi ve Mesudi
gibi ... Her ne kadar Mesudi ve Vakıdi'nin kitaplarında -güvenilir ve basiretli
kişilerce malum olan- kabul edilemeyecek nakiller varsa da insanların
geneli saydığımız bu tarihçilerin verdiği haberleri kabullenmişler ve kitaplarındaki
bilgilere tabi olmuşlardır.
Basiretli ve dikkatli birinin tarihçilerin naklettikleri haberleri değerlendirmede
esas alacağı temel bir ölçü vardır. Bu ölçü, o Umranın (toplumun)
durumudur. Çünkü her toplumun (dışına çıkamayacağı) bir tabiatı
ve kendine özgü şartları sözkonusudur. Nakledilen haberler de bu durumlara
döner (Yani nakledilen haberlerin o toplumun mevcut tabiatı ve durumları
içinde gerçekleşme imkanının olup olmadığı araştırılır).
Genel olarak, adı anılan bu tarihçilerin naklettikleri haberlerin çoğu,
lslam'ın ilk dönemlerindeki, Emeviler ve Abbasiler zamanındaki ülkeler
ve durumlarla ilgilidir. Bunlar içinde, kitaplarında İslam' dan önceki
devletlerin ve milletlerin haberlerini toplayan tarihçiler de vardır. Mesudi
ve onun yolundan gidenler böyle yapmıştır.
Daha sonra sadece kendi dönemi ve kendi bölgesiyle ilgili haberleri
toplayan tarihçiler geldi. Bunlar sadece kendi devletindeki veya şehrindeki
olaylarla ilgilendiler. Endülüs'ün ve oradaki Emevi Devleti'nin tarihçisi
Ebu Hayyan ile Afrika'nın ve (Afrika'da yer alan) Kayravan'da kurulmuş
devletlerin tarihini yazan lbn-i Refik bu tarihçiler arasında yer alır.
Onlardan sonra ise anlayışsız, kıt akıllı ve taklitçi bir kuşak geldi. Bu
kuşak, zamanın bir çok şeyi değiştirdiğine, toplumların ve yeni nesillerin
gelenek ve alışkanlıklarının değiştiğine hiç dikkat etmeden, eskilerin yolunu
(olduğu gibi) takip etti ve onların yöntemlerini (tartışmasız) örnek
· edindi. Devletler hakkındaki haberleri ve eski dönemlerde vuku bulmuş
olaylara ilişkin rivayetleri, tıpkı kapağından ve cildinden soyutlanmış say-