kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- IBN-I HALDÜN --
250
dönemde hükümdar bütün çabasını vergilerin toplanmasına, gelir ve giderlerin kontrol
altına alınmasına, harcama yapılacak ve infakta bulunulacak yerlerin tespit edilmesine
ayırır. Yine bu dönem görkemli binaların yükseldiği, büyük fabrikaların kurulduğu, geniş
şehirlerin inşa edildiği, yüksek sanat eserlerinin vücut bulduğu, diğer milletlerden gelen
heyetlere hediyelerin verildiği ve ülke içinde iyiliklerin yayıldığı bir dönemdir. Aynı
şekilde hükümdar, yardımcıları ve çevresine dağıttığı mallar ve makamlar ile onların refah
seviyelerini yükseltip imkanlarını genişletir ve bunun eseri giydikleri elbiselerde, kuşandıkları
silahlarda ve özel günlerdeki kıyafetlerde görülür. Böylece onlarla barış içinde
olunan devletlere karşı övünülür, savaş halinde bulunulan devletlere de göz dağı verilir.
Diğer taraftan bu dönem, hükümdarların yönetimi tek başına ellerinde bulundurdukları
dönemlerin sonuncusudur. Çünkü bu dönemlerde onlar, başkalarını yönetime
yaklaştırmadan, kendi görüşlerine göre hareket ederler ve kendilerinden sonrakiler
için yolu açıklığa kavuştururlar.
Dördüncü Aşama: Sahip olunan şeylere kanaat etme ve barış dönemi. Bu dönemde
hükümdar, kendisinden önceki hükümdarların elde ettiklerine kanaat edip onlarla yetinir,
kendisiyle emsal olan diğer devletlerin hükümdarlarıyla barış içinde olur ve kendi
seleflerinin yolunu adım adımına takip eder. Kurmuş oldukları devlet ile onların kendisinden
daha basiretli olduğunu düşündüğünden, taklit etmeyi bırakıp onların yolundan
ayrıldığında hükümdarlığın elinden gideceğine inanır.
Beşinci Aşama: ölçüsüzce harcamalarda bulunma ve israf dönemi. Bu dönemde
hükümdar, kendisinden önceki hükümdarların birikimlerini zevkleri, arzuları ve şehveti
uğruna harcar; eğlence meclislerinde kötü dostlara ve güzel kadınlara saçar. Yine zevk ve
eğlence meclislerinde beraber olduğu kimseleri altından kalkamayacakları büyük görevlere
getirip, kendi kavminden olan dost ve yardımcıları, yine kendisinden önceki hükümdarların
(kendi kavminin dışından atadığı) dost ve yardımcıları küstürüp çevresinden
uzaklaştırır. Onlar da hükümdara kin beslerler ve onu yardımsız bırakırlar.
Diğer taraftan hükümdar zevk ve eğlencelere yaptığı harcamalardan dolayı askerlerinin
sayısını azaltır ve gerektiği gibi onların ihtiyaçlarını karşılamaz. Böylece seleflerinin
kurmuş oldukları binayı tahrip edip yıkar. Bu dönemde devlette ihtiyarlık hali görülür.
Devlet, adeta kurtulması ve tedavisi mümkün olmayan kronik bir hastalığa yakalanmıştır.
Bu durum, ilerde devletin hallerini ele alacağımız kısımda açıklayacağımız gibi,
kurulu düzenin tamamen yıkılmasına kadar devam eder.