kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- MUKADDİME --
239
çarptırır. Çoğu zenginin ellerindeki mallan alır, kendi oğullarına veya devletin hizmetinde
bulunanlara verir. Böylece onları durumlarını düzeltemeyecekleri kadar zayıf bir halde
bırakır ve aslında varlıklı sınıfın zayıf düşmesiyle hükümdarlar da zayıf düşer.
Aynı şekilde, devlet içinde israf arttığında, devletin verdiği maaşlar ihtiyaçları ve
harcamaları karşılamadığında, hükümdar onların açıklarını kapatmak için maaşlarını artırır.
Oysa vergilerin miktarı bellidir ve bunlar ne azalır, ne de artar. Yeni vergiler konulsa
bile, bununla sağlanacak artış da sınırlı olacaktır. Toplanan vergiler maaş olarak dağıtıldığında,
bu artış her birinin lüksünü ve harcamalarını artırır; ancak buna karşılık
devleti koruyanların (ordunun) sayısı da maaşların artışından önceki sayısının altına
iner. Sonra lüks ve israfın artışına bağlı olarak maaşlar yeniden artırılır ve aynı şekilde ordunun
sayısı da düşer. Bu durum askerlerin sayısı en az orana inene kadar defalarca tekrar
eder. Böylece devletin korunması zayıflar, yönetim kuvvetten düşer ve bu durum
komşu devletlerin veya kendi yönetimi altındaki kabilelerin ve asabiyetlerin cesaretini artırır.
Sonuçta Allah'ın, bütün mahlllklar için takdir etmiş olduğu yok olmak kaderi onun
için de gerçekleşir.
Yine şehirleşme konusunda bahsedileceği gibiSI lüks, insanlarda meydana getirdiği
pek çok kötü alışkanlıklarla insanların ahlakını bozar. Evet, lüks, devletin (devlete ulaşmanın)
alameti olan iyi özellikleri insanlardan götürür ve onları Allah'ın "yıkılışın ve çöküşün
alametleri" kıldığı kötü özellikler ile donatır. Böylece kötülükleri esas alan devlet
günden güne zayıflar, yaşlılık döneminde görülen müzmin hastalıklara yakalanır ve nihayet
ortadan kalkar.
İkincisi: Söylediğimiz gibi, devlet olmanın gerektirdiği sonuçlardan biri de sükunet
ve rahatlıktır. Rahatlık bir alışkanlık haline geldiğinde, insanlarda zamanla -diğer bütün
alışkanlıklar gibi- karaktere dönüşür. Yeni gelen nesiller de bu rahatlık ve bolluk içinde
yetişir. Böylece devlet kurmalarını sağlamış olan bedevilikten kaynaklanan adetleri,
alışkanlıkları, kabalık ve haşinlikleri değişir. Artık giyimleri ve kuşamlannın dışında şehirlerdeki
sıradan halk ile aralarında bir fark kalmaz, devletlerini koruyacak güçleri zayıflar
ve şevkleri azalır. Bunun zararını ise ihtiyarlık elbisesini giyerek devlet görür. Yıne
her hallerinde lüks, bolluk ve rahatlık içinde yaşamaya devam ederler. Böylece günden
güne bedevilikten uzaklaşırlar, kendilerini korumak ve savunmak için ihtiyaç duydukları
yiğitlik ve cesaret ahlakını unuturlar ve sonunda -eğer bulabilirlerse- başkalarının koruyuculuğuna
sığınırlar. Bu hususta -hikayeleri, elinde tuttuğun bu sayfalarda uzun
uzun anlatılmış olan- geçmiş devletlerin durumunu örnek alabilirsin. Bu haberlerin hiçbir
şüpheye meydan vermeyecek kadar doğru ve manidar bilgiler içerdiğini göreceksin.
Bazen de devlet aşırı lüks ve rahattan dolayı çöküş aşamasına geldiğinde, hükümdar
kendi yakınlarının dışından birilerini yardımcıları olarak atar. Sert ve haşinliklerini
kaybetmemiş ve bu yüzden savaşmaya ve zor şartlara tahammül eden bu yeni yardımcıları
devletin askerleri olarak görevlendirir. Bu durum, neredeyse çöküşün eşiğine gelmiş
devlete şifa verir ve devlet Allah'ın yıkılmasını takdir ettiği zamana kadar ayakta kalır.
Doğudaki Türk Devleti (Mısır'daki Memlük Devleti) için bu durum geçerlidir. Askerlerinin
çoğu azatlı Türklerdi. Hükümdarlar kendilerine köle olarak getirilen bu Türkler-
81 lbn-i Haldün bu konuya ikinci bölümün ikinci faslında değinmişti. Belki de eserini yazdıktan
sonra sıralamada değişiklik yapmış ve bu tür atıfları gözden kaçırmış olabilir.