kupdf.net_bn-i-haldn-mukaddime-icilt-clearscanpdf

-- IBN-I HALDÜN --
130
gamberlik değil, veliliktir_61 Ebu İshak ve diğerleri, meydan okuma söz konusu olduğunda
peygamberlik ile veliliğin karıştırılacağı gerekçesiyle, keramet olarak olağanüstü şeylerin
meydana gelmesini reddetmişlerdir_ Ancak biz ikisi arasındaki farkı söyledik. Velinin
meydan okuması peygamberin meydan okumasından farklı olduğu için muhatapları
nazarında bir karışıklığa yol açmaz. Bununla birlikte bu konuda Ebu İshak'tan nakledilenler
de açık değildir. Belki de onun söyledikleri, her iki grubun gösterebileceği olağanüstü
şeylerin olmasından hareketle, peygamberlere özgü olan olağanüstü şeylerin veliler
tarafından gösterilmesini inkar etmiştir.
Mutezile mezhebi kerameti kabul etmez. Onlara göre olağanüstü şeyler kulların
işleri değildir. Onların fiilleri alışılagelen olağan şeylerdir ve bu açıdan kullar aralarında
fark yoktur.
Bu gibi olağanüstü şeylerin hak ile batılı birbirine karıştırmak isteyen yalancılar
eliyle meydana gelmesi ise imkansızdır. Eşariye mezhebine göre, mucizenin amacı (peygamberin
peygamberlik iddiasının) doğrulanması olduğuna göre, eğer böyle olağanüstülükleri
yalancılar da gösterirse o zaman bu delil şüpheli hale gelir ve hidayet sapıklığa,
doğrulamak yalana döner, gerçekler tersyüz olur. Onun için bunun vuku bulması imkansızdır.
Mütezileye göre de böyle bir şeyin vuku bulması halinde, bu delil (yani peygamberin
peygamberliğini kesin olarak ispat eden mucize delili) şüpheli hale geleceğinden,
Allah buna izin vermez.
Filozoflara göre ise olağanüstü şeyler, her ne kadar insanların kudretlerinin üzerinde
olsa ve olaylar birbirine sebep-sonuç ilişkisiyle bağlı bulunsa bile, "zorunlu olarak
zata bağlı olma" (icab-i zati) teorilerine göre, peygamberlerin fiilleridir. Bu teoriye göre
olayların birbirine bağlı olan şartları, sonuçta zorunlu failin zatına, ihtiyari (seçmeli) olarak
değil mecburen bağlıdır. Onlara göre peygamberlerin kişiliklerinin kendilerine özgü
özellikleri vardır. Bu özelliklerden biri de, varlıkların (maddelerin) unsurlarının (elementlerinin)
onlara itaat etmesi sonucu bu gibi olağanüstü şeyler (mucizeler) gösterebilmeleridir.
Peygamberler, Allah'ın vermiş olduğu bu özellikten dolayı, varlıklarda (tabiat
kanunlarının dışına çıkacak) tasarruflarda bulunma gücüyle donatılmışlardır.
Filozoflara göre, meydan okumak için olsun veya olmasın, peygamberler eliyle
olağanüstü şeyler gerçekleşir ve bu onların (peygamberlik iddialarının) doğruluğuna delil
olur. Bu olayların peygamberlerin doğruluğuna delil olmaları, Allah'ın, onları açıkça
tasdik ettiği sözü yerine geçtiği için değil, peygamberlerin kişisel özelliği olan "varlıklarda
tasarrufta bulunma özelliği"ni ortaya koyduğu içindir. Onun için bu olayların onların
peygamberliklerine delil olmaları, kelamcıların düşüncelerinden farklı olarak, kesin değildir.
Aynı şekilde meydan okuma da mucizenin bir parçası olmadığı gibi, mucize ile sihir
ve kerameti birbirinden ayırt edici bir özelliğe de sahip değildir.
Mucize ile sihir arasındaki fark, peygamberlerin hep hayırlı işler yapmaya uygun
bir yaratılışlarının bulunması ve göstermiş oldukları olağanüstü şeylere şerrin bulaşmamasıdır.
Sihirbazların durumu ise bunun tamamen tersidir. Bütün fiilleri şerdir ve şer
61 Kelime manası olarak veli (çoğulu evliya), dost, yardımcı ve arkadaş gibi anlamlara gelir. Allah, Kur'an'da bir
çok ayette, kendisinin müminlerin velisi (dostu ve yardımcısı) olduğunu haber verir. Yine veli kelimesi Kur'an'da
Allah'a itaat ve ibadet eden müminler için kullanılır. Bu anlamda Allah'ın emir ve yasaklarına uyan bütün müminler
velidir. Ancak tasawufun gelişmesine paralel olarak, velilik de daha özel anlamlara bürünmüştür.