26.08.2022 Views

Simon Singh - Big Bang'in Romanı-Büyük Patlama ve Evrenin Başlangıcı

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

trilyonlarca derece sıcaklıktan daha soğukken ve milyonlarca

derece sıcaklıktan daha sıcakken gerçekleşebilirdi.

Atom çekirdeği sentezi için bir diğer kısıtlama da nötronların

kararsız olmaları ve kararlı bir atomun çekirdeğinde

olmadıkları zaman protonlara dönüşmeleridir. Bu

yüzden evrenin ilk başlarında mevcut olan nötronlar yok

olmadan önce bir çekirdek oluşturmak zorundaydılar. Serbest

nötronların yaklaşık on dakikalık bir yarı ömürleri

vardır, yani her on dakikada serbest nötronların yarısı

kaybolur. Bu yüzden, nötronlar protonlarla birlikte bir çekirdek

oluşturmamışlarsa yaratılıştan bir saat sonra orijinal

nötronların sadece %2’si kalmış olabilir. Diğer yandan

sıcaklığa bağlı bir tepkime nötron yaratmaktadır ve

bu tepkime, işleri daha da karıştırmaktadır. Nötronlar

atomun çekirdek sentezinde çok önemli bir role sahip olduğu

için hem nötronların yarı ömrü hem de nötron üretim

oranı, çekirdek sentezinin gerçekleşebileceği zamanı

belirlemede önemliydiler.

Atom çekirdeği sentezinin gerçekleşebileceği bu karmaşık

zaman aralığına konsantre olan Gamow ve Alpher,

protonlarla nötronların karşılaşma şansını tahmin ettiler.

Hesaplamalarının bir diğer parçası ve işleri daha da zorlaştıran

bir nokta proton ve elektronların kesitleriydi. Bir

partikülün kesiti, onun diğer partiküller için ne kadar büyük

bir hedef olduğunu belirler. Eğer iki insan karşılıklı

geçip birbirlerine ufak misketler atarlarsa bu misketlerin

birbirlerine çarpma olasılığı düşüktür. Eğer birbirlerine

futbol topu atarlarsa topların havada çarpışma şansları

daha fazladır. Yani futbol topunun kesiti, misketinkinden

daha büyüktür. Atom çekirdeği sentezi için önemli olan soru

şuydu: Protonlar ve nötronlar birbirleri için ne kadar

büyük hedeflerdi?

Çekirdek partiküllerinin kesitleri barn denilen birimlerle

ölçülürler ve 1 barn, 10~28 metre karedir. Bazı etimologlar

bu birimin Manhattan Projesi üzerinde çalışan fizikçiler

tarafından, casusların anlamaması için çıkarıldığını

düşünürler. Çekirdek partiküllerinin kesitlerini anla­

293

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!