Simon Singh - Big Bang'in Romanı-Büyük Patlama ve Evrenin Başlangıcı

Benzer bir hesaplama yöntemiyle ambulansın mavi
ışığının dalga boyu değişimini de hesaplayabiliriz. Bu sefer
dalgalar ışık hızıyla ilerliyor, bu yüzden vw saatte yaklaşık
1,000,000,000 km. hızla ilerlerken ambulans hâlâ saatte
100 km. hızla ilerlemekte. Bu nedenle, dalga boyundaki
değişim sadece %0.00001. Dalga boyundaki ve ambulansın
siren rengindeki bu değişim gözle fark edilemeyecek
kadar azdır. Gündelik hayatımızda Doppler etkisinin
ışık dalgalarındaki etkisini göremeyiz, çünkü en hızlı vasıtalar
bile ışık hızıyla karşılaştırıldıklarında yavaş kalmaktadır.
Buna rağmen Doppler, ışık dalga boylarındaki
etkinin gerçek olduğunu ve ışık saçan madde yeterince
hızlı ilerlerse ve bunu algılayabilecek hassaslıkta ekipmanımız
olursa dalga boylarındaki değişimi görebileceğimizi
iddia ediyordu.
1868’de William ve Margaret Huggins, Sirius yıldızının
spektrumundaki Doppler etkisini keşfettiler. Sirius’un
soğurma çizgileri, Güneş’in soğurma çizgileriyle neredeyse
tıpatıp aynıydı fakat dalga boylarının her birinde
%0.015lik bir artış vardı. Bunun nedeni Sirius’un Dünya’dan
uzağa doğru hareket etmesiydi. Hatırlarsanız, dalga
saçan nesneler gözlemciden uzaklaştıkça yaydıkları
dalgaların dalga boyları artmaktadır. Dalga boyundaki bu
tip artışlara kırmızıya kayma denir, çünkü kırmızı gözle
görünen spektrumun en sonunda yer alan, en uzun dalga
boyudur. Benzer şekilde dalga boylarında oluşan azalmaya
da maviye kayma denilmektedir. Her iki kayma modeli
de Şekil 59’da gösterilmektedir.
Her ne kadar gelecekte Doppler’in formülü Einstein’ın
izafiyet teorisiyle uyumlu olmak için değiştirilse de fomülün
XIX. yüzyıldaki hali, Huggins’in Sirius’un hızını ölçmesi
için yeterliydi. Sirius’tan gelen ışık dalga boylarının
% 0.015 kadar arttığını ölçmüştü. Yani Sirius yıldızından
gelen ve yıldızın gerçekte yaydığı ışık dalga boylarının
ilişkisi kr = X. x 1.00015. Gelen dalgaların hızının ışık hızı
olduğunu da biliyordu, böylece
229