Simon Singh - Big Bang'in Romanı-Büyük Patlama ve Evrenin Başlangıcı

Delta Sefe’nin de değişken olduğunu keşfetti. Daha önce
kimse bu yıldızların değişken olduklarını fark etmemişti,
ama Pigott ve Goodricke ufak değişiklikleri fark etmekte
çok başarılıydılar. Goodricke her iki yıldızın da parlaklık
istatistiğini çıkardı ve Eta Aquilae’nin döngüsünün yedi
günlük, Delta Sefe’nin döngüsünün ise beş günlük olduğunu
keşfetti; yani her iki yıldız da Algol’e göre daha uzun
süre de değişkenlik gösteriyorlardı. Eta Aquilae ve Delta
Sefe’yi diğer yıldızlardan ayıran en önemli özellik ise değişim
istatistiklerinin şekliydi.
Şekil 41’de Delta Sefe’nin geçirdiği değişim gösterilmektedir.
İstatistiğin en önemli özelliği simetrik olmamasıdır.
Şekil 40’taki Algol istatistiğinde derin ve ince düşüler
varken Delta Şefe, bir günde en parlak haline geçiyor,
ardından dört günde eski sönük haline dönüyordu. Eta
Aquilae’nin de istatistikleri bunun gibi testere şeklindeydi.
Bu tür bir döngü, yıldız tutulmasıyla açıklanamayacağı
için iki bilim adamı bu yıldızlarda farklı bir şeyin olduğunu
tahmin ettiler. Eta Aquilae ve Delta Sefe’nin yeni bir
tür değişken yıldız olduğuna karar verdiler; günümüzde
bu yıldız türüne Şefe değişkenleri veya sadece Şefe diyoruz.
Bize en yakın Şefe olan Kutup yıldızı gibi bazı Sefelerin
değişimi çok hafiftir. Yıldızın değişken doğasından tamamen
bihaber olan William Shakespeare, Julius Caesar
adlı eserinde Sezaba “Fakat ben kutup yıldızı gibi sabitim”
dedirtir. Her ne kadar her zaman Kuzey’i gösterdiği
için bu yıldız yön olarak sabit olsa da parlaklığı dört gecelik
döngülerde azalıp artar.
Günümüzde Şefe yıldızlarının niye asimetrik bir şekilde
değiştiklerini, buna neyin sebep olduğunu ve diğer
yıldızlardan nasıl farklı olduklarını biliyoruz. Yıldızların
çoğu bir denge durumundadır; yani yıldızın olağandışı
kütlesi, çekim kuvveti yüzünden kendi içine çökmek isterken
yıldızın içindeki maddelerin yanmasının dış basıncı
bu kuvveti dengeler. Bu durumu bir balona benzetebiliriz,
çünkü balonun kauçuk yüzeyi büzülüp kapanmak isterken
içindeki hava basıncı dışarıya doğru bir baskı yapar.
1 9 0