Güzellik Uzmanlığı Eğitim Notları

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

GÜZELLİK VE SAÇ BAKIM HİZMETLERİ

ANATOMİ

720S00063

Ankara, 2011

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iii

GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ- 1 .................................................................................................... 3

1. ANATOMİNİN TANIMI..................................................................................................... 3

1.1. İskelet Sistemi ............................................................................................................... 3

1.2. Kemik Türleri ................................................................................................................ 5

1.2.1. Yassı Kemikler ...................................................................................................... 5

1.2.2. Kısa Kemikler ........................................................................................................ 5

1.2.3. Uzun Kemikler ...................................................................................................... 5

1.3. Baş Kemikleri ............................................................................................................... 5

1.3.1. Kafatası Kemikleri ................................................................................................. 5

1.3.2. Yüz Kemikleri ....................................................................................................... 6

1.4. Gövde Kemikleri ........................................................................................................... 7

1.4.1. Omurga ( Columna Vertebralis) ............................................................................ 7

1.4.2. Göğüs Kafesi (Thoraks)......................................................................................... 8

1.4.3. Göğüs Kemiği (Sternum)....................................................................................... 9

1.4.4. Kaburgalar (Costea)............................................................................................... 9

1.5. Üst Ekstremite Kemikleri............................................................................................ 10

1.5.1. Omuz Bölgesi Kemikleri ..................................................................................... 10

1.5.2. Kol Kemikleri ...................................................................................................... 10

1.5.3. Ön Kol Kemikleri ................................................................................................ 11

1.5.4. El Kemikleri ........................................................................................................ 11

1.6. Alt Ekstremite Kemikleri ............................................................................................ 11

1.6.1. Kalça .................................................................................................................... 11

1.6.3. Bacak Kemikleri .................................................................................................. 13

1.6.4. Ayak Kemikleri ................................................................................................... 13

1.7. Eklemler ...................................................................................................................... 14

1.7.1. Hareketsiz Eklemler............................................................................................. 14

1.7.2. Yarı Hareketli Eklemler ....................................................................................... 15

1.7.3. Hareketli Eklemler ............................................................................................... 15

1.7.4. Omuz ve Kalça Kemeri ....................................................................................... 16

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 17

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 19

ÖĞRENME FAALİYETİ– 2 ................................................................................................. 21

2. KAS SİSTEMİ ................................................................................................................... 21

2.1. Kas Tipleri .................................................................................................................. 21

2.1.1. Düz Kaslar ........................................................................................................... 21

2.1.2. Kalp Kası ............................................................................................................. 22

2.1.3. İskelet Kası .......................................................................................................... 22

2.2. Görevlerine Göre Kaslar ............................................................................................. 23

2.2.1. İnsan Kas Anatomisinin Ön Görünüşü ................................................................ 24

2.2.2. İnsan Kas Anatomisinin Arka Görünüşü ............................................................. 25

2.3. Baş Kasları .................................................................................................................. 26

2.4. Boyun Kasları ............................................................................................................. 26

2.5. Mimik Kasları ............................................................................................................. 26

2.6. Sırt Kasları .................................................................................................................. 28

i

2.7. Karın Kasları ............................................................................................................... 29

2.8. Göğüs Kasları .............................................................................................................. 29

2.9. Omuz Kasları .............................................................................................................. 30

2.10. Kol Kasları ................................................................................................................ 31

2.11. Ön Kol Kasları .......................................................................................................... 31

2.12. El Kasları .................................................................................................................. 31

2.13. Kalça Kasları ............................................................................................................. 32

2.14. Uyluk Kasları ............................................................................................................ 33

2.14.1. Uyluk Önü ......................................................................................................... 34

2.14.2. Uyluk İç Yanı .................................................................................................... 34

2.14.3. Uyluk Arkası ...................................................................................................... 35

2.15. Alt Bacak Kasları ...................................................................................................... 36

2.15.1. Bacak Ön Kası ................................................................................................... 36

2.15.2. Bacak Arkası Kasları ......................................................................................... 36

2.15.3. Bacak Dış Yanı Kasları ..................................................................................... 38

2.16. Ayak Kasları ............................................................................................................. 38



MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 43

CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 44

KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 45

ii

ÖĞRENME FAALİYETİ- 1

AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında anatomik yapı içinde iskelet

sistemini doğru analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ İnsanda iskelet sistemini ve kemiklerin anatomik yapısını internet ortamından,

tıbbi eğitim veren kurum kütüphanelerinden, doktorlardan, hemşirelerden ve

teknisyenlerden yararlanarak araştırınız ve araştırma sonuçlarını sınıfta

arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. ANATOMİNİN TANIMI

Anatomi; vücudu meydana getiren organları ve bu organların yapılarını inceleyen bir

bilim dalıdır. Kendi içerisinde bölümlere ve sistemlere ayrılır.

1.1. İskelet Sistemi

İskelet, kemikler ve hareketi meydana getiren eklemlerden oluşmuştur. Kalsiyum,

fosfor ve kollojen denen lifli bir maddeden oluşan kemikler, vücudun sert ve güçlü iskelet

yapısını oluşturur.

Her kemiğin süngerimsi yapıda bir iç bölümü ve bunu çevreleyen sert ve sıkı yapıda

bir dış bölümü vardır. Kemiklerin çevresini örten tabakaya tıkız doku adı verilir. Üzerini

örten zar ise periost adını alır. Kemikler tek başlarına sert ve hareketsiz olmalarına rağmen,

bir bütün olarak düşünüldüğünde insan vücuduna çok geniş hareket olanağı sağlar.

İskelet sistemi; kan hücrelerini üreten, kalsiyum deposu oluşturan, vücudu ayakta

tutan, organları koruyan ve vücudun hareketini sağlayan başta 22, göğüste 25, omurgada 26,

üst ekstremitede 64, alt ekstremitede 62, kulaklarda 6, dilde 1 adet kemik olmak üzere

toplam 206 kemikten oluşan bir sistemdir.

3

Resim 1.1 : İskelet sistemi

4

1.2. Kemik Türleri

Kemikler şekillerine göre yassı, kısa ve uzun olmak üzere üç gruba ayrılır.

1.2.1. Yassı Kemikler

Kafatası, sterneum (göğüs kemiği) ve scapula (kürek kemiği) yassı kemiklerdir. Bu

kemiklerin yüzeyleri geniş yapıları incedir. Görevleri uzun kemiklere hareket esnekliği

sağlamak ve organları korumaktır.

1.2.2. Kısa Kemikler

Omurgalar, el ve ayaklardaki kemikler kısa ve küçük kemiklerdir. Görevleri

bulundukları organlara basit hareketler yaptırmaktır.

1.2.3. Uzun Kemikler

Uzun kemiklerde bir gövde ve iki tane de uç bulunur, bu uçlar eklemleri oluşturur.

Uzun kemiklerde merkezden çevreye doğru boyuna büyüme görülürken, kısa kemiklerde

enine büyüme görülür.

Uzun kemiklerin iç kısmında kemik iliği bulunur ve kan yapımıyla görevlidir. Kemik

iliği çocuklarda kırmızı iken yetişkinlerde sarı renkte ve yağlı görünümdedir. Uzun

kemiklerin gövdesi boyunca bir kanal oluşur buraya kemik iliği kanalı adı verilir.

En önemli uzun kemikler; humerus (kol kemiği) kolda ve femur (uyluk kemiği) üst

bacakta bulunur, tıbia (kaval kemiği) ve fibula (kamış kemiği) alt bacakta bulunur.

1.3. Baş Kemikleri

Beyin, duyu organları, solunum ve sindirim sistemlerinin başlangıç bölümlerini dış

etkilere karşı koruyan kemiklere baş kemikleri denir. Baş bölgesinde, 14’ü kafada, 14’ü

yüzde ve 1 adet kemik dilin tutunduğu hyoid (dil kemiği) olmak üzere (kulak kemikleri

dahil) toplam 29 adet kemik bulunur. Baş kemikleri kafatası ve yüz kemikleri olarak 2

bölümde incelenir.

1.3.1. Kafatası Kemikleri

Kafa boşluğunu çevreleyen, beyni içinde bulunduran kemiklerdir. Kafa yapısının

tavan ve tabanını oluşturan bu kemikler yassıdırlar ve hareketsiz eklemlerle birbirlerine

bağlanmışlardır.

Kafa boşluğunun etrafında dördü tek, ikisi çift olmak üzere üç kemik bulunur. Tek

olanlar frontal (alın kemiği), etmoid (kalbur kemiği), sfenoid (temel kemik) ve oksipital (art

kafa) kemiğidir.

Çift olanlar ise, şakak kemiği (temporal) ve duvar kemiğidir.

5

1.3.2. Yüz Kemikleri

Göz çukurları, ağız ve burun boşluklarını çevreleyen kemiklerdir. Yüz bölgesinde üst

ve alt çene olmak üzere iki parça bulunur. Üst çenede 1 tane tek, 6 tane çift olmak üzere

toplam 13 tane kemik bulunur. Tek olan kemikler vomer (soğan) kemiktir. Çift olanlar ise,

masilla (üst çene kemikleri), palatinal (damak kemikleri), zygomal (elmacık kemikleri),

tırnaksı kemikler, nasal (burun kemikleri) ve alt boynuzcuklardır. Alt çene kemiği mandibula

ise at nalına benzeyen tek kemiktir. Alt çene kemiği, zygomal (şakak) kemiklerine oynar

eklem ile bağlanır.

Resim 1.2 : Yüz ve kafatası kemikleri

6

1.4. Gövde Kemikleri

Omurga ve göğüs kafesi kemikleri vücut iskeletinin gövde bölümünü oluşturur.

1.4.1. Omurga ( Columna Vertebralis)

Resim 1.3: Omurga

7

Kafa tabanından başlayıp, kuyruk sokumu bölgesine kadar uzanan 33-34 adet omurun

üst üste sıralanması ve bağlanması ile oluşan bir yapıdır. Normal yetişkin bir insanda

omurga, yandan bakıldığında ‘S’ harfi şeklinde kıvrımlar gösterir.

Omurganın görevi başın, gövdenin, göğüs ve karın boşluğunda bulunan organların

ağırlığını taşımak ve onlara destek olmaktır. Omurlar yapıları itibarıyla ortası boşluk olan,

dışa doğru çıkıntıları bulunan kemiklerdir. Omurların üst üste gelmesi ile bir kanal oluşur.

Bu kanal merkezi sinir sisteminin önemli bir bölümü olan omurilik kanalıdır ve koruyuculuk

görevi yapar.

Omurga beş bölümden oluşur.

‣ Boyun bölgesi ( servikal) : 7 omur

‣ Göğüs bölgesi ( thorasik) :12 omur

‣ Bel bölgesi (lumbal) : 5 omur

‣ Sağrı bölgesi (sacrum) : 5 omur

‣ Kuyruk bölgesi ( cocsiks) :4 omur

Omurlar, taşıdığı yüke göre aşağıya doğru gittikçe büyür. Bel omurları en büyük

gövdeli omurlardır. Omurganın en çok hareketli bölümü boyun bölgesidir. Omurlar arasında

kıkırdaktan yapılmış yassı şekilde yastıklar vardır. İki omurun arasında eklem görevi yapan

bu yastıklara disk denir. Diskler yerlerinden bir miktar oynayıp yanlara kayabilir. Bu duruma

herni (fıtık) denir.

1.4.2. Göğüs Kafesi (Thoraks)

Resim 1.4 : Sternum (göğüs kemiği)

8

Göğüs boşluğu da denilmektedir. Göğüs kafesini önde sternum (göğüs kemiği) ,

arkada göğüs omurları ve bunların dışında kalan bölgelerde yer alan costea (kaburga)

kemikleri oluşturmuştur.

1.4.3. Göğüs Kemiği (Sternum)

Göğüs kemiği ön tarafta bulunan yassı ve 15-20 cm uzunlukta bir kemiktir.

Kaburgalar ve köprücük kemikleri ile eklem yapar. Derinin hemen altında ‘hançer’ şeklinde

olan kemiktir.

1.4.4. Kaburgalar (Costea)

Göğüs kemiğinin her iki yanında 12 adet kaburga vardır. İnce ve yassı kemikler olup

dışa doğru bükülü durumdadır, arkada göğüs omurları ile eklem yapar. Yukarıdan ilk yedi

çift göğüs kemiği ile eklem yapar. 8 , 9 ve 10 çiftler 7. çifte bağlıdır. 11 ve 12. çiftlerin ön

uçları serbest durumda bulunur. Kaburgaların ön uçları kıkırdak yapıdan oluşmuştur. Bu

durum esneklik sağladığı için solunumu kolaylaştırır.

Resim 1.5: Kaburgalar

9

1.5. Üst Ekstremite Kemikleri

Omuz, kol, ön kol ve el kemiklerinin hepsine birden üst ekstremite kemikleri denir.

İnsan vücudunda iki taraflı üst ekstremite kemikleri vardır ve bir üst ekstremitede 32 adet

olmak üzere insan vücudunda toplam 64 adet üst ekstremite kemikleri bulunur.

1.5.1. Omuz Bölgesi Kemikleri

Omuz bölgesinde scapula (kürek kemiği) ve clavicula (köprüçük) kemiği vardır. Her

iki omuzun arka bölgesinde bulunan kürek kemiği, üçgen şeklinde, yassı ve oldukça büyük

bir kemiktir. Her iki omuzun ön bölgesindeki köprücük kemiği, kürek kemiği ve göğüs

kemiği ile eklem yaparak omuz ile göğüs arasında köprü görevi yapar. Ayrıca kol kemiği de

köprücük kemiği ile eklem yapar.

Resim 1.6 : Scapula (kürek kemiği )

Resim 1.7 : Clavicula (köprücük kemiği)

1.5.2. Kol Kemikleri

Omuz ve dirsek eklemi arasında tek bir kemik bulunur. Buna humerus (kol) ya da

pazu kemiği denir.

Resim 1.8: Humerus (kol kemiği) Resim 1.9: Radius (döner kemik) Ulna (

dirsek kemiği )

10

1.5.3. Ön Kol Kemikleri

İki adet uzun kemik vardır. Avuç içi öne baktığında dış tarafta olan radius (döner

kemik) iç tarafta olan ise ulna (dirsek kemiği) dır.

1.5.4. El Kemikleri

El; bilek, el tarağı ve parmaklardan oluşur. El bileğinde, iki sıra halinde dizilmiş sekiz

adet kısa kemik bulunur. Parmaklara doğru beş adet el tarağı uzanır. Başparmakta iki adet,

diğer parmaklarda üçer adet olmak üzere toplam on dört adet parmak kemiği bulunur.

Parmak kemiklerinin hepsi kendi aralarında eklem yapar.

1.6. Alt Ekstremite Kemikleri

Resim 1.10: El kemikleri

Kalça, uyluk, bacak ve ayak kemikleri alt ekstremite bölümünde bulunur. İnsan

vücudunda iki taraflı alt ekstremite kemikleri vardır. Alt ekstremitede toplam 62 kemik

bulunur ve bu kemikler vücudun ağırlığını taşıdıkları için sağlam yapıdadır.

1.6.1. Kalça

Kalça kemiği, ilium (kalça kemiği), iskiyum (oturak kemiği), pubis (çatı kemiği)

denilen üç kemiğin birleşiminden oluşur. Arkada, iki kalça kemiği arasında sağrı kemiği

vardır. Önde ise kalça kemiği arsında ince kıkırdak yapı bulunur ve bu birleşim yerine

simfisis pubis denir. İki kalça kemiği ve sacrum (arka sağrı kemiği) arasında kalan boşluğa

pelvis denir.

11

Resim 1.11: Kalça kemiği

1.6.2. Uyluk Kemiği (Femur)

Vücudun en uzun kemiği olan “femur”un (uyluk kemiği) diğer uzun kemiklerde

olduğu gibi iki ucu ve bir gövdesi vardır. Üst ucu kalça kemiği ile eklem yapar, alt ucunda

iki yumru (lokma) vardır. Lokmalar bacaktaki tibia (kaval kemiği) ile eklem yapar. Diz

ekleminin ön tarafında patella (diz kapağı kemiği) bulunur. Patella, kısa ve yassı bir

kemiktir. Ön yüzü hemen derinin altındadır. Arka yüzü ise eklem yüzeyini oluşturur ve

uyluk kemiğinin alt ucu ile eklem yapar.

Resim 1.12: Uyluk kemiği (Femur)

12

1.6.3. Bacak Kemikleri

Diz eklemi ile ayak bileği eklemi arasındaki iki uzun kemiğin oluşturduğu bölümdür.

Bu kemiklerden, ön ve içte olanına tibia (kaval kemiği), arka ve dış tarafta olanına fibula

(kamış kemiği) denir. Kaval kemiği vücudun en kalın kemiğidir. Kamış kemiği bacak

kasının içine gömülmüş halde bulunur. Kaval kemiğinin ön yüzü deriye çok yakın olduğu

için dışardan çok rahat fark edilebilir.

1.6.4. Ayak Kemikleri

Resim 1.13 : Tibia (kaval kemiği) Fibula (kamış kemiği)

Ayak bileği, ayak tarağı ve parmaklardan oluşan bölümdür. Ayak bileğinde yedi adet

kemik bulunur. Bunlardan iki tanesi iri kemiklerdir. Bunlar, talus (aşık kemiği) ve calcaneus

(topuk kemiği) dir. Topuk kemiği ayağın arka alt kısmında, aşık kemiği üstte yer alır ve ayak

bileği eklemine katılır. Diğer beş kemik daha önde bulunur ve bunlardan beş adet ayak tarağı

kemiği uzanır. Elde olduğu gibi ayakta da başparmakta iki, diğerlerinde üçer adet küçük

kemik bulunur.

13

Resim 1.14: Ayak kemikleri

1.7. Eklemler

Kemikler birbirlerine eklemlerle bağlanır. Eklemlerin yüzeyleri eklem kıkırdağı ile

örtülüdür. Bazı eklemlerde, örneğin diz kapağı ekleminde meniskus oluşumu vardır. Bu

oluşum eklem yüzeylerinin birbirlerine daha iyi bağlanmasını sağlar. Omurlarda ise

diskuslar, diz kapağındaki meniskus oluşumunun görevini yapar.

Eklem kapsülü sağlam bir bağ dokusundan yapılmış ve eklem bağları halinde eklemin

çevresini sıkı şekilde sarmıştır. Bazı eklemlerde ise bağlar eklem içine kadar uzanmıştır.

Eklem kapsülünün iç kısımda ince ve yumuşak bir zar bulunur. Bu bölüm damarlar ve

sinirler yönünden zengindir. Eklem aralığını doldurup yüzeylerin kayganlığını sağlayan

eklem sıvısı sürtünmeyi azaltır. Eklemi oluşturan tüm yapıların sağlıklı olması, iskelet

sisteminin doğru çalışmasını sağlar.

Eklemler fonksiyonlarına göre gruplandırılır.

1.7.1. Hareketsiz Eklemler

Resim 1.15 : Kalça eklemi

14

1.7.2. Yarı Hareketli Eklemler

Eklem yapan kemikler arasında kıkırdak veya sıkı bağ doku bulunur. Buradaki hareket

aradaki bu yapının esnekliği kadardır ve kemikler az miktarda hareket edebilir. Boyun,

göğüs, bel omurları arası ve iki kalça kemiğinin ön birleşme yerindeki eklemler yarı

hareketli eklemlerdir.

1.7.3. Hareketli Eklemler

İnsan vücudunun hareketini sağlayan eklemlerdir. Ancak bütün hareketli eklemler

aynı oranda hareket olanağı sağlamaz. Eklem yerindeki kemiklerin ucundaki yüzeyler

kıkırdakla örtülüdür. Buna eklem kıkırdağı denir. Bir kemikten diğerine uzanan bağ

dokudan yapılmış eklem bağları vardır. Eklem yerinde birleşen iki kemiğin uçları eklem

kapsülü ile sarılmıştır. Eklem kapsülünün içindeki boşlukta eklem sıvısı mevcuttur. Eklem

yerine kayganlık sağlayan bu sıvı, eklem yüzeylerinin zedelenmesini ve sürtünmesini önler.

Bazı eklem yüzeyleri arasında disk ya da menüsküs denilen kıkırdak dokudan yapılmış özel

yapılar bulunur.

Hareketli eklemler; omuz eklemi, dirsek eklemi, el bileği eklemi, kalça eklemi ve diz

eklemidir.

Resim 1.16 : Omuz eklemi

Resim 1.17 : Dirsek eklemi

Resim 1.18: El bileği eklemi

15

Resim 1.19 : Kalça eklemi

Resim 1.20 : Diz eklemi

1.7.4. Omuz ve Kalça Kemeri

Omuz kemeri üst ekstremiteyi oluşturan ve serbest bulunan kol, ön kol ve el

kemiklerini omuz bölgesinde gövdeye bağlayan kısımdır. Omuz kemiklerinde iki taraflı

olarak scapula (kürek kemiği) ve clavicula (köprücük kemiği) vardır.

Resim 1.21: Omuz kemerini oluşturan kemikler

Kalça kemerinde ise iki taraflı olarak üç kemik bulunur. Bunlar; ilium (kalça kemiği),

iskiyum (oturak kemiği) ve pubis (çatı kemiği) dir. Genel ismi ise pelvis (leğen kemiği) dir.

Resim 1.22 : Kalça Kemiği

16

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME


Aşağıda bir grup çoktan seçmeli soru verilmiştir. Çoktan seçmeli sorularda doğru

cevabın önündeki harfi yuvarlak içine alınız.

1. Aşağıdakilerden hangisi yassı kemik değildir?

A) Kafatası kemiği

B) Göğüs kemiği

C) Kürek kemiği

D) El kemiği

2. Aşağıdakilerden hangisi kısa kemiklerin özelliği değildir?

A) Küçük olmaları

B) Kısa olmaları

C) Organları korumaları

D) Basit hareketler sağlamaları

3. Aşağıdakilerden hangisi uzun kemiktir?

A) Kol kemiği

B) Kürek kemiği

C) Ayak kemiği

D) Leğen kemiği

4. Aşağıdakilerden hangisi iskelet sisteminin görevidir?

A) Vücudu ayakta tutmak

B) Hareket sağlamak

C) Kan hücreleri üretmek

D) Hepsi

5. Aşağıdakilerden hangisi uyluğun bulunduğu bölümdür?

A) Kalça eklemi-diz eklemi

B) Diz eklemi-ayak bileği

C) Kalça eklemi-ayak bileği

D) Dirsek-el bileği

19

6. Aşağıdakilerden hangisi kalçada bulunmayan kemiktir?

A) Çatı kemiği

B) Kaval kemiği

C) Leğen kemiği

D) Oturak kemiği

7. Aşağıdakilerden hangisi ön kolun bulunduğu bölümdür?

A) Dirsek eklemi-el bileği

B) Omuz-dirsek eklemi

C) Omuz-el bileği

D) Dirsek eklemi-el tarağı

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Cevaplarınızın tamamı doğruysa bir sonraki öğrenme faaliyetine

geçiniz.

20

ÖĞRENME FAALİYETİ– 2


AMAÇ

Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında anatomik yapı içerisinde kas

sistemini doğru analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kas sisteminin şekil ve görevlerini inceleyerek masaj için önemini araştırınız ve

elde ettiğiniz bilgileri sınıfta paylaşınız.

2. KAS SİSTEMİ

Vücudun hareketi için iskelet sistemi, eklemler ve kas sistemi bir bütün oluşturur.

Kassal hareketliliği sinir sistemi sağlar. Beyin ve omurilikteki sinir hücreleri kaslara uyarıları

vererek hareketi başlatır ve sürdürür.

İnsan vücudunda yaptıkları işe göre büyüklüğü ve şekli değişen 600’ den fazla kas

bulunur. Bu kasların ortak fiziksel özellikleri uyarılabilme, kasılabilme, esneklik, uyarıları

iletme ve vizkozite (kasın kendini zorlayan kuvvete karşı gösterdiği direnci) dir. Görevleri

ise, yürüme, koşma, ağırlık taşıma vb. hareketi sağlamak, iskeleti ve iç organları korumak,

soğuk havalarda iskelet kasının istem dışı kasılmasıyla ısı üretimini sağlamaya çalışmaktır.

2.1. Kas Tipleri

İnsan vücudunda üç ana tip kas vardır. Bunlar; iskelet kasları ya da çizgili kaslar (

bilinçli olarak kontrol edilebildikleri için istemli kaslar), düz kaslar ya da çizgisiz kaslar

(bilinçli olarak kontrol edilemedikleri için istemsiz kaslar ) ve kalbin özelleşmiş kas dokusu

olarak gruplandırılır.

2.1.1. Düz Kaslar

Lifleri çok ince olduğu için çizgisiz kas olarak değerlendirilir. İnsan, yaşadığı süre

içersinde bu kaslar istem dışı çalışmaya devam eder. Mide, bağırsak, solunum sistemi ve

kalp gibi iç organların hareketini sağlayan kaslardır.

21

Resim 2.1 : Düz kas

2.1.2. Kalp Kası

Resim 2.2: Kalp kası

Kalp kası ayrı bir grupta değerlendirilir, çünkü çizgili kas olmasına rağmen istem dışı

çalışıp çizgisiz kas özelliği gösterir.

2.1.3. İskelet Kası

İskeleti oluşturan kemiklere yapışık olarak bulunan bu kaslar istemli çalışır. İskelet

kasları, enine çizgiler meydana getiren kas hücreleri ve bunların arasındaki bağdokusundan

meydana gelmişlerdir. Bu nedenle çizgili kas olarak da bilinir. İskelet kası istenilen hareketin

yapılmasını sağlar. Boyun, kol, bacak, göz, dudak, solunum ve dışkılama gibi hareketler bu

kaslar sayesinde yapılır.

22

Resim 2.3: İskelet kası

Kaslar, iskelete başlangıç ve yapışma yerlerinden bağlanır. Her kasın en az bir

başlangıç, bir de yapışma yeri vardır. Başlangıç yeri, kas kasıldığı zaman durumu

değişmeyen uçtur. Örneğin kol ve bacak kaslarında başlangıç yerleri, genellikle gövdeye en

yakın uçlardır. Yapışma yerleri ise, kas kasıldığı zaman hareket eden uçtur. Kol ve bacak

kaslarında yapışma yerleri genellikle bedene en uzakta olan uçlardır, brakiyo-radiyal kas, kol

kemiğinin (humerus) alt bölümünden başlar ve ön kolun döner kemiğinin (radius) alt

bölümüne yapışır. Birden fazla kasın demet şeklinde bağlanması gerektirdiği yerlerde

“tendonlar”lar (kas kirişi) oluşur ve kas bunlarla kemiklere tutunur. Bazı kasların birden çok

başlangıç ya da yapışma yeri vardır. İskelet kasının yüzeyini ince bir zar kaplar ve buna

akzar denir. Kasların sert yerlerde kolay kaymalarını sağlamak için kasların kemik

çıkıntılarına denk gelen yerleri altında kaygan ve içi sıvı dolu yastıklar bulunur. Kas tonusu,

kasların dinlenme durumundaki gerginliğidir. Bütün kaslar tonusta olduğu zaman vücudun

normal duruşu sağlanmış olur.

2.2. Görevlerine Göre Kaslar

Kaslar görevlerine göre sınıflandırılabilir. Uzaklaştırıcı (abductor) kas, vücudun bir

bölümü bedenin orta çizgisinden uzaklaştıracak biçimde hareket ettirirken, yaklaştırıcı

(adductor) kas, bu bölümün orta çizgiye doğru hareket etmesini sağlar. Delta kası (m.

deltoideus) omuz ekleminin büyük bölümünü örten üçgen biçiminde bir kastır; kasıldığı

zaman kolu bedenden uzaklaştırır. Göğüs büyük kası (m. pectoralis major) yaklaştırıcıdır;

kasıldığında kolu bedene geri çeker.

Bükücü kas (flexör), ekleme bükülme hareketini yaptıran, gerdirici (extensör) kas,

eklemi açarak düzleştiren kastır. Kol iki başlısı (biceps) en çok bilinen bükücüdür; ön kolu

büker, yani dirsek eklemini eğerek ön kolu kol üzerine getirir. Bu kas kasılınca, kolda

gençlerin göstermekten hoşlandığı bir şişlik (pazu) oluşur. Kol üç başlısı (triceps) dirsek

eklemini doğrultarak ön kolu açar. Öteki kas çeşitleri, kaldırıcı (levatör) kaslar, indirici

(depressör) kaslar ve çeşitleridir. Büzücü (konstrüktör) ve genişletici (dilatatör) kaslar,

gözbebeği, midenin ince bağırsağa açıldığı bölümü (pylor) ve makat (anüs) gibi açıklıkları

çevirir. Büzücü kaslar, açıklığın çapını daraltır ya da kapatır. Genişletici kaslar açıklığı

genişletir ya da tümüyle açarlar. Döndürücü (rotatör) kaslar, bedenin bir bölümünü kendi

ekseni çevresinde döndürür. Dıştan içe döndürücüler (pronatör) içe ve aşağıya; içten dışa

döndürücüler (supinatör) ise dışa ve yukarıya çevirir.

23

Bazı kasların birden çok işlevi vardır. Korako-brakiyal kas kolun hem bükücü, hem de

yaklaştırıcısı, baldır ön kası (tibialis anterior) ise, ayağın hem dışa döndürücüsü, hem de

bükücüsüdür.

2.2.1. İnsan Kas Anatomisinin Ön Görünüşü

Resim 2.4: insan kas anatomisinin ön görünüşü

24

2.2.2. İnsan Kas Anatomisinin Arka Görünüşü

Resim 2.5: İnsan kas anatomisinin arka görünüşü

25

2.3. Baş Kasları

Baş kasları, yüz kasları ( musculi faciales) ve çiğneme kasları olmak üzere iki grupta

incelenir. Çene eklemi baş bölgesindeki tek hareketli eklem olup alt çenede kemiğe ve

eklemlere etki ederek ağzın açılıp kapanmasını sağlar ve böylece çiğnemeye etki ederek

besinlerin öğütülmesinde görev alır. Eklemin hareketlerini, ( M. Masseter, M. Temporalis )

çiğneme kasları sağlar. Ağız iç kısmını oluşturan kaslar ise dil kemiği üstü (Hyoid üstü

kaslar) kaslarıdır. Dil kemiği altı kasları ise boynun ön kısmında deri ve kas zarının

altındadır.

2.4. Boyun Kasları

Resim 2. 6: Baş kasları

Boyun ile alt çene arasında ince ve yassı şekilde bulunan kaslar, ağız tabanını

oluşturur. Boynun ön ve arka kısmında uyum içinde çalışan birçok kas vardır. Bu kaslar

boynun normal dönüşünü ve hareketini sağlar. Boynun ön kısmındaki altı kastan en büyüğü

(M. Sternocleidomastoideus) boyun ön duvarını kaplar ve başın sağa sola hareket etmesinde

görevlidir. Bu kaslar iki taraflı olarak kasılırlarsa başı geriye çeker, tek taraflı kasılmada ise

başı kasılan tarafa çevirir.

2.5. Mimik Kasları

Yüz ifadesinin oluşumunu mimik kasları sağlar. En önemli mimik kasları yüz

çevresinde, dudaklarda ve yanaklarda bulunur. Bir uçları ile yüz kemikleri ve kıkırdaklara,

diğer uçları ile deriye tutunmuş olarak bulunan 19 adet mimik kasından başlıcalarının görevi

ağız çevresi (Orbicularis Oculi), göz kapağı (Orbicularis Oculi ), alın (Frontalis) ve gülme (

Zygomaticus) hareketleri ile yanak yapısını oluşturup üflemeyi (Buccinatorius) sağlamaktır.

26

Resim 2.7 : Mimik kasları

Resim 2.8: Alın kası

Resim 2.9: Kaş üzerini kırıştıran kas

Resim 2.10: Elmacık kemiği kası

Resim 2.11: Ağız çevresi kası

Resim 2.12 : Ağız köşesini aşağı çeken kas

27

2.6. Sırt Kasları

Sırt kasları; yüzeysel ve derin sırt kasları olmak üzere iki gruba ayrılır. Derin kaslar,

omurları birbirine bağlayan kaslardır. Omurganın sağ ve sol tarafındaki enlemesine uzanan

çıkıntılar ile kaburgalar arasındaki boşlukları doldurur. Derin sırt kasları, uzun lifler halinde

kuyruk sokumu ile baş arasındaki tüm omurga boyunca sıralanır. Gövdenin dik durması ve

dengede kalmasını sağlar. Omura bitişik kaslar çok kısadır ve yalnızca omurlar arasında yer

alır. Derin sırt kasları, iki taraflı kasıldığında omurgayı ve gövdeyi geriye doğru çeker.

Yüzeysel kaslar: m. trapezius, sırtın en yüzeysel kasıdır. Scapulayı (kürek kemiği)

ve omzu yukarı ve içe çeker. Ayrıca scapulayı aşağı doğru çeker ve orta hatta yaklaştırır.

Kolun baş üzerine kaldırılmasında diğer kaslara yardımcı olur. m. latissimus dorsi, bel ve

üst sırt kasıdır ve tüm beli kaplar. Kolun kuvvetli abdüktorüdür ( orta çizgiden uzaklaştırma),

öne ve yukarı kalkmış olan kolu aşağıya ve arkaya çeker. Kol yukarıda sabit şekilde ise

gövdeyi yukarı çeker. m. rhomboideus major ve m. rhomboideus minör kasları

scapulanın ( kürek kemiğinin) iç kenarını içe doğru çeker. m. levator scapula boynun arka

dış kısmındadır ve scapulayı içe ve yukarı çeker. İki taraflı kasıldığında boynu arkaya çeker.

Resim 2.13 : Sırt kasları

28

2.7. Karın Kasları

Karın boşluğunun arka, yan ve ön duvarını kaplayan üst üste gelmiş yassı ve geniş

kaslardır. Gövdenin sağa sola dönmesini, insan vücudunun hareketli, esnek olmasını sağlar

ve karın boşluğundaki iç organları korur. M. rectus abdominis (karın kası), karın bölgesinin

arka duvarını sınırlar. Bu kas tek taraflı kasıldığında gövdeyi kasıldığı yöne eğer. Omurganın

bel kısmında, her iki yanda bulunan kaburgalarla pelvis kemiği arasındaki açıklığı kapatan

ve karın yan duvarını kaplayan kaslar m. obliguus externus abdominis ( çapraz ) kaslardır.

Gövdenin dışa döndürülmesini sağlar. Gövde dış yanında yer alan 1. ve 9. kaburgaların ön

dış yüzeylerini kaplayan kastır. Kolların öne çekilmesini ve aşağıya doğru bastırılmasını

sağlayan m.serratus anterior (dişli ) kastır.

2.8. Göğüs Kasları

Resim 2.14: Karın kasları

Vücut ön kısmında önden arkaya üst üste duran ve göğüs kabartısını oluşturan iki kas

bulunur. Göğüs kafesinin ön kısmıyla kol kemiği arasında yer alır ve kasıldıklarında kolu

öne ve içe doğru çeker. Ayrıca bu bölgede kaburgaların arasını dolduran kaslar, solunuma

yardımcı olur. Bunların en önemlisi büyük göğüs kası ( m. pectoralis majör) ve küçük göğüs

kasıdır (m. pectoralis minör).

29

2.9. Omuz Kasları

Resim 2.15: Göğüs ve omuz kasları

Omuz kasları toplam 6 adettir ve tümü kürek kemiği ile kol kemiği arasında yer alıp

omuz kuşağının yapısına katılarak omuz ekleminin hareketliliğini sağlar. Omuza şeklini

veren ve kol hareketini sağlayan en önemli kas, m. deltoideus kasıdır. Omuzun kabarıklığını

oluşturur ve 3 parçadır. Ön parça köprücük kemiğinden, orta ve arka parçaları kürek

kemiğinin üst kısmından başlar ve bu parçalar birleşerek tendonla humerusun dış kısmına

bağlanır. Kasın ön lifleri, içe dönme ve kolu vücuda yaklaştırma, orta lifleri kolu yana yukarı

kaldırma ve arka lifleri dışa dönme ile kolu geriye çekme hareketlerini yaptırır.

Resim 2.16: Omuz kasları

30

2.10. Kol Kasları

Kolun ön pazu kısmında üç adet, arkada ise bir adet kas vardır. Kasıldığında dirseğin

bükülmesini sağlayan m. biceps brachi iki başlıdır ve pazu kası adını alır. Pazu kasının

altında yer alan diğer kaslar ise pazu kasının yardımcısıdır ve dirseği büker. Kolun arka

kısmında yer alan, m. triceps brachi üç başlı tek kastır ve dirseğin gerdiricisidir.

Ön kolu kaldırmak için iki başlı kas kasılıp kısalırken üç başlı kas gevşer, ön kol

indirilirken tersi olur.

Resim 2.17 : Ön kolun hareketi

Resim 2.18 : Ön kolun hareketi

Resim 2.19: Ön kolun hareketi

2.11. Ön Kol Kasları

Ön kolda el ve parmak hareketlerini sağlayan ince, yassı ve uzun 19 adet kas vardır.

Ön kolun iç tarafındaki kaslara fleksör (büken) kaslar denir. Ön kolun dış kısmında bulunan

kaslar ise ekstensör (gerdiren, düzelten) kaslardır. Bu kaslar sayesinde el ve parmaklar

kapanır, açılır ve avucun yukarıya çevrilmesi sağlanır.

2.12. El Kasları

El kasları yalnızca avuç içinde bulunur. Dört kas başparmak tarafında ve başparmak

hareketiyle ilgilidir. Küçük parmak tarafında da üç adet kas bulunur. Avuç içi kabarıklığını

oluşturan bu kaslar dışında avuç ortasında çok ince tendonlara ve kemiklere karışmış kaslar

da vardır. Bunun yanı sıra el tarağı kemiklerinin arasını dolduran ve basit hareketler yaptıran

kaslar vardır.

31

2.13. Kalça Kasları

Resim 2.20: El kasları

Kalça kasları, ön ve arka kaslar olmak üzere iki grupta incelenir.

Kalçanın ön tarafında üç adet kas bulunur. Bunlar m. psoas major, uyluğa fleksiyon (

bükme) ve dış rotasyon (döndürme) yaptırır. m. psoas minör zayıf olarak gövdeyi öne

büker. M. iliacus, uyluğun en kuvvetli fleksorüdür (bükücü) ve ayrıca dış rotasyon (

döndürme) yaptırır.

Resim 2.21: Kalça kasları

32

Kalçanın arka tarafında dört adet kas bulunur. Bunlardan m. gluteus maximus,

uyluğun en kuvvetli ekstensörüdür (düzeltici) ve uyluğa rotasyon (dönüş) yaptırır. m.

gluteus medius, uyluğun en kuvvetli abdüktorüdür (orta çizgiden uzaklaştırma ) ve iç

rotasyon (döndürme) yaptırır. m. gluteus minimus, uyluğa abdüksiyon ve iç rotasyon

yaptırır. m.tensor fascia latae, uyluğa abdüksiyon , fleksiyon ve iç rotasyon yaptırır.

Resim 2.22 : Kalça kasları

Resim 2.23: Kalça kasları

2.14. Uyluk Kasları

Uyluk kasları bulundukları bölgelere göre, ön iç ve arka grup kaslar olarak üçe ayrılır.

33

2.14.1. Uyluk Önü

Uyluk önünde bulunan m. sartorius kası vücudun en uzun kasıdır. Uyluğa ve bacağa

fleksiyon (bükme) yaptırır. M. quadriceps femoris, dört kasın birleşiminden oluşan ( m.

rectus femoris, m. vatus lateralis, m. vatus medialis, m.intermedius) uyluğun ön ve yan

taraflarını dolduran geniş ve kalın bir kas olup bacağın en kuvvetli extensör (düz) kasıdır. M.

articularis genus, küçük bir kastır. Dizin extensiyonu (düz hale geliş) esnasında toplanan

synovial (eklem sıvısından oluşan) kılıfı yukarı çekerek eklem aralığına girmesini önler

Resim 2.24: Uyluk önü kasları

2.14.2. Uyluk İç Yanı

Uyluğun iç kısmında bulunan kaslar, m. pectineus uyluğa addüksiyon (orta çizgiye

yaklaştırma) ve fleksiyon (bükme) yaptıran kaslardır. m. gracilis, uyluğun iç yüzeyinde

bulunan en yüzeysel kastır ve uyluğa addüksiyon, bacağa fleksiyon yaptırır. m. addüctor

longus, m. addüctor brevis uyluğa adducsiyon yaptırır ve m. addüctor magnus uyluğun en

kuvvetli addüctor (orta çizgiye yaklaştıran ) kasıdır.

34

Resim 2.25: Uyluk iç yanı kasları

2.14.3. Uyluk Arkası

Uyluk arkası kaslarına hamstring kaslar denilmektedir. Bu grupta üç adet kas bulunur.

Bu kaslardan, M. biceps femoris iki başlı kastır, bacağa fleksiyon (bükme) ve bir parça da

rotasyon (döndürme) yaptırır. M. semitendinosus ve M. semimemebranosus kasları uyluğa

extensiyon (düzleme), bacağa fleksiyon ( bükme) yaptırır.

35

2.15. Alt Bacak Kasları

2.15.1. Bacak Ön Kası

Resim 2.26: Uyluk arkası kasları

Bacak ön kasında, m. tibialis anterior kası ayağın en kuvvetli ekstensorudur

(doğrultucu kas).Ayak kubbesinin korunmasında rol alır. M. extensor hallucis longus kası

ince bir kastır. Başparmağa ektensiyon (düz duruma geçme) yaptırır. Ayrıca ayağa

ektensiyon ve biraz addüksiyon (orta çizgiye yaklaştırma) yaptırır. M. extensor dıgıtorum

longus bacağın ön ve dış tarafında bulunur. Başparmak hariç diğer 4 parmağa ekstensiyon

yaptırır. M. peroneus (fibularis) tertius kasının parmağa etkisi yoktur. Ayağa ekstensiyon ve

abdüksiyon yaptırır.

2.15.2. Bacak Arkası Kasları

Bacağın arka tarafındaki fleksör (bükücü) kaslar, yüzeysel ve derin olmak üzere 2

grupta incelenir. Bacağın yüzeysel fleksör kasları , “m. gostrocnemius ve m. Soleus” tur.

Her ikisine birden m.triceps surae denir. m. gostrocnemius, bacağın arka tarafındaki

kabartıyı oluşturan “triceps surae” nin yüzeysel bölümünü meydana getirir. Caput laterale

ve caput mediale olmak üzere 2 başlıdır. “m. soleus , m. Gostrocnemius” un derininde

bulunur ve daha geniştir. m. triceps surae, ayağın en kuvvetli fleksör kasıdır.

36

Bacağın derin fleksör kaslarından olan m. popliteus küçük, ince ve yassı bir kastır.

Bacağa fleksiyon yaptırır. Bacak fleksiyon durumunda ise biraz içe rotasyon yaptırır. Ancak

kas küçük olduğu için hareketler zayıftır. M. flexor hallucis longus kası bacağın arka

yüzünde derinde fibula tarafında bulunan kastır. Başparmağa ve ayağa fleksiyon yaptırır. M.

flexor digitorum longus, bacağın arka yüzündeki derin fleksörlerin tibia tarafında olanıdır.

Başparmak hariç diğer 4 parmağa daha sonra da ayağa fleksiyon yaptırır. Daha zayıf olmak

üzere m. flexör hallucis longus gibi yürüme esnasında gövdenin ileri itilmesinde etkilidir.

M. tibialis posterior, bacağın derin fleksörlerinden olup m. flexor hallucis longus ile M.

fleksor digitorum longusun arasında yer alır. Ayağın supinatörü (döndürücü) ve

addüktörüdür (yaklaşma).

Resim 2.27 : Bacak arkası ve dış yanı kasları

37

2.15.3. Bacak Dış Yanı Kasları

Bacağın dış tarafında M. peroneus (fibularis) longus ve M. peroneus brevis kasları

bulunur. M.peroneus (fibularis) longus, bacağın dış tarafında ve “M. peroneus brevis” in

yüzeyinde bulunur. Ayağın içe ve dışa hareketini sağlar. M. peroneus brevis, “m.peroneus

longus” un derininde bulunur. Bu kas, diğer kasların koruyucu etkisi ortadan kalkınca ayak

kubbesini çökertici etki gösterir.

2.16. Ayak Kasları

Ayak tarağı kemiklerinin arasını dolduran, ayak tabanını şekillendiren çok küçük

kaslardır ve ayak ön yüzü, ayak tabanı kasları olmak üzere 2 gruptur. Ayak ön yüzeyi

kaslarının görevi, ayak parmaklarını yukarı kaldırmak, ayak tabanı kaslarının görevi ise

ayakaltı kemerini sağlamlaştırmaktır. Ayak tabanında 4 tabaka halinde 15 taban kası vücut

ağırlığını taşımakla görevlidir.

Resim 2.28: Ayak kasları

38

UYGULAMA FAALİYETİ


Aşağıdaki resimlere bakarak rakamlara karşılık gelen kasların adını yazınız.

Resim 2. 29: Omuz karın ve göğüs kasları

39

Resim 2. 30 : Sırt kasları

Resim 2. 31: Uyluk kasları

40



Aşağıdaki cümlelerde bazı kelimelerin yerleri boş bırakılmıştır. Boş bırakılan yerlere

doğru kelimeleri yazınız.

1. İnsan vücudunda ……………….. tip kas vardır.

2. Düz kaslar …………………………………çalışan kaslardır.

3. Bedenin bir bölümünü orta çizgiden uzaklaştıran kas kasıdır.

4. Addüctör kas, bedenin bir bölümünü, orta çizgiye ………………………………kastır.

5. Uyluk kasları, uyluk ……………..kası, uyluk ………. kasları ve uyluk ……… kasları

olarak incelenir.

6. Uyluk önünde bulunan m. sartorius kası vücudun en ……………… kasıdır.

7. Bacağın arka tarafındaki fleksör (bükücü) kaslar, ……………….. ve……………..

üzere 2 grupta incelenir.

DEĞERLENDİRME


kendinizi değerlendiriniz. Cevaplarınızın tamamı doğru ise bir sonraki değerlendirme

ölçeğine geçiniz.

42

MODÜL DEĞERLENDİRME


Aşağıdaki cümlelerde bazı kelimelerin yerleri boş bırakılmıştır. Boş bırakılan

yerlere doğru kelimeleri yazınız.

1. Kemikler……………………. kemik,…………………. kemik ve ……………….

kemikler olmak üzere üç grupta incelenir.

2. Alt bacakta ……………………… ve ………………………. kemikleri bulunur.

3. Üst bacakta ………………. kemiği bulunur.

4. Kolda ………………. kemiği bulunur.

5. Baş bölgesinde toplam ………………….. adet kemik bulunur.

6. Göğüs kafesinin önünde ……………………., arkada ……………………. ve

……………….. yer alır.

7. Omuz bölgesinde ……………………. ve ……………………… kemiği yer alır.

8. Kaşça kemeri içinde ……………………, …………………. ve …………………..

pelvisi oluşturur.

9. Baş kasları ……………… kasları ve ……………… kasları olarak iki grupta incelenir.

10. Boyun ile alt çene arasındaki ince ve yassı kaslar …………………….. oluşturur.

11. Boynun dış kısmında ……………………………….. kası bulunur.

12. Sırtın en yüzeysel kası …………………… kasıdır.

13. Karın yan duvarını ……………………………. Kasları kaplar.

14. Karın bölgesinin arka duvarını sınırlayan kas …………………………………….

Kasıdır.

15. Ön kolu kaldırmak için …………………….başlı kas kasılıp, ………………….başlı

kas gevşer.

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda başarısız olduğunuz noktaları bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız, öğrenme faaliyetlerini tekrar ediniz. Eksiklerinizi

araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

Uygulamanız ve yaptığınız çalışma doğru ise bir sonraki modüle geçiniz.

43

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ -1’İN CEVAP ANAHTARI

1. A

2. C

3. A

4. D

5. A

6. B

7. A

ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI

1. Üç

2. İstem dışı

3. Abductor

4. Yaklaştırır

5. Ön, iç, arka

6. Uzun

7. Yüzeysel ve derin

MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI

1. Yassı, kısa, uzun

2. Tibia, fibula

3. Femur

4. Humerus

5. 29

6. Sternum

7. Scapula, clavicula

8. İlium, iskiyum, pubis

9. Yüz kasları ve çiğneme çasları

10. Ağız tabanı

11. Levator scapula

12. M. Trapezius

13. M. External obligue

14. M. Rectus abdominis

15. İki başlı, üç başlı

44

T.C.



FİZYOLOJİ

720S00064

Ankara, 2011

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iii

GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 ................................................................................................... 3

1. FİZYOLOJİK SİSTEMLER ................................................................................................ 3

1.1. Fizyolojinin Tanımı ....................................................................................................... 3

1.2. Duyu Organları ............................................................................................................. 3

1.2.1. Tat ve Koku Duyu Organları ................................................................................. 3

1.2.2. Dokunma Duyu Organı ......................................................................................... 4

1.2.3. Görme Duyu Organı .............................................................................................. 5

1.2.4. İşitme ve Denge Duyu Organları ........................................................................... 7

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 9


2. DOLAŞIM SİSTEMİ ......................................................................................................... 10

2.1. Dolaşım Sisteminin Tanımı ........................................................................................ 10

2.2. Dolaşım Sistemi Organları ve Görevleri ..................................................................... 10

2.2.1. Kalp ..................................................................................................................... 10

2.2.2. Damarlar .............................................................................................................. 12



3. SOLUNUM SİSTEMİ ........................................................................................................ 15

3.1. Solunum Sisteminin Tanımı ........................................................................................ 15

3.2. Solunum Sistemi Organları ve Görevleri .................................................................... 15

3.2.1. Burun ................................................................................................................... 15

3.2.2. Yutak ................................................................................................................... 16

3.2.3. Gırtlak .................................................................................................................. 16

3.2.4. Soluk Borusu ....................................................................................................... 17

3.2.5. Akciğerler ............................................................................................................ 17



4. SİNDİRİM SİSTEMİ ......................................................................................................... 20

4.1. Sindirim Sisteminin Tanımı ........................................................................................ 20

4.2. Sindirim Sistemi Organları ve Görevleri .................................................................... 20

4.2.1. Ağız ..................................................................................................................... 22

4.2.2. Yutak ................................................................................................................... 22

4.2.3. Yemek Borusu ..................................................................................................... 22

4.2.4. Mide ..................................................................................................................... 22

4.2.5. İnce Bağırsak ....................................................................................................... 23

4.2.6. Kalın Bağırsak ..................................................................................................... 23

4.2.7. Pankreas ............................................................................................................... 24

4.2.8. Karaciğer ............................................................................................................. 24



5. SİNİR SİSTEMİ ................................................................................................................. 26

5.1. Sinir Sisteminin Tanımı .............................................................................................. 26

5.2. Sinir Sistemi Organları ve Görevleri........................................................................... 26

5.2.1. Merkezi Sinir Sistemi .......................................................................................... 28

i

5.2.2. Çevresel Sinir Sistemi ......................................................................................... 28



6. BOŞALTIM SİSTEMİ ....................................................................................................... 31

6.1. Boşaltım Sisteminin Tanımı ........................................................................................ 31

6.2. Boşaltım Organları ve Görevleri ................................................................................. 31

6.2.1. Böbrekler ............................................................................................................. 31

6.2.2. İdrar Kanalları (Üreterler).................................................................................... 32

6.2.3. İdrar Torbası (Mesane) ........................................................................................ 33

6.2.4. İdrar Yolu (Üretra) ............................................................................................... 33

6.3. Boşaltım Mekanizması ................................................................................................ 33



7. ÜRO GENİTAL SİSTEM .................................................................................................. 35

7.1. Üro Genital Sistemin Tanımı ...................................................................................... 35

7.2. Üro Genital Sistem Organları ve Görevleri ................................................................ 35

7.2.1. Kadın Üreme Sistemi ........................................................................................... 35

7.2.2. Erkeklerde Üreme Sistemi ................................................................................... 36



8. ENDOKRİN SİSTEMİNİN TANIMI ................................................................................ 39

8.1. İç Salgı Bezleri Ve Hormonları................................................................................... 39

8.1.1. İç Salgı Bezleri Sistemi ....................................................................................... 39

8.1.2. İç Salgı Bezleri ve Görevleri ............................................................................... 39




KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 49

ii


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında duyu organlarını doğru analiz

edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Duyu organlarını Internet ortamından, tıbbi eğitim veren kurum

kütüphanelerinden, yardım alarak araştırınız ve araştırma sonuçlarını sınıfta


1.1. Fizyolojinin Tanımı

1. FİZYOLOJİK SİSTEMLER

Organizmanın temel yapı birimi hücrelerdir. Çeşitli ve çok sayıda aynı görevi yapan

hücrenin bir araya gelmesiyle dokular, aynı amaca yönelik olarak dokuların düzenli bir

şekilde bir araya gelmesiyle organlar, birbirleri ile uyumlu çalışan organların bir araya

gelmesiyle sistemler ve sistemlerin bir araya gelmesi ile insan vücudu oluşmuştur. Sağlıklı

bir insanın, hücre, doku, organ ve sistemleri arasında uyumlu bir çalışma söz konusudur.

Hücre, doku, organların görevlerini ve işlevlerini fizyoloji bilim dalı inceler.

Fizyoloji bilim dalı; vücut fonksiyonlarını inceleyen ve bir canlının canlı olma

özelliğini devam ettirmede rol oynayan bütün yaşamsal fonksiyonların ne olduğunu ve nasıl

işlediğini açıklayan bir bilim dalıdır diye tanımlanabilir.

1.2. Duyu Organları

Duyu organları, tat, koku, görme, dokunma ve işitme duyularının alınmasını sağlar.

1.2.1. Tat ve Koku Duyu Organları

1.2.1.1. Tat Duyusu

İnsanda tat alan duyu organı dildir ve epitel doku ile örtülüdür. Epitel doku üzerinde

tat alma cisimcikleri bulunur. Dilin uç kısmı tatlı, yanları ekşi ve tuzluyu, arkası acıyı daha

çok alır. Dil, tat almanın dışında konuşmaya ve yutmaya yardımcıdır.

3

Resim 1.1: Tat ve koku organları

1.2.1.2. Koku Duyusu

Burun, koku alan duyu organıdır. Burnun içini epitel doku örter. Epitel dokuda koku

alma hücreleri ve yanlarında mukus salgılayan goblet hücreleri bulunur. Salgılanan mukus

burun iç epitelini korur. Kokunun alınabilmesi için, koku taneciklerinin mukus sıvısında

erimesi gerekir. Solunan havadaki toz ve kirler burundaki kıllar ve mukus salgısı yardımıyla

tutulur.

1.2.2. Dokunma Duyu Organı

Dokunma duyu organı deridir. Deri vücudu koruyan en büyük organ olmasının yanı

sıra, solunuma ve boşaltıma yardımcı, vücut ısısını düzenleyici görevler yapar. Deri, iki

tabakadan oluşmuştur ve görevlerine uygun yapısal özellikler kazanmıştır.

4

Resim 1.2: Deri

1.2.2.1. Üst Deri (Epidermis)

Üst deride çok katlı, epitel dokudan oluşmuştur. Üst deride kan damarları ve sinirler

yoktur. Üst tabakada kalın, yassı, sert ölü hücreler bulunur. Keratinli hücreler (ölü hücreler)

deriyi, vurma, çarpma, mikroorganizmalar gibi dış etkenlere karşı korur.

1.2.2.2. Alt Deri (Dermis)

Üst derinin altında yer alan canlı tabakadır. Alt deride kan damarları, sinirler, ter

bezleri, yağ bezleri, kıl kökleri, bol miktarda elastin ve kollajenli lifler, basınç almaçları ve

dokunma almaçları bulunur. Acı ve ağrı serbest sinir uçları ile alınır.

1.2.3. Görme Duyu Organı

Göz görmeyi sağlayan ve bunları koruyan yardımcı yapılardan oluşmuştur. Görmeyi

sağlayan yapılar, ışık almaçları, göz merceği ve sinirlerdir. Koruyucu yapılar ise kaşlar, göz

kapakları, kirpikler, gözyaşı bezleri, yağ bezleri ve kaslardır. Göz yapısında dıştan içe doğru

üç tabaka bulunur.

5

1.2.3.1. Sert Tabaka (Sklera)

Gözün en dışında bulunan sert yapısıyla gözü koruyan beyaz renkli tabakadır. Bu

tabaka ön tarafta incelip, saydamlaşır ve hafif şişkinleşerek kornea denilen saydam tabakayı

oluşturur. Kornea, göze gelen ışığı kırarak, ışığın göz merceğine ulaşmasını sağlar.

1.2.3.2. Damar Tabaka (Koroid)

Sert tabakanın altında, gözü besleyen kan damarları bulunduran tabakadır. Damar

tabaka içindeki pigmentler, fazla ışığı emip yansımaları önleyerek görüntünün netliğini

sağlar. Bu tabakada korneanın alt kısmında göze rengini veren irise dönüşür. İrisin ortasında

ışığın geçmesini sağlayan göz bebeği bulunur. Göz bebeği göze giren ışık miktarını ayarlar.

Işık az ise göz bebeği büyür, çok ise küçülür. İrisin hemen arkasında saydam, ince kenarlı

göz merceği bulunur.

Mercek, göze gelen ışınları kırarak retina üzerinde bir noktada toplar. Mercek kasları

kasılıp gevşeyerek, göze gelen ışığa göre merceğin kalınlığını ayarlar. Bu olaya göz uyumu

denir. Gözde saydam tabaka ile mercek arsındaki boşluğa ön oda, mercek ile iris arasındaki

kalan kısma arka oda denir. Bu odalar özel sıvılarla doludur. Bu sıvılar gözün şeklini ve

canlılığının korunmasını sağlar. Mercekle ağ tabaka arasında kalan bölüm camsı cisim ile

doludur.

Resim 1.3: Göz kesiti

6

1.2.3.3. Ağ Tabaka (Retina)

Göz yuvarlağının en içte bulunan tabakasıdır. Bu tabakada, ışığı alan ışık almaçları ve

sinirler bulunur. Işık almaçlarından siyah – beyaz renkleri algılayan hücreler çubuk,

renklileri algılayan hücreler ise koni şeklindedir. Duyu sinirlerinin hücre gövdeleri ağ

tabakadadır.

1.2.4. İşitme ve Denge Duyu Organları

Kulak işitme ve denge organıdır. Kulak; dış, orta ve iç kulak olmak üzere üç

bölümden oluşur. Vücut dengesinin sağlanmasında ise iç kulakta bulunan yarım daire

kanalları ile bunların uçlarında bulunan ve ampula denilen bölümün açıldığı tulumcuk ve

kesecik rol oynar.

Resim 1.4: Kulak

7

1.2.4.1. Dış Kulak

Kulak kepçesi ve kulak yolundan oluşmuştur. Kulak kepçesi seslerin toplanarak kulak

yoluna iletilmesini sağlar. Kulak yolundaki salgı bezlerinin sarı renkli sıvısı, kulak yolunu

nemli tutar, kulak zarının esnekliğini arttırır. Kulak yolundaki kıllar dışarıdan gelen toz

zerreciklerini tutar.

1.2.4.2. Orta Kulak

Kulak zarı ile oval pencere arasındadır. Orta kulakta çekiç, örs, üzengi adı verilen üç

kemik bulunur. Kulak zarını titreten ses dalgaları, sırasıyla çekiç, örs ve üzengi

kemiklerinden geçerken, kulak zarının alan olarak daha büyük, oval penceredeki zarın daha

küçük olması nedeniyle sesi kuvvetlendirerek oval pencereye ulaştırılmasını, oradan da iç

kulağa iletilmesini sağlar.

1.2.4.3. İç Kulak

Labirent şeklinde kanal ve torbalardan oluşmuştur. İç kulağın orta kulağa bağlandığı

yere tulumcuk, tulumcuktan sonra gelen kısma ise kesecik denir. İç kulağın işitme ile ilgili

salyangoz kısmı üç kanaldan oluşur (vestubular, timpanik ve kohlear kanal ).

8





1. Vücut fonksiyonlarını inceleyen ve bir canlının canlı olma özelliğini devam ettirmede

rol oynayan bütün yaşamsal fonksiyonların ne olduğunu ve nasıl işlediğini açıklayan

bilim dalına …………………………….. denir.

2. Duyu organları, ………….., …………….., ……………., ………………. ve

………………. duyularının alınmasını sağlar.

3. İnsanda tat alan duyu organı ……………….., ……………… doku ile örtülüdür.

4. Deri, ………………………ve ……………………… olmak üzere iki tabakadan

oluşur.

5. Görmeyi sağlayan yapılar, ………………………, …………………………….. ve

sinirlerdir.

6. Sert tabakanın altında, gözü besleyen kan damarlarının bulunduğu tabaka

……………………. tabakadır.

7. Kulak, ……….., ……………. ve …………… kulak olmak üzere üç bölümden oluşur.

8. Orta kulakta ………….., …………, ……………… adı verilen üç kemik bulunur.

DEĞERLENDİRME


kendinizi değerlendiriniz. Cevaplarınızın tamamı doğru ise diğer öğrenme faaliyetine

geçiniz.

9


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında dolaşım sistemini doğru

analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Dolaşım sistemini internet ortamında, tıbbi eğitim veren kurum



2.1. Dolaşım Sisteminin Tanımı

2. DOLAŞIM SİSTEMİ

Besin maddeleri, oksijen ve metabolizma ürünlerini gerekli yerlere taşımakla görevli

olan sistemdir.

2.2. Dolaşım Sistemi Organları ve Görevleri

2.2.1. Kalp

Kalp kanı vücuda pompalayan, dolaşım sisteminin en önemli organıdır. Kalbin

yapısında, içten dışa doğru üç tabaka bulunur. Bunlar miyokard, kalbi besleyen koroner

damarların bulunduğu tabaka, endokard kalbin içini döşeyen tek sıralı epitel doku ve

perikard ise iki kat zardan oluşan kalbin dış yüzeyini saran yapıdır. Ayrıca kalp, dört

odacıktan oluşur. Üstteki iki odacığa kulakçık, alttaki iki odacığa karıncık adı verilir.

Kulakçıklardan karıncıklara açılan özel kapakçıklar vardır.

10

Resim 2.1: Kalp

Bu kapakçıklar kanın geri dönmesini engeller. Sağ kulakçıkla sağ karıncığı, üç parçalı

olan bir kapakçık birleştirir ve üçlü kapakçık (trikuspit kapakçık) adını alır. Sol kulakçığı sol

karıncığa bağlayan kapakçık iki parçalıdır ve ikili kapakçık (mitral kapak) adını alır. Kalpten

çıkan atardamarın çıkış yerinde, kanın kalbe geri dönmesini önlemek için yarım ay

kapakçıkları bulunur.

Toplardamarlar ile kalbe gelen kan iki kulakçığa dolar. Kanın yaptığı basınçla

kulakçık ve karıncık arasındaki kapakçıkları, karıncıklar yönünde açar ve kan karıncıklara

akmaya başlar. Kulakçıklarda yeniden gevşeyerek kanla dolmaya hazır hale gelir. Kanla

dolan karıncıklar kasılır ve sol taraftaki temiz kan vücuda, sağ taraftaki kirli kan akciğerlere

gönderilir. Akciğerlerde temizlenen kan akciğer toplardamarı ile kalbin sol kulakçığına

döner. Bu olaya küçük kan dolaşımı denir. Büyük dolaşım ise sol karıncıktan bütün vücuda

pompalanan kanın, vücutta kirlendikten sonra toplardamarlar ile sağ kulakçığa dönmesidir.

11

Sol karıncık, kanı bütün vücuda pompaladığı için daha kuvvetli kaslardan yapılmıştır

ve sağ karıncığa göre yapısı daha uzun ve dardır. Sağ kulakçığa üst ana toplardamar ve alt

ana toplardamar bağlanır. Sağ karıncıktan akciğer atardamarı çıkar. Sol kulakçığa akciğerden

gelen akciğer toplardamarı açılır. Sol karıncıktan kalbin en büyük damarlarından olan aort

atardamarı çıkar.

Kanın vücuda pompalanması ile çeşitli metabolik faaliyetler gerçekleşir. Temiz kan

tüm hücrelere dağılarak, hücrelerin ihtiyacı olan besin ve oksijen karşılanmış olur. Böylece

organların yerine getirmekle yükümlü oldukları fonksiyonlar gerçekleşir. Vücutta kirlenmiş

olan kan kalbe geri döner ve akciğerlere pompalanarak temizlenir. Kalpten pompalanan

kanın bir kısmı da böbrekler ve karaciğere gider. Bu organlarda kandaki zararlı ve zehirli

maddeler temizlenir.

Kalp kaslarının gevşeyip kasılması sonucunda kanın akciğerlere gönderilmesi ve

vücuda pompalanması duruma kalp atışı denir. Her kalp atışı bir kasılma ve bir gevşemeden

ibarettir. İnsanda kalp atışı sayısı 70 kadardır. Atardamarların deriye yakın bulunduğu yerde,

kalp atışı hissedilir ve bu duruma nabız, kanın damarlar üzerine yaptığı basınca ise tansiyon

denir.

2.2.2. Damarlar

Damarlar, vücuttaki kanı tüm organlara taşıyan kanallardır. İnsan vücudunda yapı ve

görevlerine göre Üç çeşit damar vardır. Bunlar, Atardamarlar (arter), dokuların

derinliklerinde yer alırlar ve kalpten kanı diğer organlara taşırlar. Kalbin karıncıklarından

çıkan atardamarlar, aort ile akciğer atardamarlarıdır. Toplardamarlar (Lenf damarları) ise

ikinci bir taşıma sistemi olarak kabul edilir ve vücuttan toplanan kirli kanı kalbe getiren

damarlardır. Akciğer toplardamarı, alt ve üst ana toplardamarları kalbe bağlıdır. Kılcal

damarlar, vücudun her yerinde ince kanallar halinde bulunur ve atardamar, toplardamar,

dokular ve organlar arasında alışverişi sağlayan damarlardır. Ayrıca vücudumuzun lenf

damarları ve lenf düğümleri vardır. Lenf damarları ikinci bir taşıma sistemi olarak kabul

edilir.

12

Resim 2.2: Dolaşım sistemi

13





1. Dolaşım sistemi organları ----------------------- ve -------------------------- dır.

2. Dolaşım sistemini görevi ----------------------, --------------------- ve ----------------------

ürünlerini gerekli yerlere taşımaktır.

3. Kalp --------------------- bölümden oluşur.

4. Kalpte iki ------------------- , iki -------------------- bulunur.

5. Akciğerlerden gelen temiz kan ------------------------------ damarlardan geçer.

6. Toplardamarlar ve atar damarlar arasındaki bağlantıyı ------------------------ sağlar.

7. Kalp kaslarının kasılıp gevşemesi kanın ------------------------ ve -------------------

pompalanmasını sağlar.

8. Vücutta kirlenen kan ana toplardamarlarla önce ------------------------------, sonra --------

--------- geçer.

DEĞERLENDİRME


kendinizi değerlendiriniz. Cevaplarınızın tamamı doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine

geçiniz.

14


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında solunum sistemini doğru


ARAŞTIRMA

‣ Solunum sistemini internet ortamında veya tıbbi eğitim veren kurum

kütüphanelerinden yardım alarak araştırınız ve araştırma sonuçlarını sınıfta


3.1. Solunum Sisteminin Tanımı

3. SOLUNUM SİSTEMİ

Solunum sistemi, vücut hücrelerine gerekli olan oksijeni sağlayan ve karbondioksiti

vücut dışına atan sistemdir. Solunum organları ile havanın dışarıdan alınmasına soluk alma,

dışarı verilmesine de soluk verme denir.

3.2. Solunum Sistemi Organları ve Görevleri

3.2.1. Burun

Burun solunum sisteminin ilk organıdır. Akciğerlerin kullanacağı şekilde havanın

hazırlanabilmesi için mutlaka burundan nefes alınmalıdır. Burun dışarıdan alınan havayı

ısıtır, nemlendirir ve temizler.

15

Resim 3.1.: Burun, ağız ve yutak kesiti

3.2.2. Yutak

Yutağın solunun sistemi ve sindirim sisteminde görevi vardır. Solunum sistemindeki

görevi burundan alınan havayı soluk borusuna ve akciğerlere iletmektir. Aynı şekilde

akciğerlerden gelen kirlenmiş havanın ağız ve burun yoluyla dışarı çıkarılmasına aracılık

yapar.

3.2.3. Gırtlak

Soluk borusunun üst kısmına gırtlak denir. Gırtlak, üstten yutakla alttan soluk

borusuyla bağlantılıdır. Gırtlağın üst kısmında ses telleri bulunur ve konuşmamızı sağlar.

Gırtlağın başlıca iki görevi vardır. Bunlardan biri solunumun kontrolü, diğeri sesin

çıkarılmasıdır. Ayrıca gırtlak yemek yerken yutakla birlikte yukarı doğru çıkar ve gırtlak

kapağı soluk borusunu kapatarak yemeklerin soluk borusuna gitmesini engeller.

16

3.2.4. Soluk Borusu

Soluk borusu gırtlak ile akciğerler arasında yer alan borudur. Ağız ve burun yolu ile

solunan havanın yutak ve gırtlaktan geçtikten sonra akciğerlere iletilmesinden soluk borusu

sorumludur. Soluk borusunun ön kısmında at nalı şeklinde kıkırdak halkalar bulunur. Bu

halkalar soluk alıp verme esnasında soluk borusunun duvarlarının birbirine yapışmasını

önler. Ayrıca soluk borusu içinde titrek tüylü epitel hücreleri bulunur. Bu titrek tüyler tek

yönlü hareket ederler. Bu tek yönlü hareket sayesinde dışarıdan giren toz ve benzeri

istenmeyen maddelerin gırtlağa taşınması ve buradan öksürük yoluyla atılması sağlanır.

Soluk borusundaki salgı bezlerinin, salgısına mukus denir. Mukus sayesinde soluk

borusunun iç yüzeyi nemli kalır.

3.2.5. Akciğerler

Akciğerler göğüs boşluğunda bulunan; hafif, süngerimsi, esnek yapıda organlardır.

Akciğerler çift katlı ince bir zarla örtülüdür. Sağ akciğerler büyük ve üç parçalı (lop), sol

akciğer ise yanında kalp bulunduğu için küçük ve iki parçalıdır. Akciğerlerin alt kısmında,

soluk alıp vermeye yardımcı olan diyafram zarı vardır. Diyafram zarı, göğüs boşluğu ile

karın boşluğunu birbirinden ayırır. Soluk borusu, alt ucundan iki kola ayrılarak akciğerlere

girer. Bu kollara bronş adı verilir. Bronşların yapısı soluk borusuna benzer. Yalnız kıkırdak

halkalar bütün halka şeklindedir. Bronşlar akciğerlerin içinde daha ince kollara ayrılarak

bronşçukları, uç kollar ise hava keselerini oluştururlar.

Bronşçukların yapısında kıkırdak halkalar ve titrek tüyler bulunmaz. Hava keseleri de

geniş yüzeyler oluşturmak için küresel alveollere ayrılmıştır. Alveoller, tek sıralı hücrelerden

oluşmuş olup dış kısmı kılcal damarlar ile sarılmıştır.

Akciğerler oksijen alıp karbondioksit vermemizi sağlayan organımızdır

Akciğerlerin çalışması, diyafram kasının kasılması ve kaburgaların açılıp kapanmasına

bağlıdır. Soluk alma esnasında akciğer alveollerine dolan oksijenin yoğunluğu, alveollerine

etrafını saran kılcal damarlardaki kanın oksijen yoğunluğundan fazladır. Oksijen, yoğun

olduğu alveoller tarafından, az yoğun olduğu akciğer kılcal damarları tarafa doğru

difüzyonla (yayılma) geçer. Aynı anda akciğer kılcallarında bulunan karbondioksit de

difüzyon yoluyla alveollere geçer. Daha sonra karbondioksit nefes vermeyle dışarı atılır.

Böylece kan, temizlenmiş olur. Soluk aldığımızda kana geçen oksijen, kandaki alyuvarlar ile

bütün vücut hücrelerine taşınır.

17

Resim 3.2: Akciğer kesiti

18





1. Burun dışarıdan alınan havayı ---------------------, --------------------- ve temizler.

2. Solunum sistemi vücuda --------------------- alınmasını,------------------------- atımını

sağlar.

3. Gırtlak ---------------------------- kontrolü ve ------------------- çıkarılmasında görevlidir.

4. Gırtlak üstte -----------------------, altta -------------------------------------- bağlantılıdır.

5. Solunum sistemi organları ---------------------------, -----------------------------,--------------

----, -----------------------------, ------------------------ olarak gruplandırılır.

6. Soluk borusu ----------------------------- ile ------------------------------- arasında yer alır.

7. Akciğerlerin çalışması ------------------------------ kasının kasılması ve kaburgaların

açılıp kapanmasına bağlıdır.

DEĞERLENDİRME



geçiniz.

19


AMAÇ

Ç


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç - gereç sağlandığında, sindirim sistemini doğru


ARAŞTIRMA

‣ Sindirim sistemini internet ortamında, tıbbi eğitim veren kurum

kütüphanelerinden yardım alarak araştırınız ve araştırma sonuçlarını sınıfta


4.1. Sindirim Sisteminin Tanımı

4. SİNDİRİM SİSTEMİ

Sindirim sistemi, Besin maddelerini alan, sindiren ve absorbe (emilim) eden bir

kanaldır.

4.2. Sindirim Sistemi Organları ve Görevleri

Sindirimi gerçekleştiren organların tümüne sindirim sistemi organları denir.

20

Resim 4.1: Sindirim sistemi

21

4.2.1. Ağız

Sindirim ağızda başlar. Ağızda, sindirime yardımcı olan dişler ile ağız içi ortamına

açılan tükürük bezleri bulunur. Aldığımız besinlerin sindirimi mekanik ve kimyasal

faaliyetler ile gerçekleşir.

Mekanik sindirim; dişler yardımı ile besin maddelerinin küçük parçalara

ayrılmasıdır.

Kimyasal sindirim; besin maddelerinin su ve enzim yardımı ile yapı taşlarına kadar

ayrılmasıdır.

4.2.2. Yutak

Ağızdan sonra gelen boşluğa yutak adı verilir. Yutak; burun boşluğuna, yemek ve

soluk borusu arasındadır. Başlangıcında, bademcik ve küçük dil bulunur. Ağız yolu ile alınan

besinler çiğnendikten sonra, dil yardımı ile yutağa doğru itilmektedir. Yutakta yer alan

kasların yardımı ile de yemek borusuna doğru kaydırılmaktadır.

4.2.3. Yemek Borusu

Yemek borusu, yutak ve mide arasında bulunur. Yutağın devamı şeklinde olan yemek

borusu, iki akciğer arasında, kalp ve soluk borusunun arkasında bir boru şeklinde uzanıp,

midede son bulur. Yemek borusu duvarı içten dışa doğru üç tabakadan oluşur. İç tabaka, çok

katlı yassı örtü epitelinden, orta tabaka, düz ve çizgili kaslardan, dış tabaka ise bağ

dokusundan meydana gelir. iç tabakaya, iç zar veya mukoza adı da verilir.

Yemek borusu, ağızdan yutağa geçen yiyeceklerin mideye itilmesini sağlar. Yemek

borusunun orta tabakasındaki kaslar, kasılıp gevşeyerek besinleri mideye doğru iterler.

Yemek borusunun bu hareketine peristaltik hareket denir. Peristaltik hareket, ağızdan mideye

doğru olur. Eğer bu olay tersine olursa kusma meydana gelir.

4.2.4. Mide

Mide, sindirim borusunun genişlemiş parçasıdır ve kese şeklinde bir organımızdır.

Kaburgaların altında, karın boşluğunun sol üst kısmında bulunan mide üst kısmından yemek

borusuna, alt kısmından da ince bağırsağa bağlıdır. Midenin yemek borusuna açılan üst

kısmına mide ağzı, ince bağırsağa açılan alt kısmına mide kapısı denir. Bu iki delik ile

midenin giriş ve çıkışı kontrol altına alınmıştır. Yenilen yiyeceklerin tekrar geri yemek

borusuna kaçmaması gereklidir. Aynı şekilde midede yeteri kadar yoğrulmamış

yiyeceklerinde bağırsağa geçmemesi lazımdır. Mide, yemek borusu ile aynı yapıdadır.

Midenin iç yüzeyinde mukoza tabakası vardır. Mukoza tabakasında salgı yapan mide bezleri

bulunur. Mide kasları ise enine, boyuna ve çapraz kaslar şeklindedir. Bunların hepsi düz

kastır. En dışta da mideyi çevreleyen periton adı verilen dış zar bulunur. Mukoza

tabakasından tüp şeklinde milyonlarca salgı bezi bulunur.

22

Bu bezlerin salgıladığı sıvıya mide öz suyu denir. Mide öz suyu; hidroklorik asit,

mukus, pepsinojen enzimi, lap enzimi, organik ve inorganik maddeler ihtiva eder.

Hidroklorik asit, çok kuvvetli bir asittir. Mukus salgısı, mideyi hidroklorik asidin zararlı

etkisinden korumakla görevlidir. Mide, besinleri depolama, karıştırma ve sindirme görevi

yapar. Gelen besinler önce midede depolanır. Kaslar vasıtası ile besinler karıştırılarak

bulamaç haline getirilir. Mide salgısıyla kimyasal sindirim başlar.

4.2.5. İnce Bağırsak

İnce bağırsak, mide ile kalın bağırsak arasında uzanan boru şeklinde bir yapıdır. On

iki parmak bağırsağı, boş bağırsak ve kıvrımlı bağırsak olmak üzere üç bölümden meydana

gelmiştir. Mideden sonra on iki parmak bağırsağı, on iki parmak bağırsağından sonra ise boş

bağırsak ve kıvrımlı bağırsak gelir. Otonom sinir sisteminin kontrolü altında peristaltik

hareketlerle besinlerin düzenli olarak ilerlemesi sağlanır. Sindirim sisteminin yardımcı

organı olan karaciğer ve pankreas on iki parmak bağırsağına bağlanır.

İnce bağırsağın yapısındaki tabakalar, midedeki gibidir. Mideden farklı olarak en

içteki mukoza tabakasından milyonlarca adet parmaksı girinti ve çıkıntı bulunur. Bu

parmaksı girinti ve çıkıntılara villus (tümür) adı verilir. Bunlar sayesinde bağırsağın içinde

büyük bir emme yüzeyi meydana gelir. Bağırsaklarda, yiyeceğin bağırsağa temas ettiği saha

ne kadar fazla olursa, gıda maddeleri o kadar iyi emilir. Villusların görevi emilmeyi

gerçekleştirmektir. İnce bağırsağın başlıca iki görevi vardır. Birisi bazı besin maddelerinin

sindirimine yardımcı olmaktır. Diğeri ise besinlerin emilmesini sağlamaktır. Besin maddeleri

ince bağırsakta villuslar vasıtasıyla emilerek ihtiyacı olan yerlere mükemmel bir şekilde

ulaştırılmakta, yeterinden fazla veya eksik alındığında bunlara karşı insandan ya bir

istememe ya da aşırı istek doğmaktadır.

4.2.6. Kalın Bağırsak

Kalın bağırsak, ince bağırsaktan sonra gelen bölümdür. Kalın bağırsak; mukoza, kas

tabakası ve bağ dokusundan meydana gelmiştir. İnce bağırsaktaki tümür denilen çıkıntılar

kalın bağırsakta bulunmaz. Kalın bağırsak bezleri, posanın hareketini kolaylaştıran mukus

salgısını yapar. İnce ve kalın bağırsağın birleştiği yerde kör bağırsak vardır. Çekum, kalın

bağırsağın ilk bölümüdür. Apandis ise çekumdan çıkan uzantıdır. Apandise kör bağırsak

denir. Apandis de lenf düğümleri vardır. Bu lenf düğümleri bağırsaklara gelen besinlerdeki

mikropların öldürülmesinde önemli rol oynar. Kalın bağırsak, ince bağırsağı çepeçevre sarar

ve rektum ile son bulur. Rektumun dışa açılan kısmına anüs denir. Kalın bağırsağa kolon adı

da verilir. Kalın bağırsakta, vücudumuz için gerekli olan bazı bakteriler bulunur. Kalın

bağırsaktaki bu bakterilerin bir kısmı ortama verdikleri enzimlerle karbonhidratların

fermantasyonunu, bir kısmı da proteinlerin kokuşmasını sağlar ve gaz açığa çıkarırlar. K

vitamini kalın bağırsaktaki bazı bakterilerin faaliyetiyle sentezlenir. Emilmeyen su ve yararlı

maddelerin bir kısmı kalın bağırsakta emilir. Kalın bağırsaktaki emilmeyen artık maddelere

dışkı denir. Kalın bağırsağın peristaltik hareketleri ile rektuma gelen dışkı anüsten dışarı

atılır.

23

4.2.7. Pankreas

Midenin alt kısmında bulunur. Salgısını on iki parmak bağırsağına boşaltan bir

organımızdır. Enzim salgılaması yönüyle dış salgı bezi, insulin ve glukagon denilen

hormonları salgılaması yönüyle de iç salgı bezi özelliği gösteren karma bir bezdir ve

pankreas öz suyu salgılar. Pankreasın iç salgı yapan özelleşmiş kısmına langerhans

adacıkları denir. Bunlardan insulin ve glukagon hormonları salgılanıp doğrudan kana verilir.

Pankreas, sindirim sisteminde besinlerin parçalanması için gerekli olan enzimlerin üretildiği

organımızdır.

4.2.8. Karaciğer

Karaciğer, insan vücudunun en büyük organıdır. Karın boşluğunun üst kısmında,

diyaframın altında, mide ve bağırsakların alt tarafında yer alır. Karaciğer sağ ve sol olmak

üzere iki bölmeye (lop) ayrılmıştır. Lopların ortasındaki boşluktan karaciğer atar damarları

ile bağırsaklardan gelen kapı toplardamarı girer. Kapı toplardamarı karaciğerde kılcallaşır ve

tekrar karaciğer üstü toplardamarı olarak çıkar. Karaciğer atar damarı, kanı kalpten getirerek

karaciğeri besler karaciğer üstü toplardamarı ise kanı kalbe götürür.

24





1. Sindirim sistemi besin maddesini …………………, …………………. ve

………………….

2. eden bir kanaldır.

3. Sindirim sistemi organları ………………………. , ………………………… ,

…………………. , …………………… , ……………………… ,

…………………….. , ………………………. ve ……………………….. dır.

4. Karaciğer vücudun en ……………………. organıdır.

5. Pankreas sindirim sisteminde besinlerin parçalanması için gerekli olan

…………………….. üreten organdır.

6. Kalın bağırsağın ilk bölümüne ……………………….. adı verilir.

7. Apandiste …………………. bağırsak denir.

8. İnce bağırsağın ilk bölümünde ………………….. bağırsağı, ikinci bölümüne

…………. bağırsak, üçüncü bölümünde …………………… bağırsak vardır.

9. Sindirim sisteminin yardımcı organları ……………………… ve

……………………… oniki parmak bağırsağına bağlıdır.

10. Mide üst kısmından …………………………… , alt kısımda ……………….

bağırsağa bağlıdır.

DEĞERLENDİRME



geçiniz.

25

AMAÇ



Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç- gereç sağlandığında, sinir sistemini doğru analiz

edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sinir sistemini Internet ortamında, tıbbi eğitim veren kurum kütüphanelerinden,

yardım alarak araştırınız ve araştırma sonuçlarını sınıfta arkadaşlarınızla

paylaşınız.

5.1. Sinir Sisteminin Tanımı

5. SİNİR SİSTEMİ

Çevrede oluşan uyarıların çok kısa sürede alınmasını ve cevap verilmesini sağlayan,

iç dengenin korunmasında önemli görevi olan sisteme sinir sistemi denir.

5.2. Sinir Sistemi Organları ve Görevleri

İnsanda sinir sistemi merkezi sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi olmak üzere iki

bölümde incelenir.

26

Resim 5.1: Sinir sistemi

27

5.2.1. Merkezi Sinir Sistemi

Beyin ve omurilikten oluşur. Beyin, vücudun komuta merkezidir. Omurilik ise

omurganın içinde omurga boyunca uzanır. Vücuttan beyne gelen, beyinden kaslara

gönderilen uyarıları iletmek, refleks merkezi olarak çalışmak, alışkanlık hareketlerini

denetlemek görevidir. Yüzmek, bisiklete binmek, dans etmek beyinde öğrenildikten sonra

alışkanlık haline gelir ve omuriliğe aktarılır.

5.2.2. Çevresel Sinir Sistemi

Uyartıları alıp beyin ve omuriliğe götüren ve oluşan tepkiyi doku, bez ve organlara

taşıyan sinirlerdir. Çevresel sinir sistemi, sinir hücreleri, sinir lifleri ve gangliyonlardan

(vücudun çeşitli yerlerinde sinir hücrelerinin bir araya gelmesiyle teşekkül eden nodül

(küçük yumru) şeklinde oluşum) oluşmuştur. Gangliyonlar beyin ve omuriliğin kenarında

bulunur. Beyinden çıkan sinirlere beyin sinirleri denir ve en önemli beyin siniri vagustur.

Vagus iç organların çalışmasını kontrol eder ve düzenler. İsteğimiz dışında çalışır.

Omurilikten çıkan sinirler, omurilik sinirleridir. Bu sinirler duyu ve motor sinirlerdir.

İnsanda en büyük omurilik sinir çifti, bacaklara giden siyatik sinirleridir. Çevresel sinir

sistemi, yapı ve görev bakımından otonom sinir sistemi ve somatik sinir sistemi olmak üzere

ikiye ayrılır.

Otonom sinir sistemi, isteğimiz dışında çalışır. Her iç organa biri sempatik, diğeri

para sempatik sinir sisteminden gelen bir çift sinir bağlanır.

Somatik sinir sistemi ise isteğimizle yaptığımız davranışları kontrol eder. (şarkı

söylemek resim yapmak, koşmak v.b gibi)

Genel olarak bakacak olursak, sinir sistemi de endokrin sistemle birlikte vücudun

haberleşme ve düzenleme sistemi olarak çalışır. İşlevsel ve yapısal olarak oldukça karışık bir

yapıdır ve bütün sistemlerle ilişki içindedir. Sistemlerin fonksiyonlarını denetler

çalışmalarının normal düzeyde, uyum içinde olmasını sağlar. Vücut içinden ve dışından

gelen uyarılara uygun yanıtlar vererek vücut iç ortamının dengesini korur. Sinir sisteminde

ana öğe sinir hücresi olan nöron dur. Nöronlar arasında da özel bir sinir destek dokusu

bulunur.

Sinir sistemi, iç salgı bezlerinin yardımıyla uyarılara tepki vermektedir. Bu tepki

mekanizması; uyarılma, uyarı ile meydana getirilen uyartıyı merkeze iletme, uyaran ve

uyarılan arasında ilişki kurma ve uyarıya karşılık verme olmak üzere dört aşamada

gerçekleşir. Bu sistem de, uyarıları alan özel alıcı hücreler (reseptörler), reseptörlerden

meydana gelen sinyalleri merkeze taşıyan getirici (duyu) sinirler, sinyalleri değerlendirip

gerekli davranışları belirleyen merkezi yapılar olan beyin ve omurilik merkezin emirlerini

ilgili organlara taşıyan götürücü (motor) sinirler, uyarılara karşılık veren iskelet kası ve salgı

bezleri gibi organizmanın uyarıya karşı reaksiyon gösteren (efektör) organları ve bu

çalışmayı temin eden özelleşmiş hücre ve hücre grupları (dokular) bulunur. Bütün bu işleri

yerine getirecek dokunun, temel yapı ve görev birimi sinir (neron) hücresidir. İnsanın sinir

sisteminde milyarlarca nöron bulunur. Bunların çoğunluğu beyin ve omurilikte, geri kalanı

ise vücudun diğer kısımlarındadır. Nöronlar yapı bakımından fraklıdırlar ve üç grupta

incelenirler.

28

Duyu (getirici) nöronlar; dokulardan aldıkları uyartıları sinir merkezlerine, beyin ve

omuriliğe taşır.

Motor (götürücü) nöronlar; merkezin uyarılara karşı meydana getirdiği cevapları

iskelet kasları ve salgı bezleri gibi dokulara götürür.

Merkezi sinir sitemi (ara) nöronlar; duyu organları ile gelen bilgileri değerlendirir.

Bir nöronun dendriti (kısa uzantı) ile diğer neronun aksonunun (uzun uzantı)

karşılaştığı yere sinaps (bağlantı yeri) denir. Her nöronda bir hücre gövdesi ile gövdeden

çıkan uzantılar bulunur. Gövde kısmı diğer hücreler de olduğu gibi; stoplazma, çekirdek,

mitokondiri ve golgi aygıtından meydana gelmiştir. Bir sinir hücresinde birden fazla dendrit

bulunabilir, akson ise bir tanedir. Akson, uzun ve düz olabileceği gibi, dallı yapıda da

olabilir. Aksonların bir araya gelmesiyle sinir kordonları oluşur.

Duyu organına dış çevreden bir uyarı gelince o duyu organına bağlı olan dendritte bir

elektrik akımı oluşur. Bu elektrik akımı, dendritin ait olduğu sinir hücresi gövdesini ve

oradan da aksona nakledilir. Akson boyunca meydana gelen değişikliğe impuls veya uyartı

adı verilir. Sinir hücresinin esas görevi, bu uyartıyı merkezi sinir sistemine ve ilgili diğer

organlara iletmektir. Uyarılan hücreler aldıkları uyartıyı hücrenin bir ucundan diğer ucuna

veya bir sonraki hücrelere ulaştırırlar. İletimin sağlanmasında nöron gövdesi, hücredeki

metabolik olayların meydana gelmesinde, dendritler, başka nöron veya reseptörden gelen

uyarıları nöron gövdesine iletmekle görevlidir. Akson; dendritlerle gelen uyarıyı, hücre

gövdesinden başka nöronlara ve efektör (organizmanın uyarıya karşı reaksiyon gösteren

vücut bölümü) organlara iletmekte görev yapar. Sinaps uyarıları ilk değerlendirme ve

kontrol yerleridir. Böylece sinir sistemi çevrede oluşan değişikliklerin çok kısa sürede

alınmasını ve cevap verilmesini sağlar.

29





1. İnsanda sinir sistemi ----------------- sinir sistemi ve ------------------ sinir sistemi olmak

üzere iki bölümde incelenir.

2. Merkezi sinir sistemi ---------------ve ------------------------ oluşur.

3. Sinirler uyartıları alıp beyin ve omuriliğe götürür ve oluşan tepkiyi ………………. ,

…………… ve organlara taşır.

4. Çevresel sinir sistemi yapı ve görev bakımından ……………… sinir sistemi,

……………. sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılır.

5. Dokulardan aldıkları uyartıları sinir merkezlerine, beyin ve omuriliğe ……………...

nöronları taşır.

6. Duyu organları ile gelen bilgileri …………………… sinir sistemi nöronları

değerlendirir.

DEĞERLENDİRME



geçiniz.

30


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında boşaltım sistemini doğru


ARAŞTIRMA

‣ Boşaltım sistemini internet ortamında, tıbbi eğitim veren kurum



6.1. Boşaltım Sisteminin Tanımı

6. BOŞALTIM SİSTEMİ

Vücuttaki metabolizma sonucunda meydana gelen artık maddelerin veya dışarıdan

alınan bazı zararlı maddelerin vücut dışına atılmasını sağlayan organların bütününe boşaltım

sistemi denir.

6.2. Boşaltım Organları ve Görevleri

Boşaltım sistemi organları (üriner sistem), iki adet böbrek, iki adet idrar yolu, bir idrar

torbası (mesane) ve idrar kanalından (üretra) oluşur.

6.2.1. Böbrekler

Böbrekler, arka karın boşluğunun sağında ve solunda fasulye şeklinde iki adet

boşaltım sistemi organıdır. Vücuttaki görevleri kan basıncını ayarlamak, vücudun su ve

elektrolit dengesini ayarlamak, alınan ilaç ve zehirleri dışarı atmak, metabolizma sonucu

oluşan artık maddeleri atmak, vücudun asit – baz dengesini ayarlamak olan böbreğin iç

kenarlarının ortasında bir yarık vardır, buna ‘ hilus’ denir. Burada böbreğe giren ve çıkan,

damar ve sinirler ile idrar yollarının başlangıç kısmı olan ‘pelvis’ bulunur.

Böbrek doksunun dışta bulunan tabakasına, kabuk anlamına gelen korteks, içteki

tabakaya ise öz (medulla) adı verilir. Böbreklerde asıl idrarı yapan oluşumlar ‘nefron’ adı

verilen yapılardır. Her böbrekte yaklaşık 1milyon adet nefron bulunur. Nefronlar, böbreğin

kabuk (korteks) tabakasında bulunurlar. Nefronlar, glomerul, bowman kapsülü ve idrar

kanalcıkları olmak üzere üç bölümden meydana gelir.

Bowman kapsülü; buna glomerul ya da yumakçık kapsülü denir.

31

Glomerul (yumakçık) ; Atar damar ile böbreğe gelen kanın, kılcal damarlar yumağı

içinde dağılarak tekrar toplardamara geçmesini sağlayan, kılcal damarlar yumakçığıdır.

İdrar kanalcıkları; Bowman kapsülü içinde biriken sıvıyı toplayıcı kanalcıklara

götüren sistemdir.

Resim 6.1: Boşaltım sistemi

6.2.1.1. İdrarın Yapılışı ve Süzücü Zar

Atar damar ile glomerul içindeki kılcal damarlar yumağına dağılan kanın sıvı

kısmında (plazma) bulanan su ve küçük moleküllü maddeler süzücü zardan geçerek idrar

kanalcıklarına gelir. Süzücü zar, Yumakçık (glomerul) içindeki kılcal damarların endotel

tabakası, bunun altındaki bazal membran ve yumakçık kabuğunun iç yaprağının epitel

dokusundan meydana gelen üçlü tabakaya süzücü zar denir.

6.2.2. İdrar Kanalları (Üreterler)

İdrar kanalları, böbrek boşluğundan, idrar torbasına kadar uzanan ve idrarı taşıyan

borulardır. Karın boşluğunun arkasından gelerek idrar torbasına eğik olarak arkadan girerler.

Bu eğiklik supap görevi yapar, idrar torbasındaki idrar tekrar bu borulara geri dönmez.

32

6.2.3. İdrar Torbası (Mesane)

Mesane, böbrekte oluşan idrarın toplandığı torba özelliğinde bir organdır. Pelvis

boşluğunun ön tarafında senfiz pubisin hemen arkasında bulunur.

6.2.4. İdrar Yolu (Üretra)

Mesanedeki idrarın dışarıya boşaltıldığı kanaldır. Erkeklerde ve kadınlarda farklılık

gösterir.

6.3. Boşaltım Mekanizması

İdrar, böbrek boşluğuna, küçük borucuklardan atılarak, üreterlerin ritmik

hareketleriyle mesaneye iner ve burada toplanır. Mesaneden çıkan idrar üretra aracılığı ile

vücut dışına atılır.

33





1. Boşaltım sisteminin görevi metabolizmanın oluşturduğu ……………………………

ve dışarıdan alınan …………………… maddeleri dışarı atmaktır.

2. Boşaltım sistemi organları …………………….., ………………………,

……………………………. dur.

3. Nefronlar …………………………., ………………………. ve

…………………………. dan oluşur.

4. Böbrek dokusunun dış kısmına …………………………….. denir.

5. İdrar kanalları ……………………………… borulardır.

6. İdrar yolu ……………………………………. idrarın dışarıya boşaltıldığı kanaldır.

7. Glomerul ……………………………………….. yumağıdır.

DEĞERLENDİRME


kendinizi değerlendiriniz.

34


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, üro genital sistemini doğru


ARAŞTIRMA

‣ Üro genital sistemini internet ortamında, tıbbi eğitim veren kurum



7. ÜRO GENİTAL SİSTEM

7.1. Üro Genital Sistemin Tanımı

Organizmada, üreme çoğalma için faaliyet gösteren organların bütününe üreme

sistemi denir.

7.2. Üro Genital Sistem Organları ve Görevleri

İnsanlarda üreme organları her iki cinste de iç ve dış olarak iki grupta incelenir.

Üreme hücrelerini yapan, gelişimini sağlayan ve ileten organlara iç üreme organları, cinsel

birleşmeyi (çiftleşme) sağlayan organlara da dış üreme organları denir.

Erkek üreme hücresine tohum (spermatozoon), kadın (dişi) üreme hücresine de

yumurta (ovum) denir. Her iki cinste de üreme hücreleri (gonad) denilen üreme bezlerinde

üretilir. Gonad’lar aynı zamanda hormon da salgılarlar. Erkek üreme bezlerine ‘testis’ , kadın

üreme bezlerine ‘ovarium’ denir. Bütün bu benzerliklere rağmen, erkek ve kadın üreme

sisteminde yapı ve faaliyet bakımından farklılıklar vardır. İnsanların kadın ve erkek olarak

ayrılmasının nedeni budur.

7.2.1. Kadın Üreme Sistemi

7.2.1.1. Kadın İç Üreme Organları

Yumurtalıklar (ovarium): Yumurtalıklar (ovarium) leğen (pelvis) boşluğunda iki yan

duvarda asılı olarak duran badem şeklinde organlardır.

35

Resim 7.1: Kadın üreme organları kesiti

Tüpler (tuba uterina ): Yumurtalıkların üst kısımları ile döl yatağı (uterus) arasında

boru şeklinde uzanan iki organdır.

Döl Yatağı (uterus): İçi boş armut şeklinde olan döl yatağına rahim de denilmektedir.

Leğen boşluğunun tabanında, vücut orta hattının hizasında bulunan bir organdır.

Döl Yolu (vagina) : Kadın çiftleşme organıdır.

7.2.1.2. Kadın Dış Üreme Organları

Kadın dış üreme organı vulva ve onun bölümleridir. Bunlar, iki uyluk arasında

bulunan, üreme ve cinsel yaşama yardımcı olan dıştan görünebilen organlardır.

7.2.2. Erkeklerde Üreme Sistemi

7.2.2.1. Erkek İç Üreme Organları

Testisler (er bezleri): Erkek üreme hücresi (sipermatozoon) üreten iki organdır. İki

uyluk arasında, deriden yapılmış bir torba içinde (scrotum) duran oval biçimde organlardır.

36

Genital Yollar: Er bezlerinde üretilen, spermatozoon’ları depolayan ve vücut dışına

atan kanallardır. Bunlar, epididim , götüren kanal , atan kanal ve üretra (idrar yolu) dır .

Eklenti Bezler: Erkek üreme hücreleri (spermatozoon) , dışarı atılıncaya kadar

izledikleri yol boyunca 3 eklenti bezinin salgısıyla karşılaşırlar.

7.2.2.2. Erkek Dış Üreme Organları

Resim 7.2: Erkek üreme organları kesiti

Erkek dış organları penis ve onun içinden geçen kanlardan ibarettir.

37





1. İnsanlarda üreme organları …………………. ve …………. olmak üzere ikiye ayrılır.

2. Çiftleşmeyi sağlayan organlara …………… üreme organları denir.

3. Erkek üreme hücresine …………………… denir.

4. Kadın üreme hücresine …………………… denir.

5. Kadın üreme organları ……………………, ……………………, ………………….,

…………………………. dur.

6. Erkek üreme organları ……………………, …………………., ……………………

dir.

DEĞERLENDİRME



geçiniz.

38


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında endokrin sistemini doğru


ARAŞTIRMA

‣ Endokrin sistemini internet ortamında, tıbbi eğitim veren kurum



8. ENDOKRİN SİSTEMİNİN TANIMI

Vücudun bir diğer düzenleyici sistemi de iç salgı bezleridir. İç salgı bezlerini içine

alan sisteme endokrin sistem de denir.

8.1. İç Salgı Bezleri Ve Hormonları

İç salgı bezlerinden kana salgılanan ve kan yoluyla başka bir sistemde etki gösteren

kimyasal maddelere hormon adı verilir. Hormon üreten organlarda iç salgı bezleri olarak

adlandırılır.

8.1.1. İç Salgı Bezleri Sistemi

Bağışıklık sistemi ve sinir sistemi ile iş birliği halinde çalışır. İç salgı bezlerinden

birinin harabiyeti halinde bağışıklık sistemi ve sinir sistemi önemli ölçüde zarar görür. İnsan

vücudundaki psikolojik değişiklikler de iç salgı bezlerinin fonksiyonlarını etkiler.

İnsanda tüm iç salgı bezlerinin çalışmalarını düzenleyen organ hipotalamus tur.

Hipotalamus, merkezi sinir sisteminin beyin tabanına yerleşmiş bir parçasıdır. Beynin diğer

bölgeleri ve bütün iç organlarla sinirsel bağlar kurmuştur. Hipotalamusun ilk etkilediği yer

hipofizdir. Hipotalamus, hipofizi, hipofiz diğer bezleri, diğer bezlerde tüm vücudu

salgılarıyla etkiler ve kontrol eder. Ayrıca diğer iç salgı bezleri de salgıladıkları hormonlarla

hipofiz ve hipotalamusu etkilemektedir.

8.1.2. İç Salgı Bezleri ve Görevleri

Hipofiz Bezi, Beynin tabanında hipotalamusun altında yer alır. Fasulye büyüklüğünde,

ön ve arka loptan oluşmuş iç salgı bezidir ve çok sayıda hormon salgılar. Bütün hormonlarla

ilgili faaliyetleri idare etmekle görevli önemli bir merkezdir. Bunun yanı sıra hipofiz bezi,

insanın büyüme devrelerini kontrol etmek, sinir sistemi ile endokrin sistemi arasındaki

irtibatı sağlamakla görevlidir.

39

Hipofiz Bezinin Salgıları

Büyüme Hormonu (somatotropin hormon ve STH): Kemiklerin ve kasların dengeli

büyümesinden sorumludur. Eksikliğinde cücelik fazlalığında aşırı büyüme görülür.

Yetişkinlikte hormonda fazlalık görülmüşse el, ayak ve burun kemiklerinde anormal büyüme

meydana gelir.

Adrenokortikotropik Hormon (ACTH): Böbrek üstü bezinin kabuk bölgesini

etkileyerek, buradan steroid hormonların salgılanmasını sağlar.

Trotropin Hormon (Troit Stimüle hormon veya TSH): Troit bezini uyararak

(stimüle ederek) troit hormonlarının salgılanmasını ve sentezlenmesini sağlar.

Anti Diüretik Hormon (ADH): Böbreklerden suyun geri emilmesini sağlar.

Antidiüretik hormon yeterince salgılanmazsa böbreklerden suyun geri emilimi aksar, bundan

dolayı çok fazla idrar atılır hasta bol miktarda su içer. Su içilmediği taktirde aşırı su kaybı

söz konusudur.

Oktitosin: Doğum esnasında rahim kaslarının kasılamasın da, süt salgılanmasını

uyarmada ve bağırsağın peristaltik hareketleri düzenlemede görevlidir.

Lüteinleştirici Hormon (LH): Kadınlarda östürejen ve progesteron salgılanmasını,

erkeklerde ise testosteron hormonunun salgılanmasını sağlar.

Folikül Uyarıcı Hormon(FSH): Kadınlarda yumurtanın olgulaşmasında, erkeklerde

spermin yapımında etkilidir.

Lüteotrapik Hormon (LTH) veya Prolaktin: Süt salgılanmasında annelik

davranışlarını düzenler.

Epifiz Bezi: Beynin arka ucunda olup çok küçüktür. Epifiz bezini görevi, melatonin

hormonunu salgılamaktır. Melatonin hormonu, deriye koyu rengini veren maddedir. Ayrıca

ergenlik öncesi yumurtalıkların çalışmasını durdurucu etki yapar.

Tiroit Bezi: Boynun ön kısmında, gırtlağın altında ve soluk borusunun iki yanında yer

alan iki loptan meydana gelen büyük bir bezdir. Tiroit bezinin dış kısmı kapsülle sarılıdır.

Baloncuklar şeklindeki birimlerden meydana gelir. Tiroit bezine bol miktarda kan damarı ve

sinir bulunur.

Tiroit bezinin görevi, tiroit bezi, tiroksin ve kalsitonin hormonlarını salgılamaktır.

Tiroit bezi, büyüme ve gelişmede çok etkilidir. Ayrıca başta vücudun enerji temini olmak

üzere; dolaşım, sinir sistemi gibi birçok sisteme etki yapmaktadır.

40

Tiroit bezi salgısı olan tiroksin yetişkinlerde daha fazla salgılanırsa hipertiroidizm

(tiroit fazlalığı) ortaya çıkar. Bu durumda, zayıflama, büyük sistemlerin aşırı hızlı çalışması

idrar ve dışkının artması diz ve ayaklarda titreme sinirlilik hali aşarı hareketlilik, aşırı

terleme, uykusuzluk gibi rahatsızlıklar görülür. Tiroit bezimin az çalışmasına hipotroidizim

(tiroit azlığı) görülür. Bu durumda da yukarıdaki belirtilerin tam tersi aşırı kilo alma,

hareketlerde yavaşlama, uyku hali, yüzde ödem, yorgunluk uyuşukluk, diz kapağı ve

dirseklerdeki deride kuruluk ve sertlik vb. durumlar ortaya çıkar. Doğumdan hemen sonra

bebekte tiroksin hormonu az salgılanırsa cücelik ve geri zekâlılık ortaya çıkar.

Tiroit bezinin faaliyeti dış çevreden gelen değişiklikler ile de etkilidir. İyot yetersizliği

durumlarında tiroit bezi, normal salgısını yapabilmek için büyür. Tiroit bezinin büyümesi ile

karakteristik olan hastalığa guatr denir.

Paratiroit Bezi: Tiroit bezinin arkasında bezelye büyüklüğünde dört tane paratiroit

bezi vardır. Bu bezlerde damar bakımından zengindir ve yağ görünümündedir. Paratiroit

bezinin görevi, parat hormon salgılayarak kandaki kalsiyum iyonu miktarını artırmaktır. En

önemli etkisi kemikler üzerinedir. Parat hormonunun eksikliğinde vücutta kalsiyum azalarak

kas spazmları ( kasılma)oluşur. Fazlalığında ise böbrek taşları meydana gelir.

Timus Bezi: Göğüs boşluğunda ve akciğerlerin arasındadır. Çocuklarda büyüktür.

Ergenlik çağından itibaren giderek küçülür. Timus bezi bağışıklık sisteminde etkilidir.

Böbrek Üstü Bezleri: Adrenal bez, böbreklerin üst kısmında yapışmış olarak bulunur.

Zengin kan damarlarına sahiptir. Böbrek üstü bezinin dış kısmına kabuk ( korteks) , iç

kısmına da öz (medulla) denir.

Böbrek üstü bezleri görevleri bakımından ikiye ayrılmıştır. Böbrek üstü bezinin kabuk

(korteks) kısmında siteroid hormonları (kortikosteroitler) salgılanır bu hormonlar Hipofiz

bezinin ön lobundan salgılanan uyarıcı bir hormonun kontrolü altındadır. İki çeşit

kortikosteroid hormon bulunur bunlardan biri, glikokortikoitler şeker ve protein

metabolizmasını düzenler. Protein ve yağların glikoza dönüşmesini sağlar hastalıklara

direncin artmasını ve iltihaplı olayların iyileşmesini etkilidir. Diğeri ise minaralkortikoitler,

vücut sıvılarının su iyon dengesini düzenler.

Böbrek üstü bezinin öz bölgesinde adrenalin ve nöradrenalin hormonları salgılanır.

Vücuttaki şeker metabolizmasını düzenler ve kan basıncını ayarlar. Adrenalin ve

nöradrenalin fazla protein ve yağın glikoza dönüşmesini temin eder. Çizgili kaslarda enerji

üretimini sağlar. Ayrıca akciğerlerin genişleyerek daha fazla oksijen almasına etki eder.

Adrenalin ve nöradrenalin az salgılanırsa kan basıncı düşer, fazla salgılanırsa kan basıncı

yükselir.

41

Pankreas Bezi: Mide ile on iki parmak bağırsağı arasında karın boşluğunda bulunur.

Pankreas bezinde, iç sağlı yapan Langerhans adacıkları bulunur. Pankreas bezi salgısı olan

insülin ve glukagon hormonları kandaki şeker seviyesini ayarlar. Kandaki şeker seviyesi

yükseldiğinde insülin hormonu devreye girerek seviyeyi normale getirir. Şeker seviyesi

normalin altına düşmesi durumunda glukagon devreye girer. Bu hormonların eksikliği ya da

fazlalığında şeker hastalığı görülür.

Eşeysel Bezler: Erkeklerde bulunan testis (er bezi), vücudun dışında olup testis

torbasında bulunur. Kadınlarda bulunan ovaryum (yumurtalık) ise karın boşluğunun iki

tarafında yer alır. Erkeklerde testislerden, testesteron hormonu salgılanır. Bu hormon erkeğe

has karakterlerin meydana gelmesinde etkilidir. Sakal, bıyık, ses kalınlaşması v.b.

Kadınlarda ise yumurtalıklardan östrojen ve pregesteron salgılanır. Ses inceliği, yumurtanın

olgunlaşması vb. östrojenin görevi, uterustan yumurtanın tutunması ve gelişmesi de

pregesteron hormonunun görevidir.

42





1. İçsalgı bezlerini içine alan sisteme …………………………. sistemi denir.

2. İç salgı bezlerinin salgıladıkları kimyasal maddelere ……………………….. denir.

3. Hormon üreten organlara ……………………………. bezi denir.

4. Bütün hormonlarla ilgili faaliyetleri denetleyen ………………. bezidir.

5. Kemiklerin ve kasların dengeli büyümesinden ………………………….. sorumludur.

6. Büyüme hormonu eksikliğinde ……………………….. görülür.

7. Adrenokortikotropik hormon böbrek üstü bezlerinin ………………….. bölümünü

etkiler.

8. Tiroit bezinin büyümesi ……………………… hastalığına neden olur.

9. Kandaki şeker seviyesini …………………… ve …………………. hormonları sağlar.

10. Böbrek üstü bezlerinin özel bölümünden ………………… ve …………………….

hormonları salgılanır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirmeye’’ geçiniz.

43





1. Vücut fonksiyonlarını inceleyen ve bir canlının canlı olma özelliğini devam ettirmede

rol oynayan bütün yaşamsal fonksiyonların ne olduğunu ve nasıl işlediğini açıklayan

bilim dalına …………………………….. denir.

2. Dolaşım sistemi organları ----------------------- ve ----------------------------------- dır.

3. Dolaşım sistemini görevi -------------------------------, --------------------- ve ----------------

------ ürünlerini gerekli yerlere taşımaktır.

4. Burun dışarıdan alınan havayı ---------------------, --------------------- ve temizler.

5. Solunum sistemi vücuda --------------------- alınmasını,------------------------- atımını

sağlar.

6. Sindirim sistemi besin maddesini …………………, …………………. ve

…………………. eden bir kanaldır.

7. Sindirim sistemi organları ……………….. , ……………….. , ……………….,

…………….. , ……………….. bağırsak , ………………… bağırsak ,

…………………. ve …………………. görevlidir.

8. Boşaltım sistemi organları …………………., ………………………, ……………dur.

9. İnsanlarda üreme organları …………………. ve …………. olmak üzere ikiye ayrılır.

10. İç salgı bezlerini içine alan sisteme …………………………. sistemi denir.

11. İç salgı bezlerinin salgıladıkları kimyasal maddelere ……………………….. denir.

DEĞERLENDİRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.

44

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FALİYETİ- 1’İN CEVAP ANAHTARI

1 Fizyoloji

2 Tat – Koku – Görme - Dokunma -

İşitme

3 Dil - Epitel

4 Epidermi - Dermis

5 Işık Almaçları - Göz Merceği

6 Damar Tabaka

7 Dış – Orta - İç

8 Çekiç – Örs - Üzengi

ÖĞRENME FALİYETİ- 2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 Kalp- Kan Damarları

2 Besin Maddeleri – Oksijen -

Metabolizma Ürünleri

3 Dört

4 Karıncık - Kulakçık

5 Akciğer Toplardamarı

6 Kılcal Damarlar

7 Vücuda ve Akciğerlere Pompalanması

8 Sağ Kulakçığa - Sağ Karıncığa

ÖĞRENME FALİYETİ- 3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 Isıtır- Nemlendirir

2 Oksijen - Karbondioksit

3 Solunum- Ses

4 Yutak- Soluk Borusu

5 Burun – Yutak – Gırtlak - Soluk Borusu -

Akciğerler

6 Gırtlak - Akciğerler

7 Diyafram

45

ÖĞRENME FALİYETİ- 4’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 Alan - Sindiren - Absorbe Eden

2 Ağız – Yutak - Yemek Borusu- Mide –

İncebağırsak - Kalın Bağırsak-

Karaciğer - Pankreas

3 Büyük

4 Enzimleri

5 Çekum

6 Körbağırsak

7 Onikiparmak Bağırsağı - Boş bağırsak-

Kıvrımlı Bağırsak

8 Karaciğer - Pankreas

9 Yemek borusu - İnce Bağırsak


1 Merkezi - Çevresl

2 Beyin- Omirilik

3 Doku- Bez

4 Otonom- Somatik

5 Duyu

6 Merkezi

ÖĞRENME FALİYETİ- 6’NIN CEVAP ANAHTARI

1 Atık Maddeleri- Zararlı

2 Böbrek- İdrar Kanalları-İdrar Yolu

3 Bowman Kapsülü– Glomerul- İdrar

Kanalcıkları

4 Korteks

5 İdrarı Taşıyan

6 Mesane

7 Kılcal Damar

46

ÖĞRENME FALİYETİ- 7’NİNCEVAP ANAHTARI

1 İç - Dış

2 Dış Üreme

3 Tohum

4 Yumurta

5 Yumurtalık– Tüple – Dölyatağı- Döl

Yolu

6 Testisler- Genital Yollar –

Eklenti Bezler

7 İç - Dış


1 Endokrin

2 Hormon

3 İç Salgıbezi

4 Hipofizbezi

5 Büyüme Hormonu

6 Cücelik

7 Korteks

8 Guatr

9 İnsilün - Glukagon

10 Adrenalin - Nöradrenalin

47


1 Fizyoloji

2 Kalp - Kan Damarları

3 Besin Maddeleri – Oksijen -

Metabolizma

4 Isıtır - Nemlendirir

5 Oksijen - Karbondioksit

6 Alan - Sindiren - Absorbe Eden

7 Ağız - Yutak - Yemek Borusu - Mide -

İnce Bağırsak – Kalın - Bağırsak -

Karaciğer - Pankreas

8 Böbrek - İdrar Kanalları - İdrar Yolu

9 İç - Dış

10 Endokrin

11 Hormon

48

T.C.



CİLT ANALİZİ

815SBG094

Ankara, 2011

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................................. iii

GİRİŞ ...................................................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ................................................................................................................... 3

1. DERİNİN YAPISI VE DERİ HASTALIKLARI ................................................................................ 3

1.1. Derinin Tanımı ............................................................................................................................ 3

1.2. Derinin Yapısı ............................................................................................................................. 4

1.2.1. Epidermis ............................................................................................................................. 4

1.2.2. Dermis (Kutis) ..................................................................................................................... 9

1.2.3. Hipodermis ........................................................................................................................ 10

1.3. Deri Ekleri ................................................................................................................................. 11

1.4. Derinin Fonksiyonları................................................................................................................ 14

1.4.1. Koruma Görevi .................................................................................................................. 14

1.4.2. Absorbsiyon Görevi ........................................................................................................... 15

1.4.3. Depo Görevi ...................................................................................................................... 15

1.4.4. Duyu Organı ...................................................................................................................... 15

1.4.5. Diğer Görevler ................................................................................................................... 16

1.5. Deri Hastalıkları ........................................................................................................................ 16

1.5.1. Lezyon Çeşitleri ................................................................................................................. 16

1.5.2. Diğer Deri Hastalıkları ve Özellikleri ................................................................................ 17

1.6. Bakterilerin Neden Olduğu Deri Enfeksiyonları ....................................................................... 17

1.6.1. Çıbanlar ............................................................................................................................. 18

1.6.2. İmpetigo ............................................................................................................................. 18

1.6.3. Apse ................................................................................................................................... 19

1.7. Virüslerin Sebep Olduğu Cilt Enfeksiyonları ............................................................................ 19

1.7.1. Siğiller ............................................................................................................................... 19

1.7.2. Herpes Simplex (Soğuk Yara, Uçuk) ................................................................................ 20

1.7.3. Herpes Zoster (Zona) ......................................................................................................... 20

1.8. Mantar Enfeksiyonları ............................................................................................................... 21

1.8.1. Ringworm (Halka Şeklinde Çıkan Bir Tür Mantar Hastalığı) ........................................... 21

1.9. Yağ Bezi Hastalıkları ................................................................................................................ 22

1.9.1. Asteatosis ........................................................................................................................... 22

1.9.2. Sebore ................................................................................................................................ 22

1.9.3. Komedonlar (Siyah Noktalar) ............................................................................................ 22

1.9.4. Steatom (Yağlı Kist) .......................................................................................................... 23

1.9.5. Milia (Beyaz Yağ Bezleri) ................................................................................................. 24

1.9.6. Rozase (Akne Rozase) ....................................................................................................... 24

1.9.7. Rinofima ............................................................................................................................ 25

1.10. Ter Bezi Hastalıkları ............................................................................................................... 25

1.10.1. Hiperidrosis (Aşırı Terleme)............................................................................................ 25

1.10.2. İsilik (Miliaria Rubra) ...................................................................................................... 26

1.11. Pigmentasyon Hastalıkları ....................................................................................................... 26

1.11.1. Çiller ................................................................................................................................ 26

1.11.2. Lentijinler (Kahverengi Lekeler) ..................................................................................... 27

1.11.3. Kloasma ........................................................................................................................... 27

1.11.4. Vitiligo (Lökoderma) ....................................................................................................... 28

1.11.5. Albinizm .......................................................................................................................... 28

1.11.6. Hamartom ........................................................................................................................ 29

1.11.7. Porto Şarabı Lekesi .......................................................................................................... 29

1.11.8. Çilek Lekesi ..................................................................................................................... 29

1.11.9. Örümcek Telanjiektazi (Işınsal Kolları Olan Telanjiektazi) ............................................ 30

i

1.11.10. Kılcal Damarların Çatlaması (Telanjiektazi) ................................................................. 30

1.11.11. Benler (Melanosittik Ben ya da Melanom) .................................................................... 31

1.11.12. Malign Melanom ........................................................................................................... 31

1.11.13. Hiperpigmentasyon ........................................................................................................ 32

1.11.14. Hipo ve Depigmentasyon .............................................................................................. 32

1.12. Anormal Büyümeye Bağlı Hastalıklar .................................................................................... 33

1.12.1. Sedef Hastalığı ................................................................................................................. 33

1.12.2. Aşırı Kıllanma (Hiperikosis ve Hirsuitizm) ..................................................................... 33

1.12.3. Alerjiler............................................................................................................................ 34

1.12.4. Egzama ............................................................................................................................ 35

1.12.5. Ürtiker ............................................................................................................................. 36

UYGULAMA FAALİYETİ ............................................................................................................. 37

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ................................................................................................... 40

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ................................................................................................................. 42

2. CİLT ANALİZİ................................................................................................................................. 42

2.1. Cildi Koruyan Fizyolojik Parametreler ..................................................................................... 42

2.1.1. Asit Manto (Cildin Asit Koruyucu Mantosu) .................................................................... 42

2.1.2. Lipit Manto ........................................................................................................................ 43

2.1.3. Nem Faktörü ...................................................................................................................... 43

2.2. Cildi Yıpratan Faktörler ............................................................................................................ 43

2.2.1. Dış Etkenler ....................................................................................................................... 43

2.2.2. Kimyasal Maddeler, Alkaliler (Sabunlar, Deterjanlar ve Şampuanlar) ............................. 44

2.2.3. Makyaj Artıkları ................................................................................................................ 44

2.2.4. Sigara, Alkol ve Kafein ..................................................................................................... 44

2.2.5. Stres, Yaşam Tarzı, Çalışma Ortamı ve Uykusuzluk......................................................... 44

2.2.6. Yanlış Beslenme ................................................................................................................ 44

2.2.7. Hava Kirliliği ..................................................................................................................... 44

2.3. Cilt Yaşlanması ......................................................................................................................... 44

2.3.1. Doğal (Biyolojik Yaşa Bağlı) Yaşlanma ........................................................................... 45

2.3.2. Yaşam Koşullarının Getirdiği Yaşlanma ........................................................................... 45

2.3.3. Deriye Kan Temini ............................................................................................................ 46

2.4. Cildin Rengi .............................................................................................................................. 47

2.5. Yüz Derisinin Sağlığı ................................................................................................................ 47

2.5.1. Ciltte Su Dengesi ............................................................................................................... 48

2.6. Cilt Türleri ................................................................................................................................. 48

2.6.1. Normal Cilt ........................................................................................................................ 49

2.6.2. Karma Cilt ......................................................................................................................... 49

2.6.3. Kuru Cilt ............................................................................................................................ 49

2.6.4. Yağlı Cilt ........................................................................................................................... 50

2.6.5. Atrofik (Yaşlı Cilt) ............................................................................................................ 51

2.6.6. Problemli Cilt .................................................................................................................... 51

2.6.7. Hassas Ciltler ..................................................................................................................... 51

2.7. Cildi İnceleme Yöntemleri ........................................................................................................ 52

2.7.1. Cildin Gözlemlenmesi ....................................................................................................... 52

2.7.2. Cilt İncelenirken Kullanılan Araç Gereçler ....................................................................... 53

UYGULAMA FAALİYETİ ............................................................................................................. 58

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ................................................................................................... 63

MODÜL DEĞERLENDİRME ............................................................................................................. 64

CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................................... 65

KAYNAKÇA ........................................................................................................................................ 66

ii

ÖĞRENME FAALİYETİ–1


AMAÇ

Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında derinin yapısını ve deri

hastalıklarını doğru bir şekilde analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Derinin yapısını ve deri hastalıklarını internet ortamı, tıbbi eğitim veren kurum,

kütüphane, doktor, hemşire ve teknisyenlerden yararlanarak araştırınız.

Araştırma sonuçlarını sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

1.1. Derinin Tanımı

1. DERİNİN YAPISI VE DERİ

HASTALIKLARI

Vücudun dışını örten bir duyu organıdır. Kalınlığı 1–4 mm arasındadır. Vücudun en

büyük ve ağır tek organıdır. Toplam vücut ağırlığının % 16’sını oluşturur. En ince deri, göz

kapakları ve çevresinde bulunur. En kalın deri ise ayak tabanında bulunur.

Vücut ısısını ayarlayarak koruyuculuk görevini yürütür. Terleme ile soluk alır.

Termostat (ısı ayarlama) görevi görür.

Resim 1.1: Derinin yapısı

3

1.2. Derinin Yapısı

Derinin temel yapısında üç farklı kat vardır:

‣ Epidermis: Derinin koruyucu olarak görev yapan en dış tabakasıdır. Derinin

yenilenmesi (rejenerasyon) bu bölümde gerçekleşir.

‣ Dermis: Derinin sağlamlığında etkili olan orta tabakadır. Kıl folikülleri, ter

bezleri ve yağ bezleri bu bölümde bulunur.

‣ Hipodermis: Deri altı yağ dokusundan oluşan iç tabakadır. Deriye enerji sağlar

ve yalıtım işlevinden sorumludur.

Şekil 1.2: Derinin katları

1.2.1. Epidermis

Şekil 1.1: Derinin yapısı

Epidermis, bazal membran (kompleks yapışkan madde) üzerine yerleşerek bazal

membran epidermisinin, dermise yapışmasını sağlar. Aynı zamanda doğrudan kanlanması

olmayan epidermise, oksijen ve besin maddelerinin geçmesini sağlayan bir filtre işlevi görür.

Epidermisteki hücrelerin % 90’ı keratinositlerdir. Keratin adı verilen bir madde içerir.

Keratinositler bazal tabakada oluşarak üst tabakalara doğru ilerler. Bu göç sırasında, keratin

yapımı gerçekleşir ve bu olaya keratinizasyon adı verilir. Hücreler granüler tabakaya

eriştiğinde keratin sentezi tamamlanır ve ölmeye başlar. Nukleusları (çekirdekler) kaybolur.

Yassılaşıp sıkıca paketlenen bu hücreler, boynuzsu tabakayı yani stratum korneumu

oluşturur. Ölü hücreler büzüşmeye devam eder ve pula benzeyen korneositleri meydana

getirir. Komeositler, deri yüzeyine doğru hareket eder ve buradan dökülür. Bu olaya

deskomasyon adı verilir.

4

Bir keratinositin bazal tabakadan deri yüzeyine kadar olan yolculuğu dört hafta

sürmektedir. Bu işlem psoriasiste (sedef) çok hızlıdır. Tüm olay dört günde biter.

Stratum korneum’dan sürekli olarak ölü keratinositler (epidermisde hücre) döküldüğü

için epidermisin hücre yapısını sağlamlaştırmak ve dengelemek için bazal tabakada sürekli

yeni hücrelerin yapımı gereklidir. Yeni hücre yapımı hücre bölünmesi ile gerçekleşir (mitoz).

Epidermisin yüzeyi koruyucu tabaka ile kaplıdır. Epidermisin kalınlığı, cinsiyet ve

vücut yüzeyine bağlı olarak değişir. Bunlar:

‣ Stratum bazale (bazal hücre katmanı): Silindirik hücrelerden yapılı, kolonlar

hâlinde dizilmiş bir sıra canlı hücreden yapılmıştır. Epidermisin diğer katlarını

doğuran katmandır. Bu kısım epidermis ile kutis arasında sınırdır. Bazal

hücreler arasında melanosit denilen ve derinin renk maddesi olan melanin yapan

hücreler bulunur. Bazal katmandaki hücre çoğalma faaliyeti bilhassa istirahat ve

uyku hâlinde iken olur. Kasların çalışmaları sırasında bu faaliyet en azdır.

Hücreler bu bazal tabakanın üst katlarına 15–28 gün içinde çıkar. Bazal katman

hücreleri içine ve arasına ancak yağda ve suda çözünmüş maddeler nüfuz

edebilir. Kozmotolojide bu önemlidir ve kozmetik maddeleri ile yapılan

bakımda etkin maddeler bazal katman etkili olabilmelidir.

‣ Stratum spinozum: Bazal katmanın üzerinde, deri yüzeyine paralel olarak

yerleşen 6–7 sıra polygonal (dikenli) hücrelerden yapılmış katmandır. Bu

hücreler birbirine prostoplazmik (hücre zarı) uzantılarla bağlıdır. Hücreler arası

boşluklarda lenf bulunur.

‣ Stratum granulosum: Dikenli hücreler katmanı üzerinde iki üç sıra ip şeklinde

hücrelerden yapılmış stratum granulosum bulunur. Buradaki hücreler atrofye

(zayıflamış) olmuş durumdadır. Hücreler arasında köprüler bulunmaz.

‣ Stratum lucidum: Stratum granulosum’un üstünde, çekirdeksiz görülen

hücrelerden oluşan stratum lucidum bulunur. Buradaki hücreler çok

yassılaşmıştır. Yassı, saydam hücrelerden oluşan bu katman belirgin biçimiyle

yalnızca avuç içi ve ayak tabanında bulunur.

‣ Startum corneum (boynuzsu katman): Stratum lucidum’dan sonra lameller

hâlini almış ve müvesi (çekirdeği olmayan) bulunmayan hücrelerden oluşmuş

stratum corneum’dur. Bu hücreler ölüdür. Bu katmandaki hücre sayısı, kişinin

yaşına ve derinin muhtelif bölgelerine göre değişir. Alttaki hücreler birbirine

bağlı oldukları hâlde üsttekilerle bağlar gevşemiştir ve dökülmeler görülür.

Bunlara ölü hücre yani keratin denilir (Şekil 1.6). Bu olay, normalde hemen

hemen hiç fark edilmeden olur. Stratum corneum zedelenme ile bozulduğunda

ve ortadan kalktığında cilt koruyuculuğu yok olur.

Cilt görünümünü büyük ölçüde belirleyen epidermisin korunması, sağlığı,

bütünlüğünün muhafazası bütün cilt yapısını ve fonksiyonlarını da etkiler. Kozmetik bakımın

en önemli görevi, biyolojik görevlerini tam anlamıyla yerine getirebilecek şekilde cildin

fonksiyonlarını etkilemektir.

5

Katlar arasında, diziler hâlinde birbirine bağlı kıvrımlar ve dermal papilla (meme başı

gibi kabartı) vardır. Bunların derinliği ve sayısı, ayak tabanı gibi travma olasılığı yüksek

yerlerde artar. “Dermal papillanın çizgileri ise parmak izini ortaya çıkarır.”

Bazal membranı oluşturan kompleks ve yapışkan bir madde, katlar arasında yapışmayı

sağlar.

Epidermis dermise ince fibrillerle (küçük lif) bağlanmıştır.

Şekil 1.3: Gözeneklerin görünüşü

Şekil 1.4: Epidermisin katmanları

6

Şekil 1.5: Derinin katmanları

Şekil 1.6: Cildin keratinleşmesi

7

Şekil 1.7: Keratinosit ve lengarhans hücresi

Şekil 1.8: Melanosit

Şekil 1.9: Merkel hücresi

8

Epidermiste dört hücre vardır. Bunlar:

‣ Keratinosit: Keratinositler, epidermisteki hücrelerin % 80-95’ini oluşturan

ektodermal (dış hücre tabakası) kaynaklı hücrelerdir (bk. Şekil 1.7).

‣ Melanositler: Epidermal (epidermisle ilgili) hücrelerin % 1’ini oluşturur. Bazal

tabaka bölgesinde yer alır. Melanin pigmenti sentezler. Melanin, deriyi

ultraviyole ışınlarından korur ve karakteristik deri rengini verir (bk. Şekil 1.8).

‣ Lengarhans hücreleri: Epidermal hücrelerin % 4 ’ünü oluşturur ve derinin

savunma sisteminde rol alır. Deri yoluyla gelen antijenleri (yabancı maddeleri)

yakaladıkları ve lenf bezlerine giderek bu antijenleri bağışıklık sistemine

verdikleri düşünülmektedir. Bu olay, lenfositleri (akyuvarlar) aktive ederek

bağışıklık cevabını başlatır. Kan şekerini dengeler (bk. Şekil 1.7).

‣ Merkel hücresi: Bu hücreler genellikle el içi ve ayağın altında kalın deride

bulunur. Hissetme olayında rolü vardır. Çevresindeki keratinositler

dezmozomlarla bağlanmıştır (bk. Şekil 1.9).

‣ Dezmozom: Hücreler arası yapışmayı sağlayan, mekanik direnci artıran

kalsiyuma bağlı hücre yüzeysel değişmelerdir.

1.2.2. Dermis (Kutis)

Bu tabaka, epidermisin altındadır ve bağ dokusundan meydana gelmiştir. Epidermisin

yapısından daha kalın ve epidermisle birbiri içine girmiş durumdadır. Kutis katında,

epidermiste olduğu gibi muntazam bir hücre sırası yoktur. Burada deri yüzeyine paralel

seyreden ve demetler hâlinde rastlanan kollegen bağ dokusu lifleriyle bu lifler arasında

şeritler hâlinde görülen elastiki lifler ve aralarında gelip yerleşmiş değişik hücreler ana çatıyı

teşkil eder. Derinin elastikiyeti için elastiki bağ dokusu, sağlamlığı için kollegen bağ dokusu

görev yapar. Üst deriye sınır olan kısımda serbest yağ dokusu vardır. Ayrıca kan ve lenf

damar ağları, sinirlerin sonlanma yerleri, kıl ve kökleri, ter ve yağ bezleri vardır. Bunlar

epidermiste olan değişik türdeki sıcak, soğuk, acı, basınç gibi çevreden gelen etkileri algılar.

Deride yaşlanmayla birlikte incelme görülür. Su ve yağ miktarı azalır. Elastik liflerde

ve kollegende de azalmayla birlikte derinin elastikiyeti kaybolur, dayanıklılığı azalır ve ciltte

yaşlanma buna bağlı olarak gelişir. Bu nedenle ileri yaşlarda sığır embriyosundan alınmış

kollegen, deriye verilerek kollegenin azalmaması temin edilir ve yaşlanma geciktirilmiş olur.

9

Şekil 1.10: Kollegen ve elastik lifler

Şekil 1.11: Kollegen lifler, elastik lifler gevşediği zaman dalga

Şekil 1.12: Elastik lifler gerildiği zaman kollegen liflerin katları açılır

Şekil 1.13: Derinin kesiti

1.2.3. Hipodermis

Derinin en alt tabakasıdır. Zengin yağ hücreleri ihtiva eder. Yapısı oldukça kaba ve

gevşektir. Ayrıca kan ve karbonhidrat yönünden zengindir. Cildin beslenme deposudur.

Kalın yağ tabakası, soğuğa karşı iç kısımları izole eder. Dış tesirlere karşı iç organları

10

koruyan bir tampon özelliğine sahiptir. Hipodermisin kalınlığı beslenme şartlarına göre

değişir. Epidermis ve dermisin kalınlığı yaşa göre değişir.

1.3. Deri Ekleri

‣ Kıl veya saç: Kıl folikülü tarafından yapılır. Kıl uzunluğu vücudun farklı

bölgelerinde değişiklik gösterir fakat vücutta bütün kıllar belirli bir hızda büyür

(0,3–0,4 mm/gün). Kıl uzunluğu büyüme süresine bağlıdır (bk. Şekil 1.14).

‣ Yağ bezleri: Kıl foliküllerinden gelişerek meydana gelir. Tamama yakını yağ

dolu hücreler olan sebositlerden oluşmuştur. Bunlardan sebum (yağ) salgılanır.

Sebum, kılların yağlanmasını sağlayarak derinin kurumasını önler. Sebumun

aynı zamanda bakteriostatik (bakteri önleyici) ve fungustikratik (mantar

önleyici) özellikleri de vardır. Yağ bezleri sinirsel kontrol altında değildir.

Özellikle puberte döneminde olmak üzere androjenlerin (hormon) güçlü uyarısı

altındadır.

‣ Ter bezleri: Bütün vücut yüzeyinde bulunur. Fakat bazı alanlarda sayıları diğer

bölgelerden çok daha fazladır. Ter bezlerinin toplam sayısı 2–5 milyon arasında

değişir.

‣ Ekrin bezler (küçük ter bezleri): Doğrudan (direkt) sinirsel kontrol altındadır.

Tüm vücut yüzeyine yayılmıştır. Vücut ısısının düzenlenmesine yardımcı olur.

Ekrin bezlerde üretilen terin buharlaşması ısı kaybına neden olur (bk. Şekil

1.15).

‣ Apokrin bezler (büyük ter bezleri): Çoğunlukla koltuk altında ve genital

bölgede bulunur. Ekrin bezlerden daha büyüktür ve insanda belirli bir

fonksiyonları yoktur. Sekresyonlarındaki (salgılama) bakteriyel etki

karakteristik kötü kokunun oluşmasına neden olur (bk. Şekil 1.16).

‣ Sinirler: Deri çok gelişmiş bir sinirsel yapıya sahiptir. Dermal (deri ile ilgili)

/epidermal (epidermisle ilgili) bileşkede bulunan sinir lifleri, genellikle

özelleşmemiş ve serbest uçludur. His duyularının birçoğu, bu özelleşmemiş sinir

uçları ile iletilir. Fakat bazı gelişmiş sinir uçları, basınç ve ısıyı da iletebilir.

Sadece deriye özel olan bir his duyumu ise kaşıntıdır. Kaşıntı epidermiste ağrı

reseptörlerinin (uçları) uyarılması ile olur. Dermisteki reseptörler uyarılırsa

oluşan cevaba ağrı adı verilir. Küçük bir uyarı ile başlayan kaşıntı uyarının

şiddeti arttıkça acıya dönüşebilir.

‣ Kan damarları: Derinin oksijen tüketimi çok az olmasına rağmen kan

damarları çok gelişmiştir. Kan damarlarının vücut ısısının düzenlenmesinde

yaşamsal önemi vardır. Kan dolaşımı, temel olarak sempatik sinir sistemi

tarafından kontrol edilir (bk. Şekil 1.17).

11

‣ Tırnak: Parmak uçlarını koruyan sert keratin tabakasından oluşan deri ekidir.

Epidermisin corneum tabakasından saçların uzamasıyla aynı şekilde uzar (bk.

Şekil 1.18).

Şekil 1.14: Kılın yapısı ve yağ bezi

Şekil 1.15: Ekrin ter bezi

Şekil 1.16: Apokrin ter bezi

12

Şekil 1.17: Kan damarı

Şekil 1.18: Tırnak

Şekil 1.19: Derinin yapısı

13

1.4. Derinin Fonksiyonları

1.4.1. Koruma Görevi

Organizma ile dış ortam arasında bulunan cilt, her iki yönlerde çeşitli zararlı etkenlere

karşı açık olan bir organdır. Koruyucu görevini de bu iki çeşit etkenine karşı yapar.

1.4.1.1. İç Etkenlere Karşı Koruma

Organizmanın tüm metabolizma sonucu ortaya çıkan çeşitli zararlı etkenlere karşı,

bunların vücuttan atılarak uzaklaştırılması şeklinde görev yapar. Diğer yandan vücut ısı

dengesinin sağlanmasında da önemli görev görür.

‣ Detoksikasyon görevi

Ter bezleri aracılığı ile çeşitli zararlı maddeleri vücuttan uzaklaştırabilen cilt, bir ön

böbrek olarak da düşünülebilir.

‣ Vücut ısısını düzenleme görevi

Vücudun optimal (doğal) ısısını korumada cildin çeşitli eklerinden yararlanır. Bu

hususta ilk oluşum kıl ve yağ bezi birimidir. Burada normalde yatık kıllar kasın kasılması ilk

dik duruma geçerek aralarındaki durgun hava tabakası kalınlaşırken cilt yüzeyine yağ

salgısının artması sağlanır. Kalınlaşan hava tabakasının yanı sıra bu salgı cilt yüzeyine

yayılarak ısı kaybını önleyici rol oynar.

Isı düşürme içinde etkin görevlerden birisi de cildin damarlarına aittir. Bu düzenleme

mekanizması içinde geçerli bir diğer oluşum, ekrin ter bezidir. Bu bezlerin salgıları, deri

yüzeyinde buharlaşırken deri ısı kaybına neden olur.

1.4.1.2. Dış Etkenlere Karşı Koruma

Organizmanın dış ortam ile ilişkisi geniş ölçüde deri ile olur. Bu nedenle dış etkenlerin

organizmaya girmelerine engel olmak ya da bunları yüzeyde daha zararsız hâle getirmek

şeklinde olan bu görevde de cildin çeşitli yapılarından faydalanılır.

‣ Biyolojik etkenlere karşı koruma

Deri yüzeyi çok sayıda ve çeşitli mikroorganizmaların bir arada yaşadığı bir

ortamdır. Yüzeyde yaşayan bu mikroorganizmaların hastalık hâli durumlarında,

derinin özel yapı ve fonksiyonunun rolü büyüktür.

Derinin sürekli yenilenmesi ve corneum’un sürekli olarak dökülmesiyle

yüzeydeki mikroorganizmalar uzaklaştırılmış olur. Diğer yandan st. corneum’un

kompakt yapısı, bunların daha derinlere sokulmasına karşı mekanik bir engel

oluşturur. Mikroorganizmalara karşı korumada derinin en önemli silahı

kuşkusuz “asit mantodur”.

14

‣ Fiziki etkenlere karşı koruma

Fiziki etmenler başlıca mekanik etmenler, sıcak, soğuk ve ışınlar olarak kabul

edilebilir.

‣ Mekanik etkenler: Fiziksel darbe, sürtünme, basınç ve çarpmaya karşı cilt

kendisini hücre ve lif yapısının özel dizilişi ile korur.

‣ Işınlar: Işınlara (güneş ışınları) karşı cildin koruma görevi özellikle melanin

pigmenti ile olur. Cildin kuvvetli güneş tesiri ile kahverengileşmesi, koruyucu

fonksiyonun neticesidir. Güneşlenme esnasında ışınların fazlasını üst tabakada

bulunan pigmentler tutar ve zararlı tesire yalnız gaz tabakasının maruz

kalmasını temin ederek diğer tabakaları korur. Deriyi ve deri altını ışınlara karşı

korumada pigmentten başka, tek corneum katının ve bütün katmanlarının ışını

absorbsiyon (emme) şeklinde rol oynadıkları unutulmamalıdır. Işınların fazlası

cilt için oldukça tehlikelidir. Önemli cilt hastalıklarına, cilt kanserine yol

açabilir.

‣ Isı: Ortamın ısı değişikliklerine karşı organizmanın korunmasında ve ısının

organizmaya zarar vermeyecek şekilde ayarlanmasında cilt, etkin rol oynar.

‣ Kimyasal etkenlere karşı koruma: Çeşitli kimyasal etkenlere karşı korumada

en önemli rolü lipit manto ve keratin üstlenmiştir. Ayrıca corneum tabakasının

kiremit dizisi gibi olan yapısı bu maddelerin kolaylıkla daha aşağılara

geçmesine engel olur. Bu engel ancak yüksek konsantrasyondaki asitler ve

bunun gibi maddeler tarafından yıkılabilir. Hafif asitler, alkaliler, su ve

bunlardan eriyen cisimler keratin engelini aşamaz.

1.4.2. Absorbsiyon Görevi

Birçok engel nedeniyle ciltten absorbsiyon (emilim) son derece zordur. Ancak su ve

yağ karışımında eriyen maddeler, ciltten bir miktar geçebilir. Kremler cildin bu özelliği

doğrultusunda hazırlanmaktadır. İstenilen kozmetik tesirin yaratılmasında cildin bu

geçirgenliği kâfi gelmektedir.

1.4.3. Depo Görevi

Cildin yağ tabakası, cildin kalori deposudur. Gıda yetersizliği durumunda rezerve

olarak göreve her zaman hazırdır.

1.4.4. Duyu Organı

Dış tesirlere (dokunma, basınç, sıcak, soğuk, kaşıntı, karıncalanma, uyuşma gibi) karşı

çeşitli durumlar alır. Cilt, üst tabakalarındaki sinir sistemi ile durumu merkezi sinir sisteme

ileterek uygun tedbirin alınmasına imkân verir.

15

1.4.5. Diğer Görevler

‣ D2 vitamini deride yapılır.

‣ Organizmada ortaya çıkan statik elektrik dış ortama deri ile aktarılır.

‣ Bütün bunların üstünde, organizmanın bütünüyle beden ve ruh olarak güzel

görünmesi ve toplum içinde kabul edilmesinde derinin rolü çok büyüktür.

1.5. Deri Hastalıkları

Makyajın bir amacı da ciltteki ufak kusurları saklamaktır. Bir kozmetisyenin farklı

kusurlar, bunların sebepleri ve tedavileri konusunda bilgi sahibi olması gerekir. Kolaylıkla

örtülebilecek kusurlar, yanlış uygulanan bakımlar ve tıbbi tedavi gerektiren kusurlar

arasındaki farkı ayırt edebilmelidir.

Ciltteki bozukluklar; kalıtımsal bozukluklar, derinin anormal çalışması,

mikroorganizmaların enfeksiyonu, kimyasal veya fiziksel travma, güneş gibi dış etkenlerin

zararı nedeniyle olabilir. Bir kişiyi, belirli bir zamanda belirli bir hastalık ya da duruma karşı

daha hassas yapan eğilimci ya da katılımcı bir faktör olabilir. Örneğin kesik ya da sıyrıklar

bakterinin cilde girmesinde, çıban ya da impetigo oluşmasında eğilimci faktörlerdir.

Ergenlik döneminde sebum salgılanmasının artması, etkenlerin çoğalmasına sebep

olan katılımcı faktördür. Görülebilecek çeşitli kusurlar ya da lezyonlar aşağıda gösterilmiştir.

1.5.1. Lezyon Çeşitleri

Şekil 1.20: Lezyon çeşitleri

‣ Derideki leke: Cilt yüzeyinde görülebilen ancak hissedilemeyen küçük anormal

renkli bölge (örneğin çil), deri yüzeyinden ya daha açık ya da daha koyu

renktedir.

‣ Papül: Sivilceli kabarcık, daha sonra püstüle dönüşebilen, deri üzerindeki

küçük kabarık sert bölgedir.

‣ Püstül: İçinde iltihap toplanan, üst derideki görülebilir kabarık bölgedir.

16

‣ Vezikül: Kan plazmasına benzeyen, açık renkli sıvı olan, iltihap içeren ve iz

bırakmadan kaybolan deri yüzeyindeki ufak kabarcıktır.

‣ Bül: 0,5 cm’lik bir su toplanmasıdır. Veziküle benzer ancak daha büyüktür.

‣ Nodül ya da kist: Ufak yuvarlak şişlik, deri yüzeyinin hem altında hem de

üstünde yer alır.

‣ Tümör: Nodülden daha büyük derideki şişkinliktir. Sert ya da yumuşak doku

içerir.

‣ Morluk: Alt derideki kan damarlarının zarar görmesi nedeniyle kan tarafından

derinin renginin değiştiği bölgedir.

‣ Pullanma: Kolaylıkla ayrılan keratin parçalarıdır. Örneğin kuru ciltteki pullar,

sedef hastalığı vb.

‣ Fissürler: Alt deriye uzanan üst derideki çatlaklardır.

‣ Kabuk: Bir lezyondaki sıvının kuruması ile oluşur. Örneğin iltihap bal renkli

kabuk, kan ise kahverengi bir kabuk oluşturur.

‣ Ülser: Hem alt hem de üst derideki açık yaradır. İyileşince iz kalır.

‣ Nedbe (yara izi): Bir yaranın iyileşmesi sırasında oluşan bağ dokusudur.

‣ Keloid: Kollajen dokusunun aşırı büyümesinin sebep olduğu lekedir. Daha çok

siyah deride görülür.

1.5.2. Diğer Deri Hastalıkları ve Özellikleri

Eritemler (derideki kırmızı bölgeler), alt derideki kılcal kan damarlarının genleşmesi

ile oluşur. Siyah deride kolayca fark edilmez. Deriden daha koyu renkte, koyu mor bölgeler

şeklinde açığa çıkar.

‣ Hiperaemia: Bir bölgeye fazla kan gitmesidir. Genelde eritemle sonuçlanır.

‣ Sızıntı: Deride çatlak olan bir bölgeden sürekli su gelmesidir.

‣ Ödem: Sıvı toplanmasına bağlı olarak dokuların şişmesidir.

‣ İltihap: Deri dokusunun iltihabı, derideki enfeksiyonlu bölgeye fazla kan

gitmesine bağlıdır. Genellikle kızarıklık, şişlik, ağrı ve sıcaklık hissi ile birlikte

görülür. Kan damarları genleşir, bölgede eriteme neden olur ve ısı yükselir.

Beyaz hücreler, içeri giren bakteriyle savaşır ancak bir kısmı bakterilerle

birlikte ölür. Bir irin bölgesi oluşur, irin daha sonra bölgeden çıkartılır. Üst deri

hücreleri, deri yüzeyini onarmak için çoğalır ancak alt deri zarar görmüşse leke

kalır.

1.6. Bakterilerin Neden Olduğu Deri Enfeksiyonları

Bakteriler küçük, tek hücreli organizmalardır. Mikroskopla görülebilir ve şekillerine

göre gruplandırılır. “Cocci”ler küçük yuvarlak bakterilerdir, demetler hâlinde (stafilokok) ya

da zincirleme (streptokok) hâlinde bulunur. Cilt yüzeyinde pek çok bakteri yaşar ancak

bunların çoğu zararsızdır ya da patojenik (hastalık oluşturan türde) değildir. Deride

enfeksiyonlardan sorumlu hastalık oluşturan patojenler, streptokok ve stafilokoklardır.

Derinin açık bir yerinden ya da kıl köklerden girerek hastalığa sebep olabilir. Derinin en

yaygın bakteriyel enfeksiyonları çıbanlar, kızılyaralar ve impetigodur.

17

1.6.1. Çıbanlar

Stafilokok enfeksiyonuna bağlı olarak kıl kökünde oluşan derin çıbanlardır. İltihaplı

papil olarak başlar, hızla büyüyerek ağrılı püstül oluşturur. İrin daha sonra çıbanın başından

alınır. İrinin alınması bir oyuk oluşturur, bu da leke bırakarak iyileşmeye neden olur. Eğilim

oluşturan faktörler genel sağlığın kötü olması, şeker hastalığı gibi kronik hastalıklar ve ciltte

sürtünme, özellikle giysi yakasının ensede baskı yapmasıdır. Çıbanlar, sık sık o bölgeyi sıcak

tutarak tedavi edilebilir. Enfeksiyonlu bölge ellenmemeli ve makyaj malzemesi

kullanılmamalıdır.

1.6.2. İmpetigo

Resim 1.2: Çıban

Deri yüzeyine hızla yayılan bakteriyel bir enfeksiyondur. Stafilokok ve streptokokların

her ikisi de birliktedir. Enfeksiyon kırmızı leke şeklinde başlar, hızla “serum” içeren

kabarcıklar oluşur. Bunlar daha sonra tipik bal renkli kabuklara dönüşür. Deride ıslak, pembe

bir bölge bırakarak kabuklar dökülür. Daha çok çocuklarda görülür ve bulaşıcıdır. Burun ve

ağız çevresindeki bölgeler daha fazla etkilenir. Tıbbi tedavi gerektirir ve tedavi için

genellikle antibiyotikli kremler kullanılır.

Resim 1.3: İmpetigo (cilt renginde açıklık)

18

1.6.3. Apse

Cildin kızarıp iltihaplanmasıdır. Aynı zamanda doku boşluklarında cerahat olarak

bilinmektedir (Bakteriler sebep olur.). Bunları sıkmamak ve aşırı derecede fırçalamamak

gerekir. Apsenin baş vermesi için sıcak kompres yapılabilir. Arkasından ucu yakılmış,

sterilize edilmiş bir iğne ile delinip usulca bastırılarak iltihabın akması sağlanır. Sonra

üzerine merhem sürülür.

Resim 1.4: Apse

1.7. Virüslerin Sebep Olduğu Cilt Enfeksiyonları

Virüsler, bakterilerden çok daha küçüktür ve sadece elektron mikroskobu ile

görülebilir. Canlı hücreler içinde çoğalır, hücre duvarlarını yıkarak serbest kalır ve bir başka

hücreye hücum eder. Üst derinin yüzey tabakaları ölü doku ile kaplı olduğu için virüsler bu

bölgelerde yaşayamaz. Uzun bir süre üst deri altında barınır (örneğin ciltteki sürekli yaralara

sebep olan virüs). Virüslerin sebep olduğu cilt enfeksiyonları “cold sores” (uçuklar),

“shingles” (deri üzerinde yaygın küçük iltihaplı vezüküller) ve siğillerdir.

1.7.1. Siğiller

Üst deride dokuların oluşturduğu tabakada bulunan bir virüs enfeksiyonudur. Spinoz

tabakada, hücre sayısında hızlı bir artışa sebep olur ve deri yüzeyinde kabartılı bir siğil

oluşturur.

Anormal keratinleşme mevcuttur. Hücre çekirdekleri dışarı çıkamaz ve tanecikli

tabaka yok olur. Siğiller genellikle tedavi gerektirmeden iyileşebilirler ancak bulaşıcıdır.

Kozmetisyen, müşterinin cildindeki siğillere dokunmamalıdır. Kozmetisyenin elinde

bulunabilecek siğiller, tıbbi müdahale ile alınmalıdır. Yüzey siğilleri, yaygın siğiller, taban

siğiller gibi çeşitli siğil tipleri vardır. Yüzey siğilleri ufak, et renginde, üstü düz, deri

yüzeyinden çıkıntılı siğillerdir; genellikle ellerde, dizlerde ve çocukların yüzlerinde bulunur.

Yaygın siğiller daha büyük, pütürlü yüzeylidir. Genellikle çocukların ve genç yetişkinlerin

ellerinde ve yüzlerinde bulunur. Taban siğilleri ayak tabanında oluşur, ağrılıdır, bir

dermatolog tarafından tedavi edilmelidir.

19

Resim 1.5: Siğil

1.7.2. Herpes Simplex (Soğuk Yara, Uçuk)

Soğuk yara, üst deri altında bulunan bir virüsün sebep olduğu sürekli tekrarlanan bir

yaradır. Enfeksiyon, genellikle çocukluk döneminde alınır ve uzun süre deride kalır.

Belirtileri bunalım, soğuk algınlığı, aşırı yorgunluk, güneş ve rüzgârla aşırı temas sırasında

görülür. Rahatsız edecek derecede kaşıntılı, kızarık bir vezikül olarak başlar, kabuk bağlar ve

yaradan bir sıvı sızar. Özel bir tedavisi yoktur. İspirto losyonu uygulaması fayda sağlayabilir.

Genelde uçuk birkaç günde iyileşir. İkinci bir bakteriyel enfeksiyonu önlemek için antiseptik

losyonlar uygulanabilir. Uçuk geçene kadar o bölgede kozmetik kullanılmamalıdır.

1.7.3. Herpes Zoster (Zona)

Resim 1.6: Uçuk

Deriyi kabarcıklarla kuşatan bir sinir hastalığıdır. Ağrılı şikâyetlere sebep olan

virüsün, suçiçeği virüsünün sebep olduğu, çocukluk enfeksiyonunu takiben vücutta kaldığı

bilinmektedir. Orta yaşlarda ve yaşlılıkta daha yaygındır. Başlangıçta kaşıntı ve deride

eritem görülür. Veziküller duyu sinirlerini takip ederek artar, bazen de yüzdeki duyu

sinirlerine kadar ulaşır. Veziküller patlamadan kurur, kabuk oluşur, kabuk yaklaşık iki

haftada yavaş yavaş iyileşir. Ağrı birkaç ay devam edebilir. Şiddetli vakalarda, ikinci bir

bakteriyel enfeksiyona bağlı olarak püstüller oluşabilir ve yara izi kalabilir. Tıbbi tedavi

gerektiren hastalık sırasında o bölgeye makyaj yapılmamalıdır.

20

Resim 1.7: Zona

1.8. Mantar Enfeksiyonları

Deriye giren mantar, halka şeklinde cilt üzerinde oluşan pek çok hastalık türüne sebep

olur. “miselyum” adı verilen ince mantar liflerinden oluşur. Lifler, keratin parçalayıcı bir

enzim içeren sindirim sıvısı salgılar. Böylece mantarlar beslenmek için keratin kullanır ve

üst deriye, kıl veya tırnaklara hücum eder, canlı dokulara giremez. Derinin, yüz derisi de

dâhil olmak üzere herhangi bir bölgesinde etkili olabilir.

1.8.1. Ringworm (Halka Şeklinde Çıkan Bir Tür Mantar Hastalığı)

Gövde, yüz, kol ve bacaklarda görülür. Halka şeklinde pullu lezyonlardır. Yayılarak

genişler, ortadan başlayarak iyileşir ve halka şeklinde bir leke bırakır.

Papil ve püstül oluşabilir. Tıbbi tedavi şarttır. Hastalığın varlığından şüphelenilirse

kozmetik uygulanmamalıdır. Tedavi ağız yoluyla alınan ilaçlarla yapılır.

Resim 1.8: Ringworm

21

1.9. Yağ Bezi Hastalıkları

Yağ bezlerini etkileyen hastalıklar, bezlerin normalden az ya da çok çalışmasına ya da

cilt yağı ve keratin pullarının olası bir bakteriyel enfeksiyon ile kıl köklerinde kalmasına

bağlı olabilir.

1.9.1. Asteatosis

Yağ bezlerinin normalden az çalışması ile oluşan bir deri hastalığıdır. Genellikle

yaşlılık veya hipotiroidizm (tiroit bezi hormonun az salgılanması) gibi bir başka bozukluk ile

birlikte görülür. Deri pul pul ve kurudur, özellikle soğuk havada kaşıntı ve çatlamalar olur.

1.9.2. Sebore

Derinin belirli bölgelerinde sebumun (cilt yağı) normalden fazla salgılanmasıdır. Yağ

bezlerinin fazla çalışması yaygın bir şikâyet konusudur. Yüzde burun delikleri çevresindeki

kıl foliküllerinin açıkları, sebum ve keratin pulları ile dolar. Sebum salgılanması hormonlar

tarafından kontrol edilir. Aşırı yağ salgılanmasının nedeni, ergenlik dönemindeki hormon

değişikliğidir. Bu da adölesan (ergenlik) döneminde akne oluşumuna zemin hazırlayan bir

unsurdur. Cilt, yağsız temizleyiciler kullanılarak sık sık ve doğru temizlenmelidir.

Gözenekleri tıkayabilecek yağlı kremler, pudralar kullanılmamalıdır.

1.9.3. Komedonlar (Siyah Noktalar)

Sebum ya da keratin pulunun, ciltte yağ folikülünün içini doldurması ile oluşur.

Kirden çok, havanın oksidasyonu nedeniyle ucu koyu renktir. Yağ folikülü iltihaplanırsa

akne oluşabilir, iltihaplanmazsa siyah noktalar sıkılarak dışarıya çıkarılabilir. Ancak sıkılma

sırasında bloke olmuş tıkacın bir kısmının folikülün içine doğru itilme tehlikesi vardır. Bu

durumda enfeksiyon olabilir ve ciltte iz kalır (Açık komedon resminde görülen siyah

noktalardır.).

1.9.3.1. Akne Vulgaris (Kapalı Komedon)

Akne vulgaris kıl folikülü ve buna bağlı yağ bezlerinin kronik, inflamatuvar (iltihaplı)

hastalığıdır. Başlıca adölesan çağda görülmekle beraber her yaşta olabilir. İnsanların hemen

hepsinde yaşamı boyunca az veya çok sayıda akne vulgaris lezyonu ortaya çıkar. Aylarca

hatta yıllarca sürdükten sonra kendiliğinden geriler. Bazen orta yaş veya üzerine kadar

devam edebilir. En sık yerleşim yeri yüzdür. Oluşumunda androjen hormonlar, yağ bezi

salgısı (sebum), foliküldeki mikrobiyal kolonizasyon ve folikül keratinizasyonunda bozulma

ortak rol oynar. Gıdaların akne vulgariste başlatıcı veya şiddetlendirici rolü

bulunmamaktadır. Androjenler, sebase glandı stimule ederek sebum üretimini artırır. Aşırı

keratin sentezi ve sebum birikmesi, kıl folikülü kanalında tıkanmaya yol açar. Küçük bir

folikül ağzının arkasında genişleyen tıkaç klinik olarak soluk, hafif kabarık, toplu iğne başı

boyutunda, kirli beyaz papül şeklinde görülür ve kapalı komedon olarak adlandırılır.

Genellikle aynı hastada, resimde çene bölgesinde görüldüğü gibi çok sayıda kapalı komedon

olur. Bazen deriye zımpara kâğıdı görüntüsü verecek kadar yoğun komedonlar bulunabilir. 2

mm’den büyük lezyonlar (makrokomedon) da görülebilir.

22

1.9.3.2. Akne Vulgaris (Açık Komedon)

Resim 1.9: Akne vulgaris

Açık komedon yassı, hafif kabarık, merkezi siyah noktalar şeklinde görülür. Siyah

rengi, keratin ve yağ oksidasyonuna bağlıdır. Lezyonlar zamanla genişleyebilir. Kapalı

komedonlar (inflamatuvar), iltihaplı olan akne lezyonlarının öncüsü olarak kabul edilir. En

sık yüz, göğüs ve sırtta yerleşir. Çene, alın, yanaklar ve başta olmak üzere yüzün her yerinde

lezyon olabilir. Dış kulakta da zaman zaman komendonlara ve diğer akne elemanlarına

rastlanabilir. Resimde yüzde çok sayıda açık komedon görülmektedir. Küçük yaşlarda

komedonlar daha sık görülür. Akne vulgaris tedavisi o anda var olan lezyonlara göre değişir.

Bazen aylarca hatta yıllarca sürebileceğinden hasta uyumu çok önemlidir. Tretinoin,

adapalen ve benzoil peroksit komendonlara yönelik kullanılan topikal ilaçlardır.

Komedonları sıkmak deride kalıcı izlere neden olabilir. Sadece komedonlar ile seyreden

hastalarda genellikle sistemik tedavi gerekmez.

1.9.4. Steatom (Yağlı Kist)

Resim 1.10: Akne vulgaris

Sebumun cilt altında tutulup toplanması sonucu, yağlı ur ya da kist adı verilen ufak bir

nodül oluşur. Şekli bir bezelye tanesi ile bir yumurta büyüklüğü arasında değişir. Kistler

daha çok koltuk altı, yüz ve başta yağ bezleri olan bölümlerde oluşur. Bazı kistlerin ucu biraz

açıktır, buradan kistte bulunan ekşi kokulu yağlı madde sıkılıp çıkartılabilir. Açık olmayan

kistler, tıbbi gözetimle lokal anestezi ile yarılarak çıkartılabilir ancak zararsız oldukları için

çok büyük olmadıkça ya da uygunsuz bir yerde bulunmadıkça dokunulmayabilir. Normal

kozmetik işlem uygulanabilir.

23

1.9.5. Milia (Beyaz Yağ Bezleri)

Resim 1.11: Yağlı kist

Kıl köklerinin ağzında görülen, keratin ve sebumun oluşturduğu küçük, sert, beyaz

renkteki kistlerdir. Üst deri kisti örttüğü için açıklık yoktur. Zararsızdır ancak ciltte, özellikle

kuru cilde sahip olan kişilerde göz çevresinde bulunur. Bir doktor ya da bir güzellik uzmanı

tarafından sterilize edilmiş iğne kullanılarak çıkarılabilir.

1.9.6. Rozase (Akne Rozase)

Resim 1.12: Milia

Genellikle orta yaş ve üstündeki kadınlarda ve açık tenlilerde sık görülmekte olup

erkeklerde daha nadir görülür. Ergenlik döneminde geçirilmiş şiddetli akne vulgaris ile

rozasenin ortaya çıkması arasında bağlantı yoktur. Başlıca burun, yanaklar, alın ve çenede

görülür. Yüzde sıcaklık ve yanma hissine yol açabilir. Komedon, kist ve sikatris (kuruma)

olmaması, boyun ve gövdeyi çok nadir tutması akne vulgaristen en önemli farklarıdır.

Popüler lezyonlar da akne vulgaristen farklı olarak hassas değildir.

24

Resim 1.13: Akne rozase

1.9.7. Rinofima

Bu hastalık, genellikle yaşlı erkeklerde görülmesine rağmen nadiren kadınlarda da

görülebilir. Burun, düzensiz bir şekilde büyür ve deliklerin belirginleşmesiyle pürtüklü bir

hâl alır. Burunda leylak veya açık kırmızı renk değişiklikleri ve belirgin telanjiektatik

damarlar görülür.

1.10. Ter Bezi Hastalıkları

Resim 1.14: Rinofima

En sık rastlanan aşırı terlemedir. Özellikle ayaklarda ve koltuk altında kötü kokuya,

giysilerin ıslanmasına neden olur. Eğer bu durum, kozmetisyenin tavsiyesi ile ve aşağıda

önerilen metotlarla kontrol edilemezse tıbbi yardıma ihtiyaç vardır.

1.10.1. Hiperidrosis (Aşırı Terleme)

Aşırı terleme genellikle sayıca çok fazla ter bezi bulunan eller, ayaklar ve koltuk altı

bölgeleri ile sınırlıdır. Nedeni doğuştan olabilir ancak genellikle psikolojik bir soruna

bağlıdır. Çünkü ter bezleri sinir sisteminin kontrolü altındadır. Sık banyo yapılmalı, astrenjen

ve talk pudrası kullanılmalıdır. Alüminyum klorhidrad gibi astrenjen içeren, terlemeyi

önleyici maddeler ile koltuk altı terlemesi kontrol altına alınabilir. Bunlar antiseptik özelliği

olan, deodorantlarla formüle edilmiştir (örneğin heksaklorojen veya setrimid). Bu maddeler

teri bozarak kokuya sebep olan bakterilerin çoğalmasını önler.

25

1.10.2. İsilik (Miliaria Rubra)

Ter bezi kanallarının tıkanması sonucu toplanan terin, deri yüzeyinde küçük veziküller

oluşturmasıdır. İsiliğin belirtileri deride kaşınma, küçük kırmızımsı veziküller ve ter

bezlerinin iltihaplanmasıdır. Özellikle topikal iklim koşullarında aşırı sıcak nedeniyle veya

ter kanallarının keratin tarafından tıkanması sonucu oluşur. Sık banyo yapılarak astrenjen ve

talk pudrası kullanılarak tedavi edilebilir.

1.11. Pigmentasyon Hastalıkları

Resim 1.15: İsilik

Pigmentlere bağlı rahatsızlıklar genellikle sıkıntı ve utanma duygusuna sebep olur.

Ancak pek çok vakada özellikle bu kusur, cilt ile aynı düzeyde ise kozmetiklerle kolayca

kamufle (kapatma) edilebilir. Benler bir güzellik unsuru olarak ön plana çıkarılabilir.

1.11.1. Çiller

Çiller, üst deride bulunan çok aktif bir grup melanositin oluşturduğu küçük kahverengi

lekelerdir. İlk olarak açık tenli, sarışın ya da kızıl saçlı çocuklarda yaklaşık 5 yaşında ortaya

çıkar. Güneş ışığındaki UV ışınlarına aşırı maruz kalındığında çillerdeki melanin koyulaşır

ve çiller daha geniş kahverengi yamalar şeklinde genişleyebilir. Çilli deri güneşte çabuk

yanar. Bu nedenle güneş ışığından kaçınılması ya da koruyucu güneş kremleri kullanılması

tavsiye edilir. Çiller kış aylarında sönmeye yüz tutar. Kozmetik kamuflaj ile kapatılabilir.

26

1.11.2. Lentijinler (Kahverengi Lekeler)

Resim 1.16: Çil

Lentigo ciltte doğuştan olan, çilden daha büyük kahverengi bir lekedir. Çiller gibi aşırı

güneş ışığı ile temasta koyulaşmaz. Yaşlılık nedeniyle oluşan lentijinler, elde ve yüzde

bulunan kahverengi lekelerdir. Güneş ışığında artarlar, koruyucu güneş kremleri yararlı

olabilir. Kozmetik kamuflaj, kusurları kapatmak için kullanılabilir.

1.11.3. Kloasma

Resim 1.17: Lentijinler

Hamilelik veya gebeliği önleyici ilaçların kullanımı sonucu yüz ve diğer deri

bölgelerinde oluşan sınırları belli kahverengi bölgelerle belirgin pigment artışıdır. Melanin

üretiminin dişilik hormonu östrojen ile artmasına bağlı olarak meydana gelir. Yüzde

özellikle göz etrafı, kaşın altındaki tüylü bölgelerdir. Yüzdeki kahverengi lekeler kozmetik

kamuflaj ile kapatılabilir. Hamilelik sona erdiğinde ya da gebeliği önleyici ilaçlar

bırakıldığında aşırı koyu renk kaybolabilir.

27

Resim 1.18: Kloasma

1.11.4. Vitiligo (Lökoderma)

Ciltte renksiz beyaz lekelerin oluşmasıdır. Melanositlerin yok olmasına bağlı olarak

cildin belirli bölgelerinde oluşan lekelerdir. Koyu renk ciltlerde daha belirgindir. Normal

renkli ciltlerde kozmetik kamuflajla kapatılabilir. Beyaz tenli kişiler güneş banyosundan

kaçınmalıdır çünkü beyaz lekeler daha belirginleşir ve ciltte 2 zıt renk oluşur.

1.11.5. Albinizm

Resim 1.19: Vitiligo

Doğuştan oluşan bir hastalıktır. Melanositler mevcuttur ancak melanin üretemez.

Vücutta pigment bulunmaz ve bu hastalığı olan kişiler açık tenli, sarışın ve göz bebeği

etrafındaki halka renksizdir.

28

1.11.6. Hamartom

Resim 1.20: Albinizm

Kalıcı olarak genişlemiş kılcal damarlı bölgelerde bulunan damarlardan doğan

lezyonlardır. Lezyonlar porto şarabı lekesi, çilek lekesi ve örümcek şeklindeki lekelerdir.

1.11.7. Porto Şarabı Lekesi

Düz, kırmızı ya da mor renkte geniş kılcal damarların kalıcı genişlemesi sonucu

oluşan genellikle yüzün bir yarısını kaplayan lekelerdir. Genellikle doğuştan vardır ve ömür

boyu kalır. Kusur kozmetik kamuflaj ile kapatılabilir. Lazer tedavisi yoluyla dermatolojik

tedavi mümkündür.

1.11.8. Çilek Lekesi

Resim 1.21: Porto şarabı lekesi

Küçük parlak kırmızı kılcal damar lekesidir. Doğuştan ya da doğumu takiben birkaç

hafta içinde görülebilir. Yumuşak ve kabarıktır, birkaç lop bulunabilir. Alt deride kılcal

damarların artmasına bağlı olarak belirir. Leke, ilk birkaç yılda biraz büyüyebilir. En çok 5

yaşında kaybolur, 10 yaşına kadar yerini normal deriye bırakır. Hiçbir tedavi gerektirmez.

29

Resim 1.22: Çilek lekesi

1.11.9. Örümcek Telanjiektazi (Işınsal Kolları Olan Telanjiektazi)

Bir merkezden örümcek ayakları şeklinde yayılan, kılcal damarlardaki genişlemedir.

Örümcek östrojenler olarak bilinir. Karaciğer hastalıkları ya da hamilelik gibi durumlarda

östrojen seviyesi yükseldiği zaman artış görülebilir. Merkez bölgesi yakılarak yok edilebilir.

Kozmetik kamuflajda yeşil düzeltici krem kullanılır.

Resim 1.23: Örümcek telanjiektazi

1.11.10. Kılcal Damarların Çatlaması (Telanjiektazi)

Çatlak damarlar olarak da bilinir. Ufak lezyonlar daha çok kılcal damarların çatlaması

değil, kalıcı genişlemesinin sonucunda oluşur. Kuru, hassas ya da bakımsız ciltlerde görülür.

Yaşlandıkça sayıları artar. Aşırı makyaj ve sıcaktan kaçınılmalıdır. Yeşil düzeltici krem ile

kamufle edilebilir.

Resim 1.24: Kılcal damar çatlaması

30

1.11.11. Benler (Melanosittik Ben ya da Melanom)

Benler, alt deride bulunan melanositlere bağlı olarak hücre toplanması ile oluşur.

Doğuştan var olabilir veya doğuştan ciltte var olan hücrelerin daha sonra büyümesiyle

oluşabilir. Deri yüzeyinden hafifçe kabarık ten renginde kahverengi veya siyah üstü düz

şişliklerdir. Bende çıkan kıllar, çekilip koparılmamalıdır. Steril bir makas kullanarak

kesilmelidir. Benler, istenmeyen bir yerde ise ameliyatla alınabilir. Oynandığı takdirde deri

kanserine sebep olunabileceği şeklinde genel bir kanı vardır. Ben çevresinde renk değişimi

veya anormal büyüme görülürse doktora başvurulmalıdır. Normal kozmetik işlem

uygulanabilir.

1.11.12. Malign Melanom

Resim 1.25: Ben

Malign melanom, benlerden veya derinin melanositlerinden köken alır. Erken

dönemlerde kolayca tedavi edilebilir ve yaşamı tehdit edici olmaz. Ancak daha sonraları

malign melanom metastaz yaptığında tedavi başarısız kalabilir.

Küçük kahverengi, siyah veya büyük çok renkli yama tarzında, düzensiz sınırlı

lezyonlardır. Üstleri kabuklaşabilir ve kanayabilir. Bu nedenle benlerle fazla oynamamak

gerekir. Benlerde anormal büyüme ve değişimler varsa doktora gidilmelidir.

Resim 1.26: Malign melanom

31

1.11.13. Hiperpigmentasyon

Derinin melanin pigmentasyonundaki artıştır. MSH (melonasit stimulen hormon),

ACTH (adrenokortikotropik hormon) ve over (üreme) hormonları doğrudan (direkt)

pigmentojen etkilerdir. Birçok endokrin ve metabolik hastalıklarda genel, bütün vücutta

yaygın ya da parça parça hiperpigmentasyon görülür (Resim 1.27).

1.11.14. Hipo ve Depigmentasyon

Resim 1.27: Hiperpigmentasyon

Derinin melanin pigmentasyonunun azalması ya da kaybolmasıdır. Bu doğuşsal ya da

edinsel (sonradan) olabildiği gibi kalıtımsal bir takım faktörlerin etkisi ile yaşamın herhangi

bir devresinde de oluşabilir (Resim 1.28).

Resim 1.28: Hipo pigmentasyon

32

1.12. Anormal Büyümeye Bağlı Hastalıklar

1.12.1. Sedef Hastalığı

Sedef, kalıtımsal bir hastalıktır ve genellikle aynı ailenin pek çok bireyini etkiler. Oval

ya da yuvarlak şekilli sedef renkli lekelerdir. Normal üst deri pullarından daha kalın ve daha

geniştir. Bölgedeki derinin rengi kılcal damar sayısında ve büyüklüğündeki artışa bağlı

olarak kırmızımsıdır. Eğer pullar çıkarılırsa ufak kanayan benekler oluşur. Sulanma ya da

vezikül oluşmaz. Biraz kaşıntı olabilir. Vücudun her yerinde görülebilir ancak daha çok göz,

kafa derisi, dizler ve dirseklerde rastlanır. Tırnaklarda küçük çukurlar oluşabilir.

Sedef hastalığı bozuk keratinleşmeye bağlıdır. Hücre çekirdeği pulda mevcuttur. Alt

tabakada hücre bölünmesinde artış vardır. Lekeler, güneşteki UV ışınlarına bağlı olarak

özellikle yaz aylarında geçebilir ancak sıkıntı ve sinirsel kökenli bir hastalık sırasında

artabilir. Doktor tavsiyesi gereklidir. Eskiden pullar, kömür katranı ve salisilik asit merhemi

kullanılarak çıkartılırdı. Son zamanlarda UV ışın tedavisi ve A vitamini ile tedavi

edilmektedir. Enfeksiyon söz konusu olmadığı için normal kozmetik işlem yapılabilir.

Resim 1.29: Sedef

1.12.2. Aşırı Kıllanma (Hiperikosis ve Hirsuitizm)

Aşırı kıllanma, normal olarak ayva tüylerinin bulunduğu bölgelerde terminal kılların

artmasıdır. Hormon dengesizliği ya da kalıtıma bağlı bir nedenle olabilir ancak genelde

nedeni bilinmez. Kadınlarda, menopoz döneminde hormonal değişikliklere bağlı olarak ya

da belirli bir ilacın yan etkisiyle yüz kıllarında artış görülebilir. Kadınların yüzünde,

erkeklerde olduğu gibi belirli bölgelerdeki kıllanmaya “hirsutizm” adı verilir.

Eğer kıllanma azsa koyu renk kılların rengi açılabilir. Renk açma işlemi ile genellikle

kıllar zayıflatılıp yok edilebilir. Kimyasal tüy dökücüler, cilde dikkatle uygulanmalıdır

çünkü yüz derisi hassastır. Üretici firmanın kullanma talimatlarına dikkatle uyulmalıdır.

33

Balmumu kullanılabilir ya da tek tüyler çekilip kopartılabilir. Tüyleri yok etmek için

diyatermi (elektroliz) gibi kalıcı metotlar da vardır. Ancak bu metotlar deneyimli, eğitimli

kişiler tarafından uygulanmalıdır aksi hâlde leke kalma tehlikesi vardır.

1.12.3. Alerjiler

Resim 1.30: Hirsuitizm

Alerji, çoğu insanı etkilemeyen bir maddeye karşı herhangi bir kişinin aşırı duyarlılığı

ya da anormal reaksiyonudur. Reaksiyona neden olan maddeye alerjen adı verilir. Alerjiye

neden olan maddeler penisilin gibi ilaçlar ya da yumurta, çilek gibi yiyeceklerdir. Solunum

yoluyla da alınabilir. Örneğin saman nezlesine neden olan tozlar, hapşırma ya da gözlerin

sulanmasına neden olan kedi tüyü, evde bulunan parazitler (mite) vb.

Alerjinin nedenini belirlemek için bir doktora başvurmak gerekir. Kozmetikçileri en

çok ilgilendiren, cilde temas yoluyla bulaşan alerjiye sebep olan maddelerdir. Dış alerjenler,

bulaşıcı egzama ya da alerjik dermatite neden olur. Dermatit cildin iltihaplanması, egzama,

deride eritem, sulanma, su toplanması, şişme ve pullanma gibi doku reaksiyonları

anlamındadır. Ancak bu iki terim genellikle birbiri yerine kullanılır.

Yüzeysel kimyasal tahrişe neden olan maddeler, cilde ilk temasta iltihaplanmaya

neden oluyorsa birincil tahriş ediciler olarak adlandırılır. Tahribat temas olunan bölgeyle

sınırlıdır. Kuvvetli asit, alkali gibi yakıcı sıvılar birincil derecede tahriş edici maddelerdir.

Bazı deterjanlar da belirli sürede sürekli temas ile dermatite yol açabilir.

34

Kimyasal bir madde, daha önceki temas sırasında bu maddeye alerjik kişilerde

iltihaplanmaya neden oluyorsa ikincil derecede tahriş edici ya da duyarlaştırıcıdır. Bu

durumda reaksiyon temas bölgesinde sınırlı kalmaz, herhangi bir bölgeyi etkileyebilir. İlk

temas sırasında duyarlaştırıcı, gözle görülür bir tahribat yapmayabilir ancak kanda antikorlar

oluşturur. Maddeyle ikinci kez temas edildiğinde bu antikorlar reaksiyon gösterir. Böylece

vücut, bu maddeye karşı hassaslaşır. Bu durumda maddeyle tekrar temas edilmemeli ya da

çok az oranda kullanılmalıdır. Alerjene reaksiyon eritem (kızarıklık) oluşturabilir veya sulu,

şiş veziküller oluşabilir. Bu durumda bir doktora başvurulmalıdır.

Kozmetiklerin üretiminde kullanılan ve dermatite neden olabilecek maddeler kirpik

boyalarında kullanılan lanolin, paratoluendiamin, ojelerde kullanılan formaldehit reçineler,

parfümlerde kullanılan bergamot, sedar, lavanta vb.dir. Duyarlaştırıcı diğer maddeler

penisilin, böcek sokmaları tedavisinde kullanılan antihistaminli kremler, mücevher veya

çuha çiçeği gibi bazı bitkilerde bulunan nikel ve krom gibi maddelerdir.

Alerji olasılığı düşük kozmetikler kullanılmalıdır. Bunların yapımında lanolin,

formaldehit reçine ve eosin (ruj boyası) kullanılmaz. Farklı insanlar, farklı şeylere duyarlı

olduğu için hiç alerji yapmayan ürünlerin üretimi mümkün değildir. Alerji olasılığı düşük

ürünler, genellikle parfüm ve koruyucu içermez ve bunlarda renk maddesi azaltılır.

1.12.4. Egzama

Resim 1.31: Alerji

Kaşınma, sulanma ve kabuk bağlama gibi belirtilerle kendini gösteren bir hastalıktır.

Bir çeşit deri iltihaplanmasıdır. Deride devamlı kaşınma, sulanma ve kabuk bağlama gibi

belirtilerle kendini gösteren bir hastalıktır. Deride devamlı kabarcıklar oluşur. Vitaminsizlik

nedeni ile yanma gücü azalarak uzun süre devam edebilir. Birçok çeşitleri olan bir

hastalıktır. Bunlardan biri mayasıldır. Tedavisi zordur.

35

1.12.5. Ürtiker

Resim 1.32: Egzama

Ürtiker, derinin bir alerjene ya da kabartılar oluşturan fazla ovmaya karşı gösterdiği

kısa süreli reaksiyonudur. Deride şişme, kaşıntı olabilir. Beyaz kabartı ve etrafında kırmızı

bir bölge oluşabilir. Çok yaygındır. Hayatı boyunca en az bir kere ürtiker (kaşıntı) atağı

geçirmeyen çok az kişi vardır. Ürtiker lezyonları kısa süreli olmasına rağmen bazen ürtiker

lezyonlar, günlerce kalır ve kahverengimsi bir iz bırakır. Bu ürtiker tipi, küçük kan

damarlarının tutulumuna bağlıdır ve ürtikeryal vaskülit olarak bilinir.

Resim 1.33: Ürtiker

36



Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Derinin tanımı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Vücudun dışını örten bir duyu organıdır.

B) Görme organıdır.

C) Epitelyum dokudur.

D) İşitme organıdır.

E) Sinir sistemidir.

2. Derinin katmanlarının sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) 2

B) 3

C) 5

D) 4

E) 1

3. Epidermisin en alt katmanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Lucidum

B) Endokrin tabaka

C) Bazal tabaka

D) Dermis

E) Spinozum

4. Aşağıdakilerden hangisi dermisin içinde bulunur?

A) Pankreas

B) Keratin

C) Bazal membran

D) Kolajen bağ dokusu

E) Lucidum

5. Aşağıdakilerden hangisi deri ekidir?

A) Epidermis

B) Granulosum

C) Detoles

D) Butox

E) Kıl ve saç

6. Aşağıdakilerden hangisi dış etkene karşı korumadır?

A) Detoksiyon

B) Botoksiyon

C) Isıyı düzenleme

D) E vitamini

E) Biyolojik etkenlere karşı

40

7. Aşağıdakilerden hangisi püstülün tanımıdır?

A) Cildin morarması

B) Cildin kanaması

C) Tümör oluşması

D) İçinde iltihap toplanan üst derideki görünebilir kabarık bölge

E) Veziküle benzer kabarıklık

8. Aşağıdakilerden hangisi impetiodur?

A) Cildin kızarmasıdır.

B) Cildin iltihaplanmasıdır.

C) Derinin yüzeyine hızla yayılan bakteriyel bir enfeksiyondur.

D) Derinin yüzeyindeki virüstür.

E) Derinin yüzeyindeki siğillerdir.

9. Aşağıdaki hangisi uçuğa ait bir bilgidir?

A) Üst deri altında bulunan bir virüsün sebep olduğu sürekli tekrarlanan bir yara

B) Deriyi kabarcıkla kuşatan bir hastalık

C) Derideki mantarımsı hastalık

D) Püstüller oluşması

E) Nodüller

10. Aşağıdakilerden hangisi komedona ait bir bilgidir?

A) Kronik kabarcıklar

B) Ciltteki nodüller

C) Sebum ya da keratin pulunun ciltte yağ folikülünün içini doldurması

D) Folikülün terle dolması

E) Ter bezlerinin yağ ile dolması

DEĞERLENDİRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

41



AMAÇ

Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında cildi doğru bir şekilde analiz

edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek uzmanların cilt teşhisini nasıl yaptığını,

cilt teşhisinde en iyi yöntemin hangisi olduğunu gözlemleyiniz ve

gözlemlerinizi bir kompozisyon olarak yazıp fotoğraflayınız.

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek uzmanların teknolojik cihazları nasıl

kullandığını gözlemleyiniz ve gözlemlerinizi kompozisyon olarak yazıp

fotoğraflayınız.

2. CİLT ANALİZİ

2.1. Cildi Koruyan Fizyolojik Parametreler

2.1.1. Asit Manto (Cildin Asit Koruyucu Mantosu)

Cildin üzerindeki terin buharlaşması sırasında geriye kalan yağ asitleri, diğer asitler ve

suda çözünen kimyasal elementler tarafından oluşur. Bu doğal koruma sistemi (asit koruyucu

mantosu), enfeksiyonları önleyerek hastalık yaratan virüslerin de yaşama şansını azaltır.

Cildi, tüm dış etmenlerden ve hava koşullarından korur. Sağlıklı bir cildin asit koruyucu

mantosu organik bir rahatsızlık veya uygun olmayan bakım maddeleri, kötü hava koşulları

gibi nedenlerle bozulursa pH değeri rahatlıkla baz değere dönüşür. Bunun sonucunda da

çeşitli cilt rahatsızlıkları oluşur (örneğin egzama, hassasiyet vb.). Cildin asit ve alkali içeriği,

pH olarak adlandırılan bir kavramla ifade edilir. Bu değer bir ölçüdür ve vücudun değişik

yerlerinde farklı değerlere sahip olabilir. Bu değer 0–14 arasında bir skala ile ölçülür.

İnsan cildinin

ideal pH değeri

//////////////////////

Asit <--0 4.2 < --------------------- < 6 7 14

Baz (Alkali)

Asit değeri: 0–7, baz değeri: 7–14, nötr: 7 değerdedir.

42

pH ölçüsü bakım maddelerinin asit, nötr, alkali olup olmadığını tespit eder. İnsan cildi

üzerinde ürünün tesirinin ölçülebilmesi için bu son derece önemlidir. İnsan cildinin normal

pH değeri 4,2 ile 6 arasında asit değeridir. Bu nedenle ciltte bakım kremleri, yumuşak bir asit

değeri gösterir. Cilt temizleme maddeleri olarak kullanılan kısa süreli etkili temizleme

sütlerinin pH değeri nötrdür. Tonikler ise 5,5 asit değere göre ayarlanmıştır. Ciltte alkali

değere sahip hiçbir ürün kullanılmamalıdır. Cildin pH değerinin yapısını bozar ve cildi

kurutur. Sabun, kolonya vb. alkali özellikte maddelerdir.

İdeal bakım, pH değeri cilde uygun peraparatlarla yapılan bakımdır. Bu bakım tarzı

cildin kuruması, aşınması ve güzel görünümün kaybolmasına engel olur.

2.1.2. Lipit Manto

Deri yüzeyinde asit manto ile birlikte bulunan koruyucu bir örtüdür. Yağ bezleri

salgısı, sebum ile epidermisin yüzeysel katlarının salgılarından ortaya çıkar. Hafif yağlı

homojen bir nitelik taşır. Epidermisin yumuşaklığını sağlar, nem kaybını önler. Asit manto,

lipid (yağ) manto ile birlikte bakterilere karşı sağlam bir koruyucu engel oluşturur (yağ-ter).

Ter, alt katlardan gelen yağla (sebum) birlikte bir film tabakası (doğal kozmetik) oluşturur.

Buna kozmetik ve tıpta “dışa doğru koruyucu mantosu” denir. Bu tabakaya vücuda faydalı

bakteriler yerleşerek dıştan gelen zararlı bakterilere karşı hazır bulunur. Bu faydalı tabakanın

korunması, cildin sık sık temizlenmesi ve yeni filmin meydana gelmesine imkân vermekle

mümkündür. O hâlde cilt temizliği, faydalı ve gereklidir.

2.1.3. Nem Faktörü

Vücudumuzun % 70’i sudur ve bu su miktarının % 13’ü epidermiste bulunur.

Olgunlaşmış deride ise bunun yarısı kadar su ihtiva eder. Deri, her yönüyle hidrofil (su

emen) bir kumaş gibidir. Hidro-lipid yapıda olan cildin bu fonksiyonunu temin etmek için

önemli olan yağ ve su ihtiva eden bileşikleri üst deriye çıkan kuruluk, kozmotologlar

tarafından doğru tespit edilmiş ve gelişen bu olumsuz etkilere karşı ürünler geliştirilmiştir.

Geliştirilen bu ürünler, cildin su tutma kabiliyetini düzeltip daha iyi görünmesini sağlayarak

cilt sağlığını korumak ve iyileştirmek amacına yöneliktir.

Ciltteki su kaybının sonucu cildin kuruması, çatlaması ve kırışmasıdır. Biyolojik

yaşlılıkta bu, uzun bir süreç içinde oluşur. Dış etkenler örneğin güneş nem dengesini

bozduğu için cilt, normal fizyolojik sürecinden daha çabuk yaşlanır.

2.2. Cildi Yıpratan Faktörler

2.2.1. Dış Etkenler

‣ Güneş ışınları (UV-A, UV-B, UV-C)

‣ Rüzgâr

‣ Soğuk, sıcak ve kuru hava

‣ Kireçli su

43

Bunlar ciltte su kaybına, kurumaya ve bunlara bağlı olarak ciltte pullanma ve

çatlamaya yol açabilir.

2.2.2. Kimyasal Maddeler, Alkaliler (Sabunlar, Deterjanlar ve Şampuanlar)

Cildimizin 1 cm 2 sinde 1 milyon bakteri vardır; bu cilt florasını meydana getirir.

Sabun, bu cilt florasını bozar. Sabun, yağ asitlerinin alkali tuzlarından olup cilt pH’sını

alkaliye kaydıran ve cildin hirolipid yapısını bozan bir maddedir. Ayrıca sudaki Mg ve Ca

iyotlarını çöktürerek cildin kurumasına, incelmesine ve pul pul dökülmesine yol açar. Yağlı

ciltlerdeki yağ salgısını arttırıp gözenekleri kapatarak sivilce, komedon, mantar ve pişiklerin

oluşmasına yol açar. Cilt temizliğinde en önemli husus, cildi nem ve yağına dokunmadan

temizlemektir.

2.2.3. Makyaj Artıkları

Boyalı ve kokulu malzeme, saç boyaları, pudra, fondöten vb. cilt gözeneklerini

kapatarak cildin oksijenlenmesine engel olur.

2.2.4. Sigara, Alkol ve Kafein

Kan akımının azalmasına neden olur. Cildin beslenmesini engeller.

2.2.5. Stres, Yaşam Tarzı, Çalışma Ortamı ve Uykusuzluk

Çeşitli hormon salımlarını değiştirir, hormonal dengesizlikler oluşur. Buna bağlı

olarak ciltte kuruma, yağlanma veya sivilce oluşumu görülür.

2.2.6. Yanlış Beslenme

Dengesiz beslenme ve vitamin eksiklikleri, cildin dayanıklılığını azaltır. Çabuk

yıpranmasına neden olur.

2.2.7. Hava Kirliliği

Egzoz gazı, havadaki kimyasal buhar ve asitler (kurşunlu, sülfürlü atıklar) cildi tahriş

eder ve cildin yıpranmasına yol açar.

2.3. Cilt Yaşlanması

Doğal (biyolojik yaşa bağlı) yaşlanma ve yaşam koşullarının getirdiği yaşlanma olmak

üzere cilt, iki türlü yaşlanır.

44

2.3.1. Doğal (Biyolojik Yaşa Bağlı) Yaşlanma

Önüne geçilemez, kişiye göre zamansız ve hızlı oluşabilir. Bu çeşit yaşlanmaya karşı

koymak için derinin gençliğinden sorumlu beş doğal fonksiyon olan yenilenme, beslenme,

nemlendirme, solunum ve korumayı aynı anda etkilemek gerekir.

2.3.2. Yaşam Koşullarının Getirdiği Yaşlanma

Çoğunlukla yaşam tarzı ve cildin karşı koymak zorunda kaldığı güneş, hava kirliliği,

alkol, sigara, hastalık, stres, dengesiz beslenme gibi dış etmenlere bağlıdır. Bunun için cildi

tahriş etmeden temizleme, güçlendirme, koruma, sıkıştırma, dengeleme, hücre yenilenmesini

hızlandırma, canlandırma gibi etkilerin uygun bakımla sağlanması gerekir.

Hücresel DNA, sürekli olarak içten ve dıştan hasara uğratılmaktadır. Bu hasar

yalnızca genomik DNA için değil, aynı zamanda mitokondrial DNA için de geçerlidir. Hücre

içindeki serbest oksijen radikallerinin çoğu da mitokondride yapıldığından dolayı yaşlanma

ile beraber mitokondrial mutasyonlar daha sık görülmektedir. Dolayısıyla metabolizması

daha hızlı olan dokularda, mitokondrial hasarın daha erken görülebileceği varsayılabilir.

Genomik ve mitokondrial DNA’ya olan kümülatif hasar, hücrelerin erken yaşlanmasında

önemli rol oynar. Gama ve ultraviyole ışınlarına maruziyetin ardından, hücrelerde spontan

DNA hasarında artış ve DNA tamirinde azalma olmaktadır.

DNA hasarının yanı sıra yaşlanma işlemi protein hasarını da içermektedir. Protein

içindeki D-aminoasitlerin L-aminoasitlere dönüşümü protein fonksiyonunu ileri derecede

etkilemektedir. Yaşlanma işlemi ile birlikte şeker aldehitler, proteinlerdeki amino-asitlerle

birleşip kahverengi renk dönüşümüne ve fonksiyon kaybına yol açar. Bu işlem, dermal

kollajen başta olmak üzere ekstrasellüler matriks proteinlerini etkiler.

Güneş ışığına maruz kalmış deride ilk görülen yaşlanmaya bağlı değişiklikler kuruluk,

kabalaşma, laksite ve benign neoplazilerin görülmesidir.

İnsan derisinde yaşlanma ile birlikte görülen histolojik farklılıklar şöyle sıralanabilir:

‣ Epidermis

Dermal epidermal bileşenin düzleşmesi

Kalınlıkta değişkenlik

Hücre boyutunda farklılaşma

Hücresel atipi

Azalmış melanositler

Azalmış langerhans hücreleri

‣ Dermis

Atrofi (dermal hacim kaybı)

Azalmış fibroblastlar

Azalmış mast hücreleri

Azalmış kan damarları

Kısalmış kapiler kıvrımlar

Anormal sinir sonlanmaları

45

‣ Deri ekleri

Depigmente saç

Saç/kıl kaybı

Terminal kılların velöz kıllara dönüşümü

Anormal tırnak yatağı

Ter/yağ bezi sayısında azalma

İnsan derisindeki yaşlanmayla birlikte aşağıdaki fonksiyonlarda azalma

görülür:

Hücre yenilenmesi

Engel fonksiyonu

Kimyasal detoksifikasyon fonksiyonu

Duyusal algılama

Mekanik koruma

Yara iyileşmesi

İmmün cevap

Isı düzenlenmesi

Ter üretimi

Sebum üretimi

Vitamin D üretimi

DNA tamiri

Genel olarak aktinit hasarlı deri, üzerinde ince ve derin fissürler içeren kuru ve soluk

bir görünümdedir. Ek olarak yüz cildinde papüler elastoz, açık komedonlar ve

talenjiektaziler de görülebilir. Diğer farklılıklar arasında çillenme, lentigo, hipomelanozis,

aktinit keratoz gibi premalign lezyonlar sayılabilir.

Sigara içimi, özellikle kadınlarda deri yaşlanmasını hızlandırmaktadır. Sigara içen

kişilerde deride kırışıklıklar belirgindir. Ayrıca grimsi bir renk oluşumu da dikkat çeker.

Derideki farklılıklar, içilen sigaranın sayısıyla doğru orantılı olarak artar. Sigara, deri

kanserlerinin sıklığını da arttırmaktadır.

Deri yaşlanmasının tedavisinde alınabilecek bazı önlemler; kalori kısıtlaması,

antioksidanların kullanımı, hormon tedavileri, güneşten koruyucuların kullanımı, topikal

retinoik asitlerin kullanımı, topikal alfa-hidroksil asitlerin kullanımıdır.

2.3.3. Deriye Kan Temini

Alt deride bulunan kan damarları, doğrudan (direkt olarak) kan gitmeyen ve aktif

olarak bölünen üst deri hücrelerine oksijen ve besin temin eder. Aynı zamanda derinin vücut

ısısının düzenlemesini sağlar. Deri altında ya da alt derinin aşağı kısmında bulunan

atardamar ağı, cilt yüzeyine paraleldir. Daha küçük damarlar, bu damar ağından dik açılarla

ayrılarak derinin yüzeyine doğru dallar biçiminde uzanır. Saç kökü, ter bezleri ve yağ bezleri

etrafındaki kılcal damar ağını oluşturur.

46

Bu ufak damarlar, derinin hemen altında alt papiller ağı adı verilen başka bir ağ

oluşturur. Bu ikinci ağ tabakasından çıkan kollar, alt derideki kılcal damar ağlarını meydana

getirir. Kirli kan, ufak toplardamardan geçerek alt derinin altındaki toplardamar ağına ulaşır.

Deri yüzeyine yakın geçen kan miktarı, atardamarın duvarlarındaki sinir uçları

tarafından kontrol edilir. Vücut aşırı ısındığında ufak arterler genleşir, deri yüzeyindeki kan

miktarında artış olur. Çevredeki havaya ısı yayılır. Vücut ısısı azalır. Vücut serinleyince

atardamarlar büzülür, deriye daha az kan gider ve vücut tarafından daha az ısı kaybedilir.

Böylece deri, sabit vücut ısısının korunmaya yardımcı olur. Derideki kan, aynı zamanda acil

durumlarda vücudun başka bir yerine iletilmek üzere kan deposu görevini yerine getirir.

2.4. Cildin Rengi

Cildin rengi birçok faktöre bağlıdır. Yaşa, bölgeye, ırka göre değişir. En üst tabakası

şeffaf fakat hafif sarımtırak olmakla beraber üst tabakaların altındaki kan damarları, cilde

hafif pembelik kazandırır. Cilt rengini belirlemede en önemli rol pigmentlerindir. Melanin,

deride stratum bazal hücreleri arasında bulunan melanosit hücreleri tarafından yapılır ve

beyaz ırkta yalnız bir katta bulunur. Zayıf kan dolaşımı ve pigment azlığı cildi soluk gösterir.

Çok kanlı cilt kırmızıdır. Cildin küllü gri ya da sarımsı görünümü sağlıklı olmadığını

gösterir.

Melanin Renk pigmenti

Melanosit Renk hücresi

Ciltte melanin pigmentinin çeşitli nedenlerle bölgesel olarak yoğunlaşmasına

pigmentasyon denir. Bunun nedeni:

Hormonal nedenler: Ergenlik, menopoz, gebelik gibi dönemlerde hormonların

artması ile melanin maddesi artar.

Güneş: Işın hassasiyeti melanin oluşumuna neden olan en büyük etkendir. Güneş

ışınlarından cildin korunması amacıyla melaninin pigment üretimi artar.

Böbrek üstü bezi fonksiyon bozukluğu fiziksel darbeler sonucu alt deri üstündeki

kılcal damarlar boyunca geçen kan miktarı. Kan damarları genleşirse deri, kırmızı kan

hücrelerinde bulunan oksihemoglobin nedeniyle kızarır. Eğer kan damarları soğuk nedeniyle

büzüşürse kan daha yavaş hareket eder ve kirli kan deriyi morartır. Bu faktör de derideki

melanin miktarına bağlıdır. Deri ne kadar koyu renk olursa kandaki değişiklikler o kadar az

belli olur.

2.5. Yüz Derisinin Sağlığı

Yüz derisinin sağlığı hem alt hem de üst derinin durumuna bağlıdır. Cilt güneş

ışınlarına maruz kalma, havada bulunan nem ve makyaj malzemeleri kullanma gibi dış

faktörler yanında derinin içerdiği su miktarı, sebum ve ter salgılaması, beslenme ve genel

sağlık gibi iç faktörlerden de etkilenir. Cildin durumu, yaşlılık süreci ile birlikte yavaş yavaş

değişir.

47

2.5.1. Ciltte Su Dengesi

Yumuşak ve esnek bir cilt için corneum tabakasının % 10 su içermesi gerekir. Eğer bu

tabaka kuru ve su seviyesi bu oranın altına düşerse esneklik kaybolur, üst deri sertleşir ve

çatlama eğilimi gösterir. Derinin gözeneklerinden ter yoluyla kaybolan suya ek olarak daha

az miktarda su, corneum tabakasının yüzeyinden sürekli kaybedilir. Yüzeydeki su kaybı

engellenemezse ya da üst deri altından veya alt deriden nem sağlanamazsa kuruma

gerçekleşir.

Corneum tabakasındaki nem miktarı aşağıdaki faktörlere bağlıdır:

‣ Çevredeki havada bulunan nem: Çok nemli ortamlarda deri yüzeyinde

bulunan su, buharlaşarak ayrılmaz ve deride su miktarı artar. Normal nemli bir

ortamda derideki su kaybı, alt deri ve üst deri altından yüzeye su takviyesi ile

dengelenir. Eğer havadaki nem oranı az ise bu genellikle merkezi ısıtmalı

odalarda soğuk, kuru kış günlerinde söz konusudur. Nem kaybını deri

karşılayamaz ve deride kuruma gözlenir.

‣ Derinin su tutma kapasitesi: Corneum tabakasının suyu tutabilme kapasitesi,

sürekli olarak yağlılığın azalması nedeni ile yaşlanma döneminde azalır ve alt

deri üst deriye daha az su temin edebilir. Yaşlanma süresince dikkate değer bir

şekilde deride kuruma görülür.

‣ Cilt yüzeyindeki yağ miktarı: Cilt yüzeyinde bulunan yağ tabakası, corneum

tabakasında su kaybını engeller. Yağ, suyu emen bir tabaka oluşturur. Alt

tabakadan suyu çekerek derinin yüzeyini yumuşak tutar. Eğer yağ bezleri

tarafından yeterli miktarda sebum üretilirse bu yumuşatıcı etkisi görür çünkü

yağlı sebum su kaybını engeller. Sebumun yetersiz olduğu hâllerde bu durum,

cilde yağ takviyesi ile giderilebilir. Emülsiyon şeklindeki makyaj kremleri ve

losyonlar, hem yağ hem de su içerdikleri için yumuşatıcı olarak kullanılır. Su

corneum tabakasını yumuşatır, yağ ve su kaybını engeller.

2.6. Cilt Türleri

Cilt türleri şunlardır:

‣ Normal

‣ Karma

‣ Kuru

‣ Yağlı

‣ Yaşlı (atrofik)

‣ Problemli

‣ Alerjik hassas

48

2.6.1. Normal Cilt

Normal cilt kadife yumuşaklığında kaygan ve yumuşak, küçük gözeneklidir. Kan

dolaşımı iyi, ince pigmentleşmiş genellikle hassas olmayan bir cilt tipidir. Siyah noktalara,

pul pul olmaya veya parlaklığa pek rastlanmaz. Yağ ve ter bezlerinin iyi çalışması sonucu

ciltte koruyucu tabaka oluşmuştur. Ancak bu doğal koruma, günümüz çevre şartlarında

yeterli olamaz. Normal cilt ürünleri cildi zararlı ışınlardan koruyucu, iyi görünüm ve nem

dengesini uzun süre sağlayıcı özellikte olmalıdır. Özetle normal cilt:

‣ Kan dolaşımı düzenli, duru, gergindir. Kılcal damarlar görünmez.

‣ Ne çok yağlı ne de çok kurudur.

‣ Epidermis yapısı ne çok ince ne de çok kalındır.

‣ Gözenekler ya çok sıkıdır ya da hiç görünmez.

‣ Komedon, sivilce yoktur. Burun üzerinde belli belirsiz siyah noktalar izlenebilir.

‣ Genellikle hassas değildir.

2.6.2. Karma Cilt

Çok sık karşılaşılan bir cilt tipidir. Bu cilt tipinde “T” bölgesi olarak adlandırılan alın,

burun, çene çevresinde yağlanma, gözenek yanak kısımlarında ise kuruluk ya da normallik

gözlenebilir. Alın, “T” bölgesinin çapraz kirişini oluşturur. Burun, çene bölgesi yağ

oluşumuna müsaittir. Yağlı ciltte olduğu gibi burada da rahatsız edici yağ parlaklığı tedavi

edilmelidir. Kozmetik, burada cilt metabolizmasının kendini yeniden düzenleyerek uyumlu

çalışmasına yardımcı olmalıdır. Özetle karma cilt:

‣ “T” bölgesi yağlıdır.

‣ “T” bölgesinde komedon, gözenek ve sivilce görülebilir.

‣ Yanaklar kuru ya da normaldir.

‣ İki farklı cilt yapısının özelliklerini taşır.

‣ 18–55 yaş arası görülebilir.

2.6.3. Kuru Cilt

Kuru cilt genellikle solgun, renksiz görünümde olup yağ ve nemden yoksun, gergin ve

zayıftır. Çatlamaya, pul pul olmaya müsaittir. Çoğu zaman ten parlaklığını kaybetmiş,

pürüzlü ve mat olup kaşıntı hissi vardır. Soğuk ve diğer fiziksel dış etkenlere karşı hassastır.

Erken dönemde kırışmaya ve yaşlanmaya yatkındır. İtinalı temizlik ve bakım isteyen bir cilt

tipidir. Yağı ve nemi azalmış, alerjiye yatkın kuru ciltte bakım çok önemlidir. Anti alerjik

özellikte kuru cilt bakım ürünleri, cildin gereksinim duyduğu nemi temin eder. Cilt

metabolizmasını canlandırıcı ve uyumlu bir çalışma durumuna getirici nitelikte olmalıdır.

Özetle kuru cilt:

49

‣ Yağ ve nemi azdır. Solgun ve kuru görünümdedir. Elle temasta kuruluk

hissedilir.

‣ Genellikle hassas ve zariftir.

‣ Epidermis ince ve pul pul olmaya yatkındır.

‣ Göz, alın ve dudak çevresinde çizgi ve kırışıklıklar gözlenir.

‣ Gözenekler çok sıkıdır veya yoktur. Kılcal damarlar yanaklarda yüzeye çok

yakın olabilir.

‣ Çevre şartlarından çabuk etkilenir.

‣ Yağlılıkla ilgili oluşum yoktur (komedon).

‣ 30 yaş civarı ve üstünde çok sık görülür.

‣ Cilt formu gevşektir.

‣ Kırışmaya en meyilli cilttir.

2.6.4. Yağlı Cilt

Yağ bezlerinin normalden fazla çalışması sonucu cildin aşırı yağlanması söz

konusudur. Cilt yüzeyinde yağlı bir parlaklık görülür. Alın, burun ve çene etrafındaki

gözenekler kalındır. Bu cilt tipinde cildin salgıladığı yağlar, normal kimyasal özellikler

değildir. Buna bağlı olarak asit koruma tabakası azalır ve çeşitli enfekte sivilce ortaya

çıkabilir (gençlik, yaşlılık sivilceleri). Bunun yanında yağlı cildin genellikle güçlü bir yapısı

vardır. Bu cilt tipinde kırışıklıklar daha geç oluşur. Genellikle hassas değildir. Yağlı ciltler

(sebore) iki değişik görünümde olabilir.

‣ Sebore deose (yağlı cilt): Bu cilt tipinde, cildin yağlı olmasına yağ bezlerinin

çok ifrazat yapması neden olur. Ciltteki gözenekler büyük, siyah noktalar

mevcut, parlak görünümlü ve terleme eğilimi çok fazladır.

‣ Sebore sisca (kuru-yağlı cilt): 15–30 yaş arası görülür. Bu cilt tipinde yağlı

ciltte olduğu gibi yağ bezlerinin anormal çalışması söz konusudur. Ancak ter

bezlerinin işlevi azalmış, kuruma artmıştır. Cilt solgun görünümdedir. Bu cilt,

diğer ciltlere göre temizlendikten sonra gergin olur. Çevreden gelen etkilere

karşı hassastır ve reaksiyon gösterir. Yağlı cilt ürünleri dezenfektan temizleme

malzemeleri ve nemlendiricileri ile cildin metabolizmasını yeniden düzenler.

Gözenekleri sıkıştırır.

Yağlı cilt:

‣ Kalın bir epidermis yapısı vardır.

‣ Sarı, solgun bir renk, parlak bir yüzeysel görünüm vardır.

‣ Gözenekler açık ve yoğundur (genellikle alın, yanak ve çene).

‣ Kan dolaşımı sağlıksızdır, kılcal damarlar görülmez.

‣ Komedon, sivilce, yağ butonları vardır.

50

Kuru-yağlı cilt:

‣ Cilt nemini kaybetmiş, yağ salgısı yüksektir.

‣ El temasında kuruluk, pürüz hissedilir.

‣ En belirgin özelliği kaşlarda ve dudak kenarında kepeklenmedir.

‣ İnce paralel kırışıklıklar, yanak iki parmak arasına sıkıştırdığında paralel çizgiler

oluşur veya gözaltlarında görülür.

‣ Banyo sonrası yüzde gerilme, kuruma ve kepeklenme görülebilir.

2.6.5. Atrofik (Yaşlı Cilt)

Vücut yaşlandıkça faaliyetleri yavaşlar. Hücre yenilenme hızı düşer, yağ salgısı ve

nem faktörü azalır. Epidermis yapısı incelir. Baş dokusu gevşer. Düşük hücre yenilenme

hızı, azalan su tutma kabiliyeti, cildin esneklik kaybı ve epidermisin zayıflama eğilimi

kırışıklıkların oluşumuna yol açar. Öte yandan çevre koşullarının fizyolojik ve psikolojik

etkisi, cilt yaşlanmasını arttırır. Bu cilt tipinin özel bakımı için gerekli ürünler cildin su tutma

kabiliyetini arttırıcı, hücre yenilenmesini teşvik edici, besleyici, koruyucu, kırışıklık

oluşumunu önleyici özelliklerde olmalıdır. Özetle olgun cilt:

‣ Cilt yağ ve suyunu kaybetmiştir.

‣ Epidermis yapısı ince ve yıpranmıştır.

‣ Ciltte yoğun derin kırışıklıklar ve sarkma vardır.

‣ Bağ dokusu gevşektir ve formu bozulmuştur.

‣ Yüzeyi kuru, pürüzlü ve solgundur.

2.6.6. Problemli Cilt

Akneli, kuperozlu veya başka deri hastalığı da olabilir. Yağlı, sivilceli, siyah noktalı

ve hassas cilt tiplerinin hepsi problemli cilt grubuna girer. Yine problemli cilt kızarıklıkları,

aknesi, siyah noktası ve kuperozu bol cilt tipidir. Daha çok estetisyen tarafından değil,

dermatolog tarafından ilaç tedavisi uygulanarak iyileştirilir. Ciltteki problemlerin temel

sebebi iç hastalıklarıdır.

2.6.7. Hassas Ciltler

Hassas cilt, cildi tahriş eden dış etkilere karşı kolayca alerjik tepki ve duyarlılık

gösterir. Epidermis ince, gergin, kılcal damarlar yüzeye yakın bir yapıdadır. Cildi tahriş eden

sıcak hava, güneş ışınları, soğuk gibi çevre etmenlerinin yanında kahve, alkol, sigara da

cildin olumsuz reaksiyon gösterdiği etmenlerdir. İç stresler ve ruhsal nedenler de cilt

üzerinde etkilidir. Ruhsal olayların etkisi, yüzde oluşan parça parça kırmızılıklarla kendini

gösterir. Son derece önemli ve özenli, dengeli bir bakım gerektiren hassas cilt için arttırılmış

bir korunma sağlanmalıdır. Özetle hassas cilt;

‣ Epidermis incedir.

‣ Kılcal damarlar yüzeye çok yakındır.

‣ Parça parça kırmızı bölgeler mevcuttur.

‣ Genellikle açık sarışınlarda görülür.

51

2.7. Cildi İnceleme Yöntemleri

2.7.1. Cildin Gözlemlenmesi

Cilt teşhisi yapılırken cildin makyajsız ve natürel olması gerekir. Cilt incelendikten

sonra tereddütler varsa müşteriye farklı sorular sorulabilir.

Cilt teşhis edilirken bilinmesi gereken en önemli husus, cildin yaşam boyu aynı

özelliği göstermemesidir. Cilt tipinin belirgin özellikleri ergenlik döneminde başlar, yaş

ilerledikçe belirginleşir. Yaş, iklim, beslenme, yaşam biçimi ve bazı hastalıklar da cildin

görünümünü etkiler. Cilt teşhisine yardım etmek için müşteriye sorular sorulabilir. Ciltte

makyaj ya da nemlendirici, yağlanma, gerilme, pullanmanın olup olmadığı; yaşı, regl

durumu, uykusuzluğu ve psikolojik bir sorunu olup olmadığı sorulur. Bu sorular, çıplak

gözle cilt teşhisine yardımcı olacaktır. Daha sonra cilt çıplak gözle teşhis edilirken şunlara

dikkat edilmelidir:

‣ Cildin tipine göre

Yağ durumu

Nem durumu

Gözeneklerin durumu

‣ Cildin yapısına göre

Kırışıklık durumu

Elastikiyet

Cilt kalınlığı

Cildin tonusu (kas gerilme)

Kasların şişme durumu

Hassasiyet

‣ Cilt bozukluklarına göre

Komedon

Sivilceler

Pigment lekeleri

Yaşlılık lekeleri vb.

Cildi incelerken cilt tipini belirleyen en önemli faktörlerden biri de yağ salgısıdır. Cilt

kalınlığını, ciltteki gözeneklerin derinliğine göre saptanabilir. Derin gözenekler, epidermisin

kalın olduğunu belirtir. Epidermis normal kalınlıkta olduğunda gözenekler oldukça geniş,

ince olduğunda dardır. Gözaltındaki deri kaldırılarak veya burun köküne doğru iterek tonsu

(kasların gerilim durumu) kontrol edilir. Kolay kalkan veya itilebilen ve bırakıldıktan sonra

eski hâline yavaş dönen ciltler, zayıf bir tonusa sahiptir. Ciltteki bağ dokusunun su miktarına

bağlı olarak sıkı (gergin) durumuna “turgor” adı verilir. Cildin turgoru cilt gözlemlenerek

saptanır. Gergin bir cilt, iyi bir turgorun göstergesidir. Hafif bir baskıyla cilde bastırılan lam,

cildin asıl renginin belirlenmesine yardımcı olur. Cildin asıl rengi (derinin kansız rengi)

görülmek isteniyorsa bir lam ile cilde hafif basınç uygulanarak kan kaçırılır.

52

Bu saydamlaştırma provası (diyaskopi), derideki lekelerin değerlendirilmesinde

önemlidir. Cildin kanla beslenme değeri cildin boynuzsu tabaka olmayan kısımlarından,

örneğin gözlerin ve ağzın mukoza zarından saptanır. Mukoza zarı kırmızı olduğu zaman

kanla beslenme değeri yüksek, değilse zayıftır.

Cilde el ile bastırma, sürtme ve aynı işlemin lam ile yapılması salgı tipinin

belirlenmesini sağlar. Lamın diyaskopi sırasında yağlanması cildin yağlı olduğunun, lamın

kuru olması ise cildin yağsız olduğunun göstergesidir.

Kuperoz, kırışıklık, leke ve sivilceler cilt problemidir. Kötü bir kan dolaşımı olduğunu

gösterir. Mekanik uyarılara karşı duyarlılık, alında ve yanaklarda bir spatula kenarı normal

bir basınçla cilde sürülerek kontrol edilir. Kızarma süresi yoğunluğu cildin duyarlılığı

hakkında bilgi verir.

2.7.2. Cilt İncelenirken Kullanılan Araç Gereçler

‣ Lup (büyüteç lambası)

Lup, yansımasız bir ışıkla büyütme sağlayarak ciltteki kusurları analiz etmeye yarar.

Lamba, özellikle siyah ve beyaz noktaların çıkarılması ve sivilcelerin temizlenmesi sırasında

yardımcı olur.

‣ Cilt dürbünü

Resim 2.1: Lup

Cilt dürbünü, cilt incelemek için kullanılan gelişmiş bir büyüteç lambasıdır. Tek yönlü

bir büyüteç aynası ile estetik uzmanı, müşterinin cildini incelerken aynı zamanda müşteri de

aynada kendisini görebilir. Buzlu camın ardına yerleştirilen ve aynayı çevreleyen ışık

çemberi, yüzü çok iyi aydınlatır.

53

Resim 2.2: Cilt dürbünü

‣ Wood lamb

Wood lambası, estetik uzmanı tarafından cildin durumunu tespit etmek için kullanılır.

Wood lambasının derin mor ışıkları altında pek çok madde açıklık kazanır. Lamba

tamamıyla karanlık bir odada kullanılır. Farklı cilt özelliklerine uygun bakımı belirlemek

için mor ışınlar, estetik uzmanının cildin yüzeysel ve derinlemesine katmanlarını

incelemesini sağlar. Çıplak gözle zor görülen lekeler, wood lambası altında görülür. Farklı

cilt durumları değişik tonlarda ortaya çıkar. Örneğin cilt ne kadar kalın olursa floresan o

derece beyaz olacaktır. Aşağıda cilt durumlarının bazı örnekleri ve wood lambası altında

nasıl görünecekleri anlatılmıştır.

‣ Cilt durumunun wood lambla belirlenmesi

Kalın corneum tabakası = Beyaz floresan

Ciltte ölü hücreler = Beyaz noktalar

Normal ve sağlıklı cilt = Mavi beyaz

Yeterli nemi olmayan cilt = Mor floresan

Susuz cilt = Açık leylak

Nemli cilt = Parlak floresan

Yağlı bölgeler ve komedonlar = Oranj

Pigmentasyon ve koyu noktalar = Kahverengi

Derinin renk bozuklukları = Kahverengi

Wood lamba ile bakılırken cilt analizi yapılan kişi, ışık kaynağına bakmamalıdır.

54

Resim 2.3: Wood lamb

Resim 2.4: Cildin nem ve yaşını ölçen cihaz

55

‣ Cildin nem miktarını ölçme işi

Cilt nemini ölçmek için kullanılan prob, ölçümü yapılacak bölgeye dik bir şekilde

tutularak hafifçe bastırılır. Bip sesi duyulur ve ölçüm 1 saniyede gerçekleşir. Sonuçta

displayde de dijital olarak 01 ile 99 sayıları arasında okunur. Aynı zamanda ikinci bir

gösterge olarak cihazın üzerine dikey şekilde yerleştirilmiş yeşil diod lambalar dizisinden

birisi yanar. Diod lambalar dizisinin yanında bulunan skaladan da cilt neminin durumu,

normalden kuruya doğru değerlendirilir.

‣ Cildin yağ miktarını ölçme işi

Cildin yağ miktar tayini, cihaza yerleştirilmiş olan sebumeter ve ölçüm kaseti ile

“fotometrik” olarak gerçekleştirilir. Yağ ölçüm kasetinin ucu, ölçüm yapılacak olan cilt

bölgesi üzerinde 20 saniye tutulur. Bu sürenin sonunda kasetin uç kısmı, cihazın üzerindeki

yuvasına yerleştirilerek kasetin uç kısmında bulunan özel folyo, fotometrik olarak ölçülür.

Ölçüm neticesi displayde dijital olarak okunur.

Aynı zamanda ikinci bir gösterge olarak cihazın üzerine dikey şekilde yerleştirilmiş

sarı diod lambalar dizisinden birisi yanar. Diod lambalar dizisinin yanındaki skaladan da

cildin yaş durumu olarak değerlendirilir (Aşağıdaki resimde bir başka cilt teşhis aleti).

Resim 2.5: Cildin yaşını ölçen alet

‣ Cilt tetkikleri için özel video kamera sistemi

‣ Monitöre ya da TV’ye 80 kere büyütülmüş görüntü aktarımı

‣ İsteğe bağlı 300 kere büyütme kapasiteli özel lens

‣ Bilgisayara bağlanabilme

56

Resim 2.6: Bilgisayarlı cilt teşhis aleti

57



Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi lipit mantodur?

A) Cildin asit koruyucusudur.

B) Cildin tuz koruyucusudur.

C) Cildin nem koruyucusudur.

D) Kılın koruyucusudur.

E) Asit manto ile birlikte bulunan koruyucu bir örtüdür.

2. Aşağıdakilerden hangisi cilde renk veren maddedir?

A) Melanosit

B) Renk hücresi

C) Yağ pigmentleri

D) Melanin

E) Yağ hücresi

3. Aşağıdakilerden hangisi kuru cildin özelliklerindendir?

A) Epidermis ince ve pul pul olur.

B) T bölgesi yağlıdır.

C) Ne çok yağlı ne de çok kurudur.

D) Seburoiktir.

E) Bağ dokusu gevşektir.

4. Aşağıdakilerden hangisi wood lambdır?

A) Kırmızı ışınları olan bir cihaz

B) Mor ışınları olan bir cihaz

C) Beyaz ışınları olan bir cihaz

D) Yeşil ışınları olan bir cihaz

E) Siyah ışınları olan bir cihaz

5. Aşağıdakilerden hangisi çıplak gözle cilt teşhisinde görülebilir?

A) Yağ durumu

B) Nem durumu

C) Elastikiyet

D) Gözeneklerin durumu

E) Hepsi

DEĞERLENDİRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.

63



Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. Epidermis ............................... membranın üzerine yerleştirilmiştir.

2. Stratum granulosum’un üstünde çekirdeksiz görülen hücrelerden oluşan

.......................... bulunur.

3. Kalın yağ tabakası soğuğa karşı iç kısımları ....................................... eder.

4. Yağ bezleri .......................................... gelişerek meydana gelir.

5. Siğil, üst deride dokuların oluşturduğu tabakada bulunan bir ...................................

enfeksiyonudur.

6. Nem faktörü vücudumuzun ................................... sudur.

7. Ciltte melanin pigmentinin, çeşitli nedenlerle bölgesel olarak yoğunlaşmasına

....................... denir.

8. Hassas cilt, cildi ............................... eden dış etkilere karşı kolayca

............................................... ve duyarlılık gösterir.

9. Kuru cilt, genellikle solgun, renksiz görünümde ........................................................

yoksun gergin ve zayıftır.

10. Wood lambasının ......................................... ışıkları altında pek çok madde açıklık

kazanır.

DEĞERLENDİRME




64

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ–1’İN CEVAP ANAHTARI

1 A

2 B

3 C

4 D

5 E

6 E

7 D

8 C

9 A

10 C

ÖĞRENME FAALİYETİ–2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 E

2 D

3 A

4 C

5 E


1 Bazal

2 S. Lucidum

3 İzole

4 Kıl Foliküllerinden

5 Virüs

6 % 70’i

7 Pigmentasyon

8 Tahriş, Alerjik

Tepki

9 Yağ Ve Nemden

10 Derin Mor

65

T.C.



CİLT TEMİZLİĞİ VE BAKIMI

815SBG017

Ankara, 2011

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................... iii

GİRİŞ ........................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 ....................................................................................... 2

1. NORMAL CİLTLERİN TEMİZLİĞİ VE BAKIMI ................................................ 2

1.1. Cilt Temizliği ve Bakımının Tanımı ................................................................. 2

1.2. Cilt Temizliği ve Bakımının Amacı .................................................................. 3

1.3. Salonlarda (Enstitülerde) Cilt Temizliği Ve Bakımında Kullanılan Elektro

Estetik Cihazlar ........................................................................................................ 3

1.3.1. Vapor - Ozon (Buhar-Ozon Makinesi) ....................................................... 3

1.3.2. Frimatör(Fırçalama) ................................................................................... 6

1.3.3. Yüksek Frekans .......................................................................................... 8

1.3.4. Vac-Sprey (Vakum-Sprey) ....................................................................... 12

1.4. Salonlarda (Enstitülerde) Cilt Temizliği ve Bakımında Kullanılan Araç-

Gereçler .................................................................................................................. 15

1.5. Normal ve Karma Cilt Tanımı ........................................................................ 16

1.6. Normal ve Karma Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem Sıralaması ....... 17

UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................... 18

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ......................................................................... 62

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 ...................................................................................... 91

2. KURU VE HASSAS CİLTLERİN TEMİZLİĞİ VE BAKIMI ............................. 91

2.1. Tanımı ............................................................................................................. 91

2.2 Kuru ve Hassas Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem Sıralaması ............ 92



ÖĞRENME FAALİYETİ- 3 ...................................................................................... 98

3. YAĞLI VE AKNELİ CİLTLERİN TEMİZLİĞİ VE BAKIMI ............................ 98

3.1. Tanımı ............................................................................................................. 98

3.2. Akne ................................................................................................................ 98

3.2.1. Aknenin Oluşum Nedenleri ...................................................................... 99

3.3. Akne Oluşumu ................................................................................................. 99

3.4. Akne Türleri .................................................................................................. 100

3.5. Akneli Cildin Bakımı .................................................................................... 101

3.6. Akne Tedavi ve Bakım Yöntemleri .............................................................. 101

3.6.1. Doktorlar Tarafından Uygulanan Tedavi Yöntemleri ............................ 101

3.7. Kimyasal Peeling ........................................................................................... 102

3.7.1. Hafif ve Yüzeysel Peelingler .................................................................. 103

3.8. Mekanik Peeling ............................................................................................ 104

3.8.1. Dermabrazyon ........................................................................................ 104

3.8.2. Mikrodermabrazyon ............................................................................... 104

3.9. Lazer ve Resurfacing (Cilt Yenileme) .......................................................... 104

3.10. Hidroksi Asitler ........................................................................................... 104

3.10.1. Alfa Hidroksi Asitler ............................................................................ 105

i

3.10.2. Beta Hidroksi Asitler (BHA) ................................................................ 105

3.10.3. Poli Hidroksi Asitler (PHA) ................................................................. 106

3.11. Yağlı Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem Sıralaması ....................... 106

UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................. 107

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................... 110

ÖĞRENME FAALİYETİ- 4 .................................................................................... 113

4. OLGUN CİLDİN TEMİZLİĞİ VE BAKIMI ...................................................... 113

4.1. Tanımı ........................................................................................................... 113

4.2. Cilt Yaşlanması ............................................................................................. 113

4.2.1. Yüzün Yaşlanmasında Zaman Çizelgesi ................................................ 114

4.2.2. Cildin Yaşlanmana Neden Olan İç ve Dış Faktörler .............................. 115

4.2.3. Cilt Neden Yaşlanır ................................................................................ 115

4.2.4. Serbeste Radikaller ve Yaşlanmaya Olan Etkisi .................................... 116

4.2.5. Erken Yaşlanmayı Önleyici Tedbirler .................................................... 117

4.3. Kırışıklık Tedavileri ...................................................................................... 117

4.3.1. Dolgu Maddeleri .................................................................................... 117

4.3.2. Yağ Enjeksiyonları ................................................................................. 120

4.3.3. Botoks ..................................................................................................... 121

4.4. Photo Rejuvenatıon ....................................................................................... 122

4.5. Normal Cilde Uygulanan Bakımdan Farklı Olarak, Olgun Cilde Uygulanacak

Bakımda; .............................................................................................................. 123

4.6. Olgun Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem Sıralaması ........................ 123

UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................. 124

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................... 126

MODÜL DEĞERLENDİRME ................................................................................ 128

CEVAP ANAHTARLARI ....................................................................................... 130

KAYNAKÇA ........................................................................................................... 132

ii

GİRİŞ

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Günümüzde güzellik kavramı değişmiştir. Artık yüz güzelliği dendiğinde temiz,

yumuşak ve parlak görünümlü bir cilt akla gelmektedir.

Normal sağlıklı bir cilde, olması gereken canlı, parlak ve elastik görünümünü

korumak amacıyla cilt temizliği ve bakımının düzenli aralıklarla uygulanması

gerekmektedir. Bu öğrenme materyalini hazırlamaktaki amacımız; cilt temizliği ve

bakımının önemini kavratarak, cilt türlerine uygun olan bakımları doğru olarak

uygulayabilmenizi sağlamaktır.

Hazırlanan öğrenme faaliyetleri sonunda cilt temizliği ve bakımlarını, tekniğine uygun

bir şekilde uygulayabileceksiniz.

1


AMAÇ

Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç-gereç sağlandığında, normal ve karma ciltlerin

temizliğini ve bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kozmetik satış noktalarına giderek, normal ve karma ciltler için kullanılan

kozmetiklerin özelliklerini araştırınız rapor hâlinde sınıfta arkadaşlarınızla

paylaşınız.

‣ Normal ve karma ciltler için hazırlanan doğal ürünleri araştırarak dosya hâline

getiriniz ve sınıf ortamında arkadaşlarınıza sununuz.

‣ Çevrenizde bulunan insanların ciltlerini analiz ederek, birbirleriyle kıyaslayarak,

farklılıkları belirleyiniz.

1. NORMAL CİLTLERİN TEMİZLİĞİ VE

BAKIMI

1.1. Cilt Temizliği ve Bakımının Tanımı

Cilt üzerinde biriken ölü tabakayı temizleyerek cildi yenilemek, komedonlardan

arındırarak, sivilcelerin oluşumunu engellemek ve daha da önemlisi, cilt esnekliğini ve

gençliğini devam ettirmek için yapılan uygulamalardır.

Cilt temizliği ve bakımını iki ayrı grupta değerlendirebiliriz.

‣ Salon bakımları (Enstitü bakımı): Uzmanlar tarafından, profesyonel ürünler ve

cihazlar yardımı ile cildin ihtiyacına göre, periyodik olarak uygulanan aylık veya

haftalık bakımlardır.

‣ Ev bakımları (Kişisel bakım): Kişinin doğal ve kozmetik ürünler yardımı ile

cildin ihtiyacına göre, periyodik olarak uyguladığı günlük, haftalık ve aylık

bakımlardır. Salon bakımlarının devamı olarak kişinin kendi cilt bakımına evde

de devam etmesi gerekmektedir. Müşteri bu konuda yönlendirilmeli, günlük,

haftalık ve aylık bakımlar hakkında bilgilendirilmelidir.

Günlük bakımlar

o

Temizleme: Cilt temizliği, temel cilt temizliği dışında her gün

yapılması gereken bir uygulamadır. Cilt türüne uygun bir

temizleyici ürünle cilt sabah ve akşam mutlaka temizlenmelidir.

2

o

o

o

o

Sıkıştırma: Günlük bakımlarda temizlemeden sonraki aşama,

tonik uygulamasıdır. Tonik uygulamasında, cildin ihtiyacına göre

cildi ferahlatıp rahatlatmak, gözenekleri sıkıştırmak ve aynı

zamanda temizleme ürününden arta kalan kalıntıları temizlemek

amaçlanmaktadır.

Nemlendirme: Tonikten sonraki uygulama nemlendirici (gündüz

ve gece kremi) uygulamasıdır. Nemlendirici uygulamasında,

gündüzleri cildi nemlendirmek ve dış etkenlerden korumak,

amaçlanmaktadır.

Bakım: Tonikten sonraki diğer bir uygulama gece kremi

uygulamasıdır. Gece kremi uygulamasında, geceleri özellikle cildin

beslenmesine ve yenilenmesine yardımcı olmak amaçlanmaktadır.

Göz çevresi ve boyun bakımı: Göz çevresi ve boyun bölgesi özel

bakım gerektiren bölgelerdir. Bu bölgelere günlük olarak, uygun

kozmetiklerle bakım uygulanmalıdır.

Aylık ve haftalık bakımlar: Cilt ihtiyacına göre, haftalık veya aylık

olarak scrup ve bakım maskesi uygulamaları yapılmalıdır. Scrup bakımları

sayesinde ciltte biriken ölü tabakalardan cildi arındırmak, kullanımı

sonrasında cildin ihtiyacına göre cildi nemlendirmek, beslemek,

gözeneklerini sıkıştırmak gibi çeşitli özelliklerinden faydalanmak

amacıyla kullanılacak kozmetiklerin olumlu etkilerinden yararlanmak

amaçlanmaktadır.

1.2. Cilt Temizliği ve Bakımının Amacı

‣ Cildi, cilt yüzeyinde biriken toz, kir, makyaj artıkları, sebum(yağ) ve ölü

hücrelerden temizlemek,

‣ Cildin oksijen alış verişini artırmak,

‣ Cildin yıpranmasına ve deforme olmasına engel olmak,

‣ Cildin beslenmesine ve yenilenmesine yardımcı olmak,

‣ Cildi dış etkenlere karşı korumak amaçlanmaktadır.

1.3. Salonlarda (Enstitülerde) Cilt Temizliği Ve Bakımında

Kullanılan Elektro Estetik Cihazlar

1.3.1. Vapor - Ozon (Buhar-Ozon Makinesi)

Su seviyesinin gözlenebileceği bir kap su kaynatma ve buharlaştırma kapasitesine

sahip bir ısıtıcı ve zengin oranda ozon ihtiva eden su buharı elde etmek için ilave edilmiş bir

ultraviyole lambadan ibarettir. Bağımsız olarak kullanılan butonlar sayesinde su buharı ve

ozon ayrı ayrı aktive edilir.

3

Bazı cihazların buhar püskürtme kafalarında aromaterapi (koku tedavisi) bakımları

yapmak üzere esanslarla ıslatılan değişebilen filtreler bulunmaktadır.

‣ Su buharının fizyolojik etkileri

Cilt ısısını yükselterek, cilt üzerindeki kan ve lenf akış hızını arttırmak,

kanın hücreleri yıkama fonksiyonunu aktive etmek

Cilt yüzeyinde su buharının etkisiyle yumuşama ve gözeneklerin

açılmasını sağlamak. Bu sayede;

o

o

o

o

o

Toksinlerin ciltten uzaklaştırılmasını sağlamak.

Komedonların (siyah noktaların) çıkartılmasını kolaylaştırmak.

Kozmetik ürünlerin cilde nüfusunu kolaylaştırmak.

Ter ve yağ bezlerini uyararak, ciltteki toksinlerin ciltten

uzaklaştırılmasına yardımcı olmak.

Keratin pullarının dökülmesine yardımcı olmak.

‣ Ozonun fizyolojik etkileri

Hücrelerin ve dokuların oksijen seviyesini yükseltici etki.

Bakteri ve mikrop öldürücü dezenfekte etki.

Ciltte bulunan yağı kurutucu etki.

‣ Kullanımında dikkat edilecek hususlar

Gözenekleri normalden açık olan ciltlerde kullanımına dikkat

edilmelidir.

Olağanüstü hassas ve sirkülasyon problemi olan ciltlerde çok dikkatli

kullanılmalıdır. Bu gibi durumlarda uygulama süresi kısa tutulmalı veya

problemli olan bölgeler bir pamukla kapatılmalıdır.

Astım hastalığı olanlara buhar verilmemelidir.

Çok kuru ciltlerde ozon buharı verilmemelidir(kurutucu etkisinden dolayı).

Ciltte güneş yanığı ve benzeri cilt lezyonlarında su buharı ve ozon buharı


‣ Uygularken dikkat edilecek hususlar

Gözlerde herhangi bir problem varsa nemli bir pamuk tampon ile kapatılmalıdır.Eğer

herhangi bir problem yoksa kapatılmamalıdır.Çünkü göz çevresi yüzde en fazla neme ihtiyaç

duyan bölgedir.

Buhardan olumsuz etkilenebilecek cilt problemi durumlarında pamuk ile kapatma

yöntemi kullanılmalıdır.

Buhar çıkışı noktasıyla uygulama yapılacak uzuv arasındaki mesafe cilt tipine göre

değişmekle birlikte en az 25 – 40 cm olmalıdır.

4

o

o

o

Kuru ve olgun ciltlerde 40 cm,

Dengeli normal ciltlerde 30 cm,

Yağlı ciltlerde 25 cm uzaklıktan verilmelidir.

Cilt tipine ve uygulamanın şekline göre uygulama süresi değişebilir. Ama

ortalama süre 5–15 dakika olmalıdır.

Ozon buharı uygulamanın son 3–4 dakikasında verilir.

Buhar ciltten makyaj ve diğer kirler çıkartıldıktan sonra veya scrup

işleminden sonra verilmelidir.

Suyun ısınması sırasında buhar çıkışı doğrudan müşteriye

yönlendirilmemelidir; çünkü püskürtme yaparak ciltte istenmeyen

yanıklara sebep olabilir.

Uygulama süresince müşterinin cildinin reaksiyonları kontrol edilmelidir,

cilt değişik tepkiler verebilir. Aşırı kızarma ve hassasiyet durumlarında

uygulamanın sonlandırılması gerekir.

Esans kullanıldığı takdirde ozon buharı kullanılmamalıdır; çünkü ozon

esansın etkisini olumsuz yönde değiştirebilir.

Uygulama sırasında eğer cihaza su ilave edilmesi gerekiyorsa cihaz

kapatılmalı ve mutlaka sıcak su ilave edilmelidir. Cam tank üzerinde

bulunana maksimum ve minimum su doldurma değerlerine dikkat

edilmelidir. Kullanılan su saf olmalıdır.

Cihazın temizliğine ve bakımına özen gösterilmelidir. Cihaz sıcakken

temizlenmemelidir.

Cihazın cam tankında türlü nedenlerden ötürü çözelti oluşmasını

engellemek için, haftada bir kez cam tankın boşaltılarak silinmesi gerekir.

Cam tankta oluşan kireci temizlemek için , bir tatlı kaşığı limon tuzu

hazneye su ile birlikte koyularak kaynatılır ve durulanır veya iki su bardağı

sirke su haznesine koyularak bir gün bekletilir ve yıkanır. Temiz suyu

hazneye koyarak tekrar kaynatılır kalan suyu dökülür.

‣ Tamamlayıcı aksesuar ve malzemeler

Komedon ekstraktörü: Cilt bakımında kullanılan metalden yapılmış

temizlik aracıdır. Değişik şekilleri vardır, kaşık komedon irinleşmiş büyük

çapta sivilcelerin temizlenmesinde, kepçe komedon küçük akne ve

sivilcelerin temizlenmesinde ve tel komedon, siyah noktaların

temizlenmesinde kullanılır. Dikkatli kullanılması gereken bir alettir, yanlış

kullanıldığı takdirde ciltte kalıcı izlere sebep verebilir.

Aromatik yağlar

Siyah noktaların çıkmasını kolaylaştıran ve lokal olarak uygulanan özel

kozmetik ürünler

Pamuk vb.

5

1.3.2. Frimatör(Fırçalama)

Resim 1.1: Vapor -ozon makinesi

Cildin temizliğinde kullanılan, yuvasına oturtulmuş bir fırçayı her iki yönde

çevirebilme özelliğine sahip devirli mekanik bir cihazdır. Fırçalama hızı ve dönüş yönü

ayarlanabilir. Yanaklar, burun ve dekoltede uygulamak üzere üç değişik ebatta fırçası

bulunmaktadır. Dönen kıl fırçalar, cildin gözeneklerinde biriken atık maddeleri çözerek,

dışarı atılmasını kolaylaştırırlar.

Resim 1.2: Frimatör cihazı

6

‣ Kullanım amaçları

Resim 1.3.: Frimatör fırçaları

Cildi derinlemesine temizlemek, ciltte biriken toksik maddeleri ve aşırı

yağ ifrazatını ciltten uzaklaştırmak.

Epidermis tabakasındaki ölü hücreleri ciltten uzaklaştırmak

Masaj etkisiyle, kan dolaşım sisteminin uyarılması ve dokuların

beslenmesini sağlamak.

Uygulama sonrası yapılacak olan bakım aşamaları esnasında cilde

uygulanacak kozmetik ürünlerin nüfusunu kolaylaştırmak

Cilt temizliği işleminde kullanılan scrup kremleri, temizleme ürünleri,

jeller ve benzeri kozmetiklerin etkilerini arttırmak.

Kan dolaşımı bozuk ve cansız cildi uyarmak ve canlandırmak.

İlkbahar sonunda yaza ve yoğun güneşe hazırlık amacıyla kullanılır. U.V.

ışınlarının cilde nüfusu ile daha duru ve kolay bronzlaşan bir ten elde

edilmiş olur.

Yaz sonunda ciltte biriken ölü hücrelerin ciltten uzaklaştırılması amacıyla

kullanılır.


Koltuk altları, göz çevresi, bikini bölgesi gibi hassas olan bölgelerde

dikkatli olunmalıdır. Bu bölgelerde fırçalamadan kaçınılmalıdır.

Fırçalama püstüllü akne, sirkülasyon problemi olan ciltlerde (kuperoz),

egzama gibi dermatolojik yaralarda, güneş yanıklarında ve benzeri cilt

problemlerinde yapılmamalıdır.

Fırçalama diyabet (şeker) hastalarında uygulanmamalıdır.

‣ Uygularken dikkat edilecek hususlar

Fırçalama olabildiğince dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Cilt

çekiştirilmeden yumuşak bir şekilde yapılmalıdır.

Basınç iyi ayarlanmalıdır. Çok kuvvetli yapılacak bir fırçalama ölü

hücrelerin yanında canlı hücreleri de soyarak, cildin doğal savunma

sistemini zayıflatabilir. Cildi zedeleyerek doğal fonksiyonlarını azaltabilir.

7

Fırçaların dönüş hızı cildin tahribatına neden olmayacak şekilde

ayarlanmalıdır. Cildimizde değişik hassasiyetlere sahip bölgeler

olduğundan fırça dönüş hızı bu bölgelere göre değiştirilmelidir.

Çalışma bölgelerine göre uygun fırçalar seçilmelidir. (dekolte, yanaklar ve

burun)

Fırçalama yönü yanaklarda içten dışa, burunda dıştan içe doğru olmalıdır

Fırçaların her kullanımdan sonra sterilizasyonuna dikkat edilmelidir.

Fırçalar tahriş edici etkisi olmayan antiseptik sabun veya solüsyonlarla

dezenfekte edilmelidir.

‣ Tamamlayıcı aksesuar ve malzemeler

Temizleyici kozmetikler

Scrup kozmetikleri

Frimatör fırçaları

Temizleme süngerleri, pamuk su ve su kabı.

1.3.3. Yüksek Frekans

Yüksek frekans yaklaşık 30.000 – 40.000 volt şiddetinde alternatif bir akımdır. Bu

akım içerisi boşaltılmış vakumlu cam elektrotlar aracılığıyla değişik şekillerde uygulanır.

Cam problarda 2 çeşit ışıma vardır. Bunlar mor ve turuncu (kırmızı) ışımalardır. Ayrıca

problar uygulama bölgelerine ve kullanım amacına göre genel olarak 4 ayrı formda

üretilmiştir.

Ayrıca küçük, silindirik ve metal çubuklarda elektrot olarak, endirekt masaj gibi bazı

özel durumlarda kullanılır.

Resim 1.4:Yüksek frekans cihazı

,

8

Şekil 1.1:Yüksek frekans problarının takılması

Şekil 1.2: Y.F. akımının düğme yardımıyla aktif hâle getirilmesi

‣ Mavi mantar prob: Komedonların çıkartılması işleminden sonra cilt yüzeyinin

sterilizasyonu için kullanılır.

Resim 1.5: Mavi mantar prob

‣ Kırmızı mantar prob: Cilt yüzeyindeki kızarıklıkları almak, cildi yatıştırmak,

kan dolaşımını hızlandırmak amacıyla kullanılır.

Resim 1.6: Kırmızı mantar prob

9

‣ Sivilce probu: Sivilcelerin kurutulması amacıyla kullanılır.

Resim 1.7: Sivilce probu

‣ Boyun probu: Boyun, koltuk altı gibi bölgelerde kullanılmak üzere

geliştirilmiştir.

Resim 1.8: Boyun probu

‣ Saç probu (tarak şeklinde): Bazı saçlı deri rahatsızlıklarının tedavisinde

kullanılır.

Resim 1.9: Saç probu

‣ Fizyolojik etkileri

Termal etki: Bu tür akımın termal etkisi birçok test ile ispatlanmıştır. Bu

ısı yükselmesi aşırı olmamakla birlikte cildin ısısını yükselterek, hücre

metabolizmasında artış sağlar. Bunun sonucunda doku beslenir ve oksijen

seviyesi yükselir.

Damar genişletici etki: Bu akımların en belirgin etkisi periferik kan

dolaşımını uyarması ve hızlandırmasıdır. Yüksek frekansın çok kuvvetli

bir hiperemi ve dolayısıyla da damarları genişletici etkisi vardır.

10

Bakteri öldürücü ve antiseptik etki: Elektrotlardan cilde geçen akım

havanın oksijeni ile etkileşerek ozon gazı oluşturur, oluşan ozon

bakteriyel ve antiseptik etkisiyle cilt sterilizasyonunu sağlar.

Konjesyonu(şişlik) azaltıcı etki: Cilt apseleri ve kan toplanmalarında

iyileştirici etkisi vardır.

Sakinleştirici etki(Sededatif etki): Sinir uçlarının uyarılması yoluyla

sakinleştirici etkisinden de söz edilmektedir.


Komedon çalışmasından sonra cildi steril etmek ve rahatlatmak amacıyla

kullanılır. (mavi-kırmızı mantar prop)

Epilasyon ve depilasyon öncesi cildi sterilize etmek amacıyla kullanılır

(mavi mantar prop).

Epilasyon ve depilasyon sonrası cildi rahatlatmak amacıyla kullanılır

(Turuncu mantar prob)

Sebore ve akne vakalarında cildi kurutmak amacıyla kullanılır. (sivilce

probu)

Kepek, sebore, saç kaybı gibi saç problemlerinde özel prob yardımıyla

tedavi amacıyla kullanılabilir(tarak şeklinde prob).

Endirekt masaj atrofik ve cansız ciltlerde cildi tonüslemek ve uyarmak

amacıyla kullanılır.

‣ Kullanımında dikkat edilmesi gereken durumlar

Kesinlikle yanıcı maddelerle (alkol, eter, gerdirici losyonlar) ıslatılmış

yerlerde kullanılmaz. Çünkü ciltte kıvılcım oluşması ve ısı etkisiyle ciltte

yanıklar oluşabilir.

Endirekt masaj hamile bayanlara uygulanmamalıdır.

Kalp pili taşıyan ve kalp problemi olan kişilerde asla kullanılmamalıdır.

Sirkülasyon problemi olan kişilerde kullanılmamalıdır.

‣ Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Bakım öncesi tüm mücevher ve metal takılar çıkartılmalıdır.

Kıvılcımlanma etkisi müşteriye açıklanmalı ve terapist kendi üzerinde

deneyerek, müşteriye bu etkiyi göstermelidir.

Uygulama yapılacak bölge tamamen kuru olmalıdır.

Uygulama esnasında kesinlikle metal teması olmamalıdır.

Problarda akım varken ciltten kaldırılmamalıdır ve cilde

değdirilmemelidir.

Kullanımdan sonra cam elektrotlar sterilize edilmelidir.

‣ Uygulama metodu:

Amaca bağlı olarak birkaç yöntemle uygulanabilir. Yüksek frekanslı

akımın etkisi kullanılan metoda göre değişecektir.

Doğrudan uygulama

Kıvılcımlama (belirli bir mesafeden uygulama)

Endirekt masaj uygulaması

11

‣ Doğrudan uygulama: Genelde yassı elektrotlar kullanılarak cilt üzerine sabit

bir temas halinde hafif ve yumuşak bir şekilde dairesel hareketler şeklinde

tatbik edilir(Mantar veya tarak şeklinde problar kullanılır). Yüz üzerinde

çalışıldığında elektrotlar aşağıdan yukarıya doğru hareket ettirilmelidir.

Uzmanın elektrotu kaldırması gerekiyorsa, akımı kesmeli ya da elektrotun alt

kısmından tutarak kıvılcımlanmayı engellemelidir.

‣ Kıvılcımlama: Akne probu ile akne üzerine birkaç mm yukarıda tutulmak

suretiyle kıvılcım attırarak sıvının bir noktada toplanması ve böylece aknenin

kurutulması sağlanır. Yağlı ciltlerde mantar problar cilt yüzeyinde zıplatılarak

kıvılcım yağmuruna tutulabilir. Böylece geniş bir alanda kurutucu ve

antibakteriyal etkisinden faydalanılır.

‣ Endirekt masaj:Bu tip masaj kas liflerinde ve ciltteki sinir uçlarında tonifiye

edici (toparlayıcı) ve uyarımı arttırıcı etkilere sahiptir. Metabolizmayı arttırır,

dokuları rahatlatır ve ısıyı yükseltir. Uygulamada metal çubuk elektrot

tutanağına yerleştirilir ve müşterinin eline verilir. Müşteri metal çubuğu elinde

tutar ve butona basarak akımın verilmesini sağlar. Uygulamaya başlamadan

önce cilde iletkenliği ve kayganlığı sağlayacak bir ürün sürülür(temizleme jeli,

ultrason jeli vb.).Uygulamaya başlarken uzman bir eliyle uygulama yapılacak

bölgeye temas ederken diğer eliyle akımın şiddetini kademeli olarak arttırır.

Rahatsız etmeyecek seviyeye ulaştığında uzman masaj hareketlerine başlar. Bu

işlemde uzmanın elleri bir elektrot görevi görür. Masaj sona erdiğinde bir elini

kaldırmadan akımı tamamen kesmeli ve daha sonra çubuk bağlantısını iptal

etmelidir. Uygulama süresince eller kesinlikle ciltten kaldırılmamalıdır. Müşteri

rahatsız olur ve acı hissedebilir.

1.3.4. Vac-Sprey (Vakum-Sprey)

Emme kapları vakum sisteminin mekanik etkisinden yararlanılarak cilt yüzeyinde bir

emme işlemi gerçekleştirir. Belirli aralıklarla uygulanan basınç ve emiş havası yüzdeki

masaj uygulamasına yardım eder. Fizyolojik etkisi küçük vuruşlar ve sarsma şeklinde olan el

ile uygulanan masaja benzemesine rağmen havanın yaptığı titreşim çok daha etkilidir.

Değişik şekillerde emme kapları (vantuz) vardır. Yuvarlak emme kapları siyah

noktaların çıkmasında, yassı emme kapları ise kırışıklıkların ve çizgilerin bakımında

kullanılır. Tüm emme kapları camdan yapılmıştır. Tümü içerisinde filtre görevi yapacak

pamuğun yerleştirileceği küçük bir boyuncuk vardır. Emme kaplarında alternatif olarak hava

emişini başlatan ve durduran küçük bir delik vardır.

12

Resim 1.10: Yassı cam vantuz

Şeki1 1.3: Vantuz tutma

Resim 1.11: Vakumlama makinesi

‣ Vakumlamanın fizyolojik etkileri

Havanın yaptığı titreşimli masaj sayesinde;

o Derinin arzu edilmeyen sarkmalarını önler.

o Kuvvetli bir kan dolaşımı sağladığından cildin esnekliğini ve

dayanıklılığını artırır.

o Kan dolaşımı artırıldığında ciltte oksijenlenme sağlanır.

o Lenf sıvısının lenf boğumlarına akımı hızlanır ve lenf kanalları

boşalır. Var olan lenf tıkanmalarının önüne geçer.


Siyah noktaların çıkartılmasında yardımcı olmak amacıyla kullanılır.

Porlardaki hücresel kirlilikleri ve aşırı sebumu çıkartmak amacıyla

kullanılır.

Ciltteki oksijenlenmenin de etkisiyle daha sağlıklı ve parlak bir görünüme

sahip olmak amacıyla kullanılır.

Çizgi ve kırışıklık bakımı için temel hazırlık amacıyla kullanılır.

Lokal hiperemi elde etmek amacıyla kullanılabilir.


Emme kapları telenjiektazi, eritem, dermatit, yara ve benzeri oluşumların

bulunduğu yerlerde kullanılmamalıdır.

13

‣ Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Deri altında kan toplanması oluşturulmaması için kuvvetli ve uzun süre

emme uygulanması yapılmamalıdır.

Emme kapları yatay olarak hareket ettirilmemelidir.

Kırışıklık olan yerde kırışıklık doğrultusunun tersi yönünde hareket

ettirilir.

Bir emme işlemi 2–3 saniyeyi geçmemeli tüm uygulama 4 dakikayı

aşmamalıdır.

Vakumlama sırasında emme kapları ciltten kaldırılmamalıdır.

Emme işlemi esasında kaplar dik konumda olmalıdır.

Emme kabını hareket ettirirken vakum kontrol deliği kullanılmalıdır.

Emme kapları her kullanımdan sonra dezenfekte edilmelidir.

1.3.4.1. Spreyleme

Üretilen havanın püskürtme etkisiyle, cilt bakımında kullanılacak losyon, tonik ve

benzeri kozmetik ürünlerin daha geniş bir alana tatbik edilmesini sağlar. Ürünün

canlandırma, tonifiye etme, sakinleştirme, sıkıştırma etkilerini arttırır. Uygulama sırasında

müşterinin gözlerine kaçmamasına dikkat edilmelidir.

Şekil 1.4: Sprey uygulama

1.3.4.2. Lup (Büyüteç Bambası Işıklı Büyüteç)

Lup, yansımasız bir ışıkla büyütme sağlayarak cildi analiz etmeye yardımcı olur.

Özellikle siyah ve beyaz noktaların çıkarılması ve sivilcelerin temizlenmesi sırasında

yardımcı olur.

14

Resim 1.12: Işıklı büyüteç

1.4. Salonlarda (Enstitülerde) Cilt Temizliği ve Bakımında

Kullanılan Araç-Gereçler

Güzellik salonlarında cilt bakımı uygulamasının yapılabilmesi için değişik araç ve

gereçlere ihtiyaç vardır. Bunlar:

‣ Komedon pres ( ekstraktörü)

Resim 1.13: Komedon pres

‣ Temiz çarşaflar

‣ Temiz havlular

‣ Saç bandı ve saç bonesi

‣ Müşterinin üzerine örtmek için battaniye ve örtüler

‣ Uzman taburesi

‣ Cilt türlerine uygun değişik kozmetik ürünler

‣ Cilt bakım lavabosu

‣ Su kabı

‣ Pamuk

‣ Dezenfekte edici losyonlar

‣ Ayarlanabilir bakım koltuğu

15

Resim 1.14: Bakım koltuğu

‣ Küçük maske kapları

‣ Çöp kutusu

‣ Spatula

‣ Maske fırçası

‣ Maske süngerleri

‣ Kâğıt mendil ve havlu

‣ El aynasını

‣ Cımbız

1.5. Normal ve Karma Cilt Tanımı

Normal cildin özelliklerini kısaca hatırlayacak olursak;

Yağı, nemi ve asidi uyumludur. Cilde yumuşaklığını, dayanıklılığını ve elastikiyetini

sağlayan, yağ ve nem ifrazatı dengelidir. Gözenekler hiç belli olmaz, görünümü düzgün ve

şeffaftır. En kaliteli cilt tipidir, nadiren rastlanır. Genellikle pembe bir görünümü vardır, cilt

rengi sağlıklıdır. Doku kalitelidir. Parlamaz, mat ve donuk değildir. Kan dolaşımının iyi

olduğundan dolayı cilde dokunulduğu zaman sıcaklık hissedilebilir. Özel sorunları yoktur.

Nadiren benekler ve lekeler gelişebilir, bu durumda bakımla düzelir. İyi bakılmazsa kuruma

eğilimi gösterir. Güzelliğinin korunması için genç yaşlardan itibaren iyi bakılması gerekir.

Normal cilde uygulanacak bakımda, cildin sağlıklı durumunun korunması ve devam

ettirilmesi amaçlanmaktadır.

Karma cildin özelliklerini kısaca hatırlayacak olursak;

Yüzün farklı bölgelerinde farklı fiziksel özellikler gösteren cilt tipidir. Ciltte hem yağlı

hem de kuru bölgeler vardır. Genellikle T bölgesi (alın, burun,çene) yağlı, yanaklar normal

veya kuru özellik gösterir. T bölgesinde açık gözenekler, siyah noktalar ve sivilceler

görülebilir. Yanaklarda bu tip problemler yoktur. Normal ciltle karma cildi birbirine

karıştırmamak gerekir. Karma cildi normal ciltten ayıran en önemli özellik yüzün T

bölgesinin normal cilde oranla daha yağlı olması ve T bölgesinin sivilce, komedon,

oluşumuna meyilli olmasıdır.

16

Normal cilde uygulanan bakımdan farklı olarak, karma cilde uygulanacak bakımda;

‣ T bölgesindeki açık gözenekleri sıkıştırmak,

‣ T bölgesinde oluşabilecek yağlanmanın önüne geçmek,

‣ T bölgesinde oluşabilecek siyah noktaların önüne geçmek,

‣ Yanaklarda oluşabilecek kurumanın önüne geçerek, nemlendirmek

amaçlanmaktadır.

1.6. Normal ve Karma Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem

Sıralaması

‣ Cildin incelenmesi

‣ Makyaj temizliği (göz ve dudak makyajı temizliği)

‣ Cilt analizi

‣ Cilt temizliği

‣ Scrup uygulaması( frimatör veya el yardımı ile)

‣ Vapor & ozon (buhar-ozon) uygulaması

‣ Vakumlama uygulaması

‣ Komedon (siyah nokta) temizliği

‣ Yüksek (high) frekans uygulaması

‣ Ampul veya serum uygulaması ( el yardımı ile )

‣ Yüze ve dekolteye bakım masajı uygulaması

‣ Maske uygulaması

‣ Tonik uygulaması

‣ Nemlendirici uygulaması

17


Cilt bakımı uygulaması için ön hazırlık yapınız.

İşlem Basamakları

‣ Kişisel temizliğinizi yapınız. (Bk.. Ön

Hazırlık Mod.)

Öneriler

‣ Kişisel temizliğinize önem gösteriniz.

Resim 1.15: Uzmanın hazırlanması

‣ Bakım kabininin temizliğini yapınız. (Bk..

Ön Hazırlık Mod.)

‣ Bakım kabininin dezenfeksiyonu ve

‣ sterilizasyonunu yapınız. (Bk. Ön Hazırlık

Mod.)

‣ Bakım kabininin fiziki ortamını

düzenleyiniz. (Bk.. Ön Hazırlık Mod.)

‣ Müşteriyi karşılayınız. (Bk. Ön Hazırlık

Mod.)

‣ Müşteriyle ön görüşme yapınız. (Bk. Ön

Hazırlık Mod).

Cilt bakımı için gerekli elektro - estetik cihazları hazırlayınız.

‣ Işıklı büyüteci hazırlayınız.

18

‣ Kabinin temiz ve düzenli olmasına özen

gösteriniz.

‣ Cilt bakımı uygulamasında

dezenfeksiyon ve sterilizasyonun çok

önemli olduğunu unutmayınız.

‣ İyi bir cilt bakımı uygulaması için

müşterinin rahat ve konforlu bir ortamda

olması gerektiğini unutmayınız.

‣ Müşteriyi doğru karşılamanın önemini

unutmayınız.

‣ Müşteriyle doğru ve dikkatli bir şekilde

ön görüşme yapmanın önemini

unutmayınız.

‣ Cihazların kontrol düğmelerinin sıfırda

olmasına dikkat ediniz.

‣ Cihazları fişlerini prize takınız.

‣ Fiş kablolarının birbirine

dolaşmamasına özen gösteriniz.

‣ Kabloları ayağın altından çekiniz.

‣ Fişi prizden çekerken dikkatli olunuz.

‣ Kırılan ve yıpranan fişleri değiştiriniz.

Resim 1.16: Lopun Hazırlanması

‣ Cilt teşhis cihazlarını hazırlayınız.

‣ Yerlerinden oynayan prizleri

değiştiriniz. Cihazlarınızın temizliğini

yaparken prizden çekiniz.

‣ Cihazların yalnızca izoleli saplarından

tutunuz.

‣ apor ozonun su seviyesini kontrol

ediniz.

‣ Islak ellerle cihazlara dokunmayınız.

‣ Cihazlarınızı belirli aralıklarla

bakımdan geçirtiniz.

‣ Cihazların akımlarını kesmeden prizden

çekmeyiniz.

‣ Cihazların kablolarını bükmeyiniz, rulo

hâline getiriniz. Islak zeminlerin

tehlikeli olduğunu unutmayınız.

‣ Islak el ile cihazlara dokunmanın

tehlikeli olduğunu unutmayınız.

Resim 1.17: Woodlamp

‣ Vac-sprey cihazını hazırlayınız.

‣ Frimatör cihazını hazırlayınız.

‣ Vapor - ozon cihazını hazırlayınız.

Resim 1.18: Vap-Ozonun Hazırlanması

‣ Yüksek frekans cihazını hazırlayınız.

19

Cilt bakımı için gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız.

‣ Bakım yatağını hazırlayınız.

‣ Ayarlanabilir bakım yataklarını

tercih ediniz.

Resim 1.19: Bakım yatağı

‣ Bakım yatağının üzerine koruyucu örtü örtünüz.

Resim 1.20: Bakım yatağına koruyucu serilmesi

‣ Bakım yatağının üzerine çarşaf seriniz.

‣ Çarşafların temiz ve ütülü

olmasına özen gösteriniz.

‣ Örtü ve battaniyeleri düzgün

katlayınız.

Resim 1.21: Bakım yatağına çarşaf serilmesi

‣ Bakım yatağının baş tarafına yüz havlusu seriniz.

Resim 1.22: Bakım yatağına baş havlusu serilmesi

20

‣ Müşterinin üzerine örtmek için örtü ve battaniye

hazırlayınız .

‣ Bakım sırasında müşterinin

üşüyebileceğini unutmayınız.

Resim 1.23: Bakım yatağına havlu serilmesi

‣ Bakım yatağını değişik aksesuarlarla süsleyiniz.

Resim 1.24: Bakım yatağının aksesuarla süslenmesi

‣ Uzman taburesini ayarlayınız.

‣ Tabureyi boyunuza göre

ayarlayınız.

Resim 1.25: Uzman koltuğu

‣ Saçlar için bone ve saç bantlarını hazırlayınız.

‣ Bakım sırasında sizin ve

müşterinin saçlarının toplu


21

‣ Ürünleri müşterinin dikkatini

çekecek şekilde yerleştiriniz.

‣ Ürünler hakkında teknik

bilgilerinizi gözden geçiriniz.

Resim 1.26: Saç bandı ve bonesi

‣ Kozmetik ürün gruplarını hazırlayınız.

‣ Ürünlerin eksiksiz olmasına

özen gösteriniz.

‣ Biten ve bitmek üzere olan

ürünleri not ederek, temin

yoluna gidiniz.

‣ Cilt bakım lavabolarının bakım

için daha uygun olduğunu

unutmayınız.

Resim 1.26: Cilt bakımı kozmetikleri

‣ Cilt bakım lavabosunu hazırlayınız, cilt bakım

lavabosu yok ise, su kabı hazırlayınız.

‣ Su kabının geniş ve derin


‣ Cam olan su kaplarının daha

sağlıklı olduğunu unutmayınız.

Resim 1.27: Su kabı

‣ Pamuk hazırlayınız.

‣ Pamukların kapalı bir kap

içerisinde olmasına özen

gösteriniz.

Resim 1.28: Pamuk

22

‣ Disk pamuk hazırlayınız.

‣ Disk pamuk tercih ediniz.

Resim 1.29: Disket pamuk

‣ Cilt temizleme süngeri hazırlayınız.

‣ Maske süngerlerinin kişiye özel


Resim 1.30: Maske süngeri

‣ Kulak temizleme çubuğu hazırlayınız.

Resim 1.31: Kulak temizleme çubuğu

‣ Komedon ekstraktörünü hazırlayınız.

‣ Cam olanlarını tercih ediniz.

Resim 1.32: Komedon pres

‣ Maske fırçası hazırlayınız.

23

‣ Temiz ve düzenli olunuz.

Resim 1.33: Maske fırçasıp

‣ Maske kabı hazırlayınız.

‣ Dikkatli olunuz.

Resim 1.34: Maske kabı

‣ Kâğıt mendil veya havlu hazırlayınız.

Resim 1.35: Kâğıt havlu

‣ Ağız maskesi hazırlayınız.

Resim 1.36: Ağız maskesi

24

‣ Yüz maskesi hazırlayınız.

Resim 1.37: Yüz maskesi

‣ El aynasını, cımbız ve makas hazırlayınız.

Resim 1.38: Ayna ve makas

‣ Atık maddeler koymak için küçük bir çöp kutusu

hazırlayınız.

‣ Çöpleri çöp kutusunda

biriktiriniz.

Resim 1.39: Çöp kutusu

‣ Kullandığınız aparatları koymak için kap

hazırlayınız.

‣ Temiz spatula hazırlayınız.

‣ Dezenfekte edici losyonlar hazırlayınız.

‣ Bakım uygulaması için küçük el havluları

hazırlayınız.

‣ Cilt bakımı cihazlarını eksiksiz olarak hazırlayınız.

‣ Kullandığınız aparatları kapta

biriktiriniz

‣ Dezenfektanların hazırlama

talimatlarına uyunuz.

‣ Malzemeleri eksiksiz olarak

hazırlamaya özen gösteriniz.

25

‣ Eksik olarak hazırlanan

malzemenin bakımın kalitesini

bozacağını unutmayınız.

Resim 1.40: Cilt Bakımı salonu

‣ Tüm malzemelerin eksiksiz olarak hazırlayınız.

Resim 1.41: Cilt bakımı malzemeleri

Bakım için müşteriyi hazırlayınız.


‣ Müşteriyi bakım odasına alınız.

‣ Bakım için aksesuarlarını ve kıyafetlerini

çıkartırınız.

‣ Kontak lens kullanıyorsa çıkarmasının daha

uygun olacağını söyleyiniz.

‣ Üzerine giymesi için uygun bir önlük veriniz.

‣ Müşteriyi bakım koltuğuna yatırınız.

‣ Omuzlar açık ve giysi açıkta kalacak şekilde

üzerini bir örtü ile örtünüz.

‣ Örtünün üst kısmının ıslanmasına engel olmak

için, havluyla örtünüz.

‣ Yatağın baş yüksekliğini bakım için uygun

şekilde ayarlayınız.

‣ Müşteriye bone takınız.

Öneriler

‣ Güler yüzlü olunuz.

‣ Aksesuarları güvenlikli bir yere

kaldırmaya özen gösteriniz.

‣ Müşteri hazırlanırken

gözetlemeyiniz.

‣ Bakım koltuğunun dengede

olduğundan emin olunuz.

‣ Müşterinin üşümemesine özen

gösteriniz.

‣ Müşteriye rahat olup olmadığını

sorunuz.

‣

‣ Saçları düzgün toplamaya özen

gösteriniz.

‣ İyi toplanmamış saçların bakım

sırasında dağılarak, bakım

kalitesini bozacağını

unutmayınız.

26

Resim 1.42:Saça bone takılması

‣ Müşteriye saç bandı takınız.

Resim 1.43:Saça saç bandı takılması

‣ Bakıma geçiniz.

Cildi analiz ederek, temizleyiniz.

‣ Cildi analiz ediniz.(Bk. Saç ve Cilt analizi Mod.)

‣ Cildi analiz ederken dikkat

edilecek hususları hatırlayınız.

‣ Cilt türlerinin özelliklerini

hatırlayınız.

Resim 1.44: Cildin ışıklı büyüteç yardımı ile

incelenmesi

‣ Cilt için uygun temizleme ürününü seçiniz.(Bk.

Cilt Bakımı Kozmetikleri Mod.)

‣ Cilt türleri için uygun olan

ürünleri hatırlayınız.

27

‣ Bilgilerinizi sık aralıklarla tekrar

ediniz.

Resim 1.45: Cilt bakımı kozmetiklerinin seçilmesi

‣ Temizleyiciyi avuç içine dökünüz.

‣ Yeteri kadar ürün kullanınız.

Resim 1.46: Temizleyicinin avuç içine dökülmesi

‣ Temizleyiciyi avuç içinde dağıtarak ısıtınız.

‣ Temizleyiciyi masaj yönüne doğru cilde sürünüz.

Resim 1.47: Temizleyicinin yüze sürülmesi

‣ Temizleme masajını uygulayınız.(Bkz. Yüz ve

Dekolte masajı Mod.)

Resim 1.48: Yüz ve dekolteye temizleme masajı

uygulanması

28

‣ Temizleme süngerlerini veya pamuklarını

hazırlayınız.(Bk. Yüz ve Dekolte masajı Mod.)

‣ Temizleme ürününü ciltten siliniz.(Bkz.. Yüz ve

Dekolte Masajı Mod.)

Göz ve dudak makyajını temizleyiniz.

‣ Dudak makyajını temizlemeye geçiniz.

‣ Uygun temizleme ürününü seçiniz.

‣ Temizleyiciyi parmaklar yardımıyla dudaklara

sürünüz.

‣ Küçük dairesel hareketler uygulayınız.

‣ Islak pamuk pet ile fazlalıkları alınız.

‣ Göz temizleme ürününü seçiniz.

‣ Gözlerde lens varsa çıkartırınız.

‣ Pamuk petleri temizleyici ürün ile ıslatınız.

Resim 1.49: Disket pamukların göz makyajı temizliği

için hazırlanması

‣ Müşterinin gözlerini kapattırınız.

‣ Göz kapaklarının üzerine ıslak pamuk petleri

yerleştiriniz.

29

Resim 1.50: Disket pamukların göz kapaklarına

yerleştirilmesi

‣ Parmak uçlarınızı göz kapaklarına yerleştirerek,

basınç uygulamadan, aşağıya doğru dairesel

hareketler yapınız.

Resim 1.51: Göz makyajının temizlenmesi

‣ Göz pınarından şakaklara doğru, basınç

uygulamadan, gözaltlarını siliniz.

‣ Gözaltını ve kas yönünde içten

dışa doğru silmeye özen

gösteriniz.

Resim 1.52: Göz makyajının temizlenmesi

‣ Rimelin temizlenmesi için kirpiklerin altına ıslak

pamuk pet yerleştiriniz.

30

Resim 1.53: Kirpiklerin altına pamuk yerleştirilmesi

‣ Kulak çubuğunu temizleyici ile ıslatınız.

‣ Kirpikleri, dipten uca doğru

silmeye özen gösteriniz.

Resim 1.54: Kulak çubuğunu temizleyici ile ıslatma

‣ Kulak çubuğu yardımıyla aşağıya doğru

hareketlerle rimeli temizleyiniz.

‣ Göz makyajını silerken basınç

uygulamamaya özen gösteriniz.

Resim 1.55: Göz makyajı temizleme

‣ Fazlalıkları pamuk yardımıyla alınız.

Resim 1.56: Göz makyajı temizleme

‣ Tonik uygulamasına geçiniz.

31

Cilde tonik uygulayınız.


‣ Cilt için uygun toniği seçiniz. (Bkz..


‣ Toniği elinize döküp yüze tompon

şeklinde uygulayınız veya tonikle

spreyleme yapınız veya iki adet disk

pamuğu tonik ile ıslatınız.

‣ Pamuk yardımıyla cilde tamponlama

şeklinde uygulama yapınız.

‣ Kâğıt mendili ikiye katlayınız.

‣ Önce yüzün sağ yanının tonik fazlalığını

alınız.

‣ Sonra yüzün sol yanının tonik

fazlalığını alınız.

‣ Boynu ve dekolteyi kurulayınız.

Öneriler

‣ Cilt türleri için uygun olan tonikleri

hatırlayınız.

‣ Bilgilerinizi sık aralıklarla tekrar ediniz.

‣ Kullanılacak pamukların su ile

nemlendirilmesinin tonik israfını

önleyeceğini unutmayınız.

‣ Uyguladığınız toniğin ciltte kalmış

temizleyici artıklarını aldığını

unutmayınız.

‣ Kullandığınız pamuk ve kâğıt mendilleri

çöpe atmayı unutmayınız.

Scrup uygulayınız. ( El yardımı ile scrup uygulama)

‣ Cilt için uygun scrup kremini seçiniz.

(Bk. Cilt Bakımı Kozmetikleri Mod.)

‣ Cilt türleri için uygun olan scrupları

hatırlayınız.


Resim 1.57: Scrup kremin avuca sıkılması

‣ Scrup kremini yukarı doğru hareketlerle

burun ve alna sürünüz.

‣ Scrup kremini ince bir tabaka hâlinde

sürmeye özen gösteriniz.

Resim 1.58 Scrup kremin alın ve buruna

sürülmesi

32


çene ve yanaklara sürünüz.

Resim 1.59: Scrup kremin çene ve yanaklara

sürülmesi

‣ Scrup kremini tüm yüze sürünüz.

‣ Kremin cildin her bölgesine eşit

dağılmasına özen gösteriniz.

‣ Cildi hırpalamamaya özen gösteriniz.

‣ Cildi çekiştirmemeye özen gösteriniz.

Resim 1.60:Scrup kremin tüm yüze sürülmesi


dekolteye ve boyuna sürünüz.

‣ Fazla basınç uygulamamaya özen

gösteriniz.

Resim 1.61: Scrup kremin dekolte ve boyuna

sürülmesi

‣ Scrup kremin kurumasını bekleyiniz.

‣ Müşteriye gözlerini kapatmasını

söyleyiniz.

‣ İşaret ve orta parmak yardımıyla deriyi

geriniz.

‣ Müşterinin gözlerini, peeling artıklarının

kaçmaması için mutlaka kapalı tutması

gerektiğini söylemeyi unutmayınız.

Resim 1.62: Derinin işaret ve orta parmak

yardımıyla gerilmesi

33

‣ Scrup kremini diğer elin parmakları

yardımıyla soyunuz.

Resim 1.63: Scrup kremin ciltten soyulması

‣ Kulak çubuğu yardımıyla gözler

üzerinde biriken scrup artıklarını

temizleyiniz.

34

Resim 1.64 Scrup kremin kulak çubuğu

yardımıyla temizlenmesi

‣ Islak pamuk veya pet yardımıyla

fazlalıkları alınız. (Bk. Yüz ve Dekolte

Masajı Mod.)

‣ Cildi kağıt mendil yardımıyla

kurulayınız.

‣ Vapor - ozon (buhar-ozon)

uygulamasına geçiniz.

‣

35

Scrup uygulayınız. (Frimatör yardımı ile uygulama )

‣ Cilt için uygun scrup kremini seçiniz. (Bk.



cilde sürünüz.

‣ Cilt türleri için uygun olan scrup

ürünlerini hatırlayınız.


ediniz.


‣ Kremin cildin her bölgesine eşit

dağılmasına özen gösteriniz.

Resim 1.65: Scrup kremin tüm yüze sürülmesi

‣ Frimatör cihazını fişe takınız.

‣ Dekolte için uygun fırçayı seçiniz.

‣ Fırçayı hafif bir şekilde nemlendiriniz.

‣ Frimatör fırçasını yuvasına yerleştiriniz.

Resim 1.66: Dekolte fırçasının hazırlanması

‣ Frimatör cihazının dönüş hızını ayarlayınız.

‣ Dekolteyi sağa ve sola hareketlerle

fırçalayınız.

‣ Frimatör cihazının dönüş hızını sıfırlayınız.

‣ Dekolte fırçasını çıkartınız.

‣ Dekolte fırçasını daha sonra temizlemek

üzere, temiz bir kap içerisine koyunuz.

36

‣ Cildin bölgelerinin hassasiyetine

göre, fırçaların dönüş hızını

ayarlamayı unutmayınız.

‣ Cildi hırpalamamaya özen gösteriniz.

‣ Cildi çekiştirmemeye özen gösteriniz.

‣ Fırçalarla fazla basınç uygulamamaya

özen gösteriniz.

‣ Müşterinin gözlerini, scrup

artıklarının kaçmaması için mutlaka

kapalı tutması gerektiğini söylemeyi

unutmayınız.

‣ Sert bir şekilde yapılan uygulamanın,

cildi tahriş edeceğini unutmayınız.

‣ Göz çevresine uygulama yapmayınız.

‣ Fırçalamanın dolaşım problemi olan

ciltlerde, egzama gibi dermatolojik

yaralarda, güneş yanıklarında ve

benzeri cilt problemlerinde

uygulanmaması gerektiğini

unutmayınız.

‣ Fırçalamanın diyabet (şeker)

hastalarında, (kapanmayan yaralar

‣ Yanaklar için uygun fırçayı seçiniz.



açılması riskinden dolayı)

uygulanmaması gerektiğini

unutmayınız.

‣ Çalışma bölgelerine uygun fırçalar

seçmeye özen gösteriniz.

‣ Fırçalama yönü yanaklarda içten dışa,

burunda dıştan içe doğru olduğunu

unutmayınız.

Resim 1.67: Yanak fırçasının hazırlanması

‣ Boyunu yukarı doğru hareketlerle

fırçalayınız.

Resim 1.68: Boyunun fırçalanması

‣ Çene altını sağa ve sola doğru hareketlerle

fırçalayınız.

Resim 1.69: Çenenin fırçalanması

‣ Müşteriye gözlerini kapatmasını söyleyiniz.

‣ Yanakları, yanlara ve yukarı doğru

fırçalayınız.

37

Resim 1.70: Yanakların fırçalanması

‣ Alını sağa ve sola doğru fırçalayınız.

Resim 1.71: Alının fırçalanması


‣ Yanak fırçasını çıkartınız.

‣ Yanak fırçasını daha sonra temizlemek


‣ Fırçaları antiseptik sabun veya

solüsyonlarla temizlemeyi

unutmayınız.

Resim 1.72: Fırçaların kap içersinde

biriktirilmesi

‣ Burun için uygun fırçayı seçiniz.



38

Resim 1.73: Burun fırçasının hazırlanması

‣ Burun kanatlarını yukarıya doğru

fırçalayınız.

Resim 1.74: Burunun fırçalanması

‣ Dudak üstünü sağa ve sola doğru

fırçalayınız.

Resim 1.75: Dudak üstünün fırçalanması


‣ Burun fırçasını çıkartınız.

Resim 1.76: Burun fırçasının çıkartılması

39

‣ Burun fırçasını daha sonra temizlemek


Resim 1.77: Fırçaların kap içersinde

biriktirilmesi

‣ Islak pamuk petlerle veya ıslak pamuk

yardımı ile cildi yukarıya doğru

hareketlerle siliniz. (Bkz.. Yüz ve Dekolte

masajı Mod.)

‣ Cildi kâğıt mendil yardımıyla kurulayınız.

‣ Vapor-ozon (buhar-ozon) uygulamasına

geçiniz.

Vapor & ozon (Buhar-ozon) uygulayınız.


‣ Cihazı açınız.

Resim 1.78: Vapor-ozon cihazının açılması

‣ Suyun ısınmasını bekleyiniz.

‣ Eğer gözlerde korunmasını gerektirecek

bir durum varsa pamuk petleri ılık su

veya göz toniği ile ıslatınız.

‣ Müşterinin gözlerini pamuk petlerle

kapatınız.

Öneriler

‣ Su haznesine suyu doldururken

maksimum ve minimum değerlerine

dikkat ediniz.

‣ Su haznesine suyu doldururken cihazın

kapalı ve soğuk olması gerektiğini

unutmayınız.

‣ Uygulama esnasında su ilave etmeniz

gerekiyorsa, sıcak su koymanız

gerektiğini, aksi takdirde su haznesinin

çatlayacağını unutmayınız.

‣ Saf su kullanınız.

‣ Suyun ısınmasını beklerken, buhar çıkış

noktasının müşterinin yüzüne doğru

olmasının, püskürerek yaparak ciltte

istenmeyen yanıklara sebep

olabileceğini unutmayınız.

‣ Sık aralıklarla cihazınızın suyunu

değiştirerek cam hazneyi temizleyiniz.

‣ Scrup işlemi sırasında vapor & ozon

cihazını açmanın, müşteriyi

bekletmemek açısından önemli

olduğunu unutmayınız.

40

‣ Gözleri ve cildin problemli bölgelerini

nemli pamuklarla kapatmayı

unutmayınız.

Resim 1.79: Gözlerin pamuk petlerle

kapatılması

‣ Cildin hassas olan bölgelerini ıslak

pamuk petlerle kapatınız.

‣ Uygulama süresince müşterinin cildinin

reaksiyonlarını gözlemlemeyi

unutmayınız.

Resim 1.80: Hassas bölgelerin pamuk petlerle

kapatılması

‣ Buhar çıkışını kontrol ediniz.

‣ Buhar çıkmaya başladıktan 2- 3 dakika

sonra vapor-ozon cihazını müşterinin

yüzüne yaklaştırınız.

‣ Buharın çıkış noktasını ve yüz

mesafesini, yaklaşık olarak 20- 30cm

olarak ayarlayınız.

‣ Su buharı veriliş süresini yaklaşık 5- 15

dakika olarak ayarlayınız.

‣ Su buharı uygulamasını bitiriniz.

‣ Ozon buharını açınız.

‣ Ozon buharının veriliş süresini yaklaşık

1- 2 dakika olarak ayarlayınız.

‣ Vapor -ozon cihazını kapatınız.

‣ Vapor-ozon cihazını müşterinin

yüzünden uzaklaştırınız.

‣ Gözlerdeki ve hassas bölgelerdeki

pamukları alarak çöp kutusuna atınız.

‣ Cildi kâğıt mendille kurulayınız.

‣ Vapor -ozon cihazını güvenlikli bir yere

alınız.

‣ Ozon buharı kullandığınızda

aromaterapi yağ kullanılmaması

gerektiğini unutmayınız.

‣ Astım hastalarına su buharı vermenin

hastalığı tetiklemek açısından riski

sonuçlar vereceğini unutmayınız.

‣ Önemli cilt rahatsızlıkları var ise vapor

-ozon uygulamayınız.

‣ Güvenlik tedbirlerine uyunuz.

Vakumlama uygulayınız.

41

‣ Hava emiş kabına pamuğu yerleştiriniz.

Resim 1.81: Emme kabına pamuk yerleştirilmesi

‣ Hava emiş kabının tıpasını takınız.

Resim 1.82: Emme kabına tıpanın yerleştirilmesi

‣ Hava emiş kabını hava emiş hortumuna

takınız.


‣ Hava emiş kuvvetini ayarlayınız.

‣ Emiş kabındaki vakum kontrol deliğini orta

parmakla kapatınız.

‣ Emiş kabını dik konumda cilde yerleştiriniz.

‣ Vakum kontrol deliğini kullanınız.

‣ Boyunu ve çeneyi tarayınız.

‣ Deri altında kan toplanması

oluşturulmaması için kuvvetli ve

uzun süre emme uygulanması

yapılmaması gerektiğini

unutmayınız.

‣ Emme kaplarını yatay olarak

hareket ettirmeyiniz.

‣ Bir emme işlemi 2- 3 saniyeyi

geçmemesi ve tüm uygulamanın 4

dakikayı aşmaması gerektiğini

unutmayınız.

‣ Vakumlama esnasında emme

kapları ciltten kaldırmayınız.

‣ Emme sırasında kaplar dik

konumda tutunuz.

‣ Emme kabını hareket ettirirken

vakum kontrol deliği kullanınız.

‣ Emme kaplarını her kullanımdan

sonra dezenfekte ediniz.

‣ Vakumlamayı problemli ciltlerde

uygulamayınız.

Resim 1.83: Boyun ve çenenin taranması

‣ Yanakları tarayınız.

42

Resim 1.84: Yanakların taranması

‣ Alını tarayınız.

Resim 1.85: Alnın taranması

‣ Burnu tarayınız.

Resim 1.86: Burnun taranması

‣ Yatay olarak kırışıklıkları tarayınız.

Resim 1.87: Kırışıklıkların taranması

‣ Hava emişini kesiniz.

‣ Cihazı kapatınız.

‣ Emme kabının içindeki pamuğu çıkartınız.

‣ Emme kabını daha sonra temizlemek üzere

aparatları biriktirdiğiniz kabın içerisine

koyunuz.

‣ Komedon temizliği işlemine geçiniz.

43

Komedon (siyah nokta) temizliği yapınız.


‣ Kâğıt peçeteyi alarak iki eşit parçaya

bölünüz.

Resim 1.88: Kâğıt peçetenin hazırlanması

‣ İşaret veya başparmaklara kâğıt peçete

sarınız.

Resim 1.89: Kâğıt peçetenin parmaklara

dolanması

Öneriler

‣ Komedon nedir? Tekrar ediniz. (Bk.

Saç ve Cilt aAnalizi Mod.)

‣ Ciltte siyah nokta probleminin olup

olmadığına dikkat ediniz.

‣ Karma ciltlerde T bölgesinde siyah

nokta problemi olduğuna dikkat

ediniz.

‣ Kâğıt peçeteleri sık sık değiştiriniz.

‣ Komedonları sıkarken asla

tırnaklarınızı kullanmayınız. Kalıcı

izlere sebep olabileceğinizi

unutmayınız.

‣ Cildi çekiştirmeyiniz.

‣ Gerekmedikçe elle siyah nokta

temizliği yapmayınız.

‣ Elle yapılan siyah nokta temizliği

de her uygulamada olduğu gibi

uzmanlık gerektirir.

‣ Dikkatli uygulama yapılmadığında

cilt altında yağ tabakasının

dağılmasına neden olur.Bu da cildin

dezenfeksiyonuna dikkat

edilmediğinde akne sorunlarına yol

açar.Dikkat ediniz.

‣ Citte siyah nokta temizliği yaparken

aynı zamanda tüm yüzde genel bir

taramanın yapılması gerektiğini

unutmayınız.

‣ Genel taramanın yapılabilmesi için

komedon aletini kullanınız.

‣ Cilde aşırı baskı yapmadan parmakların yan

kısımlarıyla siyah noktaları tutunuz.

‣ Deriyi hafif bir şekilde yukarıya doğru

kaldırınız.

‣ Gözenekteki birikmiş yağı dikkatlice

çıkartınız.

44

Resim 1.90: Siyah noktaların temizlenmesi

‣ Komedon pres aletini kullanırken

çok dikkatli olunuz.

‣ Antiseptik losyonla bölgeyi siliniz.

‣ Ulaşamadığınız bölgeler için komedon pres

aletini hazırlayınız.

‣ Burun kanatlarını tarayınız.

Resim 1.91: Komedon pres aleti ile burun

kanatlarının taranması

‣ Çeneyi ve tüm yüzü tarayınız.

‣ Kullandığınız kâğıt peçeteleri çöp

kutusuna atmayı unutmayınız.

Resim 1.92: Komedon pres aleti ile çenenin

taranması

‣ Antiseptik losyonla böyleyi siliniz.

‣ Komedon pres aletini daha sonra temizlemek

üzere, kullandığınız aparatları biriktirdiğiniz

kaba koyunuz.

45

Resim 1.93: Komedon pres aletinin kap içerisinde

biriktirilmesi

46

Yüksek frekans uygulayınız.

‣ Cildi steril etmek amacıyla, mavi mantar

probu elektrot tutanağına yerleştiriniz.

Resim 1.94: Mavi mantar probun hazırlanması

‣ Akım şiddetini ayarlayınız.

Resim 1.94: Akım şiddetinin ayarlanması

‣ Müşteriye akımın oluşturacağı hissi

anlatınız.

‣ Müşterinin rahatsız olacağını

düşünüyorsanız, kıvılcımlanmayı önlemek

ve probun ciltte rahat hareket edebilmesi

ve kayganlığın sağlanabilmesi için yüze

gazlı bez koyunuz.

‣ Müşterinin tüm mücevherlerini ve

metal takılarını çıkarttırınız.

‣ Problarda akım varken ciltten

kaldırmayınız ve cilde değdirmeyiniz.

‣ Kesinlikle yanıcı maddelerle (alkol,

eter, gerici losyonlar) ıslatılmış

yerlerde kullanmayınız. Çünkü ciltte

kıvılcım oluşması ve ısı etkisiyle ciltte

yanıklar oluşabileceğini unutmayınız.

‣ Komedon temizliği sonrası yüksek

frekans uygulamasına geçmeden cilde

tonik uygulaması yaptıysanız cilt

kuruyana, alkol uçana kadar

bekleyiniz.

‣ Toniklerin içerisinde de bir miktar

alkol olduğunu unutmayınız.

‣ Kalp pili taşıyan ve kalp problemi

olan kişilerde asla kullanmayınız.

‣ Sirkülasyon problemi olan kişilerde

kullanmayınız.

‣ Oluşacak kıvılcımlanma hissinin

müşteriyi rahatsız edeceğini

unutmayınız.

‣ Kurutucu etkisi olduğundan kuru ve

hassas ciltlerde uygulamayı kısa

tutunuz.Uygulama sırasında açığa

çıkan ozon kokusunu hissediniz.

Resim 1.95:Yüze gazlı bez örtülmesi

‣ Probu cilde sabit bir şekilde temas ettiriniz.

47

Resim 1.96:Yüzde yüksek frekans uygulaması

‣ Akımı veriniz.

‣ Yumuşak bir şekilde cilt yüzeyinde

aşağıdan yukarıya doğru hareket ettiriniz.

‣ Probu cilt yüzeyinden kaldırmayınız.

‣ Eğer kaldırmanız gerekiyorsa ya akımı

kesiniz veya probun altından diğer elinizle

tutunuz.(bu durum kıvılcımlanmayı

önleyecektir.)

‣ Akımı kesiniz.

‣ Probu ciltten kaldırınız.

‣ Mavi mantar probu çıkartınız.

Resim 1.97: Mavi mantar probun çıkartılması

‣ Daha sonra temizlemek üzere kullandığınız

aparatların içine koyunuz.

‣ Cildi rahatlatmak amacıyla, kırmızı mantar

probu elektrot tutanağına yerleştiriniz.

48

Resim 1.98:Yüzde yüksek frekans uygulaması









tutunuz.(Bu durum kıvılcımlanmayı

önleyecektir.)



‣ Kırmızı mantar probu çıkartınız.


aparatların içine koyunuz.

‣ Boyun probu elektrot tutanağına

yerleştiriniz.


Resim 1.99:Boyun probunun takılması


49

Resim 1.100:Boyun probu ile yüksek frekans

uygulaması







tutunuz.(bu durum kıvılcımlanmayı

önleyecektir.)



‣ Boyun probunu çıkartınız.


aparatların içine koyunuz

50

Ampul uygulayınız. ( El yardımı ile uygulama)


Öneriler

‣

‣ Cilt için uygun olan ampulü seçiniz. ‣ Ampulü kırarken elinizi kesmemeye

‣ Ampulü kırınız.

özen gösteriniz.

‣ Müşterinin gözlerini kapattırınız. ‣ Elinizde küçük cam kırıkları

‣ Hızlı bir şekilde ampulü cilde sürünüz. kalmadığından emin olunuz. Müşterinin

‣ Sıvazlama hareketleri yapınız.

cildini kesebileceğinizi unutmayınız.

‣ Friksiyon hareketleri yapınız.

‣ Ampulü mümkün olduğu kadar hızlı

‣ Dekolte ve yüze bakım masajına

hareketlerle dekolte ve boyun dâhil

geçiniz.

olmak üzere tüm cilde yediriniz.

‣ Gözlere kaçmamasına dikkat ediniz.

‣ Ampuller iyonize olabilen ürünlerdir

uygulamanın galvanik akım kullanılarak

da yapılması gerektiğini unutmayınız.

Bakım masajı uygulayınız.


‣ Cilt için uygun olan bakım kremini veya

nemlendirici özellikte bir maske seçiniz.

‣ Yüz ve dekolteye bakım masajını

uygulayınız. (Bkz.. Yüz ve Dekolte

Masajı Mod.)

Öneriler


‣ Bakım masajını arkadaşlarınıza ve

çevrenizdeki kişilere uygulayınız.

‣ Bakım uygulamasında eğer nemlendirici

özellikte bir maske seçtiyseniz su buharı

vererek etkisini artırabileceğinizi

unutmayınız.

51

Göz çevresine bakım uygulayınız.


‣ Cilt için uygun göz çevresi kremi ve göz

çevresi bakım maskesini seçiniz.

‣ Göz çevresine maske uygulayınız.

Öneriler


ediniz.

‣ Göz çevresinin çok hassas bir bölge


‣ Basınç uygulamayınız.

‣ Göz çevresine maske uygulama

esnasında yüz maskesini de

uygulayabileceğinizi unutmayınız.

‣

Resim 1.101: Göz çevresine maske uygulaması

‣ Bekleme süresini ayarlayınız.

‣ Maskeyi nemli bir pamuk yardımıyla siliniz.

Resim 1.102: Göz maskesinin silinmesi

‣ Göz kremini göz çevresine sürerek kas

yönünde masaj uygulayınız. (Bk. Yüz ve

Dekolte Masajı Mod.)

Resim 1.103: Göz çevresine masaj uygulama

‣ Fazlalığı kâğıt bir mendil yardımıyla alınız.

52

Cilde maske uygulayınız.

‣ Cilt için uygun bakım maskesini seçiniz.

‣ Maskeyi, maske kabının içine sıkınız.

‣ Maske fırçasını maskeye batırınız.

Resim 1.104: Maskenin hazırlanması

‣ Yüzün orta hattından başlayarak önce sağ

tarafa maskeyi sürünüz.


ediniz.

‣ Normal ve karma ciltlerde peel off

(soyularak çıkan)özellikte maske

kullanmanın daha uygun olacağını

unutmayınız.

‣ Yeteri kadar maske kullanınız.

‣ Maskenin gözlere ve ağız çevresine

gelmemesine dikkat ediniz.

‣ Hızlı hareket ediniz.

‣ Maskeyi yüz ve boyun bölgesine

eşit olarak yayınız.

‣ Maskeyi çok kalın sürmemeye özen

gösteriniz.

‣ Maskenin üretici firma tarafından

belirlenen uygulama talimatlarına

uyunuz.

Resim 1.105: Maskenin sürülmesi

‣ Sol tarafa maskeyi sürünüz.


‣ Boyun bölgesine maskeyi sürünüz, gözleri

nemli bir pamuk ile kapatınız.

‣ Müşterinin maske uygulaması

esnasında üşüyebileceğini

unutmayınız.

‣ Müşteriye maske uygulaması

süresince mimik hareketleri

yapmaması gerektiğini hatırlatınız.

‣ Bekleme süresinde sessiz ve sakin

olunuz.

‣ Yüzün değişik özellik gösteren

bölgelerinde farklı maske

uygulamaları yapabileceğinizi

unutmayınız.

‣ Bekleme süresince araç gereçleri

toplamanın müşteriyi rahatsız

edeceğini unutmayınız.

‣ Müşterinin rahat olduğundan emin

olunuz.

‣ Maske uygulaması sırasında göz

çevresine, göz çevresi maskesi veya

göz çevresi toniği uygulamayı

unutmayınız.

‣ Gözlerin kapalı olmasına dikkat

ediniz.

53


‣ Bekleme süresini ayarlayınız.

‣ Müşterinin üzerine üşümesini engellemek

amacıyla battaniye örtünüz.

‣ Maskenin bekleme süresi bittiğinde

müşterinizi hafif bir sesle uygulama

süresinin bittiğini söyleyiniz.

‣ Sünger petleri ıslatınız.

‣ Aşağıdan yukarıya doğru kuruyan maskeyi

ıslatınız.

‣ Süngeri sık sık yıkayınız.

‣ Tüm yüzü ve boynu siliniz.

Resim 1.108: Maskenin silinmesi

‣ Saç diplerini siliniz.

‣ Kaşları siliniz.

‣ Burun deliklerini siliniz.

54

Cilde sprey yardımıyla tonik uygulayınız.

‣ Cilt için uygun olan toniği seçiniz. (Bk. Cilt

Bakımı Kozmetikleri Mod.)

‣ Spreyleme kabına cilt için uygun olan toniği

dökünüz.

‣ Spreyleme kabını hava püskürtme hortumuna

takınız.

‣ Vak-sprey cihazını açınız.

Resim 1.109: Spreyleme cihazının hazırlanması

‣ Hava püskürtme basıncını ayarlayınız.

Resim 1.110: Spreyleme basıncının ayarlanması

‣ Müşterinin gözlerini nemli pamukla

kapatınız.

‣ Spreyleme kabındaki hava kontrol deliğini

işaret parmağınız yardımıyla kapatınız.

‣ Müşterinin gözlerini mutlaka

kapatınız.

‣ Yeteri kadar tonik uygulayınız.

‣ Sakin ve güler yüzlü olunuz.

Resim 1.111: Hava kontrol deliğinin kapatılması

‣ Hava püskürtme kontrol deliğini kullanarak

toniği tüm yüze püskürtünüz.

55

Resim 1.112: Toniğin püskürtülmesi

‣ Hava püskürtme basıncını kesiniz.

‣ Spreyleme kabını cihazın üzerine

yerleştiriniz.

‣ Cihazı kapatınız.

‣ Kâğıt havluyu üçgen şeklinde katlayınız.

Resim 1.113: Kağıt havlunun katlanması

‣ Peçeteyi yüzün sağ tarafına yerleştirerek,

hafif bir basınçla avuçlarınızı yüz üzerinde

gezdiriniz.

Resim 1.114: Yanakların kurulanması

‣ Peçeteyi yüzün sol tarafına yerleştirerek,

hafif bir basınçla avuçlarınızı yüz üzerinde

gezdiriniz.

‣ Peçeteyi alına yerleştirerek, hafif bir basınçla

56

avuçlarınızı alın üzerinde gezdiriniz.

Resim 1.115: Alının kurulanması

‣ Peçeteyi çeneye yerleştirerek, hafif bir

basınçla avuçlarınızı çene üzerinde

gezdiriniz.

Resim 1.116: Çenenin kurulanması

‣ Peçeteyi sağa doğru katlayınız.

‣ Peçeteyi yüzden kaldırınız.

‣ Boyun bölgesini kurulayınız.

‣ Dekolte bölgesini kurulayınız.

‣ Nemlendirici uygulamasına geçiniz.

57

Cilde nemlendirici uygulayınız.


‣ Cilt için uygun nemlendiriciyi seçiniz. (Bk.


‣ Nemlendiriciyi avuç içine dökünüz.

‣ Nemlendiriciyi avuç içinde dağıtarak ısıtınız.

Öneriler

‣ Yeteri kadar ürün kullanınız.

‣ Nazik olunuz.

‣ Güler yüzlü olunuz.

‣ Sakin olunuz.

‣ Dikkatli olunuz

‣ Tutumlu olunuz.

‣ Nemlendirici uygularken cildi

yormayacak sıvazlama

hareketleriyle uygulamayı bitiriniz.

Resim 1.117: Nemlendiricinin avuç içinde

dağıtılması

‣ Nemlendiriciyi masaj yönüne doğru cilde

sürünüz.

‣ Yanaklara, çeneye, alna hafif bir basınç

yaparak işlemi bitiriniz.

Resim 1.118: Nemlendiricinin uygulanması

‣ İşlemin bittiğini müşterinize söyleyiniz.

58

Cilt bakımı kabinini düzenleyiniz.

‣ Işıklı büyüteci fişten çekiniz.


‣ Dikkatli olunuz.

‣ Titiz olunuz.

Resim 1.119: Cihazların toplanması

‣ Hafif nemli bir bez yardımıyla siliniz.

‣ Kuru bir bez yardımıyla kurulayınız.

‣ Fişini fazla dolamadan toparlayınız.

‣ Güvenlikli bir yere alınız.

‣ Cilt bakım ünitesini fişten çekiniz. Hafif

nemli bir bez yardımıyla siliniz.

Resim 1.120: Cihazların toplanması

‣ Kuru bir bez yardımıyla kurulayınız.

‣ Fişini fazla dolamadan toparlayınız.

‣ Vapor -ozon cihazını fişten çekiniz.

‣ Su kabını alttaki vidayı kullanarak

yerinden çıkartınız.

‣ Suyu tamamen boşaltınız.

‣ Su kabını sabunlu suyla yıkayınız.

‣ Temiz bir kuru bez yardımıyla kurulayınız.

‣ Su kabını yerine yerleştiriniz.

‣ Cihazı hafif nemli bir bez yardımıyla

siliniz.

60



Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri aşağıda verilen soruları

cevaplandırarak değerlendiriniz.

ÖLÇME SORULARI

Çoktan seçmeli sorularda doğru cevabın önündeki harfi yuvarlak içine alınız.

1. Cilt bakımı ve temizliğinin amacı aşağıdakilerden hangisi değildir?

A) Cildin oksijen alış verişini artırmak.

B) Cildin yıpranmasına ve deforme olmasına engel olmak.

C) Cildi tedavi etmek.

D) Cildi dış etkenlere karşı korumak.

2. Ozon buharının fizyolojik etkileri aşağıdakilerden hangisi değildir?

A) Hücrelerin ve dokuların oksijen seviyesini yükseltici etki

B) Bakteri ve mikrop öldürücü dezenfekte etki

C) Cildi kurutucu etki

D) Cildi yatıştırıcı etki

3. Frimatörün kullanım amacı aşağıdakilerden hangisi değildir?

A) Ölü hücreleri ciltten uzaklaştırmak.

B) Cidin gözeneklerini açmak.

C) Masaj etkisinden faydalanmak.

D) Bakım esnasında cilde uygulanacak ürünlerin nüfuzunu kolaylaştırmak.

4. Aşağıdakilerden hangisi frimatörün kullanımında dikkat edilecek hususlardan biridir?

A) Diyabet hastalarında kullanılmamalıdır.

B) Akneli ciltlerde kullanılmalıdır.

C) Püstül akne gibi cilt problemlerinde kullanılmalıdır.

D) Kuperoz gibi kılcal damar problemi olan ciltlerde kullanılmalıdır.

5. Aşağıdakilerden hangisi yüksek frekans uygulamasında kullanılan problardan biri

değildir?

A) Mavi mantar prob,

B) Kırmızı mantar prob,

C) Işımasız cam prob,

D) Sivilce probu.

62

6. Aşağıdakilerden hangisi yüksek frekansın fizyolojik etkilerinden biri değildir?

A) Termal etki

B) Sakinleştirici etki

C) Damar genişletici etki

D) Damar daraltıcı etki.

7. Aşağıdakilerden hangisi vakumlamanın kullanım amaçlarından biri değildir?

A) Lokal hiperimi elde etmek.

B) Kırışıklık bakımı için temel hazırlık yapmak.

C) Siyah noktaların çıkartılmasını kolaylaştırmak.

D) Sivilceleri kurutmak.

8. Aşağıdakilerden hangisi, karma cilde uygulanacak bakımda dikkat edilecek

hususlardan biri değildir?

A) T bölgesindeki açık gözenekleri sıkıştırmak.

B) T bölgesinde oluşabilecek yağlanmanın önüne geçmek.

C) T bölgesinde oluşabilecek siyah noktaların önüne geçmek.

D) T bölgesinde oluşan gözenekleri açmak.

DEĞERLİDİRME


kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini

tekrarlayınız. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

63


AMAÇ


Bu öğrenme faaliyeti ile gerekli ortam ve araç-gereç sağlandığında, kuru ve hassas

ciltlerin temizliğini ve bakımını tekniğine uygun uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kozmetik satış noktalarına giderek, kuru ve hassas ciltler için kullanılan

kozmetiklerin özelliklerini araştırınız. Sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

‣ Kuru ve hassas ciltler için hazırlanan doğal ürünleri araştırarak dosya haline


2.1. Tanımı

2. KURU VE HASSAS CİLTLERİN

TEMİZLİĞİ VE BAKIMI

Kuru cildin özelliklerini kısaca hatırlayacak olursak;cildin dokusu genellikle

düzgündür. Gözenekler küçük ve kapalıdır. Sivilce, akne, siyah nokta gibi problemlere

rastlanmaz. Mat bir görünümü vardır. Bunun sebebi yağ salgısının normalden az olmasıdır.

Yağ salgısının az olması doğal cilt neminin üst tabakalardan gitmesine neden olur. Nem

oranının çok düşük olmasından dolayı sürekli gerginlik hissedilir ve genç yaştan itibaren

kırışıklar görülebilir. Termik ve mekanik etkilere karşı duyarlıdır. Yıkama sırasında leke

biçiminde kızarıklıklar ve gerilme duygusu görülebilir. Cilt çabuk çatlar ve pul pul dökülür.

Özellikle alın ve yanaklarda kuru pullar görülür. Kuru ciltlerde hassasiyet, telenjiektazi

(damar genişlemesi) görülebilir. Damar genişlemesi ve hassasiyet genellikle yanaklarda ve

burun çevresinde görülür. Genellikle kuru ciltler hassas cilt özelliklerini de gösterirler. Kuru

cilt daha çok yaşlı kişilerde görülür. Genç ciltlerde erken yapılan bakım kırışmayı engeller.

Hassas ciltler de kuru cildin tüm özelliklerini yansıtır. Hassasiyet kuru cilde nazaran

daha fazladır. Epidermis ince, gergin, kılcal damarlar yüzeye yakın bir yapıdadır. Cildi tahriş

eden dış etkilere karşı kolayca alerjik tepki ve duyarlılık gösterirler. Cildi tahriş eden sıcak

hava, güneş ışınları, soğuk gibi çevre etkilerinin yanında kahve, alkol, sigara da cildin

olumsuz reaksiyon gösterdiği etkilerdir. Son derece önemli ve özenli, dengeli bir bakım

gerektiren hassas cilt için arttırılmış bir korunma sağlanmalıdır.

91

Normal cilde uygulanan bakımdan farklı olarak, kuru ve hassas ciltlere uygulanacak

bakımda;

‣ Hassasiyeti azaltmak,

‣ Çizgi ve kırışıklıkları oluşumunu engellemek veya azaltmak,

‣ Kılcal damar problemlerini azaltmak,

‣ Cilt kuruluğunu azaltmak için yoğun yağ ve nem sağlayacak bir bakım

uygulaması amaçlanmaktadır.

2.2 Kuru ve Hassas Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem

Sıralaması

‣ Cilt analizi

‣ Göz ve dudak makyajı temizliği

‣ Yüzeysel cilt temizliği

‣ Cildin tekrar incelenmesi


‣ Scrup uygulaması

‣ Vapor - ozon (buhar-ozon) uygulaması



‣ Ampul veya serum uygulaması (iyontoforez veya el yardımı ile )





92



‣ Cilt bakımı uygulaması için ön hazırlık yapınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cilt bakımı için gerekli elektro-estetik cihazları hazırlayınız.( Bk. uygulama

Faaliyet 1)

‣ Cilt bakımı için gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Bakım için müşteriyi hazırlayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cildi analiz ederek, temizleyiniz. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Göz ve dudak makyajını temizleyiniz. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cilde tonik uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

Scrup uygulayınız. (Bk uygulama Faaliyet 1)

‣ Kuru ve hassas ciltler için yumuşak

scrup kremler tercih ediniz.

‣ Çok kuru ve hassas ciltlerde frimatör

uygulamayınız.

‣ Gerek görmüyorsanız scrup uygulaması

yapmayınız.

‣ Kuru ve hassas ciltlerde sert scrup

uygulamamaya özen gösteriniz.

‣ Sert scruplarin hassas ve ince olan

deriyi tahriş edeceğini unutmayınız.

‣ Fırçalamanın cildi tahriş edebileceğini

unutmayınız.

‣ El ilescrup uygulamasını tercih ediniz.

‣ Hassas ve kuru ciltlerin ince olduğunu

unutmayınız.

Vapor - Ozon (Buhar-ozon) Uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Hassas olan bölgeleri pamuk ile

mutlaka kapatınız.

‣ Buhar çıkış noktası ile yüz arasındaki

mesafeyi yaklaşık 40 cm olarak

ayarlayınız.

‣ Kılcal damar problemi fazla olan hassas

ciltlerde buhar uygulaması yapmayınız.

‣ Kuru ve hassas ciltlerde ozon buharı

uygulaması yapmayınız. Uygulamanız

gerekiyorsa bir dakikayı geçirmeyiniz.

‣ Hassas olan bölgelerin buhardan

korunması gerektiğini unutmayınız.

‣ Buhar uygulamasının genişlemiş olan

kılcal damarları daha da genişleteceğini

unutmayınız.

‣ Ozonun cildi daha da kurutacağını

unutmayınız.

93

Vakumlama Uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Kuru ve problemsiz ciltlerde kuvvetli

vakumlama yapmayınız.

‣ Vakumlama uygulamasından önce cildi

nemlendiriniz.

‣ Kılcal damar problemi olan ciltlerde

vakumlama uygulamayınız.

‣ Nemlendirme işlemin vakumlamayı

kolaylaştıracağını unutmayınız.

‣

‣ Kılcal damarların daha da

genişlemesine sebep olabileceğinizi

unutmayınız.

Yüksek Frekans Uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyet 1)

‣ Kuru ve hassas ciltlerde mavi mantar

prop uygulaması yapmayınız.

‣ Doğrudan uygulama metodunu

kullanınız.

‣ Kımızı mantar prop uygulamasının

süresini kısa tutunuz.

‣ Bu uygulamanın zaten kuru olan cildi

daha da kurutacağını unutmayınız.

‣ Ampul uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Bakım masajı uygulayınız. (Bk.uygulama Faaliyet 1)

‣ Göz çevresine bakım uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cilde maske uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cilde sprey yardımıyla tonik uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cilde nemlendirici uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Müşteriyi uğurlayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cilt bakımı kabinini düzenleyiniz. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

94



Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri aşağıda verilen soruları cevaplandırarak

değerlendiriniz.

ÖLÇME SORULARI


1. Aşağıdakilerden hangisi kuru cildin özelliklerinden değildir?

A) Cildin dokusu düzgündür.

B) Sivilce problemleri sık görülür.

C) Nem oranı düşüktür.

D) Yağ salgısı azdır.

2. Kuru ve hassas ciltlerde görülen damar genişlemesi probleminin sebebi

aşağıdakilerden hangisi değildir?

A) Yağ salgısının fazla olması

B) Cildin çok ince olması

C) Nem oranının az olması

D) Dış etkenlere karşı duyarlı olması

3. Hassas cildi kuru ciltten ayıran en büyük fark aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cildin kuru olması

B) Cildin yağ salgısının az olması

C) Kılcal damar probleminin olması

D) Cildin çok hassas olması

4. Aşağıdakilerden hangisi kuru ve hassas ciltlere uygulanacak bakımın amaçlarından biri

değildir?

A) Hassasiyeti azaltmak

B) Çizgi ve kırışıklıkların oluşumunu engellemek

C) Yoğun yağ ve nem bakımı uygulamak

D) Sivilce problemlerinin önüne geçmek

5. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Hassas ve kuru ciltlerde sert temizleyiciler kullanılmalıdır

B) Hassas ve kuru ciltlerde frimatör uygulaması sert olmalıdır

C) Hassas ve kuru ciltlerde mavi mantar prop uygulamasının süresi uzun tutulmalıdır.

D) Kuru ve hassas ciltlerde ozon buharı uygulamasının süresi çok kısa tutulmalıdır.

DEĞERLENDİRME



tekrarlayınız. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geçiniz.

95


AMAÇ


Bu öğrenme faaliyeti ile; gerekli ortam ve araç-gereç sağlandığında, yağlı ve akneli

ciltlerin temizliğini ve bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kozmetik satış noktalarına giderek, yağlı ve akneli ciltler için kullanılan

kozmetiklerin özelliklerini araştırınız. Sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

‣ Yağlı ve akneli ciltler için hazırlanan doğal ürünleri araştırarak dosya haline


‣ Akneli ciltlerin temizliği ve bakımında dikkat edilmesi gereken konuları

araştırarak, arkadaşlarınıza sununuz.

3.1. Tanımı

3. YAĞLI VE AKNELİ CİLTLERİN

TEMİZLİĞİ VE BAKIMI

Yağlı cildin özelliklerini kısaca hatırlayacak olursak; koruma ve yağlanma için

gereğinden fazla sebum üretir. Genellikle cildin yüzeyi parlak, kalın, kaba, donuk ve kirlidir.

Parlaklık yüzün her tarafında görülür. Porlar genişlemiş ve komedonlar oluşmuştur.

Epidermis kalındır. Cilt yüzeyinde bulunan ve dökülerek uzaklaşması gereken ölü hücreler

aşırı yağlanmadan dolayı, toz ve kirinde cilt yüzeyinde tutunmasına neden olarak, cilt

yüzeyine yapışık olarak kalır.

Epidermiste yeni hücrelerin üretimi devam ederken cilt tamamen kalınlaşmaya başlar.

Kan dolaşımı sağlıksızdır. Komedon, sivilce, yağ kistleri vardır. Bu cilt tipinde kırışıklıklar

daha geç görülür fakat oluştuğunda daha derindir. Değişik şekillerde yağlı ciltlere

rastlayabiliriz. Örneğin; hassas yağlı cilt, problemsiz yağlı cilt, problemli yağlı cilt, kuru

(nemsiz) yağlı cilt gibi, bu durumda cilt doğru gözlenmeli ve buna göre bakım yapılmalıdır.

3.2. Akne

Yağlı cildin en büyük problemi akne oluşumudur.

Sivilce ya da tıbbi deyimle akne, sıklıkla ergenlik çağında görülen, cildin estetik

bütünlüğünü bozan, kişinin sosyal ve ruhsal düzenini etkileyen, çeşitli faktörlerin de etkisiyle

cildin aşırı yağ üretimi ve cildin enfekte olması ile ortaya çıkan bir yağ bezi hastalığıdır.

Derinin yağlı bölgelerinde ortaya çıkar. Çoğunlukla yüz, boyun, sırt, göğüs, omuzlar ve

bazen kalçalarda görülür. Tedavi ihmal edildiğinde iz kalır ve en çok da yüz bölgesindeki

izler estetik açıdan problem yaratır.

98

3.2.1. Aknenin Oluşum Nedenleri

‣ Hormonal faaliyetler

‣ Artan sebum üretimi

‣ Folikülün içindeki değişiklikler

‣ Mikroorganizmalar

Hormonal faaliyetler (androjen): Akneler genelde, vücut androjen

hormonunu daha fazla üretmeye başladığı zaman oluşur. Androjen

(erkeklik hormonu) üretimi 11- 14 yaşları arasında en üst seviyeye

ulaştığında akneler de artmaktadır. Genç kadınlarda menstrüal döngü

nedeniyle değişen hormon seviyeleri aknelerde alevlenmelere neden

olmaktadır. Bu değişiklikler yağ bezlerinin androjenlere olan hassasiyetini

de etkilemektedir.

Artan sebum üretimi (yağ bezlerinin aşırı salgı üretmesi): Yağ bezleri

androjenler tarafından uyarıldıktan sonra daha fazla sebum üretmeye

başlarlar. Aşırı üretilen sebum, folikülün içinde birikir ve yukarıya doğru

hareket eder. Yukarı doğru hareket ederken, normal cilt bakterileri ve ölü

cilt hücreleriyle birleşir. Sebum üretimi arttıkça, kıl folikülünün tıkanma

ve komedonlara neden olma ihtimali de artmaktadır.

Folikülün içindeki değişiklikler (kıl folikülündeki hücrelerin aşırı

çoğalması):Androjen üretimi arttıkça ve yağ bezleri genişledikçe, kıl

folikülünün cildin altına doğru uzanan yapısı da değişime uğramaktadır.

Normalde ölü hücreler kademeli olarak dökülürler ve cilt yüzeyinden

uzaklaşırlar. Ergenlik döneminde hücreler daha sık dökülürler ve birleşip

yapışmaya daha müsaittirler, sebumla temas ettiklerinde folikülü

tıkayabilirler. Bu durumda sebum ve ölü hücreler folikülde bir tıkaç

oluştururlar.

Mikroorganizmalar (bakteriler ): Kapalı folikül, bakterilerin üremesi

için uygun bir ortamdır. Özellikle bu ortamda yaşayan bakteri P. acnes

bakterisidir. Bu bakteri, sebumla beslenir ve aknesi olsun olmasın herkesin

cildinde bulunur. Yağ bezi tıkandığında ve içi sebumla dolduğunda

P.acnes bakterisi çok daha çabuk çoğalır. Bakterinin ürettiği kimyasallar

folikül içinde ve cilt yüzeyinde inflamasyona (iltihap) neden olur.

3.3. Akne Oluşumu

Bildiğimiz gibi deri devamlı olarak yenilenen bir organdır. Epidermisin en alt tabakası

olan bazal tabakada üretilen canlı olan hücreler, evrim geçirerek en üst tabakaya gelirler ve

buradan atılırlar. Bu evrim süresi yaklaşık olarak 28 gündür. Ergenlik döneminde

hormonların etkisiyle yağ bezleri büyür ve salgıları da artar. Yağ bezleri üzerinde en çok

etkili olan hormon androjen hormonudur. Erkeklik hormonu olan androjen, kadınlarda da bir

miktar bulunur.

99

Yağ bezleri, içinden bir kılın büyüdüğü kıl foliküllerinde bulunurlar. Ergenlik

döneminde folikülün etrafında bulunan hücreler daha sık dökülürler. Yağ bezlerinde üretilen

yağ, folikülde bulunan keratinleri sürükleyerek folikül kanalından dışarıya atar. Akneli

kişilerde, akneli olmayan kişilere göre hücreler daha çok dökülür ve birbirine yapışır.

Keratin oluşumu hızlanmasıyla, folikülle atılan ölü hücre artıkları miktarı da artar ve yağın

kendilerini sürüklemesine karşı direnç gösteren ölü hücreler cilt altında bir tıkaç oluştururlar.

Bu esnada yağ bezleri sebum üretmeye devam etmekte ve foliküller sebumla dolmaktadır.

Buna ek olarak, sebum ve hücre karışımı, folikülün içinde bakterilerin oluşmasına neden

olur. Ciltte yaşayan bir bakteri olan P.acnes, kapalı kıl foliküllerinde, daha kolay ve hızlı bir

şekilde çoğalmaya başlar. Bu bakteri ciltte inflamasyona (iltihap) neden olan tahrişler yaratır.

Oluşan bu bakteriler, folikül duvarlarının parçalanmasına neden olan kimyasal maddeler

yayarak, infeksiyonun cilde yayılmasına neden olurlar. Cilt yüzeyinde akne lezyonlarının

siyah noktaların, sivilcelerin ve onların da nodüllere dönüşmesi işte bu şeklide olmaktadır.

Nodüller ve kistler iyileşmeleri esnasında bazen yara izi (skar) bırakabilirler.

3.4. Akne Türleri

Şeki1 3.1: Sivilce oluşumu

En sık karşılaşılan türü genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkan "akne vulgaris"tir.

Ancak iyileşmesi esnasında skar bırakan “akne konglobata”, çocuklarda ortaya çıkan

(infantil akne), cilde dışarıdan yağlı maddeler uygulamaktan kaynaklanan “pomad aknesi”,

steroid türü ürünlerin kullanımı sonucu ortaya çıkabilen “ilaç aknesi” türleri de vardır.

100

3.5. Akneli Cildin Bakımı

Akneye meyilli cilde sahip olan bireyler akne oluşumunu engelleyen kozmetik

ürünlerden dikkatli bir seçim yapmalıdırlar. Cilt temizliği akneye meyilli ve akneli ciltler

için çok önem taşır. Aknelerin sadece kirlilik nedeniyle oluşmadığı unutulmamalıdır.

Komedonlar kir değil, folikül ağzındaki sebumun hava ile oksitlenmesi sonucu oluşmuş , yağ

ve hücre artıklarının bir araya gelmiş şeklidir. Çok sık yıkama cildin yüzeysel olarak

kurumasına ve aknenin kötüleşmesine neden olur.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta epidermis tabakasını ve yüzeysel yağ tabakasını

nazikçe, cildi kurutmadan ve irite etmeden temizlemektir. Temizleme işlemi dikkatli

yapılmalıdır. Çünkü genellikle akne irite edici yan etkilerle daha da artar. Cildi temizlemede

kullanılan kozmetikler komedona, akneye, allerjiye ve iritasyona neden olmamalıdır.

Kuru cilt, çeşitli akne ilaçlarıyla tedavi görmekte olan birçok akne hastasını etkileyen

rahatsızlık verici bir durumdur. Cilt nemlendirilirken komedon ve alerjiye neden olmayan

ürünler kullanılmalıdır. Bazı nemlendiriciler antioksidan ve ultraviyole koruması içerirler.

Sivilceler önceden tahmin edilemezler ancak akneli cilde sahip olan kişiler her zaman

için hoş görünmek isterler. Bazen tek çözüm iyi bir makyajla kamufle (gizlemek) etmektir.

Bu kamuflaj ürünler komedona, alerjiye neden olmamalı ve aknenin oluşturduğu kusurları

iyi kapatmalıdır.

Aknesi mevcut ve tıraş olan erkekler, elektrikli tıraş makinesi veya jilet ile tıraştan

hangisini daha rahat kullanacaklarına kendileri karar vermelidirler. Jilet kullanıldığında

sakallar çok iyi ıslatılmalı ve ılık su kullanılmalıdır. Her tıraş uygulamasında temiz ve yeni

jilet kullanılmalı ve akne lezyonlarına zarar verilmemelidir.

Akne hastalarının cildinde st. korneum üzerindeki anti akne tedavisi güneş

hassasiyetine neden olur. Tedavi gören kişilerin güneş koruyucusu kullanmaları gereklidir.

Bronz bir görünüm akne görünümünü maskelese de geçicidir. Güneş ışını cildi yaşlandırdığı

ve cilt kanserlerine neden olduğu için aşırı güneşlenmekten kaçınılmalıdır. Akneli ve akneye

meyilli ciltler güneş koruyucu kullanırken yağsız olanlarını tercih etmelidirler.

3.6. Akne Tedavi ve Bakım Yöntemleri

‣ Doktorlar tarafından uygulanan tedavi yöntemleri

‣ Güzellik uzmanları tarafından uygulanan bakım yöntemleri

3.6.1. Doktorlar Tarafından Uygulanan Tedavi Yöntemleri

Akne tedavisi doktorların görevidir. Bu tedavilerin içinde yer alan AHA’ ların % 20

altında bulunanları güzellik uzmanları tarafından güzellik salonlarında kullanılmaktadır.

Akne tipine göre uygulanan tedaviler de değişiklik gösterir. Hastanın hekimine aknesi

ve cildi ile ilgili bütün bilgileri tam olarak vermesi gerekir.

101

Hekim glikolik asit, tretinoin, benzoil peroksit veya vitamin A asidi gibi preparatlar

önerebilir. Bu maddeler gözenekleri açar ve bakterileri azaltır. Bu uygulamalar sırasında

ciltte kuruma ve soyulma meydana gelebilir. Tüm bu preparatlar doktor tarafından

önerilmediği sürece kullanılmamalıdır.

Hekim bazen, komedonları temizleyip akneleri açabilir. Ancak hastaların akneleri

sıkmamaları gerekir. Akneler sıkıldıklarında daha fazla kızarıklık, şişlik ve enflamasyon

(iltihap) ile skar oluşabilir.

Akne tedavisinde kullanılan ve ağız yoluyla alınan antibiyotikler bulunmaktadır. Bu

antibiyotikler doktorlar tarafından tavsiye edilirler. Antibiyotikler foliküllerdeki bakterileri

azaltırlar ve kırmızılığı giderirler. Şiddetli akne durumlarında hekimler farklı ilaç

tedavilerinde bulunurlar.

Yine doktorlar tarafından uygulanan ve akne sonrası kalan izlerin tedavisinde değişik

yöntemler uygulanmaktadır. Bu yöntemler genellikle peeling amaçlı uygulamalardır ve akne

izlerini yok etmenin yanında birçok değişik amaç içinde kullanılmaktadırlar.

Kırışıklıklar, akneler, iz ve leke tedavilerinin tümünde, çeşitli peeling yöntemleri

kullanılır. Tüm peeling çeşitlerinin ortak özelliği üst deriyi kontrollü bir şekilde soymaktır.

Peelinglerin kullanıldığı durumlar:

‣ Sivilce iz ve lekeleri,

‣ Kalınlaşmış ciltler,

‣ Donuk ve mat ciltler,

‣ Yorgun ve elastikiyetini yitirmiş ciltler,

‣ Kırışıklık ve çizgiler,

‣ Kuruluk ve kalınlaşma, lekelenme gibi çeşitli güneş hasarları,

‣ Gebelik lekeleri ve yeni çatlaklar,

‣ Kaza ve ameliyat izleri, olarak sıralanabilir.

Peeling işleminde değişik teknikler uygulanır:

Çok yüzeysel peelingler, üst deride, “stratum corneum” tabakasına,

Yüzeysel peelingler, “epidermis” tabakasına,

Orta derinlikteki peelingler, alt derideki “papiler dermis” tabakasına,

Derin peelingler, daha aşağılara inerek “retiküler dermise” ulaşırlar.

Peeling tekniklerini üç ana grupta toplayabiliriz.

o

o

o

Kimyasal peeling

Mekanik peeling

Lazer peeling

3.7. Kimyasal Peeling

Günümüzde çok çeşit kimyasal peeling ajanları kullanılmaktadır.

102

3.7.1. Hafif ve Yüzeysel Peelingler

Hafif ve yüzeysel peelingler, hemen hemen her cilt tipinde iyi sonuçlar verir.

Komplikasyon riski çok sınırlıdır, maliyeti uygundur. Güzellik merkezlerinde güzellik

uzmanları tarafından uygulanabilir. Tedavi boyunca hasta normal yaşantısına devam edebilir.

Bu nedenlerden dolayı en çok tercih edilen peeling yöntemi hafif ve yüzeysel peelinglerdir.

Bu peeling ajanlarının en önde gelenleri; alfa hidroksi asitler , özellikle de glikolik asittir. Bu

tür peelingler cildi birkaç haftadan, birkaç aya kadar uzayan bir sürede düzeltirler.

3.7.2. Orta Derinlikteki Peelingler

‣ TCA (Trikloroasetik asit)

Sadece doktorlar tarafından uygulanabilen, orta derinlikte bir peelingdir. TCA üst

deriyi ve alt derinin üst tabakasını soyar. Bu uygulamadan sonra üst deri 5–7 gün içerisinde

pul pul dökülür. Birkaç gün cilt kabuklu, kırmızı bir görünüm alır. Kabuklar da soyulduktan

sonra, üst deri canlanır ve cilt tazelenir. Alt deri ise genel olarak iki- üç hafta içerisinde

toparlanır. Bu uygulama alt derideki kollajenide uyarır ve bu durum altı ay kadar sürer.

Genelde orta dereceli peelingler sivilce izleri, güneş lekeleri, yaşlılık lekeleri,

kırışıklıklar için uygulanır.

‣ Mavi peeling

Bu peling orta derinlikte işlev görür. Mavi peeling güneş hasarlı ciltlerde,

kırışıklıklarda, lekelerde ve yüzeysel akne tedavilerinde uygulanır.

‣ Jessner peeling

Cildin yüzeysel ve orta tabakalarında etkili olan kimyasal bir karışımdır. Akne ve

kırışıklık tedavisinde kullanılmaktadır.

‣ Fenol peelingler

Fenol peeling derin bir soyma tekniğidir. Kimyasal peelingin ağır bir çeşidi olan fenol

peeling ancak hastane koşullarında ve anestezi altında uygulanabilir. İşlemden sonra hastanın

yüzü pansuman amacıyla tümüyle sargılanır. İlk hafta boyunca deri yanık bir durumda

olabilir. Yanıklar yavaşça iyileşir ve birkaç ay sonra yeni taze bir deri oluşur. Fenol

peelingin etkisi uzun sürelidir.

Fenol peeling komplikasyonu fazladır. Bu uygulama hastanın yaşamını çok etkiler.

103

3.8. Mekanik Peeling

3.8.1. Dermabrazyon

Derin etkili bir peelingdir. Dermabrazyon cildi istenilen derinlikte soymak için

kullanılan bir zımparalama tekniğidir. Elektrikli bir zımpara cihazıyla deri kat kat soyulur.

Uygulamadan sonraki birkaç hafta hastalar, sosyal yaşamına ara vermek zorunda kalabilirler.

Dermabrazyon usta ellerde ve uygun ciltlerde hala başvurulan klasik bir yöntemdir.

3.8.2. Mikrodermabrazyon

Mikrodermabrazyon mekanik bir cilt soyma tekniğidir. Hastane ortamı ve anestezi

gerektirmez. Etkisi açısından hafif ve orta derinlikteki kimyasal peelinglerle

kıyaslanabilirler.

Mikrodermabrazyon alüminyum hidroksit kristalleri püskürtülerek uygulanır.

Alüminyum hidroksit her cilt tipinde uyumlu davranır ve alerjik reaksiyon yaratmaz. Hasta

tedavi süresince sosyal yaşamına ve işine rahatlıkla devam edebilir. Yan etkisi yok denecek

kadar azdır ve etkisi uzun sürelidir.

Mikrodermabrazyon yöntemi ile ciltte oluşan düzensizliklerde , akne izlerinde , kaza

sonrası ya da ameliyat sonrasında oluşan izlerde kullanılır. Sonuçta cilt gençleşir tazelenir ve

çok daha pürüzsüz bir görünüm alır.

3.9. Lazer ve Resurfacing (Cilt Yenileme)

Lazer peeling, fenol peeling gibi derin soyma ve cildi kalıcı bir şekilde yenilemek

amacıyla uygulanır. Lazer ışınları hücreleri ısıtarak buharlaştırır. Lazer peeling kistik akne

izlerinde, derin kırışıklıklarda, güneşe bağlı yaşlanma etkilerinde, yüz ve boyun derilerini

gerdirmede ve leke giderme gibi tedavilerde oldukça etkilidir.

Lazer peeling lokal anestezi altında yapılır. Hasta tercih ederse genel anestezi de

yapılabilir. İşlemin tümü yaklaşık olarak kırk beş dakika ile iki saat arasında tamamlanır.

Peeling sonrasında yüzde kanama olmaz ancak kırmızı ve çiğ bir görünüm oluşur. Yüzdeki

kırmızılıklar yaklaşık üç haftada kaybolur. Bazı durumlarda daha uzun sürebilir.

3.10. Hidroksi Asitler

Cilt yenileme tedavilerinde yeni bir keşif gibi görünse de, esasında çok eski

geleneklere dayanır. 1970’li yıllarda kozmetiklerde kullanılmaya başlanan hidroksi asitler,

özünde efsaneler kraliçesi Kleopatra’nın malzemelerinden başkası değildir. Kleopatra’nın süt

banyoları ve fermente edilmiş şaraplarla yaptığı güzellik kürleri dillere destan olmuştur. Eski

Mısırlıların ekşimiş sütle cilt bakımı yaptıkları bilinir. Romalılar şarap fıçılarının dibinde

biriken tortuları yüz maskesi olarak kullanmışlardır. İspanyol soyluları portakal posasını yüz

maskesi olarak kullanmışlardır.

104

Bütün bu eski uygulamalar genel olarak hidroksi asitler dediğimiz ürünlerin ilham

kaynağıdır. Bunlara “meyve asitleri” adı verilir Meyvelerin yanı sıra zencefil, şarap, şeker

kamışı, domates suyu ve sütünden elde edilir.

Hidroksi asitler;

‣ AHA’lar (Alfa Hidroksi Asit)

‣ BHA’lar (Beta Hidroksi Asit)

‣ PHA’lar (Poli Hidroksi Asit) olarak sınıflandırılır.

Hidroksi asitlerin tümü cildi hafifçe soyarlar ve oldukça etkili bir şekilde

nemlendirirler. Nemlendirme etkisi ile cildin nem tutma kapasitesini arttırırlar Ayrıca cildin

en üst tabakasındaki birbirlerine bağlı olan ölü hücrelerini ayırırlar. Bazıları deri altında kan

dolaşımını hızlandırır. Cildin bariyer özelliğini güçlendirerek tahrişi önler. Epidermal

hücrelerin yenilenmesini sağlar ve gençleştirerek ince çizgi ve kırışıklıkların görünümünü

azaltırlar. Dermisi kalınlaştırarak, kollajen ve elastin liflerin kalitesini arttırırlar.Tedavinin

etkisi kullanılan hidroksi asitlerin yoğunluğuna, formülün pH’na bağlı olarak değişir.

Hidroksi asitler ışığa bağlı yaşlanma belirtilerinde, kırışıklık, leke ve akne

tedavilerinde son derece etkilidir. Özellikle akne tedavisinde özel bir yeri vardır. Sivilceler

ciltteki gözeneklerin ölü hücreler tarafından tıkanması ile oluşur. Bu ürünlerin peeling etkisi,

birbirine bağlı yapışık hücreleri ayıp, gözenekleri açarak temizlenmesini sağlar.

3.10.1. Alfa Hidroksi Asitler

‣ Glikolik asit veya hidroksi asetik asit: Şeker kamışı suyu ve olgunlaşmamış

üzümden elde edilir.

‣ Laktik asit: Domates suyu ve ekşi sütten elde edilir.

‣ Malik asit: Elmadan elde edilir.

‣ Tartarik asit: Üzüm ve şaraptan üretilir.

‣ Sitrik asit: Narenciye ve ananastan elde edilir.

Alfa hidroksi asitler içinde en iyi bilinenleri glikolik ve laktik asitlerdir. Akne

tedavisinde, genişlemiş gözenekleri daraltmakta, cilt lekelerinde ve cildi yenilemekte

kullanılır. Laktik asit de glikolik asidin etkilerini gösterir.

3.10.2. Beta Hidroksi Asitler (BHA)

Bitkisel maddelerin laboratuvarlarda yapılan sentezlerinden elde edilir. Çeşitleri;

salisilik asit, benzoik asit, buterik asitlerdir. En fazla kullanılanı salisilik asittir. BHA hafif

bir soyma özelliği gösterirler bu nedenle gençleştirici ürünler olarak etiketlenmezler.

BHA'lar ciltlerdeki kahverengi lekeleri azaltır. İnci çizgileri hafifletir ve cildi sıkıştırırlar.

105

3.10.3. Poli Hidroksi Asitler (PHA)

PHA’lar ikinci jenarasyon meyve asitleridir. Glikolik ve laktik asitlerden farklı olarak

uygulama sonrasında güneşe karşı hassasiyeti arttırmazlar. PHA’lar; anti oksidandırlar, cildi

tahriş etmezler, yüksek düzeyde nemlendirme sağlarlar ve cildin bariyer özelliğini

güçlendirirler. PHA ürünleri içinde en önde gelen glokonaktondur. Glukonakton cildin doğal

bir bileşeni ve bir hücre besinidir. Yüksek derecede nem sağlayan hassas bir üründür.

AHA’larla kıyaslandığında cilt tarafından daha kolay emilir. En hassas ciltlerde

kullanılabilir.

Yukarıda anlatılan tüm yöntemler, doktorlar tarafından uygulanması gereken

tedavilerdir. Güzellik uzmanları AHA’ ların % 20’ nin altındaki oranlarını kullanma

yetkisine sahiptirler.

Normal cilde uygulanan bakımdan farklı olarak, yağlı cilde uygulanacak

bakımda;

‣ Aşırı sebum seviyesini kontrol altında tutmak,

‣ Kalınlaşmış olan epidermis tabakasını inceltmek,

‣ Komedon, sivilce, yağ kistlerinden cildi temizlemek,

‣ Özel cilt problemlerinin önüne geçmek (örneğin nemsizliği, hassasiyeti azaltmak

gibi) amaçlanmaktadır.

3.11. Yağlı Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem Sıralaması

‣ Cilt analizi

‣ Göz ve dudak makyajı temizliği





‣ Vapor - ozon (buhar-ozon) uygulaması




‣ Ampul veya serum uygulaması (el yardımı ile )





106



‣ Cilt bakımı uygulaması için ön hazırlık yapınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cilt bakımı için gerekli elektro-estetik cihazları hazırlayınız(Bk. uygulama

Faaliyet -1

‣ Cilt bakımı için gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız. (Bk. uygulama Faaliyet-

1)

‣ Bakım için müşteriyi hazırlayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cildi analiz ederek, temizleyiniz. (Bk. uygulama Faaliyet -1))

‣ Göz ve dudak makyajını temizleyiniz. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cilde tonik uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Scrup uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Yağlı ve problemsiz ciltlere frimatör

uygulaması yapınız.

‣ Akne ve hassasiyet problemi olan

ciltlere frimatör uygulaması

yapmayınız.

‣ Akne ve hassasiyet problemi olan

ciltlere granüllü scrup uygulaması

yapmayınız.

‣ Frimatör ve granüllü scrup

uygulamasının akne ve sivilcelerin

yayılmasına eden olacağını

unutmayınız.

‣ Frimatör ve granüllü scrup

uygulamasının hassasiyeti artıracağını

unutmayınız.

Vapor - ozon (buhar-ozon) uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Buhar uygulama süresini 10- 15

dakika olarak ayarlayınız.

‣ Buhar çıkış noktası ile yüz arasındaki

mesafeyi yaklaşık 20- 25cm olarak

ayarlayınız.

‣ Akneli ve yağlı ciltlerde ozon buharı

uygulamasını yaklaşık 5 dakika

uygulayınız

‣ Ozonun ciltteki yağı kurutma etkisi


107

Vakumlama uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

Komedon temizliği yapınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Akneleri sıkmayınız.

‣ Akneleri sıkmanın iltihabı deri altına

yayarak, problemi daha da artıracağını

unutmayınız.

‣ Olgunlaşmamış bir akne sıkıldığında

iyice gözenekten arındırılmaz ve

folikül içinde kalırsa enfekte olacağını

unutmayınız.

Yüksek frekans uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Yağlı ve problemli ciltlerde mavi

mantar prob uygulaması yapınız.

‣ Doğrudan ve kıvılcımlama uygulama

metodunu kullanınız.

‣ Eğer sivilce ve akne problemi fazla ise

kıvılcımlama yağmuru uygulama

metodunu kullanınız.

‣ Kımızı mantar prob uygulayınız

‣ Sivilce probu uygulayınız.

‣ Sivilce probunu yüksek frekans

elektrotuna yerleştiriniz.


‣ Sivilce probunu sivilcelerin 1- 2 mm

uzağından tutarak akım veriniz.

‣ Bu uygulamanın yağlı cildi kurutarak

dezenfekte edeceğini unutmayınız.

‣ Kıvılcımlama yönteminin kurutucu

etkisinin daha fazla olduğunu

unutmayınız.

‣ Sivilce probunun sivilceleri kurutmak

amacıyla kullanıldığını unutmayınız.

‣ Müşteriyi oluşacak kıvılcımlanmaya

karşı uyarınız.

Resim 3.1: Sivilcelerin kurutulması

‣ Sivilcenin büyüklüğüne göre süreyi 1-

3 dk. olarak ayarlayınız.

‣ Akım şiddetini kesiniz.

‣ Sivilce probunu çıkartınız.

108

Ampul uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

Bakım masajı uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Problemsiz yağlı ciltlere bakım masajı

uygulayınız.

‣ Akneli ciltlere bakım masajı

uygulamayınız.

‣ Akneli ciltlere bakım masajı

uygulamanın aknelerin dağılmasına

neden olacağını unutmayınız.

‣ Göz çevresine bakım uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cilde maske uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cilde sprey yardımıyla tonik uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

‣ Cilde nemlendirici uygulayınız. (Bk. uygulama Faaliyet -1)

109



Müşteriyi uğurlayınız. (Bkz. uygulama Faaliyet 1)

Cilt bakımı kabinini düzenleyiniz. (Bkz. uygulama Faaliyet 1)


değerlendiriniz.

ÖLÇME SORULARI


1. Aşağıdakilerden hangisi yağlı cildin özelliklerinden değildir?

A) Cilt kurudur,

B) Sivilce problemleri sık görülür,

C) Cilt kaba kalın ve donuktur,

D) Yağ salgısı fazladır.

2. Aşağıdakilerden hangisi akne oluşumunun nedenlerinden değildir?

A) Hormonal faaliyetler,

B) Artan sebum üretimi,

C) Mikro organizmalar,

D) Cildin nemsizliği.

3. Aşağıdakilerden hangisi sivilce izlerinin tedavisinde kullanılan yöntemlerden değildir?

A) AHA uygulamaları,

B) Dermabrazyon,

C) Vakumlama,

D) Lazerbrazyon.

4. Aşağıdakilerden hangisi yağlı ve akneli ciltlere uygulanacak bakımın amaçlarından

biri değildir?

A) Komedon, sivilce, yağ kistlerinden cildi temizlemek,

B) Çizgi ve kırışıklıkların oluşumunu engellemek,

C) Aşırı sebum seviyesini kontrol altında tutmak,

D) Kalınlaşmış olan epidermis tabakasını inceltmek,

5. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Yağlı ve akneli ciltlerde sert temizleyiciler kullanılmalıdır,

B) Akneli ciltlerde frimatör uygulaması sert olmalıdır,

C) Akneli ciltlere masaj uygulaması yapılmamalıdır,

D) Yağlı ve akneli ciltlerde ozon buharı uygulamasının süresi çok kısa tutulmalıdır.

DEĞERLENDİRME




110


AMAÇ


Bu öğrenme faaliyeti ile gerekli ortam ve araç-gereç sağlandığında, olgun cildin

temizliğini ve bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kozmetik satış noktalarına giderek, olgun ciltler için kullanılan kozmetiklerin

özelliklerini araştırarak rapor hâline getiriniz. Sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

‣ Olgun ciltler için hazırlanan doğal ürünleri araştırarak dosya haline getiriniz ve

sınıf ortamında arkadaşlarınıza sununuz.

4. OLGUN CİLDİN TEMİZLİĞİ VE BAKIMI

4.1. Tanımı

Olgun cildin özelliklerini kısaca hatırlayacak olursak; epidermis yapısı ince ve

yıpranmış, yüzeyi kuru, pürüzlü ve solgundur. Bağ dokusu gevşek ve formu bozulmuş, ciltte

yoğun derin kırışıklıklar ve sarkma vardır. Leke problemleri görülebilir.

4.2. Cilt Yaşlanması

Cildin yaşlanması, hayat boyu süren yavaş ama devamlı bir süreçtir. Cildin tüm

onarım, yenilenme ve hücre üretiminin yavaşladığı bir dönem sonucudur. Bu yavaşlamaya

vücudun tüm organları ve dokuları da dâhildir. Bu değişim 20 yaş civarında başlar fakat ilk

belirtileri 40 yaşına kadar görülmeyebilir. Bu durum genetik yapıya, doğumdan itibaren

sahip olunan cilt tipine, organizmanın genel durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir.

Kırışıklıklar çok erken ve yoğun bir şekilde görülebilir.

Yirmi yaşından sonra cildin dokusunun dolgunluğunda meydana gelen değişiklikler,

ilk önce ağız ve göz çevresinde ince kırışıklıklar oluşmasına neden olur. Otuz yaş civarı göz

kapaklarında sarkma, alında yatay çizgilerin oluştuğu ve cilt dolgunluğunun biraz daha

azaldığı dönemdir. Bu süreç 70 yaşına kadar kırışıklıkların tam oluşumu ile gelişimini

tamamlayan bir süreçtir.

Epidermisin yaşlanması doğrudan dermisin yaşlanması ile bağlantılıdır. Temelde

yaşlanma yavaş hücre yenilenmesine bağlı olarak dermisin normal fonksiyonlarını tam

olarak oluşturamaz hâle gelmesinden kaynaklanmaktadır.

113

4.2.1. Yüzün Yaşlanmasında Zaman Çizelgesi

Yaşlılık belirtileri yukarıda da belirttiğimiz gibi kişiden kişiye değişir, ancak her 10

yılın kendine ait karakteristik özellikleri vardır.

‣ 13- 19 yaş arası

Ergenlikteki gibi hormon üretiminde artış olur, yağ bezleri genişler ve çok

fazla miktarda yağ üretir.

Ciltte aşırı yağlanmaya bağlı olarak siyah noktalar, akne gibi cilt kusurları

görülebilir.

Deri gergin, sağlıklı ve pürüzsüzdür.

Çizgi ve kırışıklıklar yoktur.

‣ 20- 30 yaş arası (gençlik çağları)

Cilt gergin ve canlıdır.

Yaşlanmanın ufak izleri bu dönem sonunda görülmeye başlar, alt derideki

esnek lifler bozulmaya başlar.

Göz çevresinde ince çizgiler görülür.

‣ 30- 40 yaş arası (etkilenme yılları)

Derideki asıl yaşlanmanın görüldüğü yıllardır.

Göz çevresinde kırışıklıklar görülür.

Kaş çatma gibi yüz ifade çizgileri belirginleşir.

Cildin rengi ve yapısı bu dönemde bozulmaya başlar.

‣ 40- 50 yaş arası ( orta yaşlar)

İnce ve hassas ciltlerde çatlamış kılcal damarlar görülür.

Esneklik özelliği azalmaya devam eder, ciltte torbalı bir görünüm oluşur.

Kollajen miktarı azalır, esnek lifler bozulmaya başlar ve sonucunda ciltte

sarkmalar ve yatay çizgiler oluşur.

Menopoz görülmesine bağlı olarak hormonal dengesizlik sonucunda cilt

problemleri görülebilir. Geniş gözenekler en yaygın özelliktir.

‣ 50- 60 yaş arası (gerileme yılları )

Sert ince ve kâğıdımsı bir görüntüye sahiptir.

Çok derin olmamakla birlikte çizgi ve kırışıklıklar cildin her yerinde

görülür.

Elastik ve kollajen sürekli bozulmasına bağlı olarak cilt çok gevşektir.

Çenede yatay çizgiler görülür.

Deri çöker, muhtemelen çift gerdan oluşur.

114

Göz altları torbalanır.

Ciltte kuruluk yaygın bir özelliktir.

Bayanlarda yüz derisinde tüylenme görülebilir.

‣ 60-sonrası

Sebum salgısında azalmayla birlikte deride kuruluk görülür.

Yağ dokusundaki azalmaya paralel olarak cilt daha da incelir.

Yaşlılık lekeleri görülür.

Ciltteki çizgi ve kırışıklıklar artar.

Yavaş kan dolaşımı nedeniyle cilt rengi solgunlaşır ve cilde

dokunulduğunda soğuk olabilir.

Gözlerin çevresindeki bölge koyu renk ve şişkindir.

4.2.2. Cildin Yaşlanmana Neden Olan İç ve Dış Faktörler

‣ Dış faktörler

Güneş ışınları, sahne ışıkları, spotlar v.b.

Sıcaklık değişimleri, rüzgâr, hava şartları v.b.

Havasız yerlerde çalışma, sigara dumanı v.b.

Kalorifer, soğutma tertibatı v.b.

‣ İç faktörler

Metabolik faktörler; iyi çalışmayan metabolizma, bağırsak tembelliği,

hücre yenilenmesinin yavaşlaması v.b.

Genetik faktörler

‣ Hormonal faktörler

Düzensiz beslenme

4.2.3. Cilt Neden Yaşlanır

Yüz derisi vücudun diğer bölgelerindeki derilere göre daha çok yıpranır. Bunun sebebi

cildimize davranış şeklimizdir.

İki çeşit yaşlanma olduğunu yukarıda belirtmiştik. İç ve dış yaşlanma. İçerden (asıl)

yaşlanma zamanın geçmesiyle oluşan yaşlanmadır. Dış (dış , foto ) yaşlanma; güneş ışığı,

hava kirliliği ve sert temizleyicilerle kaba muamelenin, yanlış kozmetiklerin ve hastalıkların

yol açtığı yaşlanmadır.

115

İçerden ve dışardan yaşlanma arasındaki farkı anlamak için yüzümüz dışında bir

yerlerdeki örneğin; kalçamızdaki cilde bakmamız yeterlidir. Dış yaşlanmanın ana suçlusu

güneşin etkisine aşırı maruz kalmadır. Genellikle açıkta kalan cilt güneşe maruz kalmayan

deriye göre daha kırışık, lekeli ve gevşektir.

Yaşla birlikte vücudun kendini yenileme yeteneğinin oldukça yavaşlaması dış hasarı

da artırır. Genç yaşlarda hücrelerimiz hasarlara karşı kendini mükemmel bir şekilde

onarırken, yaşlanmayla birlikte hücrelerin onarım yeteneği de yavaşlar.

4.2.4. Serbeste Radikaller ve Yaşlanmaya Olan Etkisi

Konu yaşlanma olunca bir numaralı düşman zaman değil, serbest radikallerdir.

Bütün moleküller, dış yörüngelerinde bir çift elektrona sahip olmak isterler.

Vücudumuzda rastladığımız serbest radikallerin çoğu oksijen kaynaklıdırlar. Dış

yörüngelerinde bir elektron eksik oksijen gibi, tüm bu durumdaki moleküller istikrarsızdır ve

çiftini tamamlamak için ikinci bir elektron ararlar ve sonuç olarak serbest radikaller

kendilerini dengeleme çabası içerisinde diğer sağlıklı moleküllerden elektron çalarlar. Bu

süreç içinde hücrelere zarar verirler ve daha fazla serbest radikal yaratırlar.

Serbest radikaller, tümüyle doğal olmalarına rağmen çok zararlıdırlar. ( nefes almak

veya yiyeceği sindirmek gibi normal vücut fonksiyonlarının yan ürünleridir) Serbest

radikaller kendilerini her dengeleme çabasına girdiklerinde sağlıklı hücrelere zarar verirler.

Daha da kötüsü serbest radikaller sadece kendi vücudumuz tarafından üretilmez. Güneş

ışınları, sigara dumanı, hava kirliliği gibi dış faktörler tarafından da üretilir.

Vücudumuzda serbest radikaller, istenseler de istenmeseler de kendilerini diğer

atomlara ve moleküllere bağlayarak dolaşırlar. Kendimizi onlardan kurtarmamız

olanaksızdır, çünkü günlük yaşamımızın kaçınılmaz ürünleridir.

Oluşan bu serbest radikallerin yaşlanmaya olan etkisi çok fazladır.

Serbest radikaller vücudun eşsiz genetik planı DNA’nın üretildiği çekirdek de dâhil

olmak üzere hücrenin her parçasına zarar verebilirler. Ayrıca hücrenin içindeki yağlara da

zarar verebilirler. Gerçekte birçok bilim adamı, serbest radikal hasarının, temel olarak

yaşlanmaya, kalp, kanser, alzheimer ve artrit gibi yaşla ilgi birçok hastalığa yol açtığına

inanırlar.

Eğer ihtiyaç duydukları ekstra elektronu kollajen moleküllerinden alırlarsa sonuç

olarak kollajene zarar verirler. Bir protein olan kollajen, cildimize gerginlik ve esneklik

sağlayan maddelerden biridir ve özellikle serbest radikallerden kolayca etkilenir. Serbest

radikaller cildimizde yıllarca kalan kollajene acımasızca saldırırlar. Bu sürekli saldırı, çapraz

birleşme denen kimyasal bir değişmeye yol açar.

116

Normal olarak kollajen molekülleri, birbirinin üzerinden kayarlar, bu durum da derinin

yumuşaklığını ve esnekliğini sağlar. Fakat bir kez çapraz birleşme yoluyla zarar

gördüklerinde sertleşirler ve esnekliklerini kaybederler.

Serbest radikallerin deriye zarar vermesinin birçok nedeni olsa da en önemli nedeni

güneş ışınıdır. Güneş cildimize isabet ettiğinde önce derimizdeki moleküller güneş ışığını

emerler. Bu serbest radikalleri hemen harekete geçirir.

Bu nedenlerin sonucunda da cilt yaşlanmaya başlar.

4.2.5. Erken Yaşlanmayı Önleyici Tedbirler

‣ Güneş ve rüzgârla fazla temastan kaçınmak.

‣ Genel sağlık durumunu iyi korumak.

Uygun ve dengeli diyetlerle zayıflamak, dengeli beslenmek.

Temiz havada yeterli vücut egzersizleri yapmak.

Stres aşırı çalışma, uykusuzluktan kaçınmak.

Sigara ve alkolden kaçınmak.

‣ Nemlendirici ve gece kremlerini düzenli olarak kullanmak.

‣ Kaş çatma, kaş kaldırma gibi mimikler yapmaktan kaçınmak gerekir.

4.3. Kırışıklık Tedavileri

‣ Doktorlar tarafından uygulanan tedaviler,

‣ Güzellik uzmanları tarafından uygulanan bakımlar olmak üzere ikiye

ayırabiliriz.

Doktorlar tarafından uygulanan tedaviler

:

4.3.1. Dolgu Maddeleri

Kırışıklıklar ve yaşlılık çizgilerinden kurtulmak, yüzün ve dudakların biçimini

düzeltmek için çözüm yolu olarak dolgu uygulamaları da kullanılmaktadır. Dolgu yeni

sayılabilecek uygulamalardan biridir. Dolgu uygulamaları yüzün ifadesini değiştirebilir. Bu

uygulamalarının en önemli özelliklerinden biri yapıldığı anda hemen sonuç vermesidir.

Dolgu uygulamaları yüzün belirli bölgelerinde daha iyi sonuç verir. Bu bölgeler; bu

uygulamada, insan vücudunun kabul edebileceği nitelikteki dolgu maddeleri, cilde enjekte

edilir. Dolgu yapacak doktorun deneyimli olmasının yanı sıra, dolgu yapılacak noktaları,

çizgileri, çukurları, bir sanatçı hassasiyetiyle belirlemesi gerekir.

117

İlk dolgu uygulamaları 19. yy. da başlamıştır. Bu yıllarda vücudun diğer bölgelerinden

alınan yağlar yüzdeki çökük bölgelere enjekte edilmiştir. 20. yy. başların da parafin dolgular

moda olmuştur. Parafin dolgular 20 yıl kadar sonra kullanımdan kaldırılmıştır. 1940 lı

yıllarda silikon dolgular imal edilmeye başlanmış, ancak silikonun da olumsuz yönlerinin

ortaya çıkmasıyla birlikte gözden düşmüştür.

Günümüzde farklı avantajları olan çok çeşitli dolgu maddeleri üretilmektedir. Bunlar

genellikle;

‣ Doğal kollajen, kollajen türevleri

‣ Sentetik maddeler

‣ Ameliyat dikiş ipliklerinde kullanılan vicryl

‣ Hyalünorik asit

‣ Hastanın kendi vücudundan alınan yağlar olarak özetlenebilir.

Dolgu maddelerinde aranan temel özellikler;

‣ Uzun süre kalıcı olabilmesi

‣ Yüzün doğal ifadesini koruması

‣ Vücutla uyumlu olması

‣ Alerjiye neden olmamasıdır.

4.3.1.1. Doğal Dolgu Maddeleri

Cildin sıkılığını ve gerginliğini sağlayan kollajen dokudur. İnsanlarda bu doku bir

bakıma ayrı bir tabaka hâlinde bulunur. Yaş ilerledikçe kollajen miktarı azalır. Yaş

ilerledikçe artan kırışık ve sarkmaların esas nedeni bildiğimiz gibi kollajen miktarındaki

azalmadır.

‣ Bovine kollajeni

Kollajen enjeksiyonları çok çeşitlidir. Ciltte oluşan kırışıklıklar için en yaygın olarak

kullanılan dolgu maddesi sığır derisinden elde edilen ‘ bovine kollajen’ dır. Bu madde sığır

derisinden elde edilir, laboratuvarda saflaştırılır ve insanda bulunan kollajene çok benzeyen

bir hâle getirilir.1970’li yıllarda Kaliforniya’da keşfedilmiştir. Sığır kollajenini cilt genelde

kabul etse de, bu uygulamada azda olsa alerji riski vardır.

Kollajen jel formunda hazırlanır ve ölçülerek şırıngaya alınır. Bu karışıma anestejik

bir madde ilave edilerek, uygulama sırasında oluşabilecek rahatsızlıklar en aza indirgenir.

Dolgu yapılacak bölgeler temizlendikten sonra, bu bölgeler kollajen enjekte edilir. Kollajen

enjekte edilen bölgelerde hafif şişme ve kızarıklık görülmesi doğaldır. Ertesi gün genellikle

normale döner.

Dolgunun dayanıklılığı, kullanılan kollajen miktarına, uygulandığı derinliğe ve kişinin

vücut kimyasına göre değişir. Genellikle kollajen birkaç ay içinde erir ve yüz yeniden eski

haline döner. Bu nedenle uygulamayı belirli aralıklarla tekrar etmek gerekir. Bu süre

yaklaşık altı aydır.

118

‣ Otolojen

Hastanın bünyesi bovine kollajene tepki verecek olursa, dolgu için kendi vücudunun

herhangi bir bölgesinden elde edilen kollajen kullanılabilir. Bu uygulamada genellikle

kalçadan alınan deriden, kollajenin yeni bir formu olan otolojen imal edilerek yapılır.

Kalçadan alınan bir parça deri laboratuvarda işlenerek kullanıma hazır hâle getirilir. Ağız

kenarları ve yanaklarda pek uzun ömürlü olmaz. Vücudun kendi öz maddesi olduğu için

alerji yapmaz. Vücut bu kollajeni de zamanla eritir. Belirli aralıklarla uygulamanın tekrar

edilmesi gerekir.

‣ Simetra

Kollajen, elastin, glikosaminoglikanlar, cildin dermis tabakasında bulunan üç ayrı

elementtir. Simetra insan kadavrasında bulunur. Doğal olduğu için alerji riski yoktur.

Ülkemizde yaygın olara kullanılmaz.

‣ İsolojen

İsolojen dolgu yapılacak kişinin kendi cildinden elde edilir. İsolojeni üretmek için,

kulağın yan tarafından bir deri parçası alınır, laboratuvara gönderilerek kullanıma hazır hâle

getirilir. Cilt içine hızlı bir şekilde enjekte edilmese hücreler ölür. Tartışmalı bir yöntemdir.

Enjekte edildikten sonra isolojenin etkisi aylarca görülmeyebilir. Hiç sonuç vermediği

durumlara da rastlanılabilir. Başarılı olunduğu durumlarda cilt dolgunluğunu daha uzun süre

koruyabilir. Pahalı bir yöntem olduğu için ülkemizde kullanımı yaygınlaşmamıştır.

‣ Alloderm

Alloderm kollajene benzeyen bir dolgu maddesidir. Cilt bankalarında muhafaza edilen

insan derisinden imal edilir. Alerji riski yoktur. Sık kullanılan bir yöntem değildir.

‣ Polilaltik asit (PLA)

Fibroz doku oluşturarak daha kalıcı dolgunluk verir. Etkisi iki yıl sürer. Polilaktik asit

vicryl denilen cerrahi dikiş ipliğinin yapımında kullanılan bir maddedir. Vicrly vücutta kendi

kendine eriyen bir dikiş ipliği olduğundan dikişlerin sonradan alınmasına gerek kalmaz.

Alerji riski yoktur. İnce çizgilere, kalın çizgilere, derin çukurlara ve dudaklara rahatlıkla

uygulanabilir.

‣ Hyalüronik asit

Bu madde polisakkarittir, yani doğal şekerdir. İnsan vücudunda ve daha birçok canlıda

doğal olarak bulunur. Cilt içindeki kaslarda, kemiklerde, özellikle eklemlerde bulunur.

Hyalüronik asit eklemlerin kayganlığını sağlar. Genç yaşlarda cildi gergin ve eklemleri

hareketli tutmak için yeteri miktarda bulunan hyalünorik asit miktarı yaş ilerledikçe azalır.

119

Hyalünorik asit kendi hâlinden bin kat daha fazla su tutabilir. Bu özelliği onun en iyi

dolgu maddelerinden biri olmasını sağlar. Enjekte edildiği yerde su tuttuğu için uzun süre

şeklini muhafaza eder. Aynı nedenle kozmetik ürünlerde ve nemlendiricilerde bol miktarda

bulunur. Bu asit genellikle horozibiğinden veya mikroorganizmaların mayalanmasıyla

sentetik olarak elde edilir.

Bu dolgu maddesi birçok dolgu maddesine oranla daha düzgün ve daha pürüzsüz bir

doku yaratır. Cildin görünümünde çok olumlu değişiklikler yapar. Bu nedenle birçok firma

dolgu maddelerinin üretiminde hyalünorik asitten faydalanır.

Hyalünorik asit dolgu maddesinin ömrü yaklaşık olarak 2 yıl olarak kabul edilebilir.

4.3.1.2. Sentetik Dolgu Maddeleri

‣ Artekol

Oldukça kalıcı bir dolgudur. Artekol cilt kırışıklıklarının doldurulmasında uzun

zamandır kullanılan bir dolgu maddesidir. Dolgu için enjekte edilen dolgu maddesi zamanla

kaybolur. Ama sentetik olan bu madde daha kalıcıdır, buna rağmen eninde sonunda o da erir.

Bu madde ince kırışıklıkların içine yerleştirilir.

‣ Silikon

Silikon dolgu uygulamalarında en büyük sorun dolgunun enjekte edildiği yerde

kalmamasıdır. Uygulama iyi yapıldığında sonuç çok iyi olabilir. Silikon vücut tarafından

eritilemez, bu nedenle kalıcıdır. Ancak yeni kırışıklıklar oluşabilir.

‣ İmplantlar

Bir tabaka hâlinde cilt altına yerleştirilerek uygulanırlar. Uygulama ameliyatla yapılır

ve dikiş izleri kalır. Ayrıca yüze yerleştirilen impilantların yerlerinden oynaması da

mümkündür. Bu nedenlerden dolayı tercih edilmeyen bir uygulamadır.

‣ Goreteks

Goreteks sentetik bir implanttır. Gülme çizgileri ve yüz kusurlarının düzeltilmesinde

kullanılmaktadır. Dolgu maddelerinin arasında sayılmasına rağmen goreteks cildi

dolgunlaştırmaz, derin çizgileri gerginleştirir. Goreteksin görünümü ipliği andırır. Dolgu

uygulaması için hastaya önce lokal anestezi yapılır. Sonra kırışığın iki ucunda birer delik

açılır. İğneye benzeyen bir aletle goreteks çizginin altından geçirilir ve orada bırakılır. Yerini

değiştirmez.5- 15 yıl arasında dayanır ve gerekirse çıkartılabilir.

4.3.2. Yağ Enjeksiyonları

Liposuction uygulamalarında vücuttan alınan yağ ciltteki kırışıklıkların altına enjekte

edilebilir. Hastanın vücudundan ince bir iğne yardımıyla alınan yağlar aynı gün yüze enjekte

edilir. Hafif morarma kızarma ve şişme gibi problemlere yol açabilir ama bu durumlar

geçicidir.

120

Ülkemizde sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Yağ enjeksiyonları yüzde dolgunluk

yaratmak ve yüz şeklini belirlemek için kullanılır. Alerji riski yoktur. 6 ay arayla

uygulamanın tekrar edilmesi gerekir.

4.3.3. Botoks

Modern botoks “ clostridum botulinum” adlı bir bakteriden elde edilir. Bu bakteri

oksijensiz ve kapalı ortamlarda üremeyi sever. Yanlış işlem görmüş ve tarihi geçmiş

konserve gıda maddelerinin içinde bol miktarda bulunur. Botoks toz halinde satılır ve

sulandırılarak kullanılır. Botoksun bir gramı altından binlerce kat daha pahalıdır. Botoks

bilinen en güçlü zehirdir. Bu bakteri canlı olarak ağızdan alındığı zaman öldürücüdür.

Tıpta ve kozmetikte kullanılan botoksun imal edilmesi için, “clostidum botulinum”

bakterileri laboratuarlarda işlenerek tamamen zararsız hale getirilir. Gerçekte botoks

enjeksiyonundan kimse bir hasar görmemiştir. Tıpta ve kozmetikte uygulanan dozlar çok

düşük olduğundan tehlike oluşturmaz.

4.3.3.1. Botoksun Temel Etki Mekanizması

Mimik yaparken yüz kasları kasılır. Belirli kasların sürekli kasılması yüzde mimik

çizgilerinin oluşmasına neden olur. Bu bölgelerde deriye esneklik veren kollajen ve elastin

lifler esnekliklerini yitirir. Sonuçta yaşla beraber kırışıklıklar, kaş ve göz kapaklarının

düşmesi, yanakların sarkması gibi olumsuzluklar ortaya çıkar.

Botoks adıyla satılan botulismus toksini, enjekte edildiği bölgede, sinirlerle kasların

iletişimini sağlayan asetikolinin salgılanmasını engeller. Sinirlerle kasların arasındaki

iletişim kaybolur ve kaslar 3- 6 ay arasında bir süreyle felç olur. Oluşan bu felç iki şekilde

etkili olur.

‣ Düzeltici etki: Var olan kırışıklıkları açar.

‣ Önleyici etki: Kas kasılmalarını kontrol edip, mimikleri yeniden

biçimlendirerek, kırışıklıkları önler.

Botoks uygulamasının yapıldığı bölgeler;

‣ Alın kırışıklıkları veya endişe çizgileri,

‣ Kaş çatma çizgileri,

‣ Kaz ayakları,

‣ Kaşların ve göz kapaklarının kaldırılması,

‣ Boyun çizgileri,

‣ Dekolte çizgileri,

‣ Gözaltı şişlikleri,

‣ Burun düşüklüğü,

‣ Çene kenarlarında oluşan çukurlardır.

121

4.3.3.2. Botoks Uygulaması

Uygulama yapılacak bölge temizlenir. Temizlik işlemi için kesinlikle alkol

kullanılmaz. Alkol ilacın etkisini azaltır. Solüsyon hazırlanır. Uygulama yapılacak bölgelere

botoks maddesi enjekte edilir. Çok hafif bir acı hissedilir. Acının sebebi iğne değil, ilacın

etkisidir. Enjeksiyon tamamlanınca buz pansumanı uygulanır. Uygulama yapılan bölgeye

hafif bir masaj uygulanabilir.

4.3.3.3. Botoksun Kalıcılık Süresi

İlaç uygulandıktan sonra 24- 72 saat içinde etkisini göstermeye başlar. Bir hafta sonra

en üst seviyeye ulaşır ve etkisi 3- 6 ay kadar devam eder. Bu sürenin sonunda tamamen

kaybolur. İlk yıl enjeksiyonu üç ayda bir tekrarlamak gerekir. İkinci yıldan itibaren bir veya

iki enjeksiyon yeterli olabilir. Uzman bir doktor tarafından uygulanmalıdır.

4.4. Photo Rejuvenatıon

Photo IPL cilt bozukluklarının düzeltilmesinde son yıllarda geliştirilmiş yeni bir ışık

tekniğidir. Hasta için en önemli avantajı cildi soymadan ve hastayı günlük yaşamından

uzaklaştırmadan etkili gençleştirme olanağı sunmasıdır.

Kullanıldığı alanlar;

‣ Kolajen dokusunu arttırarak cildin gençleştirilmesi,

‣ Yaşlılık izlerinin giderilmesi,

‣ İnce kılcal damarların giderilmesi,

‣ Akne tedavisi,

‣ Vitiligo tedavisi,

‣ Gebelik çatlakları,

‣ Dövme çıkarma,

‣ Epilasyondur.

Olgun ciltlerde oluşacak leke problemlerinde doktorlar tarafından değişik tekniklerde

uygulanan peeling tedavileri vardır. (Bk.. Faaliyet- 3)

Güzellik uzmanları tarafından uygulanan bakımlar;

Yukarda anlatılan tüm bu bakımlar doktorlar tarafından uygulanmaktadır. Kesinlikle

güzellik uzmanları tarafından uygulanmamalıdır.

Güzellik uzmanları cildin temizliği ve bakımına ek olarak, oluşan problemlerin

görünümünü iyileştirmek ve oluşacak olan problemlerin önüne geçmek amacıyla, AHA(%

20 nin altında), Myo Lifting, Ultrosonik Peeling, Oksijen Terapi, İyontoferez bakımlarını

uygulayabilirler.

122

4.5. Normal Cilde Uygulanan Bakımdan Farklı Olarak, Olgun Cilde

Uygulanacak Bakımda;

‣ Cildin su tutma kabiliyetini arttırmak,

‣ Hücre yenilenmesini teşvik etmek,

‣ Besleyici-koruyucu bir bakımla, kırışıklık oluşumunu önlemek,

‣ Özel cilt problemlerinin önüne geçmek (örneğin nemsizliği, leke, sarkmalar vb.)

amaçlanmaktadır.

4.6. Olgun Ciltler İçin Salon (Enstitü ) Bakımı İşlem Sıralaması

‣ Cilt analizi

‣ Göz makyajı temizliği

‣ Dudak makyajı temizliği





‣ Vapor -ozon (buhar-ozon) uygulaması




‣ Ampul veya serum uygulaması ( el yardımı ile )

‣ Endirekt masaj uygulaması





123



‣ Cilt bakımı uygulaması için ön hazırlık yapınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1)

‣ Cilt bakımı için gerekli elektro-estetik cihazları hazırlayınız. (Bk.Uygulama

Faaliyeti -1)

‣ Cilt bakımı için gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -

1)

‣ Bakım için müşteriyi hazırlayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1)

‣ Cildi analiz ederek, temizleyiniz. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1)

‣ Göz ve dudak makyajını temizleyiniz. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1)

‣ Cilde tonik uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1)

‣ Scrup uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Vapor & ozon (Buhar-ozon) uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Vakumlama uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Komedon temizliği yapınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Yüksek frekans uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Ampul uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

Yüksek Frekans Yardımıyla Endirekt Masaj Uygulayınız.

‣ Metal çubuğu elektrot tutanağına

yerleştiriniz.

Resim 4.1: Metal çubuğun elektroda

yerleştirilmesi

‣ Tutanağı müşterinin eline veriniz.

‣ Bir elinizi müşterinin yüzüne koyunuz.

‣ Müşteriye bir eliyle çubuğu tutmasını

söyleyiniz.

Resim 4.2: Tutanağın müşterinin eline

124

‣ Sarkmış tüm cilt tipleri için endirekt

masaj uygulaması yapabileceğinizi

unutmayınız.

‣ Müşterinin tüm mücevherlerini ve metal

takılarını çıkarttırınız.

‣ Asla kalp pili taşıyan ve kalp problemi

olan kişilerde kullanmayınız.

‣ Asla hamile bayanlara endirekt masaj

uygulamayınız.

‣ Müşterinin metal objelerle temas

etmesini engelleyiniz.

‣ Oluşacak karıncalanma hissinin

müşteriyi rahatsız edeceğini

unutmayınız.

‣ Müşteriye masaj sırasında karıncalanma

hissi olabileceğini hatırlatınız.

‣ Karıncalanmayı hissetmek için bu

uygulamayı kendinize uygulatınız.

‣ Müşteriye uygulama süresince düğmeyi

basılı olarak tutmasını söyleyiniz.

‣ Tek elinizin mutlaka yüz ile temasta


‣ Akım şiddetini ayarlarken müşteriye

herhangi bir rahatsızlık duyup

duymadığını sorunuz.

verilmesi

‣ Müşteriye diğer eliyle tutanaktaki

düğmeye basarak akımı aktif hale

getirmesini söyleyiniz.

‣ Müşterinin yüzüne cilt tipine uygun bir

gece kremi sürünüz.

‣ Diğer elinizle akım şiddetini kademeli

olarak artırınız.

‣ İki elinizi asla aynı anda kaldırmayınız.

‣ İki elinizi aynı anda kaldırmanızın

müşteriye acı hissi vereceğini

unutmayınız.

Resim 4.3: Akım şiddetinin ayarlanması

‣ Müşteriyi rahatsız etmeyecek seviyeye

kadar akımı artırınız.

‣ Akım şiddetini ayarladıktan sonra elinizi

müşterinin yüzüne koyarak masaj

hareketleri yapınız.

Resim 4.4: Endirekt masaj uygulaması

‣ Masaj hareketleri bittikten sonra tek

elinizi kaldırınız.

‣ Akım şiddetini kademeli olarak azaltınız.

‣ Müşterinin elinden elektrotu alınız.

‣ Tutanaktaki metal çubuğu çıkartınız.

‣ Metal çubuğu daha sonra temizlemek

üzere kaldırınız.

‣ Bakım masajı uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Göz çevresine bakım uygulayınız(Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Cilde maske uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Cilde sprey yardımıyla tonik uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Cilde nemlendirici uygulayınız. (Bk. Uygulama Faaliyeti -1-2-3)

‣ Müşteriyi uğurlayınız. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

‣ Cilt bakımı kabinini düzenleyiniz. (Bk. uygulama Faaliyet 1)

125



Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri aşağıda verilen soruları


ÖLÇME SORULARI


1. Aşağıdakilerden hangisi olgun cildin özelliklerinden değildir?

A) Epidermis yapısı ince ve yıpranmıştır.

B) Yüzeyi kuru, pürüzlü ve solgundur.

C) Bağ dokusu gevşek ve formu bozulmuştur.

D) Sivilce problemleri sık görülür.

2. Aşağıdakilerden hangisi gençlik çağlarında görülmez?

A) Kaş çatma çizgileri görülür.

B) Göz çevresinde ince çizgiler görülür.

C) Alt derideki esnek lifler bozulmaya başlar.

D) Cilt gergin ve canlıdır.

3. Aşağıdakilerden hangisi yaşlanma nedenlerinden değildir?

A) Kalorifer, soğutma tertibatı,

B) Güneş ışınları, sahne ışıkları, spotlar v.b.sıcaklık değişimleri,

C) Cilde nemlendirici uygulama,

D) Havasız yerlerde çalışma, sigara dumanı v.b.

4. Aşağıdakilerden hangisi yaşlanmayı geciktirmek için yapılması gereken

uygulamalardan biri değildir?

A) Uygun ve dengeli diyetlerle zayıflamak, dengeli beslenmek.

B) Temiz havada yeterli vücut egzersizleri yapmak.

C) Stres aşırı çalışma, uykusuzluktan kaçınmak.

D) Cildi sık sık temizlemek.

5. Aşağıdakilerden hangisi kırışıklık ve çizgilerin giderilmesinde kullanılan tedavilerden

biri değildir?

A) Dolgu.

B) Botoks.

C) Photo Rejuvenatıon.

D) Endirekt masaj.

DEĞERLENDİRME




126



Aşağıdaki soruları cevaplayarak, modül faaliyetinde kazanmış olduğunuz

bilgilerinizi ölçünüz.

1. Ozon buharının fizyolojik etkileri aşağıdakilerden hangisi değildir?

A) Hücrelerin ve dokuların oksijen seviyesini yükseltici etki,

B) Bakteri ve mikrop öldürücü dezenfekte etki,

C) Cildi kurutucu etki

D) Cildi yatıştırıcı etki.

2. Aşağıdakilerden hangisi yüksek frekans uygulamasında kullanılan problardan biri

değildir?

A) Mavi mantar prob

B) Kırmızı mantar prob

C) Işımasız cam prob

D) Sivilce probu

3. Aşağıdakilerden hangisi, karma cilde uygulanacak bakımda dikkat edilecek

hususlardan biri değildir.?

A) T bölgesindeki açık gözenekleri sıkıştırmak,

B) T bölgesinde oluşabilecek yağlanmanın önüne geçmek,

C) T bölgesinde oluşabilecek siyah noktaların önüne geçmek,

D) T bölgesinde oluşan gözenekleri açmak.

4. Aşağıdakilerden hangisi kuru cildin özelliklerinden değildir?

A) Cildin dokusu düzgündür,

B) Sivilce problemleri sık görülür,

C) Nem oranı düşüktür,

D) Yağ salgısı azdır.

5. Aşağıdakilerden hangisi kuru ve hassas ciltlere uygulanacak bakımın amaçlarından biri

değildir?

A) Hassasiyeti azaltmak,

B) Çizgi ve kırışıklıkların oluşumunu engellemek,

C) Yoğun yağ ve nem bakımı uygulamak,

D) Sivilce problemlerinin önüne geçmek.

128

6. Aşağıdakilerden hangisi yağlı cildin özelliklerinden değildir?

A) Cilt kurudur

B) Sivilce problemleri sık görülür

C) Cilt kaba kalın ve donuktur

D) Yağ salgısı fazladır

7. Aşağıdakilerden hangisi sivilce izlerinin tedavisinde kullanılan yöntemlerden değildir?

A) AHA uygulamaları

B) Dermabrazyon

C) Vakumlama

D) Lazerbrazyon.

8. Aşağıdakilerden hangisi olgun cildin özelliklerinden değildir?

A) Epidermis yapısı ince ve yıpranmıştır

B) Yüzeyi kuru, pürüzlü ve solgundur

C) Bağ dokusu gevşek ve formu bozulmuştur

D) Sivilce problemleri sık görülür.

9. Aşağıdakilerden hangisi yaşlanma nedenlerinden değildir?

A) Kalorifer, soğutma tertibatı

B) Güneş ışınları, sahne ışınları, spotlar v.b.sıcaklık değişimleri

C) Cilde nemlendirici uygulama

D) Havasız yerlerde çalışma, sigara dumanı v.b.

10. Aşağıdakilerden hangisi kırışıklık ve çizgilerin giderilmesinde kullanılan tedavilerden

biri değildir?

A) Dolgu

B) Botoks

C) Photo Rejuvenatıon

D) Endirekt masaj.

DEĞERLENDİRME

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarını karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru ise

bir sonraki modüle geçmek için ilgili kişiler ile iletişim kurunuz. Yanlış cevap verdiyseniz,

modülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz.

129

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI

1. C

2. D

3. B

4. D

5. C

6. D

7. D

8. D


1. B

2. A

3. D

4. D

5. D


1. A

2. D

3. C

4. B

5. C


1. A

2. A

3. C

4. D

5. D

130

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1. D

2. C

3. D

4. B

5. D

6. A

7. C

8. D

9. C

10. D

131

T.C.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP

(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)


EPİLASYON

ANKARA 2008

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iv

GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 ................................................................................................... 3

1. EPİLASYON YÖNTEMLERİ ............................................................................................. 3

1.1. Epilasyon Tanımı .......................................................................................................... 3

1.2. Epilasyonun Önemi ....................................................................................................... 3

1.3. Kılın Anatomik Yapısı .................................................................................................. 4

1.3.1. Kıl Kanal Bölgesi .................................................................................................. 5

1.3.2. Üst Kısım (İnfundibulum) ..................................................................................... 5

1.3.3 Yağ Bezi (Sebase bez) ............................................................................................ 5

1.3.4. Orta Kısım (İstmus) ............................................................................................... 5

1.3.5. Tümsek Alanı (Bulge) ........................................................................................... 5

1.3.6. Alt Kısım (İnferior)................................................................................................ 5

1.3.7. Kıl Soğanı (Bulbus) ............................................................................................... 6

1.4. Kıl Büyüme Dönemleri ................................................................................................. 8

1.4.1. Büyüme (Anagen) Evresi ...................................................................................... 9

1.4.2. Gerileme (Katagen) Evresi .................................................................................... 9

1.4.3. Dinlenme (Telogen) Evresi .................................................................................. 10

1.5. Kıl Tiplerinin Sınıflandırılması ................................................................................... 11

1.5.1. Lanugo Kılı. ......................................................................................................... 12

1.5.2. Ayva (Vellus) Tüyü ............................................................................................. 12

1.5.3. Yumuşak (İntermediyer) Kıl ................................................................................ 12

1.5.4. Sert (Terminal) Kıl .............................................................................................. 12

1.6. Kıllanmanın Nedenleri ................................................................................................ 14

1.6.1. Hirsutizm ............................................................................................................. 14

1.6.2. Hipertrikoz ........................................................................................................... 16

1.7. Kıllanmayı Etkileyen Diğer Nedenler ......................................................................... 16

1.7.1. Irksal Nedenler .................................................................................................... 16

1.7.2. Kalıtım ................................................................................................................. 16

1.7.3. İklim..................................................................................................................... 16

1.8. Tüylenmenin Kişiye Ruhsal Etkisi ............................................................................. 16

1.9. Tüylerin Geçici Yöntemlerle Ciltten Uzaklaştırılmasının Etkileri ............................. 17

1.10. Epilasyon Yöntemleri ............................................................................................... 17

1.10.1. Jelli Epilasyon .................................................................................................... 18

1.11. Epilasyon Uygulama Odası ....................................................................................... 20

1.11.1. Bakım Odasının Fiziki Ortamı ........................................................................... 20

1.11.2. Isı ....................................................................................................................... 20

1.11.3. Işık ..................................................................................................................... 20

1.11.4. Ses ...................................................................................................................... 21

1.11.5. Ortam Tasarımı .................................................................................................. 21

1.11.6. Hijyen ................................................................................................................ 21

1.11.7. Bakım Yatağı ..................................................................................................... 21




i

2. AMPULLÜ EPİLASYON ................................................................................................. 29

2.1. Tanımı ......................................................................................................................... 29

2.2. Ampullü Epilasyon Uygulama .................................................................................... 29

2.3. Ampullü Epilasyonda Kullanılan Akım Türleri .......................................................... 30

2.3.1. Galvanik Akım .................................................................................................... 30

2.3.2. Faradik Akım ....................................................................................................... 30

2.4. Ampullü Epilasyon Cihazı .......................................................................................... 31




3. İĞNELİ EPİLASYON (ELEKTRO EPİLASYON) .......................................................... 39

3.1. Tanımı ......................................................................................................................... 39

3.2. İğneli Epilasyon Yöntemler ........................................................................................ 39

3.2.1. Elektroliz Yöntem ................................................................................................ 39

3.2.2. Termoliz Yöntem ................................................................................................. 40

3.2.3. Karma (Blend) Yöntem ....................................................................................... 40

3.3. İğneli Epilasyon Cihazı ............................................................................................... 41

3.3.1. İğneli Epilasyon CihazınınÖzellikleri ................................................................. 41

3.3.2. Cihaz Ek Parçaları ............................................................................................... 42

3.3.3. İğneli Epilasyonda Kullanılan İğneler ................................................................. 43

3.3.4 İğneli Epilasyonda Kullanılan Araç ve Gereçler .................................................. 45

3.4. İğneli Epilasyon Uygulama Tekniği ........................................................................... 45

3.4.1. İğneli Epilasyonda Müşteri Hazırlığı ................................................................... 46

3.4.2. Epilasyon Uzmanının Duruşu .............................................................................. 46

3.4.3. İğneli Epilasyonda Işık ........................................................................................ 46

3.4.4. Müşterinin Kıl yapısının İncelenmesi .................................................................. 46

3.4.5. Kıl Yapısına Uygun Elektrik Akımı Ayarlama ................................................... 47

3.4.6. İğne Probu ve Epilasyon Cımbızının Tutulması .................................................. 47

3.4.7. Cildin Gerilmesi .................................................................................................. 47

3.4.8. Epilasyon İğnesi ile Kıl Köküne Girme ............................................................... 47

3.4.9. Kıl Uzama Yönü ve Çıkış Açısı .......................................................................... 48

3.4.10. Kıl Kökü Derinliği ............................................................................................. 49

3.4.11. Kıl Köküne Elektrik Akımının Verilmesi .......................................................... 49

3.4.12. Kılın Cımbız ile Alınması .................................................................................. 50

3.4.13. Uygulama Süresi ................................................................................................ 50

3.4.14. Uygulama Aralıkları .......................................................................................... 50

3.4.15. İğneli Epilasyonda Ağrı ..................................................................................... 50

3.5. Epilasyon Öncesi ve Sonrası Uygulanan İşlemler ...................................................... 51

3.5.1. Anoforez .............................................................................................................. 51

3.5.2. Katoforez ............................................................................................................. 51

3.6. İğneli Epilasyondan Sonra Oluşabilecek Yan Etkiler ................................................. 51

3.7. İğneli Epilasyon Yapılmaması Gereken Durumlar ..................................................... 52

3.8. İğneli Epilasyon Öncesi Dikkat Edilecek Noktalar .................................................... 52

3.9. İğneli Epilasyon Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar....................................... 52

3.10. İğneli Epilasyon Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ................................... 53



ii



4. IŞIKLI EPİLASYON YÖNTEMLERİ .............................................................................. 64

4.1. Lazer Epilasyon (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) Tanımı

........................................................................................................................................... 64

4.1.1. Lazerin Kıl Köküne Etkisi ................................................................................... 65

4.1.2. Lazerin Işık Miktarı ve Süresi ............................................................................. 65

4.1.3. Cilt ve Kıl Renginin Lazer Epilasyonda Önemi .................................................. 66

4.1.4. Lazer Epilasyonda Cildin Soğutulmasının Önemi ............................................... 66

4.1.5. Lazer Epilasyonda Ağrı Düzeyi ........................................................................... 66

4.1.6. Lazer Epilasyon Öncesi Hazırlık ......................................................................... 67

4.1.7. Lazer Epilasyonda Tedavi Süresi ........................................................................ 67

4.1.8. Lazer Epilasyonda Uygulama Süreleri ................................................................ 67

4.1.9. Erkeklerde Lazer Epilasyon Uygulamaları .......................................................... 67

4.1.10. Işıklı Epilasyon Yöntemlerinde Kalıcılık .......................................................... 68

4.1.11. Epilasyon Amaçlı Lazer Tipler .......................................................................... 69

4.2. Lazer Epilasyon Yapılmayan Durumlar...................................................................... 71

4.3.Lazer Epilasyon Uygulamadan Önce Dikkat Edilecek Noktalar ................................. 71

4.4. Lazer Epilasyon Uygulama Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar ............................... 71

4.5. Lazer Epilasyon Uygulama Sonrası Dikkat Edilecek Noktalar .................................. 72

4.6. Foto Epilasyon - İntense Pulse Light (İPL)................................................................. 72






KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 83

iii


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında jelli epilasyon uygulamasını

tekniğe uygun yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Güzellik salonlarını gezerek jelli epilasyon uygulamasının nasıl yapıldığı,

cihazın ve kullanılan jellerin özellikleriyle ilgili bilgi alınız.

‣ Vücudunuzdan farklı kalınlıkta birkaç kılı cımbızla çekerek büyüteç altında

inceleyiniz.

‣ Kıllanma nedenlerini, çevrenizdeki tıbbi kurum ve kütüphanelerden veya

internet ortamından araştırınız.

‣ Araştırmalarınızı sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. EPİLASYON YÖNTEMLERİ

1.1. Epilasyon Tanımı

İstenmeyen tüylerin, çeşitli yöntemlerle kalıcı olarak yok edilmesine epilasyon denir.

1.2. Epilasyonun Önemi

Günümüzde milyonlarca insan yüzlerindeki ve vücudunun çeşitli bölgelerindeki

tüylerden şikâyet etmektedir. Özellikle 18–25 yaşları arasındaki kadınların %15’inde yoğun

tüylenmegörülür. Bunun yanında vücudundaki tüylerden şikâyet eden erkeklerin sayısı da

her geçen gün artmaktadır.

Epilasyon çok yönlü, tıbbi ve ciddi bir uzmanlık alanıdır. Bu alandaki hızlı gelişmeler

sürekli araştırmayı ve öğrenmeyi gerektirmektedir. Epilasyon uzmanı kıl anatomisi ve

epilasyon yöntemlerini çok iyi bilmelidir. Kalıcı epilasyon basit bir işlem gibi görülse de

bilgi, deneyim ve teknik donanım gerektirir. Epilasyon alanında uzman olmayan kişilerce,

ticari amaçlarla yapılan uygulamalar sonucunda, kıllar yok edilemediği gibi ciltte, belirgin iz

ve lekeler oluşmaktadır.

3

1.3. Kılın Anatomik Yapısı

Keratin yapıdaki birçok ince liflerin bir araya gelerek oluşturdukları daha kalın life kıl

denir. Kıl kılıfları (folikül) ilk olarak fetal hayatın 9. haftasında kaş, üst dudak ve çene

bölgesinde görülür ve 16. haftada bu bölgelerde kıl gövdesi biçimlenir. Tüm vücut kılları 22.

haftada gelişimini tamamlar.

Saçlı deri, kaş kirpik gibi en çok göze çarpan bölgelerdeki kılların normal ve yeterli

olması kişinin psikolojik, sosyal ve seksüel durumu açısından önemlidir. Bir bölgedeki kıl

dağılımı veya yapısının bozulması, değişmesi, normalden farklı olması da psikolojik durumu

etkileyerek sosyal iletişimi bozabilir. Ayrıca kıl süslenme ve hataları gizleme aracıdır.

Darbelerden ve elektromanyetik radyasyondan koruma, ısı kaybı veya fazla ısı yalıtımı gibi

görevleri de vardır.

İnsan sabit bir sayıda kıl kökü ile dünyaya gelir. Bu sayı ortalama beş milyondur.

Bunların bir milyon kadarının baş bölgesinde olduğu ve bunun da 100 bin kadarının saçlı

deride yerleştiği kabul edilmektedir. Kıl sayısı kadın ve erkeklerde hemen hemen eşittir.

Kılların sıklığı bölgeden bölgeye değişir. Kıllar el içi, ayak tabanı ve genital bölgenin bir

kısmı hariç vücudun her yerinde bulunur. Saçlı deri kıl köklerinin en yoğun olarak

bulunduğu bölgedir. Yüzde cm² başına 800 kıl kökü varken, bedenimizde cm² başına 50 kıl

kökü bulunmaktadır. Yaş ilerledikçe kıl sayısı azalır.

İnsanlar arasında, kılların rengi, yapısı, çapı ve dağılımı farklılıklar gösterir. Bu

özelliklerin bir kısmında ırk ve yaş belirleyici roldedir. Kıllar işlevlerine ve bulundukları

bölgeye göre de değişik çap, şekil, renk ve kıvrılma özelliği gösterir.

Kıllar esnek, olup, deri içindeki kıl kılıfının (folikülünün) ürünüdür. Kıl kılıfları orta

deri (dermis) içerisinde yer alan, üst derinin (epidermis) kanal şeklindeki uzantılarıdır. En

uzun kılıflar, daha alttaki alt deriye (subkutan, hipodermis) kadar uzanan keratinize

iplikçiklerdir.

Kılın tabanındaki tohum (germinal) hücrelerin çoğalmasıyla, kıl kılıfı kanalınca

uzanan kılı oluşturur. Her bir kıl, iki bölümden oluşur; deride yerleşmiş olan kök kısmı ile

deri üzerinde görünen gövde kısmını içermektedir. Kıl üst deriden orta deriye doğru eğik

olarak uzanmıştır. Kılın deri içinde bulunan bölümü yukarıdan aşağıya doğru incelendiğinde

yedi yapısal bölgeye ayrılabilir.

‣ Kıl kanal bölgesi

‣ Üst kısım (İnfundibulum)

‣ Yağ bezi (Sebase bez)

‣ Orta kısım (İstmus)

‣ Tümsek alanı (Bulge)

‣ Alt kısım (İnferior)

‣ Bulbus

4

1.3.1. Kıl Kanal Bölgesi

Deri yüzeyinden üst deri ve orta derinin birleştiği yere kadar uzanır.

1.3.2. Üst Kısım (İnfundibulum)

Yağ bezi kanalı (sebase kanal) açılma yerinden, kıl kılıfı ağzına kadar olan kısımdır.

Bu bölgede, çok sayıda dendritik (budak) hücre bulunur.

1.3.3 Yağ Bezi (Sebase bez)

Orta deride bulunan, yağ (sebum) salgılayan kese şeklinde yapılardır. Kılıfın üst

kısmında bulunur. El ve ayak tabanı dışında derinin her yerinde bulunmaktadır. Özellikle

kafa derisi, alın, genital alanda yoğundur. Bezlerin kanalı, genelde kıl keseciğine açılsa da,

bazen doğrudan deri yüzeyine de açılabilir. Yağ bezlerinin vücuttaki dağılımı kişiye, yaşa,

cinsiyete, etnik yapıya bağlı olarak çeşitli boyut ve işlevdedir. Genelde boyutu, bağlı olduğu

kıl keseciği ile ilişkilidir. Ergenlik döneminde yağ bezi kılsız alanda da gelişebilir Yağ

bezleri, erkeklik (androjen) hormonlarına çok duyarlıdır ve boyutu ve gelişim oranı bu

hormonlardan etkilenir.

Yağ bezi salgısı bir kısmını kıl kılıfının içine boşaltır. Yağ salgısı kılın kıl kanalı

içindeki hareketini kolaylaştırarak deri yüzeyine ulaşmasını sağlar. Ayrıca kılın yumuşak ve

parlak olmasını sağlar. Yağ bezleri, salgısının diğer bir kısmını, deri yüzeyine salgılayarak

derinin yağlanmasını ve yumuşamasını sağlar.

1.3.4. Orta Kısım (İstmus)

Kıl kasının (Errektör pili ) tutunduğu noktadan yağ bezi kanal girişine kadar uzanan

bölümdür. Çevresini saran küçük sinir lifleri nedeniyle, dokunma duyusuyla yakın

ilişkidedir.

1.3.5. Tümsek Alanı (Bulge)

Kıl kasının tutunduğu ve kıl kılıfı (folikül) kök hücrelerinin yoğun olduğu bölgedir.

1.3.6. Alt Kısım (İnferior)

Kıl kasının tutunduğu yer ile kıl soğanı (bulbusun) tepesine kadar olan bölümü içerir.

Keratinizasyonun (boynuzsulaşma) başladığı yerdir.

5

1.3.7. Kıl Soğanı (Bulbus)

Kıl kılıfının alt kısmı soğana benzer şekildedir ve bulbus olarak adlandırılır. Bulbus,

kök (matriks) hücreler ve melanositlerden oluşur. Kıl soğancığının altında, küçük yumurta

şeklindeki dermal bir yapı (dermal kıl papillası) kıl soğancığı içine doğru çıkıntı yapmıştır.

Papilla yapısı damar ağı içerir. Damar sisteminin görevleri kılın kanla beslenmesini

sağlamak, oksijen ve hormonal iletimini sağlamak, ayrıca metabolik artık ürünlerin atılımını

sağlamaktır.Papillanın büyüklüğü kıl kılıfının çapıyla ilişkilidir. Kıl soğancığının en geniş

yeri Auber’ in kritik çizgisi olarak adlandırılır. Bu çizginin altında kalan hücrelerin büyüme

oranı % 100’dür. Kök hücreler, kılların iç kök kılıflarının oluşmasını sağlar. Dış kök kılıfı

ise, üst derinin aşağı doğru uzantısı şeklindedir ve kılıfı çevreleyen bağ dokusu tarafından

oluşturulur. Kıl kök hücreleri arasında renk hücreleri (melanositler) bulunur ve bunlar

kılların renklerini veren melanin içerir. Kıl kök hücreleri, yukarı doğru gittikçe, farklı

oranlarda keratinizasyona uğrar.Olgunlaşmış kıl keseleri içten dışa doğru tıpkı, soğan

benzeri iç içe geçmiş çok sayıda silindirik yapı içerir. Bu sistemin merkezine foliküler

dermal papilla yerleşmiştir. Gelişmekte olan kıl kılıfı içten dışa doğru sıralandığında,

medulla iliği, korteks lifleri ve kütikül pulcukları, iç ve dış kök kılıfı ve bağ dokusu kılıfı

içermektedir.

Şekil 1. 1: Kılın yapısı

6

Kütikül Pulcukları

Korteks liflerinin etrafını saran, oldukça zengin sülfür proteini içeren ve 5–10 kat

hücreden oluşan, sıralanmış kiremit görünümünde olan yapıdır. Kütikül pulcuklarının,

serbest kısımları kılın uç kısmını gösterecek şekilde, birbirleri üstüne sıralanır Kütikül

pulcuklarında pigment yoktur ve saydam özellikte olduğundan ışığı geçirgen özelliktedir.

İç Kök Kılıfı

Kütikül pulcuklarının dışında iç kök kılıfı yer alır. Kıl kök hücrelerinden ortaya

çıkarlar. İç kök kılıfı, kıl kılıfının orta kısmında yağ bezi kanalı düzeyinde sonlanır. İç kök

kılıfı, içten dışa doğru; kılıf kutikülası, Huxley ve Henle tabakalarından oluşur.

İç kök kılıfının en dış kısmı olan Henle tabakası tek hücre kalınlığında olup, ilk

keratinize olan kısımdır. Henle tabakası, altındaki yumuşak tabakaları sıkıca sarar. Henle

tabakasının iç kısmında bulunan Huxley tabakasında ise iki sıra hücre vardır.

İç kök kılıfının en iç kısmında, iç kök kılıfı kütikül pulcukları yer alır. Tek katlı,

yassılaşmış hücrelerden oluşur. Bu üç tabaka melanin içermez. İç kök kılıfının asıl işlevi kılı

şekillendirmektir.

Dış Kök Kılıfı

İç kök kılıfını çevrelemektedir. Dış kök kılıfı içeriği orta deriden kaynaklanır. Dış kök

kılıfı, kıl soğanından (bulbus) kıl kılıfı ağzına kadar uzanır. Bu kılıfın en ince olduğu yer, kıl

soğanı çevresidir; giderek kalınlaşarak kıl kılıfının orta düzeyinde en kalın haline ulaşır. Dış

kök kılıfındaki hücrelerin içi glikojenle doludur. Glikojen varlığına bağlı olarak hücrelerde

küçük boşluklar vardır.

Dış kök kılıfı, kıl kılıfının alt bölümünde iç kök kılıfına sıkıca tutunmuştur. Kıl

kılıfının orta bölümüne kadar boynuzsulaşmış değildir. Bu düzeyden sonra iç kök kılıfı

kaybolur ve dış kök kılıfı boynuzsulaşır. Dış kök kılıfı üst deri ile bitişiktir ve içerdiği kök

hücreleri nedeniyle orta deriyi yeniden yapılandırabilir. Dış kök kılıfının başlıca işlevleri kök

hücre ve enerji (glikojen) depolamaktır. Ayrıca iç kök kılıfı ve kıl gövdesi için destek ve

büyüme sürecinde yol gösterici olduğu düşünülmektedir.

Bağ dokusu kılıfı; kıl kılıfını çevreleyen bağ dokusu kılıfı üç kattan oluşmuştur.

Saydam( Vitröz) zar: Papilla ve dış kök kılıfı ile fibröz kılıf arasında yer alan hücresel

olmayan kısımdır. Kıl kılıfının üst kısımlarında ince, alt kısmında ise kalındır.

Sert (kompakt) lif: Sert liflerden oluşan ve kıl kılıfı çevresinde dolaşımsal dağılım gösteren

orta kat.

7

Fibröz kılıf : Dış kök kılıfının ve saydam zarların dışındaki, kollajen lifler, birkaç elastik lif

ve fibroblastlardan oluşan bağ dokusu ile çevrili bölgedir.Kıl kılıfı üstderi yüzeyine eğik bir

açıda yerleşmiştir. Bu durum, cildin korunmasını sağlamaktadır. Yağ salgısı, (sebum)

apokrin ter ve cilt döküntüleri için kıl kılıfı, boşaltım sistemi gibi çalışmaktadır.

Kıl Kası (Errektör pili)

Deri üzerindeki kılın açısı, kıl kasının (errektör pili) kasılmasıyla değişir. İstem dışı

olarak ani korkuda, soğukta ve kızgınlık durumunda kasılarak tüylerin diken diken olmasına

neden olur. Kıl kası kasıldığında kıl kılıfı çevresindeki deriyi çekerek yükseltir, böylece kaz

derisi tablosu ortaya çıkar. Kıl kası kıl kılıfının çıkıntı (bulge) bölgesinden kıl kılıfına

tutunur. Ayrıca bu bölgede kök hücreler bulunur. Kıl kılıfının orta bölümü (istmus) ve

altındaki bölge, yoğun sinir hücreleri bulunduğundan kıl oldukça duyarlı bir yapıdır.

1.4. Kıl Büyüme Dönemleri

Kıl kılıfının yapısı, kılın büyüme evresine göre farklılık gösterir. Kıl kılıfı döngüsel

olarak büyüme, gerileme ve dinlenme evrelerini geçirir.

Kıl folikülünün ömrü 3 önemli evreye ayrılır.

‣ Büyüme (Anagen) evre

‣ Gerileme (Katagen, regresyon) evre

‣ Dinlenme (Telogen) evre

Büyüme evre süresi vücudun farklı bölgelerinde değişirken, gerileme ve dinlenme

evre süreleri tüm vücutta daha az farklılık gösterir. Erişkin saçlı derisinde, büyüme evresi en

az 3 yıl, gerileme evresi 3 hafta ve dinlenme evresi 3 ay sürer. Herhangi bir zamanda,

saçların % 84’ü büyüme, %2’si gerileme ve % 14’ü dinlenme evresindedir. İnsan hayatı

boyunca her kıl kılıfının 10-20 kez büyüme dönemi geçirdiği tahmin edilmektedir. Büyüme

evreleri süresince sadece kıl kılıfında değil aynı zamanda pek çok dokuda da değişmeler

gözlenir. Damarlarda, kıl renk oluşumunda, sinirsel doku ve kök hücrelerde (matrikste)

yeniden şekillenme olur.

8

Şekil 1.2: Kıl büyüme dönemleri

1.4.1. Büyüme (Anagen) Evresi

Büyüme evresinin ilk başlama belirtisi, hücre bölünmesindeki artışla başlar. Hücre

bölünmesi sürdükçe, kıl tohum (germinal) hücre yapısı gelişerek orta derinin içine doğru

uzanan bir kanal oluşur. Böylelikle kıl soğanı (bulbus) oluşur. Kıl soğanının yapısı, kıl

kılıfının üçte bir alt kısmını oluşturan en kalın bölgesidir. Büyüme evresinde, olgun kıl

kılıfının kökü alt deride (subkutan dokuda) yer alır. Kök hücreler oldukça üretkendir. Her 24

saatte bir bölünerek kılı oluşturur. Büyüme evresindeki kıl, kıl köküne sıkıca bağlanır ve

ancak kuvvetle çekildiğinde kökünden ayrılır. Kıl bulunduğu bölgeye göre büyüme süresini

tamamlayana kadar hücre bölünmesi sürmektedir. Kıl büyüme evresini tamamladıktan sonra

kıl kılıfında programlanmış hücre ölümü (apoptozise) gerçekleşir. Daha sonra kıl gerileme

(katagen) evresine girer.

1.4.2. Gerileme (Katagen) Evresi

Kıl tüm uzunluğunu kazandıktan sonra, melanin üretiminin bitişi ile birlikte bu evre

başlar. Gerileme evresinde kök hücredeki keratinositlerinin çoğalması bir anda kesintiye

uğrar. Dermal papillanın ucu kısalır ve medulla iliğini şekillendiren kök hücreler kaybolur.

Aslında, alt kısımda halâ büyümekte olan kıl bulunmaktadır. Fakat kıl yapı olarak iliksizdir,

beyaz ya da açık renklidir. Daha sonra papilla yapısı kısalır.

9

Artık yeni hücre gelişimi olmamasına karşın korteks lif hücreleri kıl soğanından

(bulbus) yukarı doğru ilerlemeye devam ederek boynuzsulaşmış kılı oluşturur. Kıl soğanında

gerileme olur. Bu dönemde kıl, kıl soğanından tamamen ayrılır.

Kıl soğanı yalnızca dış kök kılıfından ibarettir. Bundan sonraki aşama ise, kıl kılıfının

yapılanmasıdır. Gerileme evresindeki kılın tohum hücre(germinal) kesesine bağlandığı yerde

kıl soğanı tekrar yapılanır. Tohum hücre kesesi, kıl soğanını çevreleyen iki ya da üç katlı

tohum hücre gurubudur. Bu hücreler, gelecek kılın tohumlarıdır ve dinlenme evresinin en

önemli bölümüdür.

1.4.3. Dinlenme (Telogen) Evresi

Bu evrede kıl yukarı doğru çıktığından kılın deri içindeki boyutu kısalır. Kıl kılıfının

alt ucu yağ bezinin hemen altındadır. Kıl tohum hücreleri kıl kılıfının tabanında yeni kıl

oluşumuna devam eder. Oluşan yeni kıl eski kılı iterek dökülmesine yardımcı olur. Kimi

zaman yeni oluşan kıl eski kılı itmeden yan tarafından bir yol bularak deri üstüne çıkar. Bu

oluşum yağlı deride daha kolay olabilirken, kuru deride kıl dönmelerine rastlanabilir.

Dinlenme evresinin sonunda kıllar kendiliğinden dökülür.

1.4.3.1. Kalıcı Epilasyonda Kıl Büyüme Döneminin Önemi

Kalıcı epilasyon ancak büyüme evresindeki kıllarda etkili olur. Gerileme ve dinlenme

evresindeki kılların kıl kılıfı yok olmaz. Bu nedenle epilasyon uygulama aralıklarının çok iyi

ayarlanması gerekir.

Genel olarak, yüzdeki tüylerin % 75’i büyüme (anagen) evresinde, % 25’i dinlenme

(telogen) evresindedir. Bundan da anlaşılacağı gibi, yüz tüylerinin epilasyonu için daha geniş

bir zaman seçeneği bulunur. Vücut tüylerinde ise durum tersidir; % 25 büyüme, % 75

dinlenme döneminde olurlar.

Büyüme evre süresi vücutta bölgeden bölgeye değiştiği gibi, kişiden kişiye de değişir.

Bu nedenle epilasyon uygulama aralıklarının kişiye özel ayarlanması gerekir. Aksi takdirde

yapılacak işlemler zaman kaybından ve müşterinin oyalanmasından başka sonuç vermez.

10

Vücut

bölgesi

Baş

derisi

Telojen

%

Anajen

%

Katajen

%

Telojen

süresi

Anajen

süresi

Kıl

kökü

her

cm 2

için

13 85 1 -2 3 -4 ay 2-6 yıl 350

Kaş 90 10 3 ay

Kulak 85 15 3 ay

4 -8

hafta

4 -8

hafta

Yanak 30 -50 50 -70 880

Çene 30 70

10

hafta

Bıyık 35 65 6 hafta

1 yıl 500

16

hafta

Günlü

k

gelişim

oranı

0.35

mm

0.16

mm

0.32

mm

0.38

mm

Koltukal

0.3

70 30 3 ay 4 ay 65

tı

mm

0.3

Gövde 70

mm

12

Kasık 70 30

1 ay 70

hafta

18 13

0.3

Kol 80 20

80

hafta hafta

mm

Ayak –

24 16

0.21

80 20

6

bacak

hafta hafta

mm

0.35

Göğüs 70 30 65

mm

Tablo 1.1: Vücut bölgelerine göre kıl özellikleri

Topla

m kıl

kökü

Bütün

baş ve

baş

derisi

için

toplam

1

milyon

(Tahmini)

Anagen kıl

kökü

derinliği

3-5 mm

2 -2.5 mm

2 -4 mm

2 -4 mm

500 1 -2.5 mm

425.00

0

220.00

0

370.00

0

3.5 – 4.5

mm

2 -4.5 mm

3.5 -4.75

mm

2.5 -4 mm

3 -4.5 mm

Hangi kalıcı epilasyon yöntemi kullanılırsa kullanılsın, uygulama aralıkları bu

bilgilere göre programlanmalıdır. Çünkü tüyler sadece büyüme evresinde görülebilir ve yok

edilecek durumda olur. Diğer safhalarda bulunan tüyler epilasyondan etkilenmez.

1.5. Kıl Tiplerinin Sınıflandırılması

İnsan vücudundaki kıllar pigment miktarı, şaft çapı, medulla ilik uzunluğu ve kıl

uzunluğuna göre dört gurupta sınıflandırılır.

‣ Lanugo kılı

‣ Ayva (Vellus) tüyü

‣ Yumuşak (İntermediyer) kıl

‣ Sert (Terminal) kıl

11

1.5.1. Lanugo Kılı.

Doğmamış bebeği tümüyle kaplar ve genellikle doğumdan 4 hafta önce dökülür. Bazı

erken doğan (prematür) bebeklerde bu kıllar görülebilir. Lanugo kılı çok ince, yumuşak,

medulla iliği olmayan ve genellikle renksiz kıllardır.

1.5.2. Ayva (Vellus) Tüyü

Lanugo kılının yerini alan, uzunlukları genellikle 1 cm’yi aşmayan, ince, çok az renkli

ve iliksiz kıllardır. Avuç içi, ayak tabanı, mukoza ve yarı mukozalar dışında tüm vücut

yüzeyinde bulunurlar. Bu kılların kıl kılıfında yağ bezleri bulunmaz. Ayva tüylerinin kök

kısmı uzunluğu 0,5 mm’dir.

1.5.3. Yumuşak (İntermediyer) Kıl

Erkek hormonu (Androjenler) insan kıl gelişiminde temel düzenleyicidir. Koltuk altı,

genital gibi bazı bölgelerdeki ince, yumuşak ayva kılları ergenlik döneminde erkeklik

hormonlarının etkisiyle daha uzun ve renkli sert kıla dönüşebilir. Bunlar ayva tüyü ile sert kıl

arasında olan yumuşak kıllardır. İntermediyer kıllar yaklaşık 1 cm kadardır ve rengi

belirgindir.

1.5.4. Sert (Terminal) Kıl

Medulla iliğine sahip, koyu renkli, daha uzun ve kalın kıldır. Vücudun özel

bölgelerinde, yaşamın özel evrelerinde ayva tüyünün yerini alır. Sert kılların kök kısmının

orta deriye uzantısı ortalama 3,5 mm’dir. Kıllar, vücudun farklı bölgelerinde, uzunluk,

kalınlık ve renk açısından çok değişim gösterirler.

Aslında uzunluk ve kalınlık temeline dayanarak belirli bir kıl sınıflaması yapmak

doğru olmasa bile, vücuttaki gelişim bölgelerine göre bazı temel özelliklere sahiptirler. Buna

göre terminal kıllar 6 guruba ayrılabilir.

Kıllar, vücudun farklı bölgelerinde, uzunluk, kalınlık ve renk açısından çok değişim

gösterirler. Aslında uzunluk ve kalınlık temeline dayanarak belirli bir kıl sınıflaması yapmak

doğru olmasa bile, vücuttaki gelişim bölgelerine göre bazı temel özelliklere sahiptirler. Buna

göre terminal kıllar 6 guruba ayrılabilir.

1.Saç kılı: Genelde 86 cm’ye kadar büyüyebilir daha uzun ölçülere de

rastlanmaktadır. Çapı, yaşamın ilk üç-dört yılı içinde artar, daha sonraki altı yıl boyunca az

artış gösterir. On iki yaşından sonra çap artışı ise enderdir.

2.Kaş ve kirpik kılı: Yaklaşık 1cm kadar büyür, kıvrımlıdır. Çok açık tenli insanlar

dışında, kirpikler, genelde vücudun en koyu kıllarıdır.

12

3.Gövde kılı :Gerek ayva tüyü, gerekse sert kıl tipinde, uzun yapıdadır. Uzunluk 6

cm’ye kadar ulaşabilir.

4.Sakal ve bıyık kılları: Küt uçludur. Saça göre daha büyük köke sahiptir. Günde

0.27 mm büyür. Eğer kesilmezlerse 30cm uzunluğuna erişebilir.

5.Göbek-kasık(Pubik) kılları: Göbek bölgesinin altında, sağ ve sol kasık arasındaki

bölgede çıkan sert, düzensiz ve asimetrik kıllardır. Düz olabildiği gibi, kıvrımlı ya da spiral

şeklinde bulunabilir. 6 cm’ye kadar uzayabilir. Genelde eksenleri çevresinde kıvrık kalırlar.

Kadında pubik dağılım üçgen, erkekte eşkenar dörtgen şeklindedir.

6.Koltuk altı (Aksillar) kıl: Koltuk altı bölümündeki kıllardır. Uzunluğu çok

değişken olup, 0.1-6cm arasında değişir. Eksenleri üzerinde kıvrımlıdır.

Kılın uzunluk ve şeklindeki farklılıklar kıl kılıfı boyutuyla ilgilidir. Orta deriye daha

fazla sokulan kıl kılıfı, daha uzun kıl oluşturur. Orta deriye daha az sokulan, fakat daha enli

görülen kıl kılıfı ise daha kısa kıl oluşturur.

Kılın uzunluğu, büyüme evresi süresiyle de ilgilidir. Örneğin, saç kılları üç yıl

büyüme evresinde kalır ve çok kısa bir dinlenme evresine sahiptir. Ön kol kıllarında ise kısa

bir büyüme evresi, uzun bir dinlenme evresi bulunmaktadır.

Kıl dağılımındaki anormal gelişimi yorumlayabilmek için, hormon işlevlerini bilmek

gereklidir. Kıl dağılımında kadın ve erkek arasında fark olmamasına karşın, cinsiyete özgü

yapılar, salgı bezlerince üretilen hormonların tip ve miktarıyla ilişkilidir. Hormonlar, vücut

kıl dağılımını, kıl yapı ve şeklini etkilemekte ve değiştirmektedir. Bu açıda kıllar, üç

hormonal tipe ayrılabilmektedir. Hormonal yapı bakımından kıllar üç gruba ayrılır.

‣ Her iki cinste de görülen kıllar.

‣ Ergenlik döneminde oluşan kıllar

‣ Erkeklik hormonların etkisi altında çıkan kıllar.

1.5.4.1. Her İki Cinste Görülen Kıllar

Her iki cinste de görülen kıllardır. Genetik olarak doğumda var olan, büyüme

hormonu üretimindeki değişikliklerden etkilenen, fakat cinsiyet hormonlarına bağımlı

olmayan kıllardır. Bu gurup saç, kaş, kirpik kıllarını; kolların ve bacakların alt

kısımlarındaki, kılları içermektedir.

Ergenlik Döneminde Oluşan Kıllar

Ergenlik döneminde gerek kadın, gerekse erkekte adrenal ve gonadal androjen üretimi

artışından etkilenen kıllardır. Bu grup, üst bacaklar arası, koltuk altı, bacaklar ve alt karın

bölgesi kıllarını içerir.

13

Erkeklik Hormonlarının Etkisiyle Çıkan Kıllar

Cinsiyet bezlerinden (Gonadlardan) salgılanan androjen miktarından etkilenen

kıllardır. Bu grup sakal, bıyık, burun içi, dış kulak yolu ve vücudun özellikle de sırt kısmının

kıllarıdır. Erkekteki testosteron üretimine bağlı olarak çok daha belirgindir. Kadınlarda ise

bu bölgelerdeki sert kılları, ayva tüylerinden ayırt etmek çok zordur.

1.6. Kıllanmanın Nedenleri

En ilkel toplumlardan en gelişmiş toplumların hepsinde dış görüntü büyük önem taşır.

Bazı toplumlarda çirkin kabul edilen görüntüler bazılarında güzel kabul edilebilir. Gelişmiş

toplumların pek çoğunda ise kadın vücudundaki erkek tipi tüyler çirkin kabul edilir. Kadınlar

bu istenmeyen tüylerden kurtulmak için çok değişik yöntemler ararlar. Kıllanma her yaştaki

kadında rastlanabilen görsel bir sorun olarak düşünülse de ciddi bir hastalığın belirtisi de

olabilir.

Kıllanmanın tedavisinde epilasyon önemli yer tutar. Ancak anormal kıllanma

durumlarında kıllanma nedenleri araştırılmalıdır. Kıllanmanın nedeni tıbbi bir sorundan

kaynaklanıyor ise öncelikle bu sorun tedavi edilmelidir, aksi takdirde yapılan epilasyon

tedavisi başarısız olur.

Kılların büyümesinde kalıtımsal (genetik), hormonal ve metabolik etkenler rol oynar.

Aşırı kıllanma, nedenlerine göre tıpta hirsutizm ve hipertrikozis olarak ikiye ayrılır.

1.6.1. Hirsutizm

Her iki cinste, ön kol, baldır ve bacağın diz altı kısmında hormonlardan bağımsız

gelişen tüyler vardır. Erkek ve kadında farklı kıllanma olmasının sebebi, her iki cinste farklı

hormon salgılanmasının olmasıdır. Erkeklerde az miktarda kadınlık hormonu olan östrojen,

kadınlarda da az miktarda erkeklik hormonları olan androjen ve testosteron bulunur.

Kadınlarda androjen ve testosteron seviyelerinin birinin veya her ikisinin artması kıllanmaya

neden olur. Tıp dilinde bu durum ‘hirsutizm’ yani erkek tipi kıllanma olarak adlandırılır.

Hirsutizm kadınlarda, olmaması gereken bölgelerde kıllanma olması demektir.

Genelde yüzde, şakaklarda, çenede, dudak üstlerinde, meme başı etrafında, iki meme

arasında, göbek çevresinde, kasık ile göbek arasındaki orta kısımda, bacakların iç yanında,

sırtta, kalçalarda ve kasıklarda yoğundur. Kıl kökleri testosterona karşı duyarlıdır. Erkeklik,

hormonları kılların daha koyu ve sert olmasını sağlar. Hirsutizm kadına özgü bir durumdur.

Hirsutizmin toplumda görülme sıklığı coğrafik bölgeye ve ırka göre farklılıklar

göstermekle birlikte bayanların %5-15’inde görülmektedir. Hirsutizm tek başına bir hastalık

değildir. Altta yatan, androjen üretimine neden olan bir hastalığa işaret edebileceği gibi, çoğu

vakada hafif şekilde artmış androjen üretimi ve derinin androjenlere aşırı duyarlı olması

sonucunda ortaya çıkan bir tablodur.

14

Hirsutizm bazen virilizmin klinik göstergesi olabilir. Virilizm, aşırı androjen

üretiminin en ciddi şekli olup, kadına özgü cinsiyet karakterinin baskılanarak erkek tipi

özelliklerin belirginleşmesidir. Virilizm sorununda, ciddi hirsutizm, saç çizgisinin erkek tipi

olması, kas kitlesinin artması, ses kalınlaşması meydana gelir.

1.6.1.1. Hirsutizmde Tanı

Hastanın yaşı, bu şikayetin ne zaman başladığı, birdenbire başlayıp başlamadığı, kıl

dağılımı, ilaç kullanıp kullanılmadığı, deri ve saç yağlanması, akne, adet düzensizliği, saç

dökülmesi, seste kalınlaşma, erken ergenlik, şişmanlık ve şeker hastalığının olup olmadığı

aşırı kıllanmanın tanısında göz önünde bulundurulur.

1.6.1.2. Hirsutizm Tipleri

Hirsutizm, esas olarak üç ana gurupta toplanabilmektedir:

‣ İdyopatik hirsutizm: Yol açıcı hiçbir etkenin bulunamadığı olgular bu terimle

adlandırılmaktadır. Dolaşımda normal düzeylerinde bulunan androjen

hormonlara karşı kıl köklerinin duyarlılık artışı söz konusudur. İdyopatik

hirsutizm olgularının çoğunda ailesel eğilim, ırksal etkenler ön plana

geçmektedir. Akdeniz ırklarında hirsutizm eğilimi göz önüne alındığında,

ülkemizde kozmetik nedenlerle başvuran olgularda tedaviye geçmeden önce

ayrıntılı inceleme ırksal etkeni ortaya koyma açısından önem taşımaktadır.

‣ Gerçek hirsutizm: Androjen hormonunun artması sonucu oluşur. Hirsutizm

gelişimini en çok etkileyen hastalıklar böbrek üstü bezi (adrenal) ve

yumurtalıklardan (overler) aşırı androjen üretiminden kaynaklanan

bozukluklardır. Erkek tipi kıllanmaya (Hirsutizm) neden olan hastalık ve

durumlar şunlardır:

‣ Böbrek üstü bezi hastalıkları: Androjenler böbrek üstü bezlerinde üretilir.

Böbrek üstü bezlerinin büyümesi fazla androjen üretilmesine ve aşırı kıllanmaya

neden olur

‣ Polikistik over hastalığı: Beyindeki hipofiz bezi yeterli miktarda FSH ve LH

hormonu salgılamadığında yumurtlama gerçekleşmez. Yumurtalıklar büyür ve

yumurtalıklarda çok sayıda milimetrik boyutta kistler oluşur. Bu durumda

yumurtalıklardan fazla miktarda erkeklik hormonu (androjen) salgısı olur.

Artmış erkeklik hormonu düzeyleri de aşırı kıllanmaya neden olur

‣ Tiroid hastalıkları: Troid hormonunun yetersizliğinde cinsiyet hormonunu

bağlayan globulin düzeyi azalır ve erkeklik hormonu testosteron düzeyi artar. Bu

durumda kıllanma oluşur.

15

‣ Menopoz: Bu dönemde yumurtalıklardan kadınlık hormonu (östrojen) sentezi

azaldığı halde erkeklik hormonu (androjen) sentezi devam eder. Buna bağlı

olarak özellikle yüzde dikkati çeken düşük seviyede kıllanma görülür.

‣ İatrojenik hirsutizm (İlaçlara bağlı): Anormal kıl gelişimine yol açan ilaçlar,

hormonal dengeyi etkiler. Bu ilaçların bir kısmı androjenik özelliklere sahiptir.

Bu durum erkeğe özgü kıl dağılım alanlarıyla sınırlıdır. Kıl oluşumu sert

yapıdadır. İlaçlar, cinsiyet hormonlarını bağlayan globulinden ayırarak, serbest

testosteron düzeyini artırır.

1.6.2. Hipertrikoz

Kişinin yaş, cinsiyet ve ırk özellikleri göz önüne alındığında normal sınırların üstünde

olan kıllanma artışına hipertrikoz denir. Hipertrikozda kıllanma, erkeğe özgü kıl dağılımı

bölgeleriyle sınırlı değildir. Bütün vücut yüzeyini örten sert (terminal) kıllarda uzama, ayva

(vellus) tüylerde aşırı sertleşme ve büyüme söz konusudur. Hipertrikoz dış görünüşü

olumsuz etkilediği için ruhsal sorunlara neden olabilmektedir.

1.7. Kıllanmayı Etkileyen Diğer Nedenler

1.7.1. Irksal Nedenler

Dünya üzerindeki her milletin kıllanma derecesi birbirinden farklıdır. Kılların bir

görevi de güneş ışınlarının verdiği zararı azaltmaktır. Bu nedenle Ortadoğu ve Akdeniz’ de

yaşayan kadın ve erkekler Kuzey Avrupa’da yaşayanlara göre daha tüylüdür. Bazı ırklarda,

androjenlere karşı üst deri duyarlılığı farklılık gösterir. Bunun en güzel örneğini Japon

kadınları oluşturmaktadır. Bu ırkta akne ve hirsutizm ender görülmektedir.

1.7.2. Kalıtım

Ailesinde tüylü kişiler bulunan gençler daha fazla kıllıdır. Bu tip kişilerde hormonel

bir dengesizlik yoktur. Özellikle Orta Doğu bölgesinde yaşayan halkta bu duruma

rastlanmaktadır.

1.7.3. İklim

Deri, çevre ısısına diğer organlardan daha fazla duyarlılık göstermektedir. Bu nedenle,

yaz aylarında kıl büyümesi daha hızlı olmaktadır.

1.8. Tüylenmenin Kişiye Ruhsal Etkisi

Vücutta istenmeyen bölgelerde çıkan kıl ve tüyler erkek veya kadın tüm bireyleri

rahatsız etmekte hatta ciddi ruhsal sorunlara bile neden olabilmektedir. Bayanlarda erkek tipi

kıllanma sorunu, utanma ve sıkılganlık duygularına neden olmakta, bunun sonucunda da

kişiler, ikili ilişkilerden çekinir ve sosyal ortamlardan kaçınır duruma gelebilmektedir.

Kıllanma sorunu olan kişiler için epilasyon çok önemli bir tedavi şeklidir.

16

1.9. Tüylerin Geçici Yöntemlerle Ciltten Uzaklaştırılmasının Etkileri

İstenmeyen tüylerden kurtulmak için uygulanan ağda, tıraşlama, çekme, tüy dökücü

krem gibi yöntemler kişiye sadece geçici rahatlık verip, kesin çözüm olamamaktadır. Bu

yöntemlerin sık aralarla uygulanması ve zaman alması gibi güçlüklerin yanı sıra derinin

kesilerek yaralanması, kıl köklerinin iltihaplanması, deride tahriş, kılları sertleştirme ve

çoğaltma şeklinde olumsuzlukları da vardır. Kişisel bakımın ilk koşulu olan vücut tüylerinin

temizliği, yoğun çalışma hayatı içinde bulunan bayanları zorlamakta ve kalıcı çözüm

arayışına yöneltmektedir.

1.10. Epilasyon Yöntemleri

İstenmeyen tüyler konusunda kalıcı epilasyon ilk olarak 1875 yılında göz doktoru Dr.

Charles E. Michael tarafından deri içinde (batık) büyüyen kirpikleri temizlemek için

kullanılmıştır. Bunun için ince bir tel ile kirpik köklerine elektrik akımı vererek tedavi

etmeye çalışmıştır. Bu uygulama sonucunda kirpiklerin tekrar çıkmadığı görülmüş ve bu

metodun istenmeyen tüylerin yok edilmesi için önemli olabileceği öne sürülmüştür.

Epilasyon yöntemleri teknolojik gelişmeler sayesinde yerini, uygulaması kolay ve

sağlık açısından güvenli yöntemlere bırakmıştır. Geçmişten günümüze kadar kullanılan

epilasyon yöntemleri aşağıda sıralanmıştır.

‣ Işıklı epilasyon (Lazer ve foto epilasyon)

‣ Cımbızlı epilasyon

‣ Jelli epilasyon

‣ Ampullü epilasyon

‣ İğneli epilasyon (Elektro epilasyon )

Yukarıda sıraladığımız epilasyon yöntemlerinden cımbızlı epilasyon tekniği artık

günümüzde kullanılmamaktadır. Diğer yöntemlerin ise birbirlerine göre olumlu ve olumsuz

yönleri vardır. Kullanılan epilasyon yönteminin her kişide başarılı sonuç vereceği

düşünülemez. Epilasyon yaptıracak kişinin yaşadığı bölgeye göre epilasyon olanakları,

maddi imkânları, genel sağlık durumu, kıl yapısı ve rengi, hassasiyeti gibi nedenler epilasyon

yöntemi seçimini etkilemektedir.

İğneli epilasyonu tercih etmeyenler için tasarlanmış, elektrikli cımbız cihazıdır. Bu

cihaz cımbızda yüksek frekans dalgaları oluşturarak, dalgaların kıl üzerinden kıl köküne

iletilmesini sağlar. Bu yöntemde elektrik iletkenliğini sağlamak amacıyla epilasyon

uygulanacak bölgeye jel sürülür ve elektrik yüklü cımbız ile bir tek kıl tutulur. Elektriğin kıl

kökünü etkileyerek kıl kökünü yakması beklenir. Kılın sertlik derecesine göre etki süresi

değişebilir. Kıl cımbızla çok hafif çekilerek kılın çıkması beklenir. Bu teknikte acı duyulmaz

ancak, istenilen sonucu vermediğinden günümüzde kullanılmamaktadır.

17

1.10.1. Jelli Epilasyon

1.10.1.1. Tanımı

Elektrik akımı kullanarak kıl köküne özel jel iletilerek kılların yok edilmesine jelli

epilasyon denir.

1.10.1.2. Jelli Epilasyonda Kullanılan Akım Türü ve Etkisi

Jelli epilasyonda yüksek frekans akım ileten problarla jel kıl köklerine yedirilir. Bu

yöntemde yüksek frekans akım jeli kıl köklerine iletmek amacıyla kullanılır. Akım şiddeti

kılın yapısına göre değil müşterinin akımı hissettiği düzeye göre ayarlanır. Akım daha düşük

seviyelerde kullanıldığı için uygulanan akımın kıl kökünde tahrip oluşturma etkisi yoktur.

Bu nedenle epilasyon uygulanan kişi elektrik akımıyla ilgili acı duymaz. Diğer ağrılı

epilasyon yöntemlerine dayanamayan kişiler bu yöntemi tercih ederler.

1.10.1.3. Kullanılan Jelin Etkisi

Jelli epilasyonda kullanılan jel etkisi farklı markalarda değişiklik gösterir. Buna göre

kullanılan jel kıl kılıfını doldurarak yeni kıl oluşumunu yavaşlatır ya da kıl kılıfını her

uygulamada biraz daha daraltarak tıkanmasını sağlar. Jelli epilasyon sert kılları tamamen yok

edici etkiye sahip değildir. Düzenli uygulandığında kılların yapısında incelme gözlenmiştir.

Epilasyon jelinin kıl yapısına göre çeşitleri yoktur. Hassas ciltler epilasyon jeline karşı

alerjik tepki gösterebilir.

Her epilasyon yönteminde olduğu gibi bu yöntemde de istenilen sonuç kişinin kıl

yapısı ve hormonal yapısına göre değişiklik gösterir. Jelli epilasyon kısa sürede kalıcı

sonuçlar vermediği için günümüzde yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Resim 1.1: Epilasyon jeli

18

1.10.1.4. Jelli Epilasyonda Cilt Temizliğinin Önemi

Jelli epilasyonda öncelikle müşterinin epilasyon uygulanacak bölgesinin cilt temizliği

kontrol edilmelidir. Jelin kıl köklerine tam olarak iletilebilmesi için cilt üzerinde gözenekleri

tıkayan kir, makyaj, bakım kremi gibi maddeler uygun temizleyici kozmetiklerle veya ılık

sabunlu su ile temizlenmelidir. Cilt temizlendikten sonra ciltteki mikroorganizmaları etkisiz

hale getirmek amacıyla bölge antiseptik sıvı ile silinmelidir. Cilt yüzeyindeki

mikroorganizmalar jel ile karışarak ciltte enfeksiyona neden olabilir.

1.10.1.5. Jelli Epilasyon Uygulama Yöntemi

Epilasyon uygulamalarından önce ortam hijyeni ve araç gereç sterilizasyonu tam

olarak yapılmalıdır. Epilasyon uzmanı da kişisel hijyenini yaptıktan sonra uygulamaya

başlamalıdır. Cilt temizliğinden sonra kıl köklerini zayıflatıcı jel, cilde yeterli miktarda

dağıtıldıktan sonra yüksek frekans akım ileten probu cilt üzerinde dairesel hareketlerle yavaş

gezdirerek kıl köklerine yedirilir. Akım ayarı uygulamaya başladıktan sonra yapılır. Elektrik

akımı yavaş yavaş artırılarak müşterinin hissettiği noktada bırakılır. Uygulama, jel cilde

tamamen yedirilene kadar sürdürülür. Jelli epilasyon uygulamasında çalışılan bölgeyi ayrıca

aydınlatmaya gerek yoktur. Ancak salon aydınlatması yeterli olmalıdır. Geniş vücut

bölgelerinde uygulama küçük bölümler halinde yapılmalıdır. Çünkü jel geniş

alanayayıldığında havanın etkisiyle kuruyarak topaklanacaktır. Bu durumda kıl köklerine

yeterli jel gitmeyecektir. Jel kıl köklerine iletildikten sonra kıllar ağda ile alınır.

Ağda Uygulama

Kılların ağda ile alınması jel uygulamadan bir gün sonra alınırsa uygulama daha etkili

olur. Bunun için şekersiz sir ağdalar tercih edilir. Sir ağdalar sıcak uygulandığı için ısısına

dikkat edilmelidir. Konserve ve kalıp ağda ile kıllar alınacak ise ağda cilde geniş bir şekilde

sürülmemelidir. Geniş sürüldüğünde ağda ciltten zor çekilir ve ciltte tahrişe neden olur.

Ağdanın ciltten kolay çekilebilmesi için şerit şeklinde sürülmelidir. Bir sonraki uygulama

kıllar çıkmaya başlar başlamaz tekrarlanmalıdır.

Jelli Epilasyon Cihazının Kullanımı

Jelli epilasyon uygulamasına başlamadan önce cihazın jel probu cihaza takılır. Bazı

marka epilasyon cihazlarında elektrik akımının jel probuna gelmesini sağlayan pedal

bulunur. Epilasyon jelinin kıl köklerine iletilmesi sırasında ayak pedalına sürekli basılır.

Jelli epilasyon cihazında bulunan tuşlar:

‣ Açma kapama tuşu: Cihazın açılıp kapatılmasında kullanılır.

‣ Akım şiddeti ayarlama düğmesi: Elektrik akım düzeyini düşüren veya artıran

düğmedir.

19

‣ Zaman Göstergesi: Uygulama süresini gösterir. Zaman göstergesine bağlı

olarak çalışan zamanı başlatma, zamanı sıfırlama ve zamanı durdurma düğmeleri

bulunur.

1.11. Epilasyon Uygulama Odası

1.11.1. Bakım Odasının Fiziki Ortamı

Resim 1.2: Jelli epilasyon cihazı

Rahat bir salon ortamı insan vücudunun kabul edebileceği belirli çevresel koşulları

sağlayacaktır. Sıcak ve soğuk, duman, aydınlatma ve nemlilik gibi aşırı dış çevre koşulları

vücutta huzursuzluğa yol açacak ve vücut verimliliğini, asabi durumunu, kişilik ve davranışı

da etkileyecektir.

1.11.2. Isı

Çalışma süresince enerji harcayan salon çalışanları 13-17 ºC’lik bir ortam sıcaklığına

ihtiyaç duyar. Epilasyon uygulanan kişi hareketsiz olduğundan ortam ısısına karşı daha

duyarlıdır ve 20-23º C bir ortam sıcaklığına ihtiyaç duyar. Salonda müşteri memnuniyetinin

sağlanması için yeterli ısı olmalıdır. Çalışanlar vücudun aşırı ısınmasına karşı hafif elbiseler

giymelidir.

1.11.3. Işık

Bir salonun içi gün ışığı ya da yapay ışıklandırma ile aydınlatılır. Salona pencereler

veya aydınlatma boşluğu yoluyla giren güneş ışığı, güçlü bir ışık enerjisi kaynağıdır. Güneş

doğudan doğar ve günün büyük kısmında güneyde bulunur. Pencereleri güney yönünde olan

odalar aydınlık olur. Gün ışığı yerine veya destekleme amacıyla elektrikli aydınlatma

kullanılır. Aydınlatmada kullanılan lambalar iki çeşittir. Birincisi yüksek dirençli, çok ince

bir tungsten tel flamenti içeren ampullerdir. Flament lambalar parlak ve yoğun ışık verir.

İkincisi floresan lambalardır. Bunlar iç kısmı floresan bir tozla kaplanmış cam tüplerdir.

Elektrik akımı tüpü dolduran civa buharı tarafından iletilen elektronlar halinde tüpten geçer.

Görülemeyen ultraviole ışınları floresan tozla temas ettiğinde beyaz görülebilen bir ışık

oluşur. Elektrik enerjisinin çoğu ışığa dönüşür. Floresan lambalar flamentli lambalara göre

uzun ömürlüdür ve iki kat fazla ışık verir.

20

Epilasyon odasının ışığı gözleri rahatsız etmeyecek düzeyde olmalıdır. Bu nedenle

beyaz ışık tercih edilmelidir. Parlayan veya loş olan ışık kazalara yol açar. Göz kamaştıran

yoğun parlak bir salon aydınlatması ışık kamaşması yolu ile insanlara huzursuzluk verebilir.

Bir salonda ışık kamaşmasının iki nedeni vardır.

Birincisi gölgelenmemiş ışık kaynaklarıdır. Süzülmüş aydınlatma sağlamak için lamba

kaynağını tamamen çevreleyen veya kısmen saran süzücü gölgelikler yer almalıdır. İkinci

neden, pürüzsüz ve yüksek yansıma yapan parlak yüzeylerdir. Aynalar, camlar, cilalı

boyanmış duvarlar, tavanlar, cilalanmış krom mobilya ve tertibatlar salon içinde çok fazla


1.11.4. Ses

Salondaki gürültü çalışanların iş verimliliğini düşürür. Ruhsal yönden rahatlamak

isteyen müşterileri de huzursuz eder. Gürültü salon içinden veya dışından kaynaklanabilir.

Dıştan gelen gürültü gerekli ses yalıtımı yaptırılarak engellenmelidir. Salon içinde de yüksek

sesle konuşma, yüksek sesle müzik dinletisi gibi gürültü oluşturacak etkenlere dikkat

edilmelidir.

1.11.5. Ortam Tasarımı

Salon içinde kullanılan eşyalar çok dikkatli seçilmelidir. Kullanılan eşya rengi ve şekli

bakımından göze hoş görünmelidir. Eşya salon içine uyumlu ve işlevsel olmalıdır. Salon

içinde gereksiz süslemeler kullanılmamalıdır. Aşırı kalabalık ve sıkışıklık salon içinde

hareketi zorlaştırır ve kazalara yol açar.

1.11.6. Hijyen

Güzellik salonu içinde yapılan uygulamalarda enfeksiyon riski olduğundan salon

içinde kullanılan araçların sterilizasyonu ve tüm yüzeylerin dezenfeksiyonu düzenli olarak

yapılmalıdır. Bakteriler, mantarlar farklı salon yüzeylerindeki tozlarda bulunan canlı

mikroorganizmalardır. Salon yüzeylerini temizleme veya tozları uzaklaştırma işlemi farklı

temizlik malzemelerinin kullanılmasını gerektirir. Salonda zemin, duvar, kapı, pencere,

mobilya yüzeyleri dezenfekte özelliği olan deterjanlar kullanılarak temizlenmelidir.(bk.. ‘Ön

Hazırlık’ Modülü.)

1.11.7. Bakım Yatağı

Bakım uygulamalarının yapıldığı ve müşterinin cildinin temas ettiği bakım yatağı ve

kullanılan yastık, çarşaf, havlu gibi malzemelerin steril olması gerekir. Bunun için tek

kullanımlık çarşaf, örtü tercih edilmelidir. Çok kullanımlı malzemeler kullanılması

gerektiğinde ise çamaşır suyunda bekletilmeli ve kaynatılarak yıkanmalıdır. (bk. ‘Ön

Hazırlık’ Modülü)

21

Jelli Epilasyon Uygulama

‣ Uygulama yapılacak bölgeye yeterli miktarda jel sürünüz.

‣ Jeli uygulama başlığı ile dağıtınız.

Resim 1.3 : Jelin uygulama başlığı ile dağıtılması

‣ Cihazın akım ayarını yapınız.

‣ Uygulama başlığını cilt üzerinde yavaş yavaş gezdirerek jeli kıl köklerine

yediriniz.

‣ İşlemi cilt üzerinde jel kalmayana kadar sürdürünüz.

‣ Cilt üzerinde kalan jel artıklarını nemli bir pamukla hafifçe temizleyiniz.

Ağda Uygulama(bk. Depilasyon Modülü.)

‣ Ağda ısıtıcısını açınız.

‣ Ağdanın uygun kıvama gelmesini bekleyiniz.

‣ Bölgeye göre ağda çubuğuna yeterli miktarda ağda alınız.

‣ Ağdayı kıl uzama yönünde sürünüz.

AĞDA ISISINA DİKKAT EDİNİZ.

‣ Sol elin parmaklarıyla ağda çevresindeki cildi destekleyecek şekilde tutunuz.

‣ Sağ el ile ağdanın ucunu hafifçe kaldırıp sıkıca tutunuz.

‣ Ağdayı kıl çıkışının ters yönünde hızla çekiniz.

‣ Kılların tamamını ağda ile temizleyiniz.

23

AYNI BÖLGEYE İKİ DEFADAN FAZLA AĞDA UYGULAMASI

CİLDİ TAHRİŞ EDER.

‣ Ağda yapılmış bölgeyi antiseptik temizleyici losyon ile siliniz.

Epilasyon Sonrası

‣ Müşterinin üzerindeki örtüyü alınız.

‣ Müşterinin bakım yatağından kalkmasına yardım ediniz.

‣ Müşteriyi dikkat etmesi gereken konularda uyarınız.

MÜŞTERİYİ ÇIKAN KILLARIN BAŞKA YÖNTEMLERLE

ALINMAMASI KONUSUNDA UYARINIZ.

‣ Bir sonraki uygulama için bilgi veriniz.

‣ Epilasyon cihazını kapatınız.

‣ Epilasyon uygulama başlığını temizleyiniz.

‣ Uygulama başlıklarını sterilize ediniz.

24




değerlendiriniz.

ÖLÇME SORULARI



1. İstenmeyen tüylerin …………… olarak, yok edilmesine ……………… denir.

2. Tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışığa…………… denir.

3. Lazer ışığı kıl folikülündeki ……………. adı verilen renk maddesi tarafından tutulur.

4. Işıklı epilasyonda ………………. renk ışın kullanılır.

5. Lazer epilasyon yöntemi ………………. ve ……………… tüylü kişilerde daha

etkilidir.

6. Lazer enerjisi ancak …………….. evresinde bulunan kıl kökünde etkilidir.

7. Işıklı epilasyon yapmak için uygun ışık dalga boyları ……………….. nm aralığında

olmalıdır.

8. 694 nm dalga boylu …………. lazer epilasyonda ilk kullanılan lazerdir.

9. 1064 nm dalga boylu …………….. lazer cildin 7 mm derinliğine kadar nüfuz eder.

10. Kıllar esnek ……………….. iplikçikler olup, deri içindeki ……………………..

ürünüdür.

11. Kıl kılıfının alt kısmı …………….. benzer şekildedir ve ……………. olarak

adlandırılır.

12. Kıl soğancığının altında ……………………… kıl soğancığı içine doğru çıkıntı

yapmıştır.

13. Kıl soğancığında ……………… ve ……………….. hücreler bulunur.

14. Deri üzerindeki kılın açısı, ……………….. kasılmasıyla değişir.

15. Büyüme evresinde kök hücreler oldukça …………………. dir.

16. Kıl …………… evresinde, kıl soğancığından tamamen ayrılır.

25

17. Kıllar …………….. evresinin sonunda kendiliğinden dökülürler.

18. Doğmamış bebeklerde bulunan kıllara …………… kıl denir.

19. İnce, çok az renkli ve iliksiz kıllara ……………… adı verilir.

20. Medulla iliğine sahip, koyu renkli ve kalın kıllara ………………….. adı verilir.

21. Kadınlarda erkeklik hormonlarının artmasıyla oluşan kıllanmaya ……………….

denir.

22. Normal düzeyde bulunan androjen hormonlarına karşı kıl köklerinin aşırı duyarlılık

göstermesine …………………………. denir.

23. Kişinin yaş, cinsiyet ve ırk özelliklerine göre normal sınırların üstünde olan kıllanma

artışına …………………….. denir.

24. Müşteri memnuniyetinin sağlanması için salon ısısı ……………….. olmalıdır.

25. Epilasyon odasında ………………. ışık tercih edilmelidir.

26. Elektrik akımı kullanılarak kıl köküne özel jel iletilmesine …………………….. adı

verilir.

27. Jelli epilasyonda jel kıl köklerine …………………..ileten problarla yedirilir.

28. Jelli epilasyonda kıllar uygulamadan ……………… ağda ile alınır.

DEĞERLENDİRME



26


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında ampullü epilasyon

uygulamasını yöntemine uygun yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Güzellik salonlarını gezerek ampullü epilasyon uygulamasının nasıl yapıldığı, cihazın

ve kullanılan ampulün özellikleriyle ilgili bilgi alınız. Edindiğiniz bilgileri sınıfta


2.1. Tanımı

2. AMPULLÜ EPİLASYON

Kıl köklerini zayıflatıcı sıvının elektrik akımı ile kıl köklerine iletilmesine ampullü

epilasyon denir. Bu sıvı ampul tipi şişeler içinde bulunduğundan bu isimle nitelendirilmiştir.

Kıl kökünü yok etmeye yönelik yapılan araştırmalar sonucu elde edilen bileşim,

çoğunlukla bitki özlerinden ve deniz yosunlarından üretilmiştir. Bu sıvının kıl köklerini

zayıflatıcı etkisi vardır. Bu nedenle ampullü epilasyon yüz ve vücuttaki çok kalın olmayan

kıllara uygulanır.

2.2. Ampullü Epilasyon Uygulama

Uygulama epilasyon yapılacak bölgedeki kılların ağda ile kökünden alınmasından

sonra yapılır. Çünkü solüsyon boşalan kıl kanalını doldurarak yeni kıl oluşumunu yavaşlatır.

Kıl kökünde ciddi bir tahribat oluşmadığı için genellikle kılın kalıcı olarak yok olması uzun

zaman alır.

Ağda işleminde tam olarak alınmayan kıl kökleri ampulden etkilenmez. Bu nedenle

başarılı bir ağda uygulaması gerekmektedir. Ağda uygulaması jelli epilasyon konusunda

verildiği şekilde yapılır. Ampullü epilasyon yönteminde kılların alınması için istenilen sir

ağda yöntemi kullanılabilir. Burada önemli olan ciltte hasar oluşturmadan ağda uygulaması

yapmaktır.

29

Bölge antiseptik sıvı ile temizlendikten sonra ampul damlacıklar hâlinde cilde

dökülür. Daha sonra cihazın özel başlığı ile dairesel hareketlerle ampul sıvısı kıl köklerine

nüfuz ettirilir. Uygulama başlangıcında elektrik akımı en düşük seviyede tutulur. Uygulama

sırasında yavaş yavaş artırılarak müşterinin akımı hissettiği anda bırakılır. Ampullü

epilasyonda kullanılan cihazın markasına göre galvanik ve faradik akım ileten cihazlar

vardır. Bu yöntemde de akım ampulün kıl köklerine iletilmesi amacıyla kullanılır.

Epilasyon yapılan bölge işlem bitiminden sonra hiçbir madde ile temizlenmemeli ve

en az 3 saat boyunca su temas etmemeli, cilt bakım ürünleri kullanılmamalıdır. Ampullü

epilasyon yöntemi ağrısız ve uygulaması kolay bir yöntemdir. Ampullü epilasyonun etkinliği

açısından kıl köklerine solüsyon epilasyon sonrası 3 gün boyunca sabah ve akşam

sürülmelidir. Bir sonraki uygulama kılların ağda ile alınabilecek duruma geldiğinde yapılır.

Epilasyon tedavisi süresince kıllar geçici yöntemlerle alınmamalıdır. Aksi takdirde kıl

kökleri yeniden güçlenir.

2.3. Ampullü Epilasyonda Kullanılan Akım Türleri

2.3.1. Galvanik Akım

Düşük voltajlı, (10-36V) güvenli hâle dönüştürülmüş sürekli ve direk akımdır.

Galvanik akım vücuda uygulandığında kimyasal etkilere neden olur. Galvanik akım

uygulamasında bir artı (+) bir (−) kutup kullanılır.

2.3.2. Faradik Akım

Faradik akım kimyasal etkisi olmadan mekanik tepki elde edebilen 50 Hz dolayında

düşük frekanslı değişken ve kesintili bir akımdır. Faradik akım kan ve lenf dolaşımını

hızlandırır sinirleri uyarır, kaslarda hareketlenme sağlar. Ampullü epilasyonda bölgeye

sürülen ampul sıvısının kıl soğancığına ulaşmasını sağlar.

Faradik ve galvanik akım uygulamalarında dikkat edilecek hususlar şunlardır:

‣ Deri hasarsız, kesiksiz ve aşınmamış olmalıdır.

‣ Tedavi öncesi müşterinin üzerinde bulunan metal takılar çıkarılmalıdır.

‣ Müşterinin altın kaplama dişi varsa uygulanmamalıdır.

‣ Ciltte çatlak, kılcal damar ve sivilceler varsa uygulama yapılmamalıdır.

‣ Hamile kişilere uygulanmamalıdır.

30

2.4. Ampullü Epilasyon Cihazı

Ampul sıvısını kıl köklerine iletmek amacıyla gerekli olan elektrik akımını üreten

cihazdır. Cihaz üzerinde açma kapama düğmesi, elektrik akımını yükseltmek veya düşürmek

amacıyla akım ayar düğmesi, başlık (prob) kablosunun takıldığı elektrik çıkışı bulunur.

Şekil 2.1: Ampullü epilasyon uygulama başlıkları

Uygulama başlığı yüz ve vücut bölgesi için iki çeşittir. Yüz için olan başlığın ucu dar,

vücut için olanın ucu geniştir. Başlık cihaza sabit değildir. Bu özelliği sterilizasyonda

kolaylık sağlar. Uzun kabloları sayesinde istenilen bölgeye rahatlıkla ulaşır.

Epilasyon cihazında en fazla karşılaşılan sorun elektrik temasının kesilmesidir.

Epilasyon uzmanı böyle durumlarda cihazın arkasındaki prize takılan kablosunda ve

uygulama başlık kablosunda bir gevşeme olup olmadığını kontrol etmelidir. Eğer bu şekilde

sorun giderilmez ise cihaz teknik servise gösterilmelidir.

31

UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ

Ortam Hazırlığı

‣ Uygulama başlığının kablosunu cihaza takınız.

‣ Ampullü epilasyon cihazının fişini prize takınız.


‣ Bakım yatağına yeni çarşaf seriniz.

‣ Uygulama bölgesini aydınlatınız.

‣ Ağda ısıtıcısını açınız.

‣ Ağdanın uygun kıvama gelmesini bekleyiniz.

‣ Ellerinizi antiseptik sabunla yıkayınız.

Müşteri Hazırlama

‣ Uygulama yapılacak bölgeye göre müşterinin giysisini çıkarmasını söyleyiniz.

MÜŞTERİYİ GÜLER YÜZLE KARŞILAYINIZ.

‣ Müşteriyi bakım yatağına alınız.

‣ Uygulama yapılacak bölge açıkta kalacak şekilde müşterinin üzerini örtünüz.

‣ Uygulama yapılacak bölgenin cilt temizliğini kontrol ediniz.

‣ Uygulama yapılacak ciltte gözenekleri tıkayıcı maddeler var ise cilt yapısına

uygun temizleme kozmetiği ile cildi temizleyiniz.

KULLANILAN TEMİZLEYİCİ KOZMETİĞİN CİLTTE KALINTI

BIRAKMAMASINA DİKKAT EDİNİZ.

‣ Antiseptik sıvıyı pamuğa yeterli miktarda dökerek uygulama yapılacak bölgeyi

siliniz.

32

Ağda Uygulama (bk. Depilasyon Modülü.)

‣ Ağdayı kıl uzama yönünde sürünüz.

Resim 2.1: Ağda uygulaması

AĞDA ISISINA DİKKAT EDİNİZ.

‣ Ağdayı cilde sürdükten sonra üzerine ağda kâğıdı yerleştiriniz.

‣ Sol elin parmaklarıyla ağda çevresindeki cildi destekleyecek şekilde tutunuz.

Resim 2.2: Ağda kağıdı uygulaması

‣ Sağ el ile kâğıdın alt ucundan tutarak kıl çıkışının ters yönünde hızla çekiniz.

33

Resim 2.3: Ağda kağıdının çekilmesi

‣ Kılların tamamını ağda ile temizleyiniz.

AYNI BÖLGEYE İKİ DEFADAN FAZLA AĞDA UYGULAMASI

CİLDİ TAHRİŞ EDER.

‣ Ağda yapılmış bölgeyi antiseptik temizleyici losyon ile tekrar siliniz.

Ampullü Epilasyon Uygulama

‣ Uygulama yapılacak bölgeye ampul sıvısını damlacıklar şeklinde dökünüz.

Resim 2.3: Ampul uygulaması

34

SOLÜSYONUN ÇOK FAZLA DÖKÜLEREK CİLT ÜZERİNDEN

AKMAMASINA DİKKAT EDİLMELİDİR.

‣ Ampul sıvısını uygulama başlığı ile cilt üzerine dağıtınız.

‣ Uygulama başlığını cilt üzerinde yavaş ve dairesel hareketlerle gezdirerek ampul

sıvısını kıl köklerine nüfuz ettiriniz.

‣ Akımı yavaş yavaş artırarak müşteriye uygun seviyeye getiriniz.

‣ İşlemi cilt üzerinde ampul sıvısı kalmayana kadar sürdürünüz.

Epilasyon Sonrası

‣ Müşterinin üzerindeki örtüyü alınız.


‣ Müşteriyi dikkat etmesi gereken konularda uyarınız.

MÜŞTERİYİ ÇIKAN KILLARIN BAŞKA YÖNTEMLERLE

ALINMAMASI KONUSUNDA UYARINIZ.

‣ Müşteriye evde ampulü nasıl kullanacağını anlatınız.

‣ Bir sonraki uygulama için bilgi veriniz.

‣ Epilasyon cihazını kapatınız.

‣ Epilasyon uygulama başlıklarını alkollü pamuklarla temizleyiniz.

‣ Uygulama başlıklarını sterilize ediniz.

35

ÖLÇME ÖLÇME VE VE DEĞERLENDİRME

DEĞERLENDİRME


değerlendiriniz.

Aşağıda size verilen cümleleri dikkatli okuyarak yanlarındaki boşluklara doğru ise ‘D’

yanlış ise ‘Y’ işareti koyunuz.

1. ( ) Ampullü epilasyonda kullanılan solüsyonun kılları zayıflatıcı etkisi vardır.

2. ( ) Ampullü epilasyon kılların ağda ile alınmasından önce uygulanır.

3. ( ) Ampullü epilasyonun kalın ve sert kıllara uygulanması önerilmez.

4. ( ) Ampullü epilasyonda müşteri ağrı duyar.

5. ( ) Ampullü epilasyondan sonra cilt yıkanabilir.

6. ( ) Ampullü epilasyondan sonra 3 gün solüsyon kullanılmalıdır.

7. ( ) Ampullü epilasyonda galvanik ve faradik akım kullanılır.

DEĞERLENDİRME



36

Epilasyon Uygulama

21. Uygulama yapılacak bölgeye solüsyonu damlacıklar şeklinde

döktünüz mü?

22. Ampul sıvısını uygulama başlığı ile cilt üzerine dağıttınız mı?

23. Uygulama başlığını cilt üzerinde yavaş ve dairesel hareketlerle

gezdirerek ampul sıvısını kıl köklerine nüfuz ettirdiniz mi?

24. Akımı yavaş yavaş artırarak müşteriye uygun seviyeye

getirdiniz mi?

25. İşlemi cilt üzerinde solüsyon kalmayana kadar sürdürdünüz

mü?

Epilasyon Sonrası

26. Müşterinin üzerindeki örtüyü aldınız mı?

27. Müşterinin bakım yatağından kalkmasına yardım ettiniz mi?

28. Müşteriyi dikkat etmesi gereken konularda uyardınız mı?

29. Müşteriye evde ampulü nasıl kullanacağını anlattınız mı?

30. Bir sonraki uygulama için bilgi verdiniz mi?

31. Epilasyon cihazını kapattınız mı?

32. Epilasyon uygulama başlıklarını alkollü pamukla temizlediniz

mi?

33. Uygulama başlığını uygun yöntemle sterilize ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi

araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

38


AMAÇ


Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, iğneli epilasyon

uygulamasını tekniğine uygun yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Güzellik salonlarını giderek; iğneli epilasyon uygulamasının nasıl yapıldığını

gözlemleyiniz. Edindiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

3.1. Tanımı

3. İĞNELİ EPİLASYON (ELEKTRO

EPİLASYON)

Kıl kökünün elektrik akımı verilmiş bir iğne ile, kalıcı olarak yok edilmesine iğneli

epilasyon denir.

Araştırmalar iğneli epilasyonun istenmeyen kılların kalıcı olarak yok edilmesinde hâlâ

en etkin yöntem olduğunu ortaya koymuştur.

3.2. İğneli Epilasyon Yöntemler

Üç çeşit iğneli epilasyon yöntemi vardır. Bunlar elektroliz, termoliz ve karma (blend)

yöntemlerdir.

3.2.1. Elektroliz Yöntem

Elektroliz yöntemde kullanılan elektrik akımı galvanik akımdır. Galvanik akım kıl

kılıfında (folikülünde) kimyasal değişiklik oluşturan elektrokimyasal bir yöntemdir

.

Bu yöntemde kesintisiz (direkt) zayıf bir elektrik akımı kullanılır. Akım yönü negatif

kutuptan, pozitif kutba doğrudur.

Hastanın elinde tuttuğu metal çubuk, pozitif elektrik (katot) yüklüdür. Epilasyon

iğnesi ise negatif (anot) elektrik yüklüdür ve kıl kılıfının içine uygulanır. Akım negatiften

pozitif yöne doğru gerçekleşirken, iğne çevresi dokuda kimyasal bir tepkime sonucu sodyum

hidroksit oluşturur ve bu madde kıl kılıfında yıkıma neden olur.

39

Oluşan sodyum hidroksidin miktarı; akımın şiddeti, kıl köküne verilen akım süresi ve

cildin nem düzeyine bağlıdır. Devamlı akım, iğnenin etrafında su bakımından zengin olan

hücrelerde kimyasal değişiklikler oluşturur. Kıl kökü gelişme (anagen) evresinde orta derinin

(dermisin) dibinde bulunur ve bu kısım nemlidir. Dinlenen kıl kılıfı ise nemsizdir. Bu

nedenle elektroliz yöntemi gelişme evresindeki kılları daha iyi tahrip eder. Kıl kılıfının üst

kısımlarında daha az su ve tuz bulunması nedeniyle zarar görmez. Kıl kökündeki tepkime,

iğne kıl kılıfından çıktıktan sonra da devam eder. Çünkü hidroksil iyonları sıvı bir ortamda

yayılacağından, iğnenin temas ettiği alanın dışına da yayılır. Bu nedenle kıvrımlı kıl

köklerinde de etkilidir.

Elektroliz akım şiddeti müşterinin ağrı eşiğine göre ayarlanması gerekir. Kıl kökünde

tahrip oluşabilmesi için 30 saniye ile 1 dakika veya daha fazla süreye ihtiyaç vardır. Bu

yöntemde ağrı az duyulur. Ciltte iz oluşturma riski azdır, başarı oranı yüksektir. Ancak

uygulaması çok uzun sürdüğü için yerini termoliz veya karma yönteme bırakmıştır.

3.2.2. Termoliz Yöntem

Bu yöntemde yüksek frekans akım kullanılır. Epilasyon iğnesine gönderilen bu akım

iğneyi ısıtmadığı hâlde yüksek frekanslı elektromanyetik alan su moleküllerinin titreşimine

neden olarak ısı ortaya çıkarır. Oluşan ısı kıl kökünü tahrip eder. Su içeriği açısından daha

zengin olan kıl kılıfının (folikül) alt kısmında daha fazla ısı oluşur. İzolasyonlu iğneler

kullanıldığında ısı ilk olarak iğne ucunda oluşacağından (noktasal etki) hasarlaşma doğrudan

kıl kılıfının alt kısmını hedef alır. Kıl bir cımbızla çekildiğinde kolaylıkla uzaklaştırılabilir.

Bu yöntemde epilasyon iğnesi elektrot gibi işlev gösterir. Bundan dolayı topraklama

elektroduna gereksinim ortadan kalkar.

Termoliz düşük veya yüksek şiddette uygulanabilir. Düşük şiddette süre 3-20 saniye

arasında, yüksek şiddette 0.02-0.5 saniye arasında değişir. Kısa akım süresi uygulayıcı

tarafından değil de, cihaz tarafından belirlendiğinden müşteri uygulama sırasında acı

duymaz. Çünkü akım süresi, sinir uçlarının uyarıyı beyne ilettiği süreden daha kısadır. Bu

yöntem flash yöntem olarak adlandırılır. Flash teknikte kıl kökü hasarı için çok sayıda atış

gerekebilir.

Termoliz, galvanik yöntemden daha hızlı bir yöntemdir. Kısa sürede geniş alanlara

uygulama yapılabilir. Bu yöntemle hızlı ve kesin sonuç alınır. Elektrolize göre daha ağrılıdır.

Dikkatli uygulanmadığında yanık ve iz oluşması mümkündür.

3.2.3. Karma (Blend) Yöntem

Yavaş fakat etkin bir yöntem olan galvanik akım ile hızlı bir yöntem olan yüksek

frekens akımı ile birlikte kullanılır. Epilasyon iğnesinden galvanik ve yüksek frekans akımı

birlikte verilir. Böylece elektroliz kadar yavaş olmayan, termoliz kadar da acılı olmayan bir

epilasyon yöntemi elde edilir. Bu iki yöntem aynı anda veya ardışık kullanılabilir. Bu

yöntemde de müşteriye pasif elektrot verilir.

40

Yüksek frekans akımı galvanik akımının etkisini üç şekilde artırır:

‣ Yüksek frekans ile oluşan ısı kıl kılıfının hücresel yapısını parçalar ve galvanik

akımla oluşan sodyum hidroksidin kıl kılıfına ulaşmasını sağlar.

‣ Yüksek frekans ısısı titreşim yaparak galvanik akımla oluşan sodyum

hidroksidin daha hızlı akmasını sağlar.

‣ Isı, sodyum hidroksidin etkisini artırır. Isınmış sodyum hidroksit normal

galvanik akımdan 2-18 kat daha etkili sonuç verir. Fakat akım dengeli

kullanılmazsa sonuçlar bu kadar iyi olmayabilir. Galvanik akım fazla olursa

yüksek frekansın hızlandırma etkisi daha az olur. Yüksek frekans fazla olursa,

kıl kılıfının nemini alır. Yeterli sodyum hidroksit olmadığı için akım yeterli

olmaz. İki akımın birleşmesi galvanik akımın süresini 6-15 saniye azaltır.

Karma yöntemde yüksek frekans akımı kesikli verildiğinde iğneli epilasyonda müşteri

acı duymaz. Buna acısız iğneli epilasyon da denir. Karışık yöntemde cilde zarar verme riski,

termoliz yönteme göre daha kısıtlıdır. Fazla deneyimi olmayan uzmanlar için oldukça

güvenli bir yöntemdir.

3.3. İğneli Epilasyon Cihazı

Hızla gelişen teknolojinin etkisiyle günümüzde iğneli epilasyon cihazları da oldukça

gelişmiştir. Önceden tek akım türü bulunan iğneli epilasyon cihazları kullanılırken bugün ise,

lazer epilasyon dışındaki tüm epilasyon yöntemleri bir arada bulunan cihazlar vardır.

3.3.1. İğneli Epilasyon CihazınınÖzellikleri

‣ Açma kapama tuşu: Cihazın açılıp kapatılmasında kullanılır.

‣ Program tuşları: Eski tip epilasyon cihazlarında bulunmaz. Yeni teknoloji

iğneli epilasyon cihazlarında, kıl yapısı ve uygulama bölgesine göre

programlama olanağı sağlar.

‣ Akım şiddeti ayarlama düğmesi: Elektrik akım düzeyini düşüren veya artıran

düğmedir.

‣ Akım süresi ayarlama düğmesi: Kıl köküne verilen akım süresini düşürme

veya yükseltme olanağı sağlar.

‣ Zaman göstergesi: İğneli epilasyon dakika üzerinden ücretlendirildiği için

uygulama süresini gösterir. Zaman göstergesine bağlı olarak çalışan zamanı

başlatma, zamanı sıfırlama ve zamanı durdurma düğmeleri bulunur.

41

‣ Epilasyon yöntem seçimi tuşları: İğneli epilasyon cihazında elektroliz,

termoliz, karma (blend) ve flaş yöntemleri bir arada olabilir. Epilasyon uzmanı

müşterinin hassasiyet durumu veya kıl yapısına göre uygun yöntemi cihaz

üzerindeki düğmelere basarak seçebilir.

3.3.2. Cihaz Ek Parçaları

‣ İğne probu: Cihazın ürettiği elektrik akımını epilasyon iğnesine ileten parçadır.

Bu parçanın bir ucu cihaz üzerindeki iğne probu yuvasına takılır. Diğer ucu ise

kaleme benzer ve ucuna epilasyon iğnesi takılır. İki uç arasında ortalama iki

metre kablo bulunur.

Şekil 3.1: İğne Probu

Ayak pedalı: Cihaz üzerindeki pedal yuvasına takılan uygulama sırasında uzman

üzerine bastığında elektrik akımının iğne ucuna gelmesini sağlayan parçadır.

Modern cihazlar elektrik akımını, zamana bağlı olarak otomatik kesme özelliğine

sahiptir. Uzman kıl köküne akımı otomatik olarak veya kendisi ayarlayarak verebilir.

Otomatik kullanımda pedala basıldığında elektrik akımı belirlenen akım süresi ve vuruş

sayısı kadar kıl köküne verilir. Cihazlarda genellikle akım süresi sesli sinyal ile belirtilir.

Sinyal sesi bitmeden ayak pedaldan çekilmemelidir. Akımın otomatik olarak kesilmesi

uygulayıcı hatasını önler.

Epilasyon uzmanı pedalı otomatik kullanmadığında kıl köküne verilecek akım süresini

kendisi ayarlar. Bu durumda uzmanın pedala bastığı süre ile kıl köküne giden akım süresi

eşittir. Uzman kılın yapısına göre pedala kısa veya uzun süreli basarak kıl köküne akım verir.

Bu şekilde çalışmak epilasyon başarısı açısından güvenli değildir.

42

Şekil 3.2: Ayak pedalı

Topraklama elektrodu: Elektroliz yönteminde kullanılan galvanik akım ile iğneli

epilasyon uygulamasında, akımın iletilmesini sağlamak için, uygulamanın yapıldığı kişinin

elinde tutması gereken pozitif yüklü metal çubuktur. Devre tamamlayıcı olarak da

adlandırılır.

Şekil 3.3: Topraklama elektrodu

3.3.3. İğneli Epilasyonda Kullanılan İğneler

İğneli epilasyonda kıl köküne elektrik akımını verebilmek amacıyla paslanmaz

çelikten imal edilmiş çok ince iğneler kullanılır. Epilasyon iğneleri kalınlıklarına göre

numaralı üretilir. İğne kalınlığı kıl kalınlığı ile orantılı olmalıdır. İğne kıldan kalın olduğunda

kıl kılıfına zorlanarak girer ve deride hasar meydana gelir. Bunun için epilasyon uzmanı kıl

kalınlığına uygun numarada iğne seçmelidir. İğnelerin uçları kıl kılıfının (folikül) delinme

ihtimalini azaltmak için yuvarlaklaştırılmıştır. İğneler çok ince olduklarından çok çabuk

eğilirler. Bu nedenle çok dikkatli kullanılmalıdır. Epilasyon iğnesi prop ucuna gevşek

olmayacak şekilde takılarak hazırlanır. Epilasyon iğneleri 45-60 dakika kullanıldığında

özelliklerini kaybettiklerinden değiştirilmeleri gerekmektedir.

43

Her epilasyon müşterisine ayrı ve steril iğneler kullanılması gerekir. İğnenin elektrik

akımıyla sterilize olacağını ileri sürmek hatalıdır. İğnede oluşan ısı, tüm mikroplardan

arınmaya yetecek kadar yüksek değildir. Günümüzde tek kullanımlık epilasyon iğnelerinin

kullanılması, sterilizasyon sorununa köklü çözüm getirmiştir. Bulaşıcı hastalıkların bulaşma

riski neredeyse tamamen ortadan kalkmıştır. Epilasyon iğneleri uzunlukları, çapları, uçları

bakımından değişiklikler gösterir.

Şekil 3. 4: Epilasyon iğneleri

Tek parçalı iğneler: Çelikten yapılmışlardır. İğne ucuna doğru giderek incelirler.

Genellikle iki parçalılara göre daha az esnektirler.

İki parçalı iğneler: Bu iğneler düz veya silindirik iğneler olarak da adlandırılır. İğneli

epilasyon uygulayıcıları tarafından daha fazla tercih edilen iğnelerdir. Bu iğnelerin proba

takılan kısmı kalındır. Kıl köküne giren uç kısmı ise daha incedir. Altın veya çelikten yapılan

iğnelerin kıl kılıfı (folikülü) içine giren uç kısmı yalıtımlı (izolasyon) veya yalıtımsız

(izolasyonsuz) olabilir.

İki parçalı eğik iğneler: Bu iğnelerin proba takılan kısmı silindirik ve kalındır. Uç

kısmı ise eğiktir. Eğik iğneler çene altı, kasık gibi düz iğnenin girmesi zor bölgelerde

çalışma kolaylığı sağlar.

Yalıtımlı (izolasyonlu) iğneler: Kıl kılıfının alt kısmı tam olarak yakılmalı üst kısmı

ise korunmalıdır. Aksi takdirde üstderi zarar görür. yalıtımlı iğnelerin 2/3’lük üst kısmında

koruyucu teflon- seramik tabakası ile kaplıdır ve elektriği iletmez. Böylece kıl kılıfının alt

kısmı tahrip edilmiş olur. Termoliz yöntemi kullanıldığında oldukça etkin iğnelerdir.

Oluşan ısı kıl kılıfı tabanına etki ettiğinden istenilen bölgede hasarlaşma

gerçekleştirilmiş olur. Yalıtımlı iğnelerin uç kısmında oluşan ısı yalıtımsız iğnelere göre

daha fazladır. Termoliz yöntemde deriye zarar vermeden başarılı bir epilasyon uygulaması

için mutlaka yalıtımlı iğneler kullanılmalıdır. Yalıtımlı iğnelerin kullanımı yan etkilerin en

az olmasını sağlamaktadır.

Yalıtımsız (izolasyonsuz) iğneler: Bu iğnelerde elektrik akımı iğnenin tamamında

etkilidir. Bu iğneler elektroliz yöntemine daha uygundur. Akım etkisi ise iğnelerin tek

parçalı veya iki parçalı olma durumuna göre değişiklik gösterir. Tek parçalı iğneler kıl

kılıfının deriye açıldığı noktada güçlü sodyum hidroksit oluştururlar. Bu durum uygulama

etkinliğini düşürür. İki parçalı iğneler ise kıl kılıfı boyunca eşit sodyum hidroksit

oluşturdukları için galvanik akımla kullanımında tercih edilirler. Yalıtımsız iğnelerde yan

etki riski daha yüksektir.

44

3.3.4 İğneli Epilasyonda Kullanılan Araç ve Gereçler

Epilasyon cımbızı: İğneli epilasyon yapılan kılı almak amacıyla kullanılır. Yakılan

kılların çabuk ve kolay alınması amacıyla epilasyon cımbızlarının ucu incedir.

Epilasyon gözlüğü: Bakılan bölgeyi büyüterek kıl köklerinin daha net görülmesini

sağlar.

Büyüteçli lamba: Bakılan bölgeyi büyütmekle beraber yansımasız bir ışıkla daha net

bir görünüm sağlayan cihazdır.

Epilasyon yastığı: Uygulama sırasında müşterinin daha rahat olması ve uzmanın daha

rahat uygulama yapması amacıyla müşterinin boyun, diz altı gibi yerlerine koyulan silindir

biçimli yumuşak yastıktır.

Cerrahi eldiven: Uygulama yapılan bölgeye uzman elinin tekrar temas etmemesi

amacıyla kullanılır. Özellikle elleri çok terleyen uzmanların kullanması gerekir.

Ağız maskesi: Müşterinin yüzüne uygulama yaparken, uzman nefesinin müşteriyi

rahatsız etmemesi amacıyla kullanılır.

Antiseptik sıvı: Cildi enfeksiyondan korumak amacıyla, epilasyon yapılacak bölgenin

uygulama öncesi ve sonrası temizlenmesinde kullanılır (alkol, savlex vb.).

3.4. İğneli Epilasyon Uygulama Tekniği

İğneli epilasyon iyi bir eğitim almadan öğrenilebilecek bir iş değildir. İğneli epilasyon

uygulaması kolay bir yöntem gibi görülmüş ve bu alanda niteliksiz eleman sayısı her geçen

gün artmıştır. Bilinçsiz uygulamalar sonucu da geri dönüşümü olmayan sorunlar ortaya

çıkmıştır. İğneli epilasyonun başarısı tamamen uzmanın bilgisine, deneyim ve duyarlılığına

bağlıdır. Epilasyon uzmanı tüm dikkatini yaptığı işe yöneltmelidir. İğneli epilasyon

uygulamasında kılların tek tek alınması, iyi bir görme yeteneği ve dayanma gücü gerektirir.

İstenmeyen kılların iğneli epilasyon yöntemi ile kalıcı olarak yok edilebilmesi için

iğne ile kıl kılıfına doğru şekilde girilmeli, akım miktarı ve süresi yeterli olmalıdır. İğneli

epilasyonda öncelikle elektrik akımı verilmeden iğne ile kıl köküne giriş öğrenilmelidir.

Çünkü iğnenin kıl köküne hatalı girişi elektrik akımını yanlış noktalara verilmesine neden

olur. Bu durumda ciltte kalıcı iz ve leke oluşmasına neden olacaktır.

45

Şekil 3.5: İğneli epilasyon

3.4.1. İğneli Epilasyonda Müşteri Hazırlığı

Müşteri bakım yatağına alındıktan sonra uygulama yapılacak bölgeye göre müşteri

uygun konuma getirilmelidir. Müşterinin her bakımdan rahat ve sakin olması şarttır.

Müşterinin gözleri kuvvetli ışıktan korunmalıdır.

3.4.2. Epilasyon Uzmanının Duruşu

Epilasyon uzmanının uygulama duruşu uygulama başarısını çok etkiler. Uzmanın

yanlış duruşu hatalı uygulama yapması ve çabuk yorulmasına neden olur. Uzman uygulama

yapacağı bölgedeki kıl uzama yönüne göre en rahat duruşta kendini ayarlamalıdır. Çalışırken

çok fazla eğilmemelidir. Aksi takdirde sırt ve bel ağrılarına neden olur.

3.4.3. İğneli Epilasyonda Işık

İğneli epilasyonda kıl köklerinin çok iyi görülebilmesi için, uygulama bölgesinin

yansımasız bir ışıkla iyi aydınlatılması gerekir. Uygulama bölgesine ışık mutlaka tepeden

verilmelidir.

3.4.4. Müşterinin Kıl yapısının İncelenmesi

Kılın incelik ve kalınlığına göre uygun iğneli epilasyon yöntemini ve kullanılacak iğne

tipini seçmek, kıl köküne verilecek akım şiddeti ve süresini tespit etmek amacıyla kıl yapısı

incelenir. Ayrıca cımbızla bir kıl çekilerek büyüteç altında kıl kökü derinliği incelenmelidir.

46

3.4.5. Kıl Yapısına Uygun Elektrik Akımı Ayarlama

Cihaz açılarak kıl yapısına uygun akım ayarı ve akım süresi ayarlanır. İnce kıllar

düşük akım şiddeti ve süresinde tahrip olur. Kalın, sert kıllar için ise yüksek akım şiddeti ve

süresi gereklidir. Ancak akım ayarı kılın yanabileceği en düşük seviyeyi bulmak amacıyla

öncelikle düşük tutulmalıdır. Verilen akım yeterli olmadığında derece derece

yükseltilmelidir. Bu şekilde uzman kıl köküne gereğinden fazla akım vermemiş olur.

Şekil 3.6: Akım süresinin kıl köküne etkisi

3.4.6. İğne Probu ve Epilasyon Cımbızının Tutulması

İğne probu sağ elde, epilasyon cımbızı sol elde tutulmalıdır. Prob ve cımbız baş,

işaret, orta parmaklarla tutulmalıdır. Orta ve yüzük parmağıyla ise deri gerdirilmelidir

3.4.7. Cildin Gerilmesi

Uygulama sırasında prob ve cımbız tutulurken aynı anda cilt gerdirilmelidir. Cilt

gerildiğinde kıl gözenekleri açılır ve iğnenin kıl köküne girmesi kolaylaşır. Derinin çok

gevşek olduğu veya çene altı, kasık gibi bölgelerde cımbız bırakılarak, sol el tamamen cilt

gerdirme amacıyla kullanılabilir.

3.4.8. Epilasyon İğnesi ile Kıl Köküne Girme

İğne ile kıl köküne girerken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

‣ Kıl uzama yönü ve kılın deriye çıkış açısı

‣ Kıl kökü derinliği

‣ Kıl büyüme evresi

47

3.4.9. Kıl Uzama Yönü ve Çıkış Açısı

Kıl köküne iğne ile giriş yapmadan önce kılın uzama yönü ve çıkış açısı

incelenmelidir. Kıl değişik yönlerde çıkar. Kıl köküne doğru giriş yapabilmek için iğnenin

istikameti kılın çıkış yönünde olmalıdır.

Şekil 3.7:. Kılın vücuttaki bölgelere göre deriden çıkış açısı

Vücudumuzdaki kıllar bulunduğu bölgeye göre deriden farklı açılarda çıkar. Bu açı

15-90 derece arasında değişir. Epilasyon iğnesi kılın tam çıkış açısı doğrultusunda kıla

paralel olarak kıl kılıfı (foliküler) kanalına sokulmalıdır. Epilasyon iğnesinin kıl köküne

yanlış açıda girmesi yanlış yere elektrik akımı verilerek başarısız epilasyonla

sonuçlanacaktır.

Şekil 3.8: Epilasyon iğnesinin yanlış ve doğru açıyla girilmesi

İğne ile kıl köküne girerken güç uygulamaya gerek yoktur. İğnenin bir boşlukta

kaydığı hissedilmelidir. Bunun için, dikkatin dağılmaması, tam yoğunlaşma, kıl kılıfı

kanalını hissedercesine algılamak ve yumuşak hareketlerle ilerlemek önemlidir.

İğnenin girişinde müşterinin acı hissetmemesi gerekir. Eğer müşteri iğne girerken acı

hissediyor ise yanlış giriliyor demektir. Yanlış girişin bir başka belirtisi de, iğnenin kıl

köküne girdiği noktada deride çukurluk oluşmasıdır. Doğru girişte deride çukurluk olmaması

gerekir.

48

İğnenin kıl köküne zor girmesinin nedenlerini sıralamak gerekirse; iğne kıldan daha

kalın olduğunda, cilt yeterli gerilmediğinde, cilt çok kuru ve cilt yüzeyinde ölü tabaka

olduğunda iğne ile kıl gözeneğine girmek zorlaşır. İğneli epilasyon öncesi cildin ölü

tabakasını temizlemek uygulamada kolaylık sağlayacaktır. Ayrıca epilasyon öncesi cildi

yumuşatan ve cilt gözeneklerini belirginleştiren özel kozmetikler vardır.

3.4.10. Kıl Kökü Derinliği

Kıl yapısına göre kıl kökü derinliği değişmektedir. İğne ucu kıl soğancığı seviyesine

inerek bu bölgeyi tahrip etmelidir. İğne kıl kılıfının üst kısmında veya daha derine

batırıldığında kıl soğancığı tahrip olmadığından kıl yeniden oluşacaktır.

İğne ile kıl kılıfı kanalına girildiğinde kanama oluyor ise iğne çok derine batırılmış

demektir. Kıl kılıfı, üstderinin en alttaki yağ tabaka içine doğru yaptığı girintinin içinde

bulunur. Bu bölümde kan damarı yoktur. Bu nedenle iğne kıl kılıfına girdiğinde kanama

olmamalıdır. Ancak iğne daha derine girdiğinde kıl soğancığının altında bulunan kan

damarlarına isabet ederek damarları zedeler ve kanama olur.

Şekil 3. 9: Epilasyon iğnesi ile kıl kökü derinliğine yanlış girilmesi

Bütün epilasyon yöntemleri sadece gelişme dönemindeki kılları etkiler. Gerileme ve

dinlenme dönemlerinde iğne ucu kıl kılıfının tüm derinliğine ulaşamaz. Epilasyon uzmanı

uzun süre alınmamış, belli bir uzunluğa ulaşmış kıllara uygulama yapmamalıdır. Bu gibi

durumlarda müşteriye epilasyona başlamadan önce kıllarını kökünden temizlemesini ve

deriden çıkmaya başladığında epilasyona gelmesini söylemelidir. Çünkü kıllar kökten

alındığında büyüme evresine girer.

3.4.11. Kıl Köküne Elektrik Akımının Verilmesi

Elektrik akımı, iğnenin kıl soğancığına ulaştığına emin olduktan sonra verilir. İğne ile

kıl köküne girerken ve çıkarken kesinlikle akım verilmez. İğnede akım varken kıl köküne

girilir veya çıkılırsa üstderide akımın etkisiyle yanık oluşturarak ciltte kalıcı iz ve lekelerin

oluşmasına neden olur.

49

3.4.12. Kılın Cımbız ile Alınması

Kıl köküne akım uyguladıktan sonra kıl cımbız ile hafifçe çekilir. Kıl kolay çıkıyor ise

kıl kökünde yeterli tahribat olmuş demektir. Eğer kıl çekildiğinde çıkmıyorsa, bir kez daha

akım uygulaması yapılır. İkinci akım uygulamasında kıl çıkmıyor ise kıla tekrar akım

verilmez ve kıl cımbızla alınır. Çünkü tekrar verilen her akımın etkisi kıl kılıfının

etrafındaki, çevre dokuyu daha fazla etkileyerek iz bırakacaktır.

3.4.13. Uygulama Süresi

İğneli epilasyonda tek tek her kıla uygulama yapıldığından, uygulamalar diğer

epilasyon yöntemlerine göre daha uzun sürer. Bir kıl kökünün tahrip edilebilmesi için

ortalama 10-20 saniye gerekir.

Uygulama süresini epilasyon yapılan bölgedeki kıl sıklığı ve kılın yapısı da değiştirir.

Uygulama yapılacak bölgedeki kılların hepsi tek uygulamada temizlenirse ciltte ödem,

kızarıklık, su toplama, kabuklanma gibi yan etkiler şiddetli gelişebilir. Bu nedenle kıllar

seyreltilerek alınmalıdır. Birbirlerine 3-4 mm’den yakın kıllara epilasyon yapılmamalıdır.

Buna göre bir bölgedeki kılların tamamen alınması kıl yoğunluğuna göre belli aralıklarla

birkaç günde yapılmalıdır.

Yüksek akım şiddeti gerektiren kalın kıllara uygulama yapılıyor ise bir bölgede yoğun

çalışılmamalıdır. Düşük akım ile zayıf kıllara uygulama yapılıyor ise uygulama süresi daha

uzun olabilir. İğneli epilasyonda tedavi süresi 6 ay ile birkaç yıl sürebilir.

3.4.14. Uygulama Aralıkları

İğneli epilasyon yapılan kıllara bir sonraki uygulama için kılların cımbız ile

tutulabilecek uzunluğa gelmesi yeterlidir. Müşteri kılların tamamının çıkmasını ya da

uzamasını beklememelidir. Epilasyon tedavisi devam ettikçe çıkan kıl sayısı azalacağından

uygulama süreleri kısalır. Uygulama aralıkları da uzar.

3.4.15. İğneli Epilasyonda Ağrı

Kıl kökünün çevresinde yoğun sinir ağları bulunduğundan dolayı bu bölge çok

duyarlıdır. İğneli epilasyonda kıl köküne verilen elektrik akımının etkisiyle müşteri acı

duyar. Epilasyonda duyulan acı kişinin ağrı eşiğine göre farklılık gösterir. Epilasyonda

duyulan acıya dayanamayan kişiler için lokal anestezik krem kullanılabilir. Epilasyondan 30-

45 dakika önce sürülen lokal anestezik krem (emla) duyarlılığı hafifletir.

Müşterinin epilasyon anındaki ruhsal durumu, uykusuzluk, açlık, hastalık, rahatsız

pozisyon gibi durumları acı hissini artıran etkenlerdir.

50

3.5. Epilasyon Öncesi ve Sonrası Uygulanan İşlemler

Epilasyon öncesi ve sonrası cildin hazırlanması ve kızarıklıkların giderilmesi için

yapılan bir galvanik akım uygulamasıdır.

3.5.1. Anoforez

Epilasyon öncesi negatif rulo elektrotla yapılan uygulamadır. Anoforez uygulaması,

dokuyu yumuşatır ve gözeneklerin açılmasını sağlayarak iğnenin cilde daha kolay girmesini

sağlar. Kuru ve hassas ciltlere tavsiye edilmez. Deride değişiklik gözlenirse uygulama

durdurulmalıdır. Anoforez uygulamasında hasta pasif elektrodu bir elinde tutar. Uygulanan

bölge ıslatılır. Anoforez ucu ciltte gezdirilirken akım yavaş yavaş artırılır ve hasta akımı

hissettiği anda sabit bırakılır. Uygulama birkaç dakika yapılır.

3.5.2. Katoforez

Epilasyon sonrası pozitif rulo elektrodu ile yapılan uygulamadır. Katoforez

uygulaması yatıştırıcı ve damar büzücü etkisiyle, uygulamanın yol açtığı kızarıklığın

giderilmesine yardımcı olur. Uygulama anoforez işlemindeki gibi yapılır.

3.6. İğneli Epilasyondan Sonra Oluşabilecek Yan Etkiler

İğneli epilasyonda kullanılan akım şiddeti, uygulama yapan kişinin bilgi ve tecrübesi

oluşabilecek yan etkilerin şiddetini etkiler. Ağrı, ödem ve kızarıklık epilasyon sonrası sık

görülen geçici yan etkilerdir. Birçok kişide bu yan etkiler 30 dakika ile birkaç saat arasında

ortadan kalkar. Epilasyondan sonra enfeksiyon, yanık, kabuklanma ve güneşe maruz kalma

ciltte kalıcı iz ve lekeler kalmasına neden olur. Aslında iğneli epilasyonun kalıcı yan etkileri

başarılı bir uygulamada görülmemektedir. İşlem sonrası epilasyon yapılan bölgenin

korunmaması da, kalıcı yan etki oluşumunu önemli ölçüde etkiler. Müşteriye uygulama

sonrası dikkat edeceği hususlar açıklanmalıdır.

İğneli epilasyondan sonra epilasyon yapılan noktalarda küçük yara kabukları

oluşabilir. Düşük akım şiddeti ile yapılan uygulamalarda kabuk oluşumu pek gözlenmezken,

yüksek akım şiddeti ile çalışılırsa ciltte kabuk oluşumu gözlenir. Müşteri oluşan kabukları

kesinlikle oynamamalı koparmamalıdır. Aksi takdirde iz oluşur. Oluşan kabuklar

kendiliğinden dökülmelidir.

Epilasyon uzmanının sterilizasyon kurallarına uygun çalışmaması sonucu ciltte

enfeksiyon gelişebilir. Ciltte enfeksiyon gelişir ve önlem alınmaz ise ciltte iz kalabilir.

Epilasyonda cildi enfeksiyondan korumak amacıyla aşağıdaki kurallara uyulmalıdır.

‣ Epilasyonda kullanılan çarşaflar, örtüler tek kullanımlık veya steril edilmiş

olmalıdır.

‣ Epilasyon uygulanacak bölge uygulama öncesi ve sonrası mutlaka antiseptik

losyonla temizlenmelidir.

51

‣ Epilasyonda tek kullanımlık steril epilasyon iğnesi kullanılmalıdır.

‣ Uzman ellerini antiseptik sabunla yıkamalıdır veya uygulamada cerrahi eldiven

kullanmalıdır.

‣ Müşteri uygulamadan sonra cildine 12-24 saat su değdirmemelidir.

‣ Epilasyon yapılan bölgeye makyaj uygulamamalıdır.

İğneli epilasyondan sonra cilt iyileşene kadar güneşten korunmalıdır. Cilt güneşten

korunmadığında koyu ve açık renk beneklenmeler oluşur. Epilasyon yapılan bölge güneş

görüyor ise yüksek koruma faktörlü güneşten koruyucu kremler kullanılmalıdır.

Epilasyondan sonra cildin hızla iyileşmesi için yara-yanık merhemleri ve antibiyotikli

merhemler kullanılmalıdır.

3.7. İğneli Epilasyon Yapılmaması Gereken Durumlar

‣ Kalbinde pil olan kişilerde,

‣ Vücudunda metal bulunan kişilerde,

‣ Bağışıklık sisteminde sorun olan kişilerde,

‣ Ağır şeker hastalarında,

‣ Ateşli hastalık geçiriliyor ise

‣ Dudakta uçuk olduğunda bıyık bölgesinde,

‣ Aktif akneli bölgelerde,

‣ Tüylü benler üzerinde,

‣ Kalp hastalığı ve açık kalp ameliyatı geçirenlerde,

‣ Epilasyon yapılacak cilt üzerinde egzama, mantar ve bakteriyel enfeksiyon

olduğunda,

‣ Yaşı küçük olanlarda,

‣ Hamilelerde,

‣ Hormonal sorun olduğunda tedavi edilmeden epilasyon yapılmamalıdır.

3.8. İğneli Epilasyon Öncesi Dikkat Edilecek Noktalar

‣ Kıllanmanın nedeni öğrenilmeden epilasyona başlanmamalıdır.

‣ Kullanılacak epilasyon cihazının özellikleri öğrenilmelidir.

‣ Epilasyon iğnesi prop ucuna gevşek olmayacak şekilde takılmalıdır.

‣ Epilasyonda kullanılan araçlar steril olmalıdır.

‣ İğneli epilasyonda tek kullanımlık steril epilasyon iğnesi kullanılmalıdır.

‣ Epilasyon uzmanı uygulama öncesi kişisel hijyenini yapmalıdır.

‣ Müşteri rahat bir pozisyona getirilmelidir.

‣ Uzman kendini uygulama bölgesine göre en rahat pozisyonda ayarlamalıdır.

3.9. İğneli Epilasyon Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar

‣ Epilasyon yapılacak bölge iyi aydınlatılmalıdır.

‣ Epilasyon öncesi uygulama yapılacak bölge antiseptik sıvı ile temizlenmelidir.

52

‣ Uygulamada epilasyon gözlüğü ya da büyüteçli lamba kullanılmalıdır.

‣ Uzman hareketli bir taburede dik oturmalıdır.

‣ Kıl yapısına uygun akım şiddeti ve süresi ayarlanmalıdır.

‣ Kıl kalınlığına uygun kalınlıkta (numarada) iğne kullanılmalıdır.

‣ Epilasyon iğne probu ve epilasyon cımbızı uygun şekilde tutulmalıdır.

‣ Uygulanacak alan iki parmak arasında gerilmelidir.

‣ Epilasyon iğnesi kılın uzama yönünde ve deriye olan açısı doğrultusunda kıl

köküne girmelidir.

‣ Epilasyon iğnesi kıl kökü derinliği kadar girmelidir.

‣ İğne ucunda akım varken kıl köküne girilmemeli ve çıkılmamalıdır.

‣ Aynı bölgede çok sık ve uzun süre çalışılmamalıdır.

3.10. İğneli Epilasyon Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

‣ Epilasyon yapılan bölge antiseptik sıvı dökülen pamukla silinmelidir.

‣ Epilasyon yapılan bölgeye merhem sürülmeli ve iyileşene kadar merhem

kullanmalıdır.

‣ Epilasyondan sonra oluşan kabuklar koparılmamalıdır.

‣ Epilasyon yapılan bölgeye 12-24 saat su temas etmemelidir.

‣ Epilasyonu takip eden 24 saat içinde cilde makyaj yapılmamalıdır.

‣ Epilasyon yapılan bölge güneşten korunmalıdır.

‣ Epilasyon tedavisi süresince çıkan kıllara geçici kıl yok etme yöntemleri

kesinlikle uygulanmamalıdır.

53




ORTAM HAZIRLIĞI

‣ İğneli epilasyon cihazının fişini pirize takınız.

‣ İğne probu ve pedal kablosunu cihaza takınız.


Resim 3.1: Epilasyon cihazı

Resim 3.2: Işıklı büyüteç

‣ Bakım yatağına yeni çarşaf seriniz.

‣ Uygulama bölgesini aydınlatınız.

‣ Ellerinizi antiseptik sabunla yıkayınız.

‣ Müşteri Hazırlama

54

‣ Uygulama vücudun herhangi bir bölgesine yapılacak ise buna uygun olarak

müşterinin giysisini çıkarmasını söyleyiniz.

‣ Müşteriyi bakım yatağına alınız.

‣ Müşteriyi epilasyon yapılacak bölgeye göre rahat konuma getiriniz.

‣ Müşterinin üzerini sadece uygulama yapılacak bölge açıkta kalacak şekilde

örtünüz.

‣ Epilasyon yapılacak bölgeye göre uygun durumda oturunuz.

‣ Büyüteçli lamba ile kıl yapısını inceleyiniz.

‣ Kılın yapısına göre iğneli epilasyon yöntemini seçiniz.

‣ Kılın yapısına göre en düşük akım şiddeti ve akım süresini ayarlayınız.

‣ Cildin durumuna göre cilde anaforez uygulayınız ya da yumuşatıcı krem

sürünüz.

‣ Kılın yapısına uygun kalınlıkta epilasyon iğnesi seçiniz.

‣ İğne probunun ucundaki başlığı gevşeterek epilasyon iğnesinin sadece kalın

kısmını takınız.

‣ İğneyi sabitlemek için tekrar başlığı sıkınız.

‣ İğneli Epilasyon Uygulama

‣ Epilasyon yapılacak bölgeyi antiseptik sıvı dökülmüş pamukla temizleyiniz.

‣ Süreyi başlatınız.

Resim 3.3:Epilasyon alanının temizliği

‣ Ayağınızı pedala düzgün yerleştiriniz.

55

Resim 3.4 : Pedal

Büyüteçli lambanın ışığını açarak uygulama bölgesini net görecek şekilde ayarlayınız.

İğne probunu sağ elin orta, yüzük, serçe parmakları düz duracak şekilde iğne probunu

orta parmağın yanında, üstten işaret parmağı diğer tarafta başparmağı ile destekleyerek

tutunuz.

Resim 3.5 : İğne probu

‣ Epilasyon cımbızını sol elde iğne probu gibi tutunuz.

‣ İğne probu ve cımbız tutarken iki eli uygulama bölgesinin üzerine koyunuz.

Resim 3.6 : Işıklı büyüteçle çalışma

56

Resim 3.7 : Epilasyon çalışması

‣ İki elin orta ve yüzük parmağı ile cildi gerdiriniz.

‣ İğneyi kılın uzama yönü ve deriye çıkış açısı yönünde kıl kanalına yavaşça

sokunuz.

Resim 3.8 : Epilasyon çalışması

‣ İğne ile yeterli derinliğe ulaştığınızda pedala basarak kıl köküne elektrik akımı

veriniz.

Resim 3.9 : Pedala basma

57

‣ Ayağınızı pedaldan kaldırdıktan sonra iğneyi kıl kökünden çekiniz.

Resim 3.10: Kılın cımbızla çekilişi

‣ Kıl cımbızla çekildiğinde gelmiyor ise öncelikle süreyi daha sonra akım

şiddetini artırınız.

‣ Tekrar kıl köküne girerek akım veriniz.

‣ Cımbız ile kılı hafifçe çekerek alınız.

‣ İşlemi diğer kıllara uygulayınız.

EPİLASYON SONRASI

‣ Epilasyon yapılan bölgeyi antiseptik sıvı dökülmüş pamukla siliniz.

‣ Cildi rahatlatmak ve oluşan kızarıklığı gidermek amacıyla kataforez

uygulayınız.

‣ Epilasyon yapılan bölgeye iyileştirici merhem sürünüz.

‣ Uygulama süresine bakarak cihazı kapatınız.


‣ Müşteriyi dikkat etmesi gereken hususlarda uyarınız.

58




değerlendiriniz.

ÖLÇME SORULARI

AÇIKLAMA: Aşağıdaki cümlelerde bazı kelimelerin yerleri boş bırakılmıştır. Boş

bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız.

1. Elektroliz yöntemde ………... elektrik akımı kullanılır.

2. Elektroliz yöntemde kıl kökünde ………... tepkime sonucu ……………….. oluşur.

3. Termoliz yöntemde ……………... akım kullanılır.

4. Termoliz yöntemde kullanılan akım kıl kökünde ….. oluşturarak kıl kökünü tahrip

eder.

5. Termoliz yöntemde akımın kısa süreli uygulanması ……... yöntem olarak adlandırılır.

6. İğneli epilasyonda ……………………….. akımları birlikte kullanıldığında ………

…….. olarak adlandırılır.

7. Topraklama elektrodu ………….. yöntemde kullanılır.

8. Her epilasyon müşterisine …….. ve …….... iğneler kullanılmalıdır.

9. İğneli epilasyonda akım ayarı ………….... göre yapılır.

10. Kıl köküne iğne ile ………...ve ………... elektrik akımı verilmemelidir.

11. Kıl köküne akım verdikten sonra kıl cımbızla çekildiğinde ……... geliyor ise kıl kökü

…….... olmuş demektir.

12. İğneli epilasyonda ….. ……….. iyi görülebilmesi için ………….. bir ışıkla

aydınlatılmalıdır.

13. Kıl köküne doğru giriş yapabilmek için iğne ile kılın ……. …...ve ……. …....

yönünde girilmelidir.

14. İğnenin kıl köküne girişinde müşteri ….... hissetmemelidir.

15. İğne kalınlığı ….. ……….. ile orantılı olmalıdır.

16. İğne ucu ….. ………..seviyesine inerek bu bölgeyi tahrip etmelidir.

59

17. İğne çok derine batırıldığında …….... olur.

18. Birbirlerine …………..yakın kıllara epilasyon yapılmamalıdır.

19. Epilasyondan sonra cildin iyileşmesi için …… ….... ve …………….. merhemler

kullanılmalıdır.

20. Epilasyon öncesi ve sonrası uygulama bölgesi ………… …... ile temizlenmedir.

21. Epilasyon yapılan bölgeye ……... saat su temas etmemelidir.

22. Epilasyon yapılan bölgede lekeler oluşmaması için cilt ………... korunmalıdır.

DEĞERLENDİRME



60


AMAÇ


Bu faaliyetle; gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında lazer epilasyon için ön

hazırlık yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Doktorların hizmet verdiği güzellik salonlarına giderek, lazer epilasyon cihazının

özelliklerini, lazer epilasyon uygulamasının nasıl yapıldığını araştırarak edindiğiniz bilgileri

sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

Lazer epilasyon yöntemlerini uygulayan sağlık personeli ile görüşünüz. Lazer

epilasyon tekniğinin sağlık personeli dışındaki kişiler tarafından uygulanması sonucunda

ortaya çıkabilecek sakıncaları araştırınız. Edindiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla

paylaşınız.

4. IŞIKLI EPİLASYON YÖNTEMLERİ

Sağlık personeli tarafından uygulanan lazer yöntemi , 30-40 yıldır geliştirilerek tıpta

bir çok alanda kullanılmaktadır. Lazer sistemleri epilasyon amaçlı ilk kez 1996 yılında,

kullanılmaya başlanmıştır. Lazer sistemleri çok kısa sürede yaygın bir kullanım alanı

bulmuştur. Işıklı epilasyon, istenmeyen tüylerden kurtulmanın en hızlı yoludur.

Işıklı epilasyon, ışık enerjisinden yararlanarak kıl hücrelerini tahrip etmeye yarayan

sistemlerin genel adıdır. Bu amaca hizmet eden iki yöntem vardır.

‣ Lazer epilasyon

‣ Foto epilasyon (flash lamba teknolojisi)

4.1. Lazer Epilasyon (Light Amplification by Stimulated Emission of

Radiation) Tanımı

Lazer tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışık demektir. Etkili olmasının ana nedeni

seçici foto termolizdir. Foto-ışık, termo-ısı, liz-tahrip anlamına gelir. Yani, belirli dalga

boylarındaki lazer ışınları, koyu renkli maddeler tarafından tutulmak suretiyle enerjilerini bu

maddelere aktararak ısı enerjisine dönüşür.

64

4.1.1. Lazerin Kıl Köküne Etkisi

Lazer epilasyonda ise ana kural; kıl folikülünde yerleşmiş bulunan melanin adı verilen

renk maddesinin, lazer ışığı tarafından tutularak, ısıya dönüşmesini sağlamak ve daha

sonrada ortaya çıkan bu ısı enerjisi ile, kıl folikülünü tahrip etmektir. Bu seçici emilim

sayesinde cildin üst tabakaları etkilenmeden kıl folikülü tahrip edilmiş olur. Lazeri diğer

yöntemlerden ayıran ana özellik, kılı çevreleyen dokunun zarar görmemesi ve sadece kıl

kökünün etkilenmesidir. Lazer epilasyon vücudun tüm bölgelerinde rahatlıkla uygulanır.

Diğer epilasyon türlerine göre işlem oldukça kısa sürer ve epilasyondan sonra hastalara

herhangi bir kısıtlama yapılmaz.

Şekil 4.1: Lazer ışınının kıl köküne etkisi

Şekil 4.2: Kıl kökünün lazer öncesi ve lazer sonrası değişikliği

4.1.2. Lazerin Işık Miktarı ve Süresi

Bu epilasyon tekniğinde ışık miktarı ve uygulama süresinin doğru ayarlanması

önemlidir. Lazer ışınının kıl köküne ulaşması ve ısı enerjisine dönüşerek kıl köküne hasar

vermesi gerekir. Kıl köklerinin derinliği vücudun çeşitli yerlerinde değişmekle birlikte, deri

yüzeyinin 2-5 mm altındadır. Bu nedenle lazer ışını dalga boyunun cilt altında 2-5mm

derinliğine kadar ulaşması gerekmektedir.

65

Güvenli, kalıcı ve kısa sürede tamamlanan bir tedavi için, cilde gönderilecek ışının

dokuya zarar vermeden, kıl kökünde yüksek düzeyde tahribat yapması beklenir. Buna göre

ışının jul cinsinden enerji değerleri ve milisaniye cinsinden gönderilme süresi ve sıklığı;

kişinin cilt rengi, kıl rengi, kalınlığı ve yoğunluğuna göre farklılık göstermektedir. Bu

nedenle lazer uygulamaları uzman hekimler tarafından yapılmalıdır.

4.1.3. Cilt ve Kıl Renginin Lazer Epilasyonda Önemi

Lazer epilasyonda kırmızı ışın kullanılır. Bu ışınlar koyu renkli kıl köklerinde ve kıl

gövdelerinde tutulur. Lazer epilasyon yöntemi, beyaz tenli ve koyu renk tüylü kişilerde daha

etkilidir. Işık beyaz tende fazla kayba uğramadan koyu renk tüyler tarafından tutularak

yüksek ısı oluşturur ve tahribat daha fazla olur. Dolayısı ile daha kısa sürede sonuç alınır.

Kızıl ve sarışın insanlarda görülen kıl rengi daha açık olduğu için ışığın emilim

miktarı daha azdır. Bu özellikteki kişilerin ışıklı epilasyondan netice alması zordur. Beyaz

tüylerde ışık tutulmadığından ısı oluşmaz. Bunlar renksiz tüyler olduğu için ışıklı

epilasyonun her türü etkisiz kalır.

Koyu renkli tenler lazer ışınlarını tutacağından ciltte yanıklar oluşur. Bu nedenle lazer

uygulanacak cildin güneşten renginin koyulaşmaması gerekmektedir. Bronz ciltlere lazer

uygulaması önerilmez. Lazer epilasyon sonrasında da bir süre ultraviole koruyucu kremler

kullanılması, olası renk bozukluklarını önlemek için gereklidir. Lazer epilasyon uygulanacak

kişilerin beta karoten içeren ilaçlar kullanması (Avitamini gibi), ya da karotenden zengin

besinler (havuç, portakal gibi turuncu besinler) ile uzun süredir beslenmiş olmak lazer

epilasyonun etkinliğini azaltabileceğinden bu tür ilaçlar ve besinler kesilmelidir.

4.1.4. Lazer Epilasyonda Cildin Soğutulmasının Önemi

Işığın tutulması deriye ve kıla renk veren melanin pigmentine bağlıdır. Bu pigment,

tüylerin dışında üst deri (epidermis) tabakaları arasında da bulunur. Üst deri ışıktan

korunmazsa, renkaçılması (hipopigmentasyon), renk koyulaşması (hiperpigmentasyon) gibi

istenmeyen etkiler oluşabilir. Üst deriyi bu yan etkilerden korumak için, ışıklı epilasyon

uygulamasında cilt soğutulur. Bu soğutma işlemi çok önemlidir. Mutlaka yapılmalı ve

soğutma düzeyi iyi ayarlanmalıdır. Soğutma yetersiz olursa, hafif cilt yanıkları oluşur.

4.1.5. Lazer Epilasyonda Ağrı Düzeyi

Günümüzde hiçbir epilasyon yöntemi ağrısız değildir. Kişiden kişiye değişen ağrı

eşiğine bağlı olarak, lazer epilasyon sırasında ağrı duyulabilir. Bazı hastalarda bu ağrı,

lazerepilasyonu sürdüremeyecek kadar şiddetli bile olabilir. Genellikle duyulan ağrı etkisi,

cilde lastik çarpması şeklinde tanımlanabilir. En fazla ağrı duyulan bölge bikini bölgesidir.

Ayrıca erkeklerde ve koyu kalın kıllara sahip kişilerde ağrı duyma daha şiddetli olabilir.

66

4.1.6. Lazer Epilasyon Öncesi Hazırlık

Lazer epilasyon uygulamadan birkaç hafta önce, kılı köküyle birlikte alan ağda,

cımbız gibi yöntemler uygulanmamalıdır. Kılların kökünden alınması lazerin etki edeceği kıl

kökünü ortadan kaldıracağı için, beklenen fayda sağlanamaz. Bunun için lazer epilasyondan

önce kıllar jiletlenmelidir. Böylelikle kıl kökleri deri içinde kalır.

Uygulama sonrasında kısa süreli olarak, hafif bir kızarıklık, kabarıklık ve yanma

görülebilir. Bu durum tedaviden sonra birkaç saat içinde geçmektedir. Çok hassas ciltlerde

kızarıklıklar 2-3 gün devam edebilir.

4.1.7. Lazer Epilasyonda Tedavi Süresi

Vücut kılları büyüme (anajen), gerileme (katajen) ve dinlenme ( telojen) olarak

adlandırılan üç gelişim evresinde bulunur. Her kıl değişik evrelerde olduğundan lazerin kılı

yok etme süresi farklıdır. Lazer epilasyon sadece büyüme (anajen) evresindeki kılları etkiler.

Bütün kıl kökleri aynı evrede olmadığı için tek uygulamada bölgedeki tüm kılları yok etmek

mümkün değildir. Herkesin vücut yapısı, hormon seviyeleri ve cilt tipi farklı olduğundan

sonuca ulaşmak için gereken süre kişiden kişiye değişmektedir.

Genellikle tedavi süreci 1-1,5 yıl sürer. Bu sürede vücut bölgelerine ortalama 5-6 kez;

yüz bölgesine 7-8 kez uygulama yeterli olabilir. Uygulama sıklığı yüz bölgesinde 1-1,5 ay,

vücut bölgelerinde 2 - 2,5 aydır. Tedavi ilerledikçe uygulama aralıkları uzamaktadır.

Örneğin üçüncü dördüncü uygulamadan sonra daha seyrek aralıklarla uygulama yapılır. Bir

sonraki uygulamaya kadar tüyler çıkmayacağından herhangi bir işlem gerekmemektedir.

4.1.8. Lazer Epilasyonda Uygulama Süreleri

Lazer epilasyon yönteminde çok kısa sürelerde, büyük alanlarda çalışma yapılabilir.

Her uygulama yapılacak bölge, genişliğine göre farklı sürede tamamlanır. Örneğin tüm

bacaklar, sırt gibi büyük alanlar ortalama 2- 2,5 saat; koltuk altı, bikini bölgesi, yüz gibi daha

küçük bölgeler 10-15 dakika; bıyık, çene gibi küçük bölgeler 2-3 dakika gibi sürelerde

taranmaktadır.

4.1.9. Erkeklerde Lazer Epilasyon Uygulamaları

Son yıllarda erkeklerinde bakımına önem vermesiyle birlikte, çeşitli uygulamalar için

güzellik ve bakım merkezlerine giden erkeklerin sayısında büyük bir artış olduğu

gözlenmektedir. Erkeklerin bakımlarında en fazla ilgi gösterdikleri konuların başında ise,

istenmeyen tüylerden kurtulma yöntemleri geliyor. Özellikle sakal üstü, kaş arası, ense,

boyun, ellerdeki tüyler ve batıklar, omuz, sırt ve göğüs bölgelerindeki kıllardan şikayetçi

olan erkekler, lazer epilasyon yöntemi ile istenmeyen tüyler ve batıkların tedavisine büyük

ilgi gösteriyorlar.

67

Hatta erkek hastaların, kıl köklerinin kalın olması nedeniyle lazer epilasyon

konusunda daha şanslı olduğu söylenebilir. Kıl kökleri daha kalın olduğundan lazer ışınının

enerjisinden daha fazla etkilenmekte ve kıl kökünde daha fazla tahribat oluşmaktadır. Buna

bağlı olarak erkek hastaların tedaviye daha hızlı cevap verdiği söylenebilir.

Resim4.1: Lazer uygulama

4.1.10. Işıklı Epilasyon Yöntemlerinde Kalıcılık

Epilasyon uygulamalarının kalıcılığı, kozmetik sektörünün önemli gündem

maddelerinden biridir. Bu alanda yıllardır süregelen çalışma ve araştırmalarda sağlanan

sonuç; epilasyon süresini olabildiğince uzatmak olmuştur. Ne yazık ki en gelişmiş epilasyon

yöntemi ve lazer sistemlerinde bile kalıcılık konusunda, kişiden kişiye değişen sonuçlar

alınmaktadır

Lazer epilasyon yaptırmayı düşünen kişilerin en önemli beklentisi yapılan epilasyonun

ömür boyu süreceğine dair inançtır. Bu inancı lazer epilasyon merkezleri ve lazer epilasyon

cihazı üreticileri de desteklemekte böylece beklentiler yükseltilmektedir. Epilasyon

yaptırmayı düşünenler, büyük beklentiler içine girmemeli, olumsuz sonuçlarla da

karşılaşabilecekleri konusunda bilinçli olmalıdırlar. Kalıcılığın ömür boyu süreceği

söylenemez.

Epilasyonda sağlanan başarı kişiden kişiye değiştiği gibi aynı kişide bölgeden bölgeye

bile farklılıklar gösterebilmektedir. Lazer sistemleri günümüzde en uzun süreli kalıcı

epilasyon sağlayan yöntemler olmakla birlikte, % 10’luk kesim epilasyona hiç cevap

vermemektedir.

68

4.1.11. Epilasyon Amaçlı Lazer Tipler

Lazer epilasyon amacıyla kullanılması onaylanmış 4 tip lazer cihazı bulunmaktadır.

Bu lazerler dalga boylarına göre çeşitlendirilirler.

Dalga boyu deriye nüfuz etme kapasitesini belirler. Lazer epilasyonda dalga boyunun

çok büyük önemi vardır. Çünkü kullanılan lazerin dalga boyuna göre melanine hassasiyet

artıp, azalmaktadır. Epilasyon yapabilmek için uygun olan ışık dalga boyları 600-1200 nm

aralığında olanlardır.

Kullanılan lazerin dalga boyu ne kadar kısa ise, melanin tarafından tutulma oranı o

nispette artar. Ancak bu durum başlıca iki soruna yol açar. Birincisi cilde rengini veren

melaninin tahrip oranı arttığından, pigmentlerde azalma olur. Bunun sonucunda ciltte açık

renk beneklenmeler oluşur.

İkinci olarak da lazer enerjisinin büyük bölümü derinin yüzeyindeki serbest melanin

tarafından tutulduğundan kıl folikülüne ulaşabilen lazer enerji miktarı azalır. Bu da kıl

folikülü üzerindeki tahribat düzeyini azaltır. Ayrıca düşük dalga boyuna sahip cihazlarda ışın

yalnızca yüzeye yakın kıl köklerini etkiler. Daha derindeki kıl kökleri ışından etkilenmez.

Yüksek dalga boyuna sahip cihazlar genellikle leke tedavisi, kılcal damar tedavisi

uygulamalarında kullanılmaktadır. Dalga boyu yüksek olduğunda duyulan acı hissi daha

fazladır. Lazer tiplerine göre değişik marka cihazların güçleri, atım süreleri ve cilde

çarptıkları alan genişliği değişmektedir. Bu farklara bağlı olarak, biri diğerinden biraz daha

iyi sonuç verebilmektedir.

Aşağıda dalga boylarına göre lazer tipleri verilmiştir.

‣ Ruby Lazer 694 nm

‣ Alexandrite Lazer 755 nm

‣ Diode Lazer 800 810 nm

‣ Nd Yag Lazer 1064 nm

Dalga boyu uzadıkça nüfuz etme etkinliği artar.

‣ 500 nm →1 mm

‣ 600 nm →1,5 mm

‣ 700 nm →2,5 mm

‣ 800 nm →3 mm

‣ 900 nm →3,5mm

‣ 1000 nm →4 mm

‣ 1 100 nm →4,5 mm

69

4.1.11.1. Ruby Lazer

694 nm dalga boylu ruby lazer epilasyonda ilk kullanılan lazerdir. Bugün büyük

ölçüde terk edilmiştir. Deriye kısıtlı nüfuz edebilmesi ve melanin tarafından aşırı

emiliminden dolayı sadece açık renk ciltlerde, yüzeysel ince kılların epilasyonuna olanak

vermiştir.

Daha sonra geliştirilen uzun dalgalı ruby lazer koyu renk kıllarda çok etkilidir. Ancak

sakıncaları ise aletin yavaş olması, çabuk ısınması ve esmerlerde pigmentasyon riski yüksek

olduğu için yeterli akım kullanılamayacağından uygulamanın kısıtlı olmasıdır.

4.1.11.2. Alexandrite Lazer

755 nm dalga boylu alexandrite lazerin komşu dokulara zarar vermeden kıllardaki

melaninler tarafından daha fazla emildiğinden, ısı oluşumu daha yüksektir. Dolayısı ile

tahrip düzeyi ruby lazere göre daha yüksektir.

Alexandrite lazerin, tüm sistemler içerisinde en büyük uygulama fiberoptik başlığa

sahip olduğu için daha hızlı çalışma olanağı sağlar. fiberoptik uç nedeni ile kolay manevra

edilir. Koyu renk kıllarda en az ruby lazer kadar etkilidir, esmerlerde ruby lazere göre daha

güvenlidir. Sakıncaları ise ince kıllarda yüksek akımlar gerektirdiği için yan etki riski artar.

4.1.11.3. Diode Lazer

800 nm dalga boyunda ışık veren diode lazer, ruby ve alexandrite lazere göre daha az

melanin seçiciliği gösterir. Bu nedenle yan etkileri diğerlerine göre daha azdır. Ancak

etkinliği de oldukça iyidir. Diode lazer kişiye ve uyglama yapılacak bölgeye özel

ayarlamalar yapma imkânı verir. Cilt rengi esmer olan kişilerden, hatta zencilerde bile ışın

miktarı cilde zarar vermeyecek seviyelere indirilerek işlem başarı ile uygulanmaktadır.

Diode lazerde atım süresi uzadıkça etkinliğin arttığı bildirilmektedir.

Diode lazerin yararları fiberoptik uç ile kolay manevra yapılabilmesi, esmerlerde

güvenle kullanılması, koyu ve açık renk kıllarda etkili olabilmesi masrafı düşük bir sistem

olmasıdır. Sakıncaları ise ince kıllarda etkisizdir, yüksek akımlar gerekebilir.

4.1.11.4. Neodmıum (Nd:) Yag Lazer

1064 nm dalga boylu Nd: YAG lazer cildin 7mm derinliğine kadar nüfuz etme

özelliğine sahiptir. Bu lazer türü açık renkli ve ince kıllarda dahi etkilidir. Nd: YAG lazer

sistemlerinde geniş çaplı uç kullanılması ve atım süresinin uzun olması etkinliği

artırmaktadır.

70

Uzun atımlı Nd: YAG lazer yüzeysel dokular tarafından çok zayıf emildiği için ışık 5

mm genişliği kadar dağılma göstermekte, dolayısıyla pek çok folikül aynı anda

hasarlanmaktadır.

4.2. Lazer Epilasyon Yapılmayan Durumlar

‣ Akut deri enfeksiyonu olan kişilere

‣ Uçuk enfeksiyonu olan kişilere

‣ Dövme ve yaygın benleri olan kişilere

‣ Yakın zamanda bronzlaşmış kişilere

‣ Hormon bozukluğu olan kişilere

‣ Romatizma için altın tedavisi alan kişilere

‣ Anormal nedbe ve keloid (aşırı büyüyen leke, yara) geliştirme riski olan kişilere

‣ Sedef ve vitiligo (Ala) hastalığı olan kişilere

‣ Son bir yıl içinde roaccutane ilacı alan kişilere

‣ Gebe ve emziren kişilere lazer epilasyon uygulaması yapılmaz.

4.3.Lazer Epilasyon Uygulamadan Önce Dikkat Edilecek Noktalar

‣ Lazer epilasyon uygulamadan birkaç hafta önce kıl köküne zarar veren ağda,

cımbız gibi yöntemler uygulanmamalıdır.

‣ Lazer epilasyondan önce kılların deri üzerinde kalan kısımları jiletle

kesilmelidir.

‣ Selülit kremi, bitkisel yağlar, bronzlaştırıcı kremler ve makyaj, epilasyondan

önce temizlenmelidir.

‣ Esmer kişilerde uygulamadan en az 2 hafta öncesi cilt rengini açıcı ilaçların

(hidrokinon, tretinoin gibi) kullanılması renk koyulaşması (hiperpigmentasyon)

riskini azaltır.

‣ Epilasyon sırasında oluşan ağrıya dayanamayan hastalarda uygulamalardan 1

saat önce uyuşturucu (anestezik) krem uygulanmalıdır.

4.4. Lazer Epilasyon Uygulama Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar

‣ Özel koruyucu gözlük takılması zorunludur. Gözlere zarar verir.

‣ Kullanılan cihazların kendisine ait dinamik soğutucu veya dondurucu ucu yoksa,

ağrıyı ve yan etkileri en aza indirmek için buz veya soğutucu jel uygulanmalıdır.

‣ Renk bozukluğu (pigmentasyon) riski olan hastalarda düşünülen lazer miktarı ile

test atışı yapılıp en az 20 dk. beklenerek yan etki oluşumuna bakılmalıdır.

‣ Tedavi sırasında oluşan dumanı temizlemek için, hava temizleme süzgeçleri olan

düzenekler odada bulunmalıdır.

‣ Elektrik kazaları olmaması için elektrik düzenekleri cihaza uygun olmalıdır.

71

4.5. Lazer Epilasyon Uygulama Sonrası Dikkat Edilecek Noktalar

‣ Uygulama aralarında çıkan tüylere ağda, ip, cımbız gibi yöntemler

uygulanılmamalıdır.

‣ Epilasyonda oluşan kızarıklıklar devam ettiği sürece güneşten korunmalıdır.

‣ Güneşe maruz kalan bölgelere yağ içermeyen ve yüksek etkili güneş koruyucu

kremler sürülmelidir.

‣ Kişiyi terleten sıcak ortamlardan kaçınılmalıdır.

‣ Uygulama yapılan bölgeyi sıcak su ile yıkama, lifi sürtme ve saç kurutma

makinesi kullanma uygulamalarından kaçınılmalıdır.

‣ Uygulamayı takip eden birkaç gün içerisinde cilde daha hassas davranılmalıdır.

‣ Epilasyon sonrası cildinde sulanma olan hastalara, bölgesel kortikosteroid,

antibiyotik ve nemlendiriciler önerilmelidir.

4.6. Foto Epilasyon - İntense Pulse Light (İPL)

Flash lamba teknolojisi lazerden farklı bir mekanizmaya sahiptir. Adından da

anlaşılacağı üzere fotoğraf makinesinin flaş ışığına benzer bir kuvvetli ve farklı dalga

boylarında (550 nm den 1200 nm ye kadar) ışık elemanları taşıyan yüksek enerjili bir ışık

sistemidir. Lazerde ışık enerjisi tek bir dalga boyundan oluşmaktadır ve çizgisel bir

doğrultuda yayılmaktadır.

Flaş lamba teknolojisi ile epilasyonun mekanizması, lazer epilasyona benzer. Burada

da yüksek enerjili ışınlar deriye uygulanarak kıl kökü hücresi etrafında bulunan melanin

tarafından emilimi sağlar. Bu emilim sırasında açığa çıkan ısı enerjisi kıl kökü hücresini

tahrip eder. Böylece ölen kıl hücresi yeni kıl üretemeyerek epilasyon sağlanmış olur. Flaş

lamba epilasyon sistemi, lazer epilasyona benzer yararlara ve sakıncalara sahiptir. Bu

sistemde değişik dalga boyunda ışınlar kullanıldığından değişik ten ve kıl renklerine sahip

kişilerde hatta aynı kişide farklı bölgelerde bile bu dalga boyları değiştirilerek en uygun ışık

dalga boyu ayarlanabilme özelliği vardır. Bu özellik, tedavide belli bir esneklik sağlarken

uygulamayı yapan kişinin beceri ve tecrübe gereksinimini artırmaktadır. Her ne kadar bazı

üretici firmalar bu sistemin lazerden daha üstün olduğunu ileri sürseler de, bilimsel

çalışmalar bunu desteklememekle birlikte ayva tüylerde, flaş lamba epilasyon sisteminin

lazer epilasyona göre daha etkili olduğuna dair genel bir görüş hakim bulunmaktadır. Hangi

sistemin daha iyi olduğu kişiden kişiye değişmektedir. Bazı kişiler flaş lamba sistemine hiç

yanıt vermezken bir başkası çok iyi sonuç verebilir. Bilimsel çalışma ve yayınlar, flaş lamba

teknolojisi ile sağlanan epilasyon başarısı ve yan etkilerin lazer epilasyon sisteminde

gözlenen oranlarda olduğunu kanıtlamaktadır.

İlk yapılan bilimsel çalışmalarda tek seans tedaviden 12 hafta sonra kıl sayısında %50-

60 oranında azalma olduğunu işaret etmiştir. Birden fazla seans uygulanan tedavilerde kıl

oranındaki azalma daha yüksek oranlara çıkarak son tedaviden 6 ay sonra yapılan

gözlemlerde % 75’e varan oranlarda kıl azalması olduğu gösterilmiştir.

72

Yüksek doz ve uygun olmayan cilt rengine (örneğin esmer ciltlerde) sahip kişilerde

daha sık olmak üzere yanık, su toplama, ciltte açık renk beneklenme, koyu renk beneklenme,

cilt üzerinde kabuklanma gibi yan etkiler nadir olarak olsa da görülebilmektedir.

Ayrıca lazer epilasyondan farklı olarak flaş lamba epilasyon sistemi ile bildirilmiş bir

başka yan etki ise paradoksal (durağan kılların geçmesi) kıllanma denilen bir durumdur. Bu

yan etki özellikle hormon bozukluğuna bağlı kıllanma durumu olan hastalarda ve sıklıkla

yüz-boyun bölgesinde görülmektedir. Epilasyon uygulanan bölgeye komşu cilt bölgesi

üzerinde uyku durumunda olan kıl hücreleri ışık ve ısının etkisi ile üretken duruma geçerek

kıl üretmeye başlamakta böylece epilasyon uygulanan bölgede kıllar azalırken buraya komşu

bölgelerde kıllanmada artış meydana gelmektedir

73




değerlendiriniz.

ÖLÇME SORULARI

Aşağıda bir grup çoktan seçmeli soru verilmiştir. Çoktan seçmeli sorularda doğru

cevabın önündeki harfi yuvarlak içine alınız.

1. Lazer ışığı kıl folikülündeki ……….… adı verilen renk maddesi tarafından tutulur.

2. Lazer epilasyon yöntemi …………..… ve …………… tüylü kişilerde daha etkilidir.

3. Lazer enerjisi ancak ……….… evresinde bulunan kıl kökünde etkilidir.

4. Işıklı epilasyon yapmak için uygun ışık dalga boyları ………..… nm aralığında

olmalıdır.

5. 1064 nm dalga boylu ………… lazer cildin 7 mm derinliğine kadar nüfuz eder.

6. Işıklı epilasyon yöntemleri ………………….. epilasyon ve …………………epilasyon

olmak üzere ikiye ayrılır.

7. Tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışığa ……………. denir.

DEĞERLENDİRME



75



Bu öğrenme materyalinde kazanmış olduğunuz yeterliği aşağıda verilen soruları




1. İstenmeyen tüylerin ………… olarak, yok edilmesine …………… denir.

2. Tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışığa ……..… denir.

3. Lazer ışığı kıl folikülündeki ……….… adı verilen renk maddesi tarafından tutulur.

4. Lazer epilasyon yöntemi …………..… ve …………… tüylü kişilerde daha etkilidir.

5. Lazer enerjisi ancak ……….… evresinde bulunan kıl kökünde etkilidir.

6. Işıklı epilasyon yapmak için uygun ışık dalga boyları ………..… nm aralığında

olmalıdır.

7. 1064 nm dalga boylu ………… lazer cildin 7 mm derinliğine kadar nüfuz eder.

8. Kıllar esnek …………….. iplikçikler olup deri içindeki ……… ürünüdür.

9. .Kıl soğancığının altında …………………..… kıl soğancığı içine doğru çıkıntı

yapmıştır.

10. Kıl soğancığında ……….… ve …………… hücreler bulunur.

11. Kıl ………..…evresinde, kıl soğancığından tamamen ayrılır.

12. Kıllar ………..... evresinin sonunda kendiliğinden dökülürler.

13. Doğmamış bebeklerde bulunan kıllara ………… kıl denir.

14. İnce, çok az renkli ve iliksiz kıllara …….… tüyü adı verilir.

15. Medula iliğine sahip, koyu renkli ve kalın kıllara ………………… adı verilir.

16. Kadınlarda erkeklik hormonlarının artmasıyla oluşan kıllanmaya

……………denir.


artışına …………..… denir.

18. Elektrik akımı kullanılarak kıl köküne özel jel iletilmesine ………………… adı

verilir.

19. Jelli epilasyonda jel kıl köklerine ……………..… ileten problarla yedirilir.

20. Jelli epilasyonda kıllar uygulamadan ……..… ağda ile alınır.

21. Ampullü epilasyon kıllar ağda ile alındıktan ………….. uygulanır.

22. Ampullü epilasyonda ………….. ve …………… akım kullanılır.

23. Ampullü epilasyonun …………………… uygulanması önerilmez.

24. Ampullü epilasyonda kullanılan solüsyonun kıl köklerini ……………… etkisi vardır.

25. Elektroliz yöntemde ………... elektrik akımı kullanılır.

26. 27.Elektroliz yöntemde kıl kökünde ………... tepkime sonucu ……………….. oluşur.

27. Termoliz yöntemde ……………... akım kullanılır.

28. Termoliz yöntemde kullanılan akım kıl kökünde …....oluşturarak kıl kökünü tahrip

eder.

29. Topraklama elektrodu ………….. yöntemde kullanılır.

30. Her iğneli epilasyonda akım ayarı ………….... göre yapılır.

77

31. Kıl köküne iğne ile ………...ve ………... elektrik akımı verilmemelidir.

32. Kıl köküne akım verdikten sonra kıl cımbızla çekildiğinde ……... geliyor ise kıl kökü

…….... olmuş demektir.

33. İğneli epilasyonda …………….. iyi görülebilmesi için ………….. bir ışıkla


34. Kıl köküne doğru giriş yapabilmek için iğne ile kılın ……. …...ve ……. ….. .


35. İğne kalınlığı …………….. ile orantılı olmalıdır.

36. İğne ucu ……………..seviyesine inerek bu bölgeyi tahrip etmelidir.

37. Epilasyondan sonra cildin iyileşmesi için ………….. ve …………….. merhemler

kullanılmalıdır.

38. Epilasyon öncesi ve sonrası uygulama bölgesi …………….... ile temizlenmedir.

39. Epilasyon yapılan bölgeye ……... saat su temas etmemelidir.

40. Epilasyon yapılan bölgede lekeler oluşmaması için cilt ……….... korunmalıdır.

DEĞERLENDİRME



78

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ- 1 CEVAP ANAHTARI

1. İstenmeyen tüylerin …kalıcı… olarak, yok edilmesine …epilasyon… denir.

2. Tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışığa …lazer… denir.

3. Lazer ışığı kıl folikülündeki …melanin… adı verilen renk maddesi tarafından tutulur.

4. Işıklı epilasyonda …kırmızı… renk ışın kullanılır.

5. Lazer epilasyon yöntemi …beyaz tenli… ve …koyu renk… tüylü kişilerde daha

etkilidir.

6. Lazer enerjisi ancak …gelişme… evresinde bulunan kıl kökünde etkilidir.

7. Işıklı epilasyon yapmak için uygun ışık dalga boyları …600-1200… nm aralığında

olmalıdır.

8. 694 nm dalga boylu …ruby… lazer epilasyonda ilk kullanılan lazerdir.

9. 1064 nm dalga boylu …Nd:Yag… lazer cildin 7 mm derinliğine kadar nüfuz eder.

10. Kıllar esnek …keratinize… iplikçikler olup, deri içindeki …kıl kılıfının… ürünüdür.

11. Kıl kılıfının alt kısmı …soğana… benzer şekildedir ve …bulbus… olarak

adlandırılır.

12. Kıl soğancığının altında …dermal kıl papillası… kıl soğancığı içine doğru çıkıntı

yapmıştır.

13. Kıl soğancığında …matriks… ve …melanosit… hücreler bulunur.

14. Deri üzerindeki kılın açısı, …kıl kasının… kasılmasıyla değişir.

15. Büyüme evresinde kök hücreler oldukça …üretken… dir.

16. Kıl …gerileme… evresinde, kıl soğancığından tamamen ayrılır.

17. Kıllar …dinlenme... evresinin sonunda kendiliğinden dökülürler.

18. Doğmamış bebeklerde bulunan kıllara …lanugo… kıl denir.

19. İnce, çok az renkli ve iliksiz kıllara …ayva… tüyü adı verilir.

20. Medulla iliğine sahip, koyu renkli ve kalın kıllara …sert (terminal)… adı verilir.

21. Kadınlarda erkeklik hormonlarının artmasıyla oluşan kıllanmaya …hirsutizm… denir.

22. Normal düzeyde bulunan androjen hormonlarına karşı kıl köklerinin aşırı duyarlılık

göstermesine …idiopatik hirsutizm… denir.


artışına …hipertrikoz… denir.

24. Müşteri memnuniyetinin sağlanması için salon ısısı …20-23ºC… olmalıdır.

25. Epilasyon odasında …beyaz… ışık tercih edilmelidir.

26. Elektrik akımı kullanılarak kıl köküne özel jel iletilmesine …jelli epilasyon… adı

verilir.

27. Jelli epilasyonda jel kıl köklerine …yüksek frekans… ileten problarla yedirilir.

28. Jelli epilasyonda kıllar uygulamadan …sonra… ağda ile alınır.

79


1 D

2 Y

3 D

4 Y

5 Y

6 D

7 D


1. Elektroliz yöntemde ..galvanik.. elektrik akımı kullanılır.

2. Elektroliz yöntemde kıl kökünde ..kimyasal.. tepkime sonucu ..sodyum hidroksit..

oluşur.

3. Termoliz yöntemde ..yüksek frekans.. akım kullanılır.

4. Termoliz yöntemde kullanılan akım kıl kökünde ..ısı..oluşturarak kıl kökünü tahrip

eder.

5. Termoliz yöntemde akımın kısa süreli uygulanması ..flash.. yöntem olarak

adlandırılır.

6. İğneli epilasyonda ..galvanik ve yüksek frekans.. akımları birlikte kullanıldığında

.karışık yöntem.. olarak adlandırılır.

7. Topraklama elektrodu ..elektroliz.. yöntemde kullanılır.

8. Her epilasyon müşterisine ..ayrı.. ve ..steril.. iğneler kullanılmalıdır.

9. İğneli epilasyonda akım ayarı ..kıl yapısına.. göre yapılır.

10. Kıl köküne iğne ile ..girerken..ve ..çıkarken.. elektrik akımı verilmemelidir.

11. Kıl köküne akım verdikten sonra kıl cımbızla çekildiğinde ..kolay.. geliyor ise kıl

kökü ..tahrip.. olmuş demektir.

12. İğneli epilasyonda ..kıl köklerini.. iyi görülebilmesi için ..yansımasız.. bir ışıkla


13. Kıl köküne doğru giriş yapabilmek için iğne ile kılın ..çıkış yönü..ve ..çıkış açısı..


14. İğnenin kıl köküne girişinde müşteri ..acı.. hissetmemelidir.

15. İğne kalınlığı ..kıl kalınlığı.. ile orantılı olmalıdır.

16. İğne ucu ..kıl soğancığı..seviyesine inerek bu bölgeyi tahrip etmelidir.

17. İğne çok derine batırıldığında ..kanama.. olur.

18. Birbirlerine ..3-4 mm’den..yakın kıllara epilasyon yapılmamalıdır.

19. Epilasyondan sonra cildin iyileşmesi için ..yara yanık.. ve ..antibiyotikli.. merhemler

kullanılmalıdır.

20. Epilasyon öncesi ve sonrası uygulama bölgesi ..antiseptik sıvı.. ile temizlenmedir.

21. Epilasyon yapılan bölgeye ..12-24.. saat su temas etmemelidir.

22. Epilasyon yapılan bölgede lekeler oluşmaması için cilt ..güneşten.. korunmalıdır.

80


1. Lazer ışığı kıl folikülündeki …melanin…….… adı verilen renk maddesi tarafından

tutulur.

2. Lazer epilasyon yöntemi …beyaz tenli…. ve …koyu renkli………… tüylü kişilerde

daha etkilidir.

3. Lazer enerjisi ancak …gelişme…….… evresinde bulunan kıl kökünde etkilidir.

4. Işıklı epilasyon yapmak için uygun ışık dalga boyları …600 - 1200……..… nm

aralığında olmalıdır.

5. 1064 nm dalga boylu ……Nd: YAG…… lazer cildin 7 mm derinliğine kadar nüfuz

eder.

6. Işıklı epilasyon yöntemleri …lazer epilasyon ve ……foto epilasyon olmak üzere

ikiye ayrılır.

7. Tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışığa ……lazer… denir.


1. İstenmeyen tüylerin …kalıcı… olarak, yok edilmesine …epilasyon… denir.

2. Tek dalga boyunda yoğunlaştırılmış ışığa …lazer… denir.

3. Lazer ışığı kıl folikülündeki …melanin… adı verilen renk maddesi tarafından tutulur.

4. Lazer epilasyon yöntemi …beyaz tenli… ve …koyu renk… tüylü kişilerde daha

etkilidir.

5. Lazer enerjisi ancak …gelişme… evresinde bulunan kıl kökünde etkilidir.

6. Işıklı epilasyon yapmak için uygun ışık dalga boyları …600-1200… nm aralığında

olmalıdır.

7. 1064 nm dalga boylu …Nd:Yag… lazer cildin 7 mm derinliğine kadar nüfuz eder.

8. Kıllar esnek keratinize ipkçikler olup, deri içindeki …kıl kılıfının… ürünüdür.

9. Kıl soğancığının altında …dermal kıl papillası… kıl soğancığı içine doğru çıkıntı

yapmıştır.

10. Kıl soğancığında …matriks… ve …melanosit… hücreler bulunur.

11. Deri üzerindeki kılın açısı, …kıl kasının… kasılmasıyla değişir.

12. Kıl …gerileme… evresinde, kıl soğancığından tamamen ayrılır.

13. Kıllar …dinlenme... evresinin sonunda kendiliğinden dökülürler.

14. Doğmamış bebeklerde bulunan kıllara …lanugo… kıl denir.

15. İnce, çok az renkli ve iliksiz kıllara …ayva… tüyü adı verilir.

16. Medulla iliğine sahip, koyu renkli ve kalın kıllara …sert (terminal)… adı verilir.

17. Kadınlarda erkeklik hormonlarının artmasıyla oluşan kıllanmaya hirsutizm…denir.


artışına …hipertrikoz… denir.

19. Elektrik akımı kullanılarak kıl köküne özel jel iletilmesine …jelli epilasyon… adı

verilir.

20. Jelli epilasyonda jel kıl köklerine …yüksek frekans… ileten problarla yedirilir.

81

21. Jelli epilasyonda kıllar uygulamadan …sonra… ağda ile alınır.

22. Ampullü epilasyon kıllar ağda ile alındıktan …sonra.. uygulanır.

23. Ampullü epilasyonda …galvanik.. ve …faradik… akım kullanılır.

24. Ampullü epilasyonun …sert kıllara… uygulanması önerilmez.

25. Ampullü epilasyonda kullanılan solüsyonun kıl köklerini …zayıflatıcı… etkisi

vardır.

26. Elektroliz yöntemde ..galvanik.. elektrik akımı kullanılır.

27. Elektroliz yöntemde kıl kökünde ..kimyasal.. tepkime sonucu ..sodyum hidroksit..

oluşur.

28. Termoliz yöntemde ..yüksek frekans.. akım kullanılır.

29. Termoliz yöntemde kullanılan akım kıl kökünde ..ısı..oluşturarak kıl kökünü tahrip

eder.

30. Topraklama elektrodu ..elektroliz.. yöntemde kullanılır.

31. Her iğneli epilasyonda akım ayarı ..kıl yapısına.. göre yapılır.

32. Kıl köküne iğne ile ..girerken..ve ..çıkarken.. elektrik akımı verilmemelidir.

33. Kıl köküne akım verdikten sonra kıl cımbızla çekildiğinde ..kolay.. geliyor ise kıl

kökü ..tahrip.. olmuş demektir.

34. İğneli epilasyonda ..kıl köklerini.. iyi görülebilmesi için ..yansımasız.. bir ışıkla


35. Kıl köküne doğru giriş yapabilmek için iğne ile kılın ..çıkış yönü..ve ..çıkış açısı..


36. İğne kalınlığı ..kıl kalınlığı.. ile orantılı olmalıdır.

37. İğne ucu ..kıl soğancığı..seviyesine inerek bu bölgeyi tahrip etmelidir.

38. Epilasyondan sonra cildin iyileşmesi için ..yara yanık.. ve ..antibiyotikli.. merhemler

kullanılmalıdır.

39. Epilasyon öncesi ve sonrası uygulama bölgesi ..antiseptik sıvı.. ile temizlenmedir.

40. Epilasyon yapılan bölgeye ..12-24.. saat su temas etmemelidir.

41. Epilasyon yapılan bölgede lekeler oluşmaması için cilt ..güneşten.. korunmalıdır.

82

T.C.



TEMEL KOZMETİK

815SBG003

Ankara, 2011

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR .................................................................................................................................. ii

GİRİŞ ...................................................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ- 1 ................................................................................................................... 3

1. KOZMETİK ........................................................................................................................................ 3

1.1. Kozmetik Tarihi ........................................................................................................................... 3

1.2. Kozmetik Tanımı ......................................................................................................................... 4

1.3. Kozmetiklerin Sınıflandırılması ................................................................................................... 5

1.4. Kozmetik Ürünlerde Kullanılan Ham Maddeler .......................................................................... 7

1.5. Kozmetik Ürünlerin Görevi ......................................................................................................... 8

1.6. Kozmetik Ürünlerin Kullanımı Sırasında Ortaya Çıkabilecek İstenmeyen Durumlar ................. 8

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................................. 12

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.................................................................................................... 13

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 ................................................................................................................. 14

2. EMÜLSİYONLAR ........................................................................................................................... 14

2.1. Emülsiyonların Yapısı ................................................................................................................ 14

2.2. Emülsiyonların Cilt Üzerindeki Etkileri..................................................................................... 14

2.3. Emülsiyonlarda Kullanılan Bazı Yağlı Maddeler ...................................................................... 15

2.4. Absorbsiyon (Emilim) ................................................................................................................ 16


ÖLÇME DEĞERLENDİRME .......................................................................................................... 18

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 .................................................................................................................. 19

3. KOZMETİK ÜRETİMİNDE UYGULANAN TESTLER ................................................................ 19

3.1. Kozmetik Üretiminde Uygulanan Testler .................................................................................. 19



ÖĞRENME FAALİYETİ-4 .................................................................................................................. 23

4. KOZMETİK ÜRÜNLERDE GÜVENİRLİLİK VE KARARLILIK ................................................ 23

4.1. Güvenirlilik ................................................................................................................................ 23

4.2. Kararlılık .................................................................................................................................... 24


ÖLÇME DEĞERLENDİRME .......................................................................................................... 27

5. AMBALAJLAMANIN ÖNEMİ ....................................................................................................... 28

5.1. Ambalaj ..................................................................................................................................... 28

5.2. Ambalajlamada Kullanılan Materyaller ..................................................................................... 29

5.2. Ambalajlama Çeşitleri ................................................................................................................ 31

5.3. Ambalajlamanın Kontrolü .......................................................................................................... 32



MODÜL DEĞERLENDİRME ............................................................................................................. 36

CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................................... 37

KAYNAKÇA ........................................................................................................................................ 39

i

AÇIKLAMALAR

KODU

ALAN

DAL/MESLEK

MODÜLÜN ADI

MODÜLÜN

TANIMI

AÇIKLAMALAR

815SBG003

Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri

Alan Ortak

Temel Kozmetik

Kozmetiklerin tarihçesi, tanımı, görevleri, sınıflandırılması, ham

maddeleri,

Emülsiyon, üretim aşamasında uygulanan testler ve ambalajlama

ile ilgili bilgilerin anlatıldığı bir öğrenme materyalidir.

SÜRE 40 / 16

ÖN KOŞUL

YETERLİK

MODÜLÜN AMACI

EĞİTİM ÖĞRETİM

ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

ÖLÇME VE

DEĞERLENDİRME

Ön koşulu yoktur.

Kozmetikleri tanıyarak analiz etmek

Genel Amaç

Gerekli araç gereç ve ortam sağlandığında kozmetikleri genel

olarak tanıyarak analiz edebileceksiniz.

Amaç:

1. Kozmetikleri analiz edebileceksiniz.

2. Kozmetik ürünlerin yapılarını analiz edebileceksiniz.

3. Kozmetik ürünlere uygulanan testleri analiz

edebileceksiniz.

4. Kozmetik ürünlerde güvenirlilik ve kararlılık özelliklerini


5. Kozmetik ürünlerde ambalajlamanın önemini

kavrayabileceksiniz.

Ortam: Atölye

Donanım: Kozmetik ürünleri

Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen

ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.

Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test,

doğru-yanlış vb.) kullanarak modül uygulamaları ile

kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.

ii



AMAÇ

Kozmetiklerin tarihini, tanımını, sınıflandırılmasını kullanılan hammaddeleri analiz

edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ İnternet ortamı ve kütüphanede kozmetik ürünlerinin tarihi, tanımı,

sınıflandırılması ve kullanılan ham maddeler hakkında araştırma yapınız ve

edindiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

1.1. Kozmetik Tarihi

1. KOZMETİK

Kozmetik insanlık tarihi kadar eskidir. Çağlardan beri insanlar bitki, su veya çamurla

hastalıklarını tedavi etmişler, kaynak sularının faydalarını keşfetmişler, kötü ruhları kovmak

için tütsüler yakmışlar, bazen tanrılarını etkilemek, bazen düşmanlarını ürkütmek için toprak

boyalarla yüzlerini ve vücutlarını boyamışlardır. Erkeklerin düşmanlarını etkilemek için

boyanmalarının yanı sıra kadınlar da süslenme amaçlı boyanmışlardır. Bunun tarihteki en

güzel örneği Mısır kraliçesi Kleopatra’dır. Kleopatra sadece makyaj değil bugün peeling

dediğimiz uygulamaları Nil kumuyla yapıyor, sütle güzellik banyolarına giriyor ve çeşitli

bitki karışımlarıyla maskeler uyguluyor, çamur banyosundan sonra vücudunu esanslarla

ovduruyor ve parfümleniyordu.

Resim 1.1: Kleopatra

Eski Mısır mezarlarının duvarlarında bitkisel yağların nasıl tedavi amaçlı kullanıldığı

ve bunlardan nasıl parfüm yapıldığı görülmektedir. Eski çağlardan beri tedavi amacı ya da

güzel kokmak için kullanılan bitkisel yağlar doğunun uzmanlık alanıdır. Doğu dünyası

yarattığı esanslar ile parfüm sektörünün öncüsü olmuştur.

3

Resim 1.2: Mısır duvar resimleri

Şifalı banyolar ise eski Mısır'dan Roma'ya kadar birçok yerde tedavi amaçlı

kullanılmıştır. Günümüz de ise kaplıca suları ile banyo yapılması, içiliyor olması ve hatta

kremlerin içine ilave edilerek cilt bakımında kullanılıyor olması eski çağlardan bugüne

kaplıca sularının içerdikleri minerallerin sağlık ve güzellik dağıttığını göstermektedir.

Kil hâlindeki çamur, binlerce yıldan beri yeryüzünün tüm zenginliklerini taşıdığı için

insanlar tarafından ilaç yerine de kullanılmıştır. Bugün eskiden olduğu gibi doğrudan çamur

banyolarına girilerek aktif maddelerinin kullanımına devam edilmekle birlikte çamurun

değerli maddeleri alınarak ya da kopya edilerek yağlı cilt bakım ürünleri ve vücut inceltici

bakım ürünlerine katılarak da kullanılmaya devam edilmektedir.

20. yüzyıla kadar olan dönemde kadınlar yüzlerini şapkalar altında saklayarak ve

pudralanarak güzel olmak adına ciltlerini beyaz tutmaya çalışmışlardır. Modacı Chanel en

büyük devrimini güneşe çıkarak yapmış ve bronzluğun güzelliğini kabul ettirmiştir. Böylece

güneş ürünleri üreten sektörün temeli atılmıştır.

l. Dünya Savaşı sonrasında kozmetik çalışmalar bilimsel anlamda yapılmaya

başlanmıştır. Bugün her kozmetik ürünün hazırlanışında ciddi laboratuvar araştırmaları

vardır. Kozmetik sektörü var gücüyle araştırmalarını sürdürerek gençlik iksirinin izini

sürmeye devam etmektedir. Sağlığın ve gençliğin korunması ya da sadece güzelliğin

vurgulanması için kozmetik ürün kullanımı günlük yaşantının bir parçası olmuş ve olmaya

devam edecektir.

1.2. Kozmetik Tanımı

Bir kozmetik ürün, cildin üst katmanlarına etki yaparak yüzümüzde ya da tüm

vücudumuzda cildi temizleyen, koruyan, nemlendiren, besleyen ve ona hoş bir koku veren

preparatlardır diye tanımlanır.

4

Resim 1.3: Kozmetikler

Kozmetik yasasına göre insan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar

ve genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, ağız ve dişlere veya mukozaya uygulanmak

üzere hazırlanmıştır. Amacı veya yan amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek ve

korumak suretiyle iyi durumda muhafaza etmek, görünümünü değiştirmek, vücut kokularını

düzeltmek olan, saç boyaları ve saç açıcıları da dâhil bütün preparat ve/veya maddelerdir

diye tanımlanır.

1.3. Kozmetiklerin Sınıflandırılması

Kozmetikler iki şekilde sınıflandırılır. Uygulanış yerlerine, temel etki alanlarına

göredir.

Resim 1.4: Kozmetik çeşitleri

‣ Uygulanış yerlerine göre kozmetikler

Deriye uygulanan kozmetik preparatlar

o

o

o

o

o

o

o

o

o

Yumuşak kremler

Yumuşak losyonlar

Temizleyici kremler

Temizleyici losyonlar

El krem ve losyonları

Temel kremler

Günlük kremler

Hormon kremleri

Sterat kremler

5

o

o

o

o

o

o

Yüz maskeleri

Cildin rengini açan ve ciltteki lekeleri gideren preparatlar

Güneş ışınlarına karşı koruyucu ve bronzlaşmayı sağlayıcı

preparatlar

Ter önleyici ( antiperspiran) preparatlar

Ter kokularını önleyen ( deodoran ) preparatlar

Tıraş preparatları

Tozlar ve pigmentli preparatlar

o

o

o

o

o

Yüz pudraları

Allık

Dudak boyaları

Tırnak cilaları

Göze uygulanan kozmetik preparatlar

Saça uygulanan kozmetik preparatlar

o

o

o

o

o

o

o

o

Saça şekil veren preparatlar

Saçı düzleştiren preparatlar

Şampuanlar

Saç boyaları

Saç rengini açan preparatlar

Saçlara parlaklık verici ve saç şeklini koruyucu preparatlar

Saçları besleyici preparatlar

Saç tokaları

Dişlere ve ağız boşluğuna uygulan kozmetik preparatlar

o

o

o

Diş patları ve diğer preparat şekilleri

Takım dişlerin temizlenmesi için kullanılan preparatlar

Ağız suları

Diğer kozmetik preparatlar

o

o

o

o

o

Ayağa uygulanan preparatlar

Bebek preparatları

Banyo preparatları

Vücut pudraları

Depilatuvarlar

‣ Temel etki alanlarına göre kozmetikler

Tabaka oluşturan maddeler

Keratinli maddeler

Sebatrop maddeler

6

İndirekt dermatrop maddeler

Direkt dermatrop maddeler

1.4. Kozmetik Ürünlerde Kullanılan Ham Maddeler

Ham madde: Kozmetiklerin üretimi için kullanılan tüm maddelerdir.

Kozmetik ham maddeler üçe ayrılır:

‣ Ana maddeler

Bitkisel yağlar

Hayvansal yağlar ve yağlı maddeler

Mineral yağlar ve yağlı maddeler

Vakslar ve esterler

Yağ asitleri

Yağ alkolleri

Poliglikol eter

Diğer alkoller

Su

Pudralar

‣ Yardımcı maddeler

Emülgatörler ve stabilizatörler

o Yüksek moleküllü yağ asitlerinin alkali tuzları

o Yüksek moleküllü yağ asitlerinin amonyum tuzları

o Yağ alkolü sülfürik asit esteri

o Polioksialkileneter yağ asidi esteri

o Polioksialkilen yağ asidi esteri ve yağ alkollerinden

polioksialkileneter

o Fosforik asit esterler

Nemlendiriciler

Antioksidanlar

Çözücü sağlayıcılar

Koku maddeleri

Boyalar ve pigmentler

7

‣ Etken maddeler

Eterik yağ ve bitki esterleri

Pigment leke gidericiler

İtici ve kovucu maddeler

Silikonlar

Güneşe karşı koruyucular

Doymammış yağ asitleri

Vitaminler

1.5. Kozmetik Ürünlerin Görevi

Kozmetik ürünler çok geniş bir yelpazeye sahip olup toplumun hemen her kesiminde

günlük yaşamla iç içe olan tüketim ürünleridir. Derinin temizliğinde kullanılan sabunlar,

pudralar ve şampuanlar başta olmak üzere çeşitli makyaj malzemeleri, parfümler,

deodorantlar günde birkaç kez kullanılırken saça renk ve şekil vermek için kullanılan ürünler

yılda birkaç kez kullanılır. Deri ve deri eklerine uygulanan bu kozmetikler, insan vücuduna

sürülen, serpilen veya sprey şeklinde uygulanan temizleme, güzelleştirme, çekiciliği arttırma

veya görünümü değiştirme amacıyla kullanılan ilaç etkinliği olmayan ürünlerdir. Kullanılan

bu kozmetik ürünlerin en önemli görevi derinin fizyolojik özelliklerini değiştirmeden

güzelleştirmek ve korumaktır.

Resim 1.5: Kozmetiklerin işlevi

1.6. Kozmetik Ürünlerin Kullanımı Sırasında Ortaya Çıkabilecek

İstenmeyen Durumlar

Kozmetik maddelerin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek istenmeyen durumlar:

‣ İrritasyon

‣ Alerjik temas dermatiti

‣ Işığa duyarlılık, temas ürtiker

‣ Pigmentasyon

‣ Saç ve tırnak değişiklikleri olarak sıralanır.

8

‣ İrritasyon

İmmün sistemin rolünün bulunmadığı irritan dermatitler, klinik olarak lezyonların

izlenebildiği objektif dermatitler ve lezyonların izlenemediği ancak yanma, kaşınma,

karıncalanma gibi şikâyetlerin izlendiği sübjektif dermatitler olarak ikiye aynlır. Objektif

dermatitler, açık renk tenli, çil veya leke oluşturmaya yatkın kişilerde daha sık görülür. Tek

bir temas sonucu irritasyon oluşturan kimyasal madde veya ürünlere akut veya primer irritan

denirken tekrarlayan uygulamalar sonucu reaksiyon oluşturan maddelere künülatif irritan adı

verilmektedir. Ticari firmalar, kozmetik ürünü piyasaya çıkarmadan önce kuvvetli irritanları

içeriklerinden çıkarmaktadır. Ancak zayıf irritan maddeler kalabilmektedir. Bu zayıf

irritanlar özellikle önceden hasar görmüş deri üzerine uygulandığı zaman irritan dermatitlere

yol açmaktadır. İrritanlar, zayıf da olsa yüz bölgesinin stratum corneumundan kolayca içeri

girebildikleri için reaksiyonlar yüz bölgesinde daha sık izlenmektedir.

‣ Alerjik temas dermatiti

Çok sayıda ve çeşitli kozmetik maddelerin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek

istenmeyen durumların başında ürünlerle oluşan temas dermatiti gelmektedir. Temas

dermatitinin görülme sıklığı % 5-10 arasında değişir. Kozmetik reaksiyonlar sıklıkla

kuaförlerde, manikürcülerde, güzellik uzmanlarında ve makyözlerde meslek hastalığı olarak

görülmektedir.

Görülme sıklığı açısından temas dermatiti, kozmetiklerin neden olduğu en önemli

reaksiyon olarak de değerlendirilmektedir. Klinik olarak oluştuğu deri bölgesinde eritem

(kızarıklık), ödem (şişlik) ve vezikülasyon (su kabarcıkları) gelişir. Lezyonlar kaşıntılıdır.

Şiddetli olgularda ise eritemli zeminde gelişen büller ve erode (su dolu kesecikler) alanlar

görülebilir. Deride temas dermatitine yol açan kozmetikler deri bakım ürünleri (% 25), saç

preparatları (%24), yüz makyaj ürünleri (%11), tırnak preparatları (%8), parfümler (%7),

kişisel temizlik ürünleri (%4), göz makyaj ürünleri (%4)dir. Kozmetiklerin yol açtığı farklı

mekanizmalarla gelişen temas dermatitinde neden saptanamadığında yama (patch) testleri

kullanılmaktadır. Tedavide sorumlu ajanın saptanarak uzaklaştırılması gerekir.

Kozmetik ürünlerin bir kısmında mineral yağlar, vazelin, lanolin gibi komedojenik

potansiyel taşıyan maddeler vardır. Bu ürünler komedon oluşumuna neden olarak zaten var

olan akne lezyonlarının artmasına veya folikülit (kıl kökü iltihabı) gelişimine neden olur.

Kozmetiklere bağlı olarak gelişen akne olgularında herhangi bir tedavi önerilmez.

Sorumlu kozmetik kullanımının sonlanması ile kendiliğinden düzelir. Bazı kozmetiklerin

kullanımı ile deride genellikle kalıcı olan pigmentasyon oluşumları görülebilir. Daha çok

bazı ucuz parfümlerin kullanımı sırasında UV etkisiyle ortaya çıkar. Deride UV etkisiyle

birkaç saat içerisinde eritem, vezikül ve büllerle karakterize bir tablo gelişir ve kalıcı

pigmentasyon ile sonlanır. Ayrıca özellikle yaz aylarında uygulanan peeling sonrasında da

pigmentasyon gelişebilmektedir.

Derinin sağlıklı, temiz, pürüzsüz ve güzel görünmesi için kullanılan kozmetikler

günlük yaşamın vazgeçilmez tüketim ürünleridir. Kozmetiklerden beklenen maksimum yarar

ancak bilinçli ürün seçimi ve düzenli kullanım ile mümkündür. Toplumun her kesiminde

9

yaygın olarak kullanılan bu ürünler ne yazık ki bilinçsizce tüketilmekte, deri bakımı ve cilt

temizliğine yönelik uygulamalar, uzman olmayan kişilerce ve uygun olmayan koşullarda

yapılmaktadır. Bu durum sonucunda çeşitli kozmetik reaksiyonlar meydana gelmektedir.

‣ Işığa duyarlılık

Temas foto duyarlılık, deriye uygulanan kimyasal madde veya ürünün yapısının güneş

gören yerlerde, ultraviyole (UV) ışınına maruz kalması ile değişmesi sonucu ortaya çıkar.

Fototoksik ve fotoalerjik olmak üzere iki çeşittir. Fototoksik reaksiyon, UV dalga boyu ve

kimyasal maddenin konsantrasyonunun yeterli olduğu ortamlarda, duyarlılık kazanmaya

gerek olmadan oluşabilen reaksiyonlardır. Klinik olarak eritem, hiperpigmentasyon ve

deskuamasyon basamakları vardır.

Güneş yanığı en sık rastlanan fototoksik reaksiyondur. Fotoalerjik reaksiyonlarda ise

duyarlılık kazanma periyoduna gereksinim vardır. Paba, butilhidroksi tolüen, sinnamik

aldehit, odun kömürü ve musk ambrette bilinen duyarlılık kazandıran maddelerdir.

Fotoalerjik reaksiyonlar, fototoksik reaksiyonlardan daha nadirdir .

‣ Temas ürtiker

Temas ürtiker, şüpheli madde ile temastan sonra 30-60 dakika içerisinde gelişen ürtika

plağı ile karakterize klinik tablodur. Şiddeti, kimyasal maddenin konsantrasyonuna bağlı

olarak değişebilir.

Lokalize eritemden, sistemik belirtilerin de eşlik edebildiği, astım, anjiyo ödem ve

anaflaksi tablosuna kadar değişen şiddette olabilir. Şiddetin belirlenmesinde yalnızca

konsantrasyon değil, maddenin uygulandığı anatomik bölge de önemlidir. Kol ve bacakta

yalnızca eritem yaratan konsantrasyon yüzde çok daha ciddi reaksiyonlara yol açabilir.

Bazı olgularda, temas ürtiker daha önceden hasarlanmış deride ortaya çıkabilir veya

formaldehit kullanımında olduğu gibi tekrarlayan temasla belirlenebilir. Temas ürtiker,

immünolojik olabileceği gibi imrnunolojik olmayan mekanizmalar ile de olabilir. Parfüm,

şampuan, saç boyası, tırnak cilası temas ürtiker yapabilir. İmmünolojik olmayan

mekanizmalara daha sık rastlanır.

Dermal damarlarda, antikora bağımlı olmayan bir mekanizma ile vazoaktif

maddelerin salınması söz konusudur. İmmünolojik temas ürtiker de ise daha önceden

duyarlılık kazanmış bireyde, kimyasal madde ile temasın ardından “Tip 1” alerjik reaksiyon

gelişir. Gıda maddeleri, immünolojik temas ürtikerin en sık rastlanan nedenidir. Atopik

bireylerde, ağız ve boğazda görülen semptomlarla birlikte seyreder. Özellikle koyu ten renkli

kişilerde, kozmetik ürünlerin içeriklerine karşı oluşan temas derrnatit, hiperpigmentasyona

yol açabilir. Japonya’da özellikle kömür katranı boyası ile (Sudan 1 kırmızısı ile) yüzde

epidemik pigrnentasyon rapor edilmiştir. Özellikle kokulu ürünlerde bulunan benzil

salisilat, ylang-ylang yağı, sandal ağacı yağı, benzil ve sinnamik alkol, enflamasyonun

ardından, hipo veya hiperpigmentasyona yol açabilir. Diş macunlarında bulunan sinnarnik

aldehite bağlı peroral lokoderma rapor edilmiştir.

10

‣ Saç ve tırnaklarda değişim

Kozmetik reaksiyonlar, tırnaklarda, paronişi, onikoliz, tırnak parçalanması ve pigment

değişiklikleri şeklinde izlenebilir. Saçlara uygulanan perma veya düzleştirici maddelerin

uygun olarak nötralize edilememeleri sonucu, saçta hasar ve doğal yapısının kaybı söz

konusu olabilir. Kullanılan kozmetik ürünler ile temel lezyonu komedon olan akne şeklinde

değişiklikler olabilir. Hidrokarbonlar ve lanolin türevleri bu çeşit reaksiyonlara yol açabilir.

11



Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. Genel anlamda kozmetik ürün, cildin üst katmanlarına etki yaparak cildi

………………, …………….., nemlendiren, …………….. ve ona hoş bir koku veren

karışımlardır diye tanımlanabilir.

2. Doğu dünyası yarattığı esanslar ile ………….. sektörünün de öncüsü olmuştur.

3. Kozmetikler, ………….. yerlerine göre ………………. alanlarına göre iki şekilde

sınıflandırılır.

4. Kullanılan bu kozmetik ürünlerin en önemli görevi derinin ……………. özelliklerini

değiştirmeden ……………….. ve korumaktır.

5. Kozmetik karışımlarda görülebilecek değişmeler losyonlarda …………….,

emülsiyonlarda bozulma, ………………. üremesi, kimyasal parçalanma, …………

değişmesi, renk ve koku değişmesi şeklinde olabilir.

6. Kozmetik maddelerin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek istenmeyen durumlar,

……………, alerjik temas dermatiti, ışığa duyarlılık, ……………., ……………., saç

ve tırnak değişiklikleri, olarak sıralanır.

7. Kozmetik ham maddeler …….. maddeler, …………. maddeler ve …………….

maddeler olmak üzere üçe ayrılır.

DEĞERLENDİRME




13


AMAÇ


Emülsiyonların özelliklerini analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kütüphanede ve internet ortamında emülsiyon özellikleri hakkında araştırma

yaparak elde ettiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

2.1. Emülsiyonların Yapısı

2. EMÜLSİYONLAR

Emülsiyonlar birbiri ile karışmayan en az iki sıvının birbirleri içerisinde damlacıklar

hâlinde dağıldığı heterojen sistemlerdir. Bu sistemler bir hidrofilik (suyu seven), bir de

lipofilik (yağı seven) iki fazdan oluşur. Bu iki faz, emülsiyonun iç ve dış fazı olarak

adlandırılmaktadır. Dış faz, sürekli faz olarak da tanımlanır ve iç fazı damlacıklar hâlinde

taşır. Bir emülsiyon formülasyonunun gerçekleştirilebilmesi için en az üç bileşene (yağlı faz,

sulu faz ve yüzey etkin maddeye) gereksinim vardır.

Yağ damlacıkları suya damlatılarak yağlı su emülsiyonu elde edilir. Burada dış faz su,

iç faz ise yağ damlacıklarıdır. Su damlacıkları yağa damlatılarak sulu yağ emülsiyonu elde

edildiğinde iç faz su, dış faz yağdır. Yağ ve suyun, emülsiyonda ayrışarak iki farklı tabaka

oluşturmasını engellemek ve emülsiyonu kalıcı kılmak için sabun, sabunsuz deterjanlar, setil

alkol ve lanolin gibi çeşitli yüzey etkin maddeler kullanılır. Yüzey etkin maddeler

damlacıkların çevresini sarar ve bunların sıvı içinde bir araya gelerek ayrı bir tabaka

oluşturmalarını engeller. Bir emülsiyondaki damlacıklar, mikroskopla görülebilecek kadar

büyüktür. Bu tür emülsiyonlar krem ya da sütlü sıvı şeklindedir.

2.2. Emülsiyonların Cilt Üzerindeki Etkileri

‣ Yağlı su emülsiyonları

Yağlı su (Y/S) emülsiyonları suyla yıkamak suretiyle temizlenebilir. Suya

zamk ya da polivinil pirolidon (plastik bir reçine) eklenerek kalınlaştırılır.

Bu tür emülsiyonlar, aşağıdaki nedenlerden dolayı, nemlendirici kremler

ve makyaj altı kremleri gibi gündüz kremlerinin yapımında kullanılır.

14

Emülsiyonun ana maddesi sudur ve suyun cilt ile teması yağdan daha fazladır. Bu

suyun bir kısmı, cilt tarafından emilerek hızlı bir nemlenme etkisi yaratır. Ürüne daha fazla

su çekmesi için suya eklenen humektantlar (nem çekici) bu nemlendirme etkisini artırır.

Sulu-yağ (S/Y) emülsiyonlarına nazaran daha hafif kremler elde edilir.

Çünkü yağın miktarı daha düşüktür ve ciltte su buharlaştığı zaman deri

üzerinde, çok daha ince yumuşatıcı bir tabaka bırakır.

Sulu-yağ emülsiyonlarına nazaran daha az ışık yansıtır. Sudan daha fazla

yansıtıcı olan yağ, suyun içinde kapalı kalır. Böylece gündüz kremlerinde

tercih edilmeyen parlak görünümden kaçınılmış olur.

Suyun buharlaşmasına bağlı olarak ciltte serinlik etkisi yaratır.

‣ Sulu-yağ emülsiyonları

Su içinde yağ (S/Y ) emülsiyonları su ile kolaylıkla karışmaz ve yalnızca su ile ciltten

temizlenemez. Bir bezle silinerek ya da yağ çözücü veya temizleyici kullanılarak

çıkartılabilir. Bileşimindeki su yavaş buharlaştığı için çok az serinlik yaratır. Bu

emülsiyonlar, aşağıdaki nedenlerden dolayı daha çok gece kremleri, masaj kremleri ve

temizleme kremlerinde kullanılır.

Daha yağlandırıcı ve emicidir çünkü yağın deri ile teması suya oranla

daha fazladır.

Yağ daha fazla oranda bulunduğu için yağlı-su emülsiyonlarından daha

koyu kıvamlı ve yağlıdır.

Işığı fazla yansıtma ve cilde parlaklık verme etkileri vardır ancak gece

kremlerinde ve ciltte çok kısa süre kalan kremlerde kullanıldıkları için bu

etkileri önemli değildir.

Ciltte nemli ve yumuşak bir etki bırakmaları için kozmetik emülsiyonlar, ciltte belli

bir süre kalmalıdır. Nemlendirici kremler ve gece kremleri, cilt ile çok kısa süreli teması olan

temizleyici ve masaj kremlerine nazaran daha yararlıdır.

2.3. Emülsiyonlarda Kullanılan Bazı Yağlı Maddeler

‣ Bitkisel yağlar: Bitkilerden elde edilir. Badem yağı, zeytinyağı vb.

15

‣ Mineral yağlar: Yer altından çıkarılan petrolden elde edilir. Isıtmada kullanılan

gazlara ve arabalarda kullanılan benzine ek olarak mineral yağlar, petrol jölesi

ve parafinli balmumu içeren petrol ürünleri, emülsiyonlarda yağlı madde olarak

kullanılabilir. Makyaj ürünleri yapımında mineral yağlar, bitkisel yağlara

nazaran daha çok tercih edilir. Çünkü daha iyi çözülebilir, mikroorganizmalar

tarafından bozulmaya ve kirlenmeye daha az eğilimlidir ve daha az yapışkandır.

Mineral yağ tek başına kullanıldığında sebum için iyi bir çözücüdür ve kuru

deride yağlanmayı azaltır. Bu nedenle kuru deriye uygulanan ürünler mineral

yağa ek olarak az miktarda bitkisel yağ içerir.

‣ Stearik asit: Beyaz mumsu bir sıvıdır. Bitkisel ya da mineral yağlar kadar

yağlı olmayan, çok hafif bir sıvıdır. Cilt üzerinde vücut ısısında erimeyen yağsız

bir tabaka oluşturur.

‣ Lanolin: Koyunyününden elde edilir, sebuma benzer. Açık sarı renktedir. İyi

bir emülsiyon hâline dönüştürücü ajan olduğu için mineral yağlara eklenir.

Duyarlaştırıcı olduğu için bu özelliği kullanıldığı ürünün etiketinde

belirtilmelidir.

‣ İzopropil miristat: Yağ kıvamında, kokusuz bir sıvıdır. Ürünün yağlılığını

azaltmak için mineral ve bitkisel yağlara az miktarda eklenir.

‣ Özokerit ve keresin: Mumlar, yağı koyulaştırıcı maddeler olarak kullanılır,

yağı emerek üründeki yağ oranını azaltır. Özokerit yer altından elde edilir ve

yer mumu olarak bilinir. Arıtıldığı zaman küçük, beyaz, sert kristaller

şeklindedir ve mikro kristalin yapıdadır. Keresin, özokeritin arıtılmasıyla elde

edilir.

2.4. Absorbsiyon (Emilim)

Üst derinin fonksiyonu, emilimi sınırlandırarak vücudu korumaktır ancak su ve yağ

karışımında eriyen maddeler ciltten bir miktar geçebilir. A vitamini ve östrojen içeren yağlı

maddelerin, yağ bezleri ve kıl kökü yoluyla alt deriye ulaştığı bilinmektedir. Kozmetikler

cildin bu özelliği doğrultusunda hazırlanmakta ve kullanıma sunulmaktadır

16



Kozmetik ürünlerin yapılarını analiz ediniz.


‣ Emülsiyonların yapısını araştırınız.

‣ Kozmetik emülsiyonlarda kullanılan

yağlı maddelerin özelliklerini araştırınız.

‣ Emülsiyonların cilt üzerindeki etkilerini

araştırınız.

‣ Emülsiyonların cilt tarafından

absorbsiyonu araştırınız.

Öneriler

‣ Araştırmalarınızı not edebileceğiniz

düzgün dosya kâğıtları ve kalem

bulundurunuz.

‣ Araştırmalarınızı internet sitelerinden ve

kütüphanelerden yararlanarak yapınız.

‣ Ulaştığınız bilgilerin kaynaklarını

belirtiniz.

‣ Sınıf içinde arşiv oluşturunuz.

KONTROL LİSTESİ

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için

Evet, kazanamadıklarınız için Hayır kutucuklarına ( X ) işareti koyarak kontrol ediniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Emülsiyonların yapısı hakkında bilgi edindiniz mi?

2. Kozmetik emülsiyonlarda kullanılan bazı yağlı

maddeler hakkında bilgi edindiniz mi?

3. Emülsiyonların özellikleri ve cilt üzerindeki etkileri

hakkında bilgi edindiniz mi?

4. Maddelerin cilt tarafından absorbsiyonu (emilmesi)

hakkında bilgi edindiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız

“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.

17


ÖLÇME DEĞERLENDİRME


1. Emülsiyonlar, birbiri ile karışmayan en az ……… sıvının birbirleri içerisinde

damlacıklar hâlinde dağıldığı ………. sistemlerdir.

2. Emülsiyonlar ……… ve ………. olmak üzere iki fazdan oluşur.

3. Dış faz, …………. faz olarak da tanımlanır ve iç fazı ……………. hâlinde taşır.

4. Bir emülsiyon formülasyonunun gerçekleştirilebilmesi için en az üç bileşene yani

yağlı faz, sulu faz ve ………………………………. gereksinim vardır.

5. Yağlı su (Y/S) emülsiyonların ana maddesi …………dur ve ………….. cilt ile

teması …………… daha fazladır.

6. Su içinde yağ (S/Y ) emülsiyonları ………. ile kolaylıkla karışmaz ve yalnızca

……… ile ciltten temizlenemez.

DEĞERLENDİRME




18

ÖĞRENME FAALİYETİ-3

AMAÇ


Kozmetik ürünlere uygulanan testleri analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kütüphanede ve internet ortamında; kozmetiklerin üretiminde uygulanan testler

hakkında araştırma yaparak elde ettiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla

paylaşınız.

3. KOZMETİK ÜRETİMİNDE UYGULANAN

TESTLER

3.1. Kozmetik Üretiminde Uygulanan Testler

Kozmetik ürün formülasyonları hazırlanırken, her aşamada aşağıdaki testler yapılarak

sonucun başarılı olması için çalışılır.

‣ Dayanıklılık Testi : Hazırlanan ürünün kullanılma ve depo edilme süresince,

istenilen özelliğini koruyup korumayacağının kontrolüdür.

‣ Kullanışlılık Testi : Ürünün istenilen amaca erişip erişmediğini, çoğunluğun

isteklerine cevap verecek özellikte olup olmadığını, aynı tür ürünler arasındaki

durumunu saptamak amacı ile yapılır. Kullanışlılık testi dört grupta incelenir.

Resim : 3.1. Test Çalışmaları

Laboratuvar Testleri : Laboratuvar testleri ile kozmetik ürünlere ait

özellikler incelenebilir. Şampuanlarda köpürme, kremlerde viskozite,

dudak boyalarında sabitlik gibi bazı özellikler laboratuvarlarda

saptanabilir.

19

Salon Testleri : Yeni formüle edilen preparatlar, güzellik salonlarında

veya berber salonlarında kullanım özellikleri yönünden kontrol edilebilir

ve hâlen aynı iş için kullanılan preparatlarla kıyaslanabilir. En az 20

kişiye uygulanması gereken salon testleri yeni formüle edilen

preparatların canlılar üzerinde meydana getirebileceği etkiyi göstermek

acısından önemlidir ve laboratuvar testleri ile alıcı testler arasında köprü

oluşturur.

Alıcı Testler : Testlerin bilhassa kullanıcıya aktarılması için en az 25

gönüllü kişiye yeni formüle edilen preparat ile aynı iş için kullanılan

standart bir preparat birlikte verilir. Kullanım sonunda uygulanacak olan

anketle preparat hakkında bilgi edinilerek daha önce önemsenmeyen

fakat alıcının istekleri olan bazı özellikler belirlenebilir.

Satış Testleri : Geniş bir alıcı grubuna anket dağıtılarak, hazırlanan

preparat ile daha önce aynı amaç için kullanılmakta olan preperatın

karşılaştırılması istenir. Böylece pazarlama için ön çalışma yapılmış olur.

‣ Fizyolojik Testler : İki grup olarak incelenir.

Klinik Testler : Tıbbı etkisi olan ürünlerin istenilen özelliklerinin klinik

testler ile saptanmasıdır.

Toksik Testler : Ürünlerin herhangi bir biçimde zararlı olup olmadığı,

fizyolojik bir etki yapıp yapmadığı belirlenir.

‣ Kalite Kontrol Testleri : Kalite kontrol testlerinin amacı, preperatın

niteliğini korumak ve istenilen özelliklere sahip olduğunu belirlemektir.

Kontroller, hammaddeler üzerinde, yarı hazırlanmış ve tamamen hazırlanmış

preparatlar üzerinde yürütülür. Böylece hammaddelerin saflığını bozan

maddeler ortaya çıkar ve imalat serileri arasında ortaya çıkacak farklar önlenir.

Testler, her preparata göre daha önceden saptanmıştır ve standartlarla

kıyaslanarak sonuca ulaşır.

Bu standartlar;

Preparat formülü

Hammaddenin özellikleri

İmalat teknikleri

İmal edilmiş preparatın özellikleri

Kontrol yöntemleri

Ambalaj materyallerinin özellikleri olarak belirlenmiştir.

Kozmetik preparatlarda görünüş, renk ve koku önemlidir. Bazı preparatların fiziksel

özelliklerinin, emülsiyonlarda viskozite, tozlarda dansite ve spesifik ağırlık gibi, saptanması

gerekebilir. Preparatın en önemli maddesinin miktarı tayin edilerek, tartım ve karışma

durumu belirlenebilir. (örneğin diş preparatlarında kalsiyum karbonat, deodorantlarda koku

giderici etken madde miktarı gibi) Bazı preparatlar için emülsiyonlar, sulu losyonlar gibi

bakteriyolojik kontroller yapılabilir. Bütün bu kontrollerde sonuçlar istatistik yönden

değerlendirilse sonuca en doğru biçimde yaklaşılabilir.

20




Öneriler

‣ Kozmetik üretiminde uygulanan

dayanıklılık testlerini araştırınız.


kullanışlılık testlerini araştırınız.


fizyolojik testleri araştırınız.

‣ Kozmetik üretiminde uygulanan kalite

kontrol testlerini araştırınız.

‣ Araştırmalarınızı not edebileceğiniz

düzgün dosya kâğıtları ve kalem

bulundurunuz.

‣ Araştırmalarınızı internet sitelerinden ve

kütüphanelerden yararlanarak yapınız.

‣ Ulaştığınız bilgilerin kaynaklarını

belirtiniz.

‣ Sınıf içinde arşiv oluşturunuz.

KONTROL LİSTESİ

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet,

kazanamadıklarınız için Hayır kutucuklarına ( X ) işareti koyarak kontrol ediniz.

Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır

Kozmetik üretiminde uygulanan dayanıklılık testleri ile bilgileri

kavradınız mı?

Kozmetik üretiminde uygulanan fiziksel testler ile bilgileri

kavradınız mı?

Kozmetik üretiminde uygulanan kullanışlılık testleri ile bilgileri

kavradınız mı?

Kozmetik üretiminde uygulanan kalite kontrol testleri ile bilgileri

kavradınız mı?

TOPLAM

DEĞERLENDİRME

Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız

“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.

21




1. Ürünlerin herhangi bir biçimde zararlı olup olmadığı, fizyolojik bir etki yapıp

yapmadığını belirleyen testlere ………………… test denir.

2. Hazırlanan ürünün kullanılma ve depo edilme süresince istenilen özelliğini koruyup

korumayacağının kontrolü ………………… testi ile belirlenir.

3. Ürünün istenilen amaca erişip erişmediğini, çoğunluğun isteklerine cevap verecek

özellikte olup olmadığını, aynı tür ürünler arasındaki durumunu saptamak amacı ile

………………. testi yapılır.

4. Kullanışlılık testi ………………… grupta incelenir.

5. Laboratuvar testleri ile …………………… ait özellikler incelenebilir.

6. Kalite kontrol testlerinin amacı preperatın ……………….. korumak ve

………………………………… sahip olduğunu belirlemektir.

DEĞERLENDİRME




22


AMAÇ


Kozmetik ürünlerde güvenirlilik ve kararlılık özelliklerini analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kütüphanede ve internet ortamında kozmetik ürünlerin güvenirlilik ve kararlılık

özellikleri hakkında araştırma yaparak elde ettiğiniz bilgileri sınıfta

arkadaşlarınıza paylaşınız.

4. KOZMETİK ÜRÜNLERDE

GÜVENİRLİLİK VE KARARLILIK

4.1. Güvenirlilik

Kozmetik preparatlar, cilt yüzeyine uzun süreli ve sık uygulandıklarından cildin nem

ve ısı aktivitelerini etkiler ve aynı zamanda da UV ışığından etkilenir. Bu nedenle

oluşabilecek istenmeyen yan etkilerin saptaması ve güvenirliliğin sağlanması için yeni

kozmetik ham maddelere kozmetik kullanıma uygunluk testleri ve toksikolojik testler

yapılmalıdır. Bu testler sayesinde aktif maddenin organizmaya olan etkisi, yapısı, uygulama

sıklığı, uygulama yeri ve tipi karakterize edilebilir.

Resim 4.1: Kozmetik kullanımı

Toksikolojik ve dermatolojik testler kullanılan maddeler ve bitmiş preparat üzerinde

yapılır. Burada amaç gerçek yan etkileri saptamaktır. Böylece yanlış uygulama sonucu

oluşan yan etkileri ayırt etmek ya da deride fark edilir bir irritasyona neden olan kötü bir

formülasyonu belirlemektir. Test yapılması kozmetik preparatların neden olduğu alerji ve

duyarlık reaksiyonlarının miktarını göstermektir. Ayrıca oluşabilecek toksik ve alerjik deri

reaksiyonlarını açıklamak için gereklidir. İnsanda dermatolojik testler hem tek tek kullanılan

maddeler hem de bitmiş preparatlar için yapılmaktadır. Kullanılacak olan yeni maddenin

duyarlık ve irritasyon oluşturma riski ile ışığa maruz kaldığında meydana gelebilecek

fototoksik ve fotoalerjik özellikleri de incelenmelidir.

23

Yanlış kozmetik kullanımı ya da iyi formüle edilmemiş kozmetik ürün kullanımı

sonucunda çeşitli reaksiyonlarla karşılaşmamak için bir kozmetik preparatın etkin ve

güvenilir olması gerekir. Bu kural sadece tüketici açısından değil bu konuda mevcut olan

yasalara uymak açısından da önem taşır.

4.2. Kararlılık

Kozmetik karışım formüle edilirken üretimden tüketime kadar geçecek süre içerisinde

bütün özelliklerinin koruması hedeflenmektedir. Bu süre normal şartlarda 12 ay ve bazı

durumlarda 2 yıl olarak düşünülebilir.

Bir kozmetik ürünün etki ve yapısında zaman içinde oluşabilecek değişmelerin ortaya

çıkarılması ve o ürüne ait raf ömrünün belirlenmesi amacı ile kararlılık çalışmaları yapılır.

Testler, yüksek sıcaklık veya nem gibi olağanüstü koşullar uygulanarak kimyasal bozulma

ve fiziksel değişme hızını arttırmaya yönelik olarak yapılabileceği gibi normal koşullar

altında bekletilen ürünün fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin izlenmesi yolu ile de

uygulanabilir. Bu testler sonucunda termodinamik bakımdan kararsız sistemler olan

emülsiyonlarda kremalaşma, çökme, viskozite, faz dönüşmesi, flokülasyon, koalesans,

ostwald damlacık büyümesi (ostwald ripening) gibi farklı şekillerde kararsızlıklar

görülebilir.

‣ Çökme/ kremalaşma

Çökme (sedimantasyon), iç faz damlacıklarının aşağıya doğru göç etmesi olarak

tanımlanırken kremalaşma bu durumun tersine iç faz damlacıklarının yukarıya doğru göç

etmesidir. Sonuç olarak biri ilk emülsiyona göre daha kıvamlı, diğeri ise daha az kıvamlı iki

ayrı emülsiyon meydana gelmektedir. Bu durum Stokes Kanunu ile açıklanmaktadır.

‣ Viskozite

Stokes kanununa (kuvvetler dengesi) göre emülsiyonun kararlılığı, sürekli fazın

viskozitesi arttıkça ve iç faz damlacık boyutu ile iki faz arasındaki yoğunluk farkı azaldıkça

artacaktır.

‣ Faz dönüşmesi

Emülsiyon faz dönüşümüdür. Fazların oranı ve diğer bazı faktörlerin etkili olduğu bir

durumdur. Uygun yüzey etkin maddenin yeterli konsantrasyonda kullanılması ile faz

dönüşmesi riski en aza indirilebilir. Ayrıca iç faz hacminin toplam emülsiyon hacminin

%50’sinden fazla olmaması bir başka çözüm önerisidir.

24

‣ Flokülasyon

Emülsiyonda dağılmış hâlde bulunan damlacıkların bir araya gelmesi olarak ifade

edilen flokülasyon, geri dönüşümlü ve çoğunlukla kabul edilebilir bir durumdur. Ancak bazı

durumlarda koalesansın öncüsü olabilir.

‣ Koalesans

Pek çok damlacığın birbiri ile kaynaşması olan koalesans, geri dönüşümlü bir durum

değildir. Yüzeyler arası filmin yapısı ile ilgilidir. Emülsiyonda birbiri ile karışmayan iki ayrı

fazın ortaya çıkmasına neden olur.

‣ Ostwald damlacık büyümesi

Emülsiyonda dağılmış hâlde bulunan küçük damlacıkların zaman içerisinde

çözünmesi ve içeriklerinin daha büyük damlacıklara taşınması olarak tanımlanabilen

Ostwald damlacık büyümesi (Ostwald Ripening), emülsiyon damlacık çapının giderek

büyümesine neden olur.

Emülsiyonların uzun dönemli kararlılığında etkili olan bu süreç, genellikle

durdurulması mümkün olmayan bir durumdur. Kararlı emülsiyon sistemleri, birçok önemli

parametrenin bir arada değerlendirildiği uzun dönemli çalışmalar gerektirmektedir.

Formülasyon ve değerlendirme aşamalarında faktöriyel tasarım yöntemlerinin

kullanılmasının harcanan süre ve deney sayısının azaltılmasını sağladığı bildirilmiştir.

25


ÖLÇME DEĞERLENDİRME


1. Yeni kozmetik ham maddelere ………………………………….. uygunluk

testleri ve ……………………………………. testler yapılmalıdır.

2. Toksikolojik ve dermatolojik testler …………………. maddeler

ve……………….. preparat üzerinde yapılır.

3. Kozmetik karışım formüle edilirken üretimden tüketime kadar geçecek süre

içerisinde ………………………………….. koruması hedeflenmektedir.

4. Bir kozmetik ürünün etki ve yapısında zaman içinde oluşabilecek değişmelerin

ortaya konması ve o ürüne ait raf ömrünün belirlenmesi amacı ile

…………………… çalışmaları yapılır.

5. Güvenirlik sadece ……………….. açısından değil bu konuda mevcut olan

…………… uymak açısından da önem taşır.

DEĞERLENDİRME




27

AMAÇ



Kozmetik ürünlerde ambalajlamanın önemini kavrayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Kütüphanede ve internet ortamında ambalajlamanın önemi hakkında araştırma

yaparak elde ettiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınıza paylaşınız.

5.1. Ambalaj

5. AMBALAJLAMANIN ÖNEMİ

Ambalaj, kozmetik preparatın satışında önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle

kozmetik preparatın bir parçası olarak düşünülmelidir. Kozmetik preparatların

ambalajlamasında kullanılan malzemelerin koruma, kullanışlılık ve zariflik gibi özellikler

taşıması gerekmektedir.

Resim 5.1: Kozmetik ambalaj

‣ Koruma: Preparat hazırlandığı anda iyi durumda olmalıdır. Bu durum, depo

edilme ve kullanılma süresince korumalıdır. Ambalaj su ve parfümün uçmasını

önlemeli; ısı, rutubet, ışık, oksijen, mikroorganizma ve haşerelere karşı

koruyucu rol oynamalıdır.

‣ Kullanış: Preperatın ambalajı kolayca açılıp kapanabilmeli, tutulma ve taşınma

kolaylığı olmalıdır.

‣ Zariflik: Ambalajın zarafeti, güzelliği preparat seçiminde alıcı üzerinde büyük

rol oynar. Ambalaj seçiminde bu husus göz önünde bulundurulmalıdır.

28

5.2. Ambalajlamada Kullanılan Materyaller

Kozmetik preparatların ambalajlanmasında cam, plastik, metal ve selüloz yapısındaki

materyaller kullanılır.

‣ Cam: Saydamlığı nedeni ile kozmetik emülsiyonlar, renkli sıvı preparatlar ve

jeller için iyi bir ambalaj maddesidir. Olumlu özellikleri korozyona

uğramaması, istenilen renkte ve biçimde hazırlanabilir olmasıdır. Olumsuz

özellikleri ise ağır ve kolay kırılma özelliği nedeni ile taşıma zorluğu

yaratmasıdır.

‣ Metal: Metal ambalajlar için kurşun, teneke ve alüminyum kullanılmaktadır.

Aerosol kapları, bazı toz preparat kutuları ve tüpler metal malzemelerden

yapılabilir.

Kurşun tüpler, alüminyuma göre daha az korozyona uğradıkları için bazı florürlü diş

preparatları için kullanılmaktadır. Olumsuz özellikleri pahalı ve ağır olmaları, preparatları

boyamalarıdır. Bu nedenle kurşun tüplerin yüzeyi kaplanmış olmalıdır.

Kalay, inert ( başka maddeler ile kimyasal reaksiyona girmeyen madde )kolayca biçim

verilebilen bir maddedir. Tüpler için kullanılsa da paslanması ve pahalı olması nedeni ile

kullanışı azalmıştır.

Teneke, ucuz ve sağlam bir materyal olup aerosol kabı ve kapak olarak

kullanılmaktadır. Kolayca paslanabilir.

Alüminyum tüp, kapak, kap yapımı için uygundur. Hafif, normal koşullar altında

çatlamayan, su yağ çözücüler ve oksijene karşı geçirgen olmayan bir maddedir. Olumlu

özellikleri kolayca biçim verilebilmesi, süslenebilmesi, boyanabilmesidir. Olumsuz

özellikleri, kolay korozyona uğraması ve asit-alkali preparatlardan etkilenmeleridir. Bu

nedenle içi talklanmış tüpler kullanılmalıdır.

‣ Plastik: Plastiğin ambalaj malzemesi olarak seçilmesinin sebebi hafif olması,

kırılma olasılığının az olması istenilen biçimde ve renkte üretilebilmesi,

bileşiminde yapılacak değişikliklerle sert, yumuşak, bükülebilen biçimde

hazırlama olasılığı vermesidir. Ancak plastiklerin ambalaj materyali olarak

kullanımları sırasında;

Geçirgenlik

Sızma

Sorpsiyon ( emme, içine çekme )

Kimyasal reaksiyon gibi olumsuzluklarda karşılaşılabileceği

unutulmamalı ve stabilite testleri yapılmalıdır.

29

Patikler uzun zincirli polimerilerdir ve iki grup altında incelenebilir.

Isı ile sıvı hâle geçenler

o Polietilen, alçak ve yüksek densiteli ( yoğunluk ) olarak

incelenebilir. Antioksidan ilavesiyle hazırlanır. Esnek, hafif, su

buharına karşı geçirgenliği az, zamanla bozulmayan, toksik

olmayan bir maddedir. Gazlara karşı (oksijen), parfüm ve rutubete

karşı geçirgendir. Saydam değildir, etiket yapıştırması güçtür ve

toz tutar. Dansitesi yükseltilince geçirgenliği azalırsa da kırılma

gücü artar.

o Geçirgenliği azaltmak için iç ve dış yüzeyinde yapılan

kaplamalarda iyi sonuçlar alınmıştır. Polietilenin bazı istenmeyen

özelliklerinin bulunmasına rağmen şişe, püskürme sağlayan şişe,

tüp ve kapak malzemesi olarak çok geniş kullanış alanı vardır.

o Polipropilenin, yüksek densiteli polietilene benzemekle birlikte

daha sert, ısıya dayanıklı bir maddedir. Geçirgenliği az ve yüzeyi

daha parlaktır fakat düşük ısıda kolayca kırılabilir. Şişe ve kapak

yapımında kullanılır.

o Polistiren saydam, hafif ve kolayca biçim verilebilen sert bir

maddedir ve ucuzdur. Suya geçirgenliği fazla olduğu için su içeren

preparatlarda kullanılmaz. Düştüğü zaman çatlar ve kırılabilir.

Isıya karşı dayanıklı değildir. Plastik kavanoz, çubuk türü

preparatlar için kap ve kapak malzemesi olarak kullanılır.

o Polivinil klorür, saydam özellikte olan bir maddedir. Uçucu madde

ve oksijene karşı koruyucu özelliklere sahiptir. Oksijen ve parfüm

geçirgenliği azdır. Bazı durumlarda yumuşatıcı ilavesiyle esnekliği

fazla olan şekilleri hazırlanır. Zamanla yumuşatıcıyı dışarı vererek

sertleşebilir. Kutu ve şişe yapımında kullanılır.

o Polimetil metakrilat, sert ve güçlü bir yapı gösterir, hafiftir,

yüksek ısıda yumuşar.

o Politetra fluoretilen gibi opak görünüşlü ve aynı mekanik

özellikleri gösteren bir maddedir. Isıya ve organik çözücülere karşı

dayanıklıdır. Su geçirgenliği azdır.

o Poliamitlerin (naylon) farklı yapı gösteren şekilleri vardır.

Sağlamlığı en önemli özelliğidir. Tüp şişe ve ambalaj filmi

yapımında kullanılır. Su buharına karşı geçirgenliği yüksek ve

ısıya karşı dayanıklıdır. Tüp şişe ve ambalaj filmi yapımında

kullanılır.

30

Isıya dayanıklı olanlar

o Fenol – formaldehit, fenol ve formaldehitin polimerizasyon

ürünleridir. Kolayca biçim verilebilen koyu renkli bir maddedir ve

kapak yapımında kullanılır.

o Üro–formaldehit hazırlama ortamına göre farklı türlerde

hazırlanabilir. Farklı renklerde elde edilebilir. Kapak yapımında

kullanılır.

o Melamin-formaldehit, ısıya ve rutubete daha az dayanıklıdır, kapak

yapımında kullanılır.

‣ Selüloz yapıdaki maddeler: Kâğıt, karton ve selolan ( parlak, saydam

ambalaj malzemesi), dış ambalajlama işleminde kullanılmaktadır. Yalnız toz

preparatlar için iç ambalaj materyalidir. Sıcak suya dayanıklı maddelerle

kaplanarak kullanılır.

5.2. Ambalajlama Çeşitleri

Cam şişe ve kavanozlar, çok geniş bir kullanım alanı olan cam şişe ve

kavanozlar, plastik kapaklı veya cam kapaklı olarak kullanılmaktadır.

Metal kutu ve tüpler, metal tüpler, teneke, kurşun ve alüminyumdan

yapılmış olup preparat için iyi bir koruyucudur. Ayrıca dayanıklı, üzeri

yazılabilir ve süslenebilir. Sıkmak sureti ile içindeki ürünü dışarı

vermekte, kolay taşınmaktadır.

Plastik şişe ve kavanozlar, plastik şişeler polietilen, polipropilen ve

naylon şişeler serttir ve kırılmaz. Alçak densiteli polietilenle hazırlanırsa

yumuşaktır ve bunlar, püskürtme suretiyle uygulanan preparatlar için

kullanılır, kolayca kırılmaz. Plastik kavanozlar polistirenden yapılmış

olup krem gibi yüksek viskoziteli preparatlar için uygulama yeri bulur.

Bilyeli şişeler, antiperspiran ve deodorantlar için bilyeli şişeler,

ambalajlama ve uygulamada kolaylık sağlanmaktadır. Polistiren bir bilye,

cam veya plastik bir şişenin ağzındaki özel yuvasına yerleştirilmiştir.

Uygulamada bu bilye dönerek preparatı dışarı vermektedir. İyi

kapatılmalı, preparatın dışarı sızması ve dökülmesi önlenmelidir.

Şaseler, bazı preparatların, şampuanlar gibi tek dozluk ambalajlanmasına

şaselerle olanak sağlanır. Bunlar öncelikli polivinil klorür ile hazırlanırdı.

Sonraları şase yapımı için birkaç madde film hâline getirilerek

kullanılmaya başlanmıştır. Alüminyum foli /kâğıt /polietilen, kâğıt /

polivinil klorürü, asetat / pliofilm/ selüloz, asetat/ pliofilm gibi değişik

şekiller kullanılabilmektedir. İnce şerit biçiminde hazırlanan film

içerisine preparat doldurulup kızgın kesicilerle küçük parçalar hâlinde

kesilir. Şaselerin koruyucu özelliği ve basınca dayanıklılığı azdır.

31

Diğer şekiller, çubuk türü preparatlar için kullanılan kutular cam, plastik

veya metalden yapılmaktadır. Dudak boyaları, antiperspiran ve

deodorantlar, bu tür kutular içerisine yerleştirilmekte ve bir kapakla

kapatılmaktadır. Antiperspiran ve deodorant preparatlar hazırlandıktan

sonra bir polietilen tüp içerisine dökülüp şekillendirilir ve çubuk türü

preparatlar için kullanılan tüp kutular içerisine yerleştirilir. Bu kutular

kullanıldığı zaman preparat mekanik olarak dışarı itilerek çıkarılmakta ve

kullanıldıktan sonra tekrar içeri girip kapakla kapatılmaktadır. Bazı

durumlarda preparatın dışa ve içe hareketi vida ile gerçekleştirilmektedir.

Preparatlar çok iyi kapatılmalıdır. Böylece bozulma ve preparatların

içerisindeki alkol gibi maddelerin uçması sonucu oluşabilecek büzülme

gibi durumlar önlenebilir.

Kapaklar, genellikle ısıya dayanıklı plastiklerden yapılan gaz ve buhar

girişine, sıvı preparatların dışarı sızmasına engel olacak durumda

hazırlanmaktadır. Vidalı şekilde yapılan kapakların iç kısmında üzeri

kaplanmış mantar bir bölüm bulunur. Bu durumda kapağın kabın ağzı ile

iyice temas etmesi sağlanır. Kaplama maddesi olarak alüminyum, vinil

polimerleri ve mum kullanılabilir.

5.3. Ambalajlamanın Kontrolü

Preparatların ambalajlanmasında ambalajın türü ve kullanılan materyal dikkatle

seçilmeli, ambalaj materyali üzerinde ve ambalajlamadan sonra bazı testler yapılmalıdır.

‣ Ambalaj materyali üzerindeki testler

Gerginlik: Suyun ve bazı preparatlar için koku maddelerinin ambalaj

malzemesine göre geçirgenliği saptanır. Ambalaj malzemesi, film hâlinde

iken ve preparat ambalajlandıktan sonra test edilir. İçerisinde kalsiyum

klorürü bulunan tabakalar film hâlinde materyal ile örtülür. Muayyen

koşullar altında saklandıktan sonra ara ara tartılarak her bir metre kare

den her 24 saate gecen su miktarının hızı saptanır.

Koku maddeleri için tartım suretiyle test yapılamaz. Ancak mukayese

yöntemi kullanılabilir. Farklı iki materyalden yapılmış kaplar içerisine

preparat konur ve iki cam kavanoza yerleştirilip ağzı sıkıca kapatılır. Ara

sıra kavanozlar koklanarak iki materyal arasında kıyaslama yapılır.

Direnç: Materyalin çekilme, basma, bükülme, kıvrılmaya olan direnci

saptanır. Ambalaj türüne göre test uygulanabilir. Cam ve plastik şişeler

düşme testine tabi tutulur. Faktörler standardize edilir ve farklı

yüksekliklerden atılarak kırılma saptanır. % 50‘sinin kırıldığı yükseklik

hesaplanır. Sonuçlardan materyalin taşınma ve kullanılmaya karşı direnci

bulunabilir.

32

Geçimsizlik: Kullanılan materyalin preparat ile il hiçbir reaksiyon

vermemesi gerekir. Materyallerden küçük bir parça preparat içine

daldırılır, renk, şekil ve bileşimindeki herhangi bir değişik saptanır.

Düzenli biçimde bir parça temin etmek olanağı varsa daldırmadan sonra

ölçülüp tartılmak suretiyle daha kesin bir sonuca ulaşılabilir.

Korozyon: Korozyon saptanması güç olmakla beraber önemlidir.

Materyal preparata daldırılır ve zaman zaman mikroskop altında

incelenip tartılarak korozyon saptanır.

‣ Ambalajlamadan sonraki testler

Preparat, hazırlanıp ambalaj içine konulduktan sonra stabilite kontrolü yapılır. Bu

kontrol, preparat ve ambalaj materyali üzerinde yapılır.

‣ Preparatta dikkat edilecek özellikler

Çökelti

Renk değişikliği

Emülsiyonlarda ayrılma

Mikroorganizma üremesi

Aktif madde kaybı

Koku maddelerinde bozulmadır.

‣ Ambalajda dikkat edilecek özellikler

Çatlama, balon teşkili

Kapakların durumu

İç ve dışa korozyondur.

Test, hem normal koşullarda hem de değişik ısı ve nem koşullarında yapılır. Testler

bir preparatın tüketim süresi içerisinde yapılmalıdır. Bu sürede ortalama 2 yıldır.

Kontrollerin yapılma süresi, test başladığı zaman sık, sonradan daha seyrektir. Kontrol

logaritmik bir düzen takip ederse doğru sonuç alınabilir. Her gün, haftada bir, 15 günde bir

yapılan kontrollerden sonra 1, 2, 4, 8, 16. aylarda kontrol yapılarak değişiklikler saptanır.

Belli zaman aralıkları ile de kontrol yapılabilir.

Yeterli miktarda numune üzerine test yapılması gerekir. Hiçbir zaman iki numune

birbirinin aynı değildir. Bu nedenle numune sayısının yüksek tutulması doğru sonucu

verecektir.

33




1. Kozmetik preparatın satışında …………………….. önemli bir yer tutmaktadır.

2. Kozmetik preparatların ambalajlamasında kullanılan malzemelerin ……………….,

……………… ve ……………………. gibi özellikler taşıması gerekmektedir.

3. Kozmetik preparatların ambalajlamasında …………, ………….,

…………………… ve selüloz yapısındaki materyaller kullanılır.

4. Plastiklerin ambalaj materyali olarak kullanımları sırasında …………………,

………………., sorpsiyon, ……………………………. gibi olumsuzluklarda

karşılaşılabileceği unutulmamalıdır.

5. Preparatların ambalajlanmasında ambalajın …………… ve ……………………….

dikkatle seçilmelidir.

DEĞERLENDİRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.

35




1. Kozmetik maddelerin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek istenmeyen

durumlar ………….., …………………., …………………,

……………………., alerjik temas dermatiti, saç ve tırnak değişiklikleri, olarak

sıralanır.

2. Kozmetikler ………………………………., ……………………….. göre iki

şekilde sınıflandırılır.

3. Yağ ve suyun, emülsiyonda ayrışarak iki farklı tabaka oluşturmasını engellemek

ve emülsiyonu kalıcı kılmak için …………., ……………………….,

……………………. ve …………… gibi emülsiyon hâline dönüştüren çeşitli

yüzey etkin maddeler kullanılır.

4. Emülsiyonların içindeki damlacıkların çevresini sararak bunların sıvı içinde bir

araya gelerek ayrı bir tabaka oluşturmalarını ……………………. maddeler

engeller.

5. Makyaj ürünleri yapımında ………………. yağlar ……………….. yağlara

nazaran daha çok tercih edilir.

6. Fizyolojik Testler …………… testler ve …………….. testler olmak üzere iki

grupta incelenir.

7. Ambalajda dikkat edilecek özellikler ……………, ……………………….,

………………………., ……………… ve ……………………………’ dur.

8. Saydamlığı nedeni ile kozmetik emülsiyonlar, renkli sıvı preparatlar ve jeller

için ………… iyi bir ambalaj maddesidir.

DEĞERLENDİRME




36

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ –1’İN CEVAP ANAHTARI

1 temizleyen, koruyan, besleyen

2 parfüm

3 kullanım, temel etkinlik

4 fizyolojik, güzelleştirmek

5 çökme, bakteri, viskozite

6 irritasyon, temas ürtiker,

pigmentasyon

7 ana, yardımcı, etken

ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 iki, heterojen

2 iç, dış

3 sürekli, damlacıklar

4 yüzey etkin maddeye

5 sudur, suyun

6 su, su

ÖĞRENME FAALİYETİ -3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 toksikolojik

2 dayanıklılık

3 kullanışlılık

4 dört

5 kozmetik ürünlere

6 niteliğini, istenilen özelliklere

ÖĞRENME FAALİYETİ – 4’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 kozmetik kullanıma, toksikolojik

2 kullanılan, bitmiş

3 bütün özelliklerinin

4 kararlılık

5 tüketici, yasalara

37

ÖĞRENME FAALİYETİ -5’İN CEVAP ANAHTARI

1 ambalaj

2 koruma, kullanışlılık, zariflik

3 cam, plastik, metal

4 geçirgenlik, sızma, kimyasal

reaksiyon

5 Türü, kullanılan materyal


1 irritasyon, pigmentasyon, ışığa

duyarlılık, temas ürtiker

2 uygulanış yerlerine, temel etki

alanlarına

3 sabun, sabunsuz deterjanlar, setil

alkol, lanolin

4 yüzey etkin

5 mineral, bitkisel

6 klinik, toksit

7 çatlama, balon teşkili, kapakların

durumu, içe, dışa korozyon’

8. cam

38

T.C.



TEMEL MAKYAJ

815SBG061

Ankara, 2011

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................... iii

GİRİŞ ........................................................................................................................... 1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ........................................................................................ 2

1.YÜZ ANATOMİSİ ................................................................................................... 2

1.1.Kafatası Kemikleri ............................................................................................. 2

1.1.1.Yüz Kemikleri ............................................................................................. 4

1.2.Temel Yüz Şekilleri ........................................................................................... 4

UYGULAMA FAALİYETİ ..................................................................................... 6

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ........................................................................... 7

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ........................................................................................ 9

2.RENK BİLGİSİ ......................................................................................................... 9

2.1.Tanımı ................................................................................................................ 9

2.1.1.Tamamlayıcı Renkler ................................................................................ 10

2.1.2.Zıt Renkler ................................................................................................. 10

2.2.Makyajda Renkleri Kullanma .......................................................................... 11



ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ...................................................................................... 17

3.IŞIK BİLGİSİ .......................................................................................................... 17

3.1.Işık .................................................................................................................... 17

3.2.Işığın Makyajdaki Etkisi .................................................................................. 17

3.3.Işık Renkleri Listesi ......................................................................................... 19

3.4.Işığın Renkler Üzerindeki Etkisi ...................................................................... 19




4.KAMUFLAJ MAKYAJI ......................................................................................... 26

4.1.Tanımı .............................................................................................................. 26

4.2.Kamuflaj Makyaj Konusunda Bilinmesi Gerekenler ....................................... 26

4.2.1.Kamuflaj Makyajında Nelere Dikkat Edilmelidir ..................................... 26

4.2.2.Kozmetik Kamuflaj İçin Öneriler Nelerdir ............................................... 26

4.2.3.Kamuflaj Makyajın Dekoratif Makyajdan Farkı Nedir ............................. 27

4.2.4.Kamuflaj Makyaj Uygulandığı Durumlar ................................................. 27

4.2.5.Kamuflaj Makyaj Uygulamaları Sırasında Veya Sonrasında

Karşılaşılabilecek Sorunlar ................................................................................ 27

4.3.Kamuflaj Makyaj Uygulamaya Hazırlık .......................................................... 28

4.3.1.Cildi Hazırlama ......................................................................................... 28

4.3.2.Kozmetik Kamuflajda Kullanılan Kozmetikler ........................................ 28

4.3.3.Kamuflaj Makyaj Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar .................. 30

4.4.Kamuflaj Makyaj Uygulama Yöntemleri ......................................................... 30

4.3.1.Renk Kusurlarında Kamuflaj Makyaj Yöntemleri .................................... 30

4.4.Örnek Uygulama Faaliyetleri ........................................................................... 34

i

4.4.1.Akne ve Akneden Kalan İzlerin Kamuflaj Makyaj İle Kapatılması ......... 34

4.4.2.Porto Şarabı Lekesinin Kamuflaj Makyaj İle Kapatılması ....................... 34

4.4.3.Dövmenin Kamuflaj Makyaj ile Kapatılması ........................................... 35




5.AYDINLATMA VE GÖLGELENDİRME İLE DÜZELTİCİ MAKYAJ ............. 41

5.1.Aydınlatma, Gölgelendirme ile Düzeltme Makyaj Uygulamaları ................... 42

5.1.1.Yüzün Şekillendirilmesi ............................................................................ 42

5.1.2.Alın ............................................................................................................ 48

5.1.3.Burun ......................................................................................................... 48

5.1.4.Çene ........................................................................................................... 50

5.1.5.Gözler ........................................................................................................ 51

5.1.6.Dudaklar .................................................................................................... 56

5.1.7.Boyun ........................................................................................................ 58



MODÜL DEĞERLENDİRME .................................................................................. 62

CEVAP ANAHTARLARI ......................................................................................... 63

KAYNAKÇA ............................................................................................................. 65

ii


AMAÇ


Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, yüz anatomisi analiz

edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek, uzmanların, makyaj uygulamalarında

kullandıkları malzemeleri ve nasıl kullandıklarını gözlemleyerek, gözlemlerinizi

rapor haline getirerek sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

1.YÜZ ANATOMİSİ

Müşteri için gerekli makyaj tipine karar vermek için yüz şeklinin dikkate alınması

önemlidir. Yüz şeklini, kemik ile deri arasında bulunan derialtı yağ ve kaslardan oluşan

yumuşak dokunun derinliği ile kafatasındaki yüz kemiklerinin biçimi belirler. Yıllar geçtikçe

yüz şeklinin görünümü değişir. Yüz kaslarının sürekli olarak belirli hareketleri

tekrarlamasının sebep olduğu yüz derisindeki mimik çizgilerinin yavaş yavaş artması cildin

yaşlanmaya başladığını gösteren ilk belirtilerdir.

1.1.Kafatası Kemikleri

Kafatası 22 kemikten oluşur, kafatası kemikleri ve yüz kemikleri olmak üzere ikiye

ayrılır. Kafatası kemikleri beynin bulunduğu, 8 kemikten oluşan koruyucu bir kutudur.

Kafatasının tek oynak kemiği olan alt çene, çiğneme ve konuşmayı mümkün kılacak şekilde

iki yandan kafatasına bağlıdır. Diğer bütün kemikler arasında dikiş yerini andıran testere

ucuna benzeyen birleşme çizgileri ile birbirlerine sıkı sıkıya bağlıdır.

Kafatasını oluşturan kemikler;

‣ Alın Kemiği (frontal): Alnı ve kafatasının ön kısmını oluşturur. Ufak

açıklıklarla burun boşluklarına bağlı kemikleri hafifleten ve sesin

yankılanmasını sağlayan iki geniş hava boşluğu olan sinirleri içerir. Sinirler

soğuk algınlığını takiben iltihaplanabilir.

‣ Yan kafa kemikleri (parietal): Kafasının üstünde, orta çizgide birleşen,

kafatasının üst ve yan kısımlarını oluşturan bir çift olan kemiktir.

‣ Arka kemik (occiptal):Kafatasının temel arka kemiğini oluşturur, omuriliğin

geçtiği “ foramen magnum” adı verilen geniş bir açıklığı vardır.

2

‣ Şakak Kemiği (temporal): Kafatasının alt kenarını oluşturur, kulak boşlukları

vardır. Her iki şakak kemiği kendini takip eden çene kemiği ile birleştiği yerde

çıkıntılıdır, çift kemiklerdir. Bu bölgeler kulakların alt ön kısmında yüzün her

iki tarafında hissedilen elmacık kemiklerini oluşturur.

‣ Temel Kemik (sphenoid): Kafatası temelinin büyük bölümünü oluşturur,

Kafatasının yanlarını oluşturan, kanat uçları ile yarasa şeklinde kemiklerdir.

Alın kemiği ile şakak kemikleri arasındadır.

‣ Kalbur kemiği (ethmoid): Kafatasını oluşturan küçük, düzensiz bir şekli

bulunan kemik, burnun üst kısmı ile göz çukurlarının iç duvarlarını oluşturur.

Bu kemik şekilde gösterilmemiştir.

Şekil 1.1: Kafatasının yandan görünüşü

3

Şekil 1.2: Kafatasının önden görünüşü

1.1.1.Yüz Kemikleri

Yüzde 14 adet kemik vardır, ancak bunların sadece 7 tanesi yüz şeklini belirler.

Bunlar:

‣ Bir çift küçük burun kemiği (osnasale): Burun kemerini oluşturur. Burnun

geri kalan kısmı kemikten daha esnek ve daha yumuşak olan kıkırdaktan oluşur.

Kıkırdak burnun alt kısmının şeklini belirler.

‣ Bir çift elmacık kemiği (oszygomatic):Yanak kemiklerini oluşturur. Elmacık

kemikleri yüzün her iki yanında yanak kemiklerini, elmacık kemiklerine bağlar.

Elmacık kemiklerinin yeri elmacık köprüleri aşağı, yüze doğru takip edildiğinde

kolaylıkla bulunabilir. Yanak kemiklerinin üst çene kemiği üzerinde çıkıntı

oluşturduğu hissedilebilir.

‣ Bir çift üst çene kemiği (osmaxillae):Ağzın çatısıdır ve üst dişlerin bulunduğu

üst çeneyi oluşturur.

‣ Alt çene kemiği (osmandibula): Bulunduğu alt çeneyi oluşturur ve alt dişleri

şakak kemiği ile birleşerek konuşma ve çiğnemeyi sağlayan hareket edebilir

eklemlerdir.

Diğer 7 adet yüz kemiği (göz çukurlarında bulunan iki gözyaşı kemiği, burnun

arkasındaki koni biçimindeki iki kemik, ağız çatısındaki iki damak kemiği ve burun delikleri

arasındaki burun direğini oluşturan kemik) yüz şeklinin belirlenmesinde bir fonksiyonları

yoktur.

1.2.Temel Yüz Şekilleri

4

Avrupalılar için altı temel yüz şekli vardır.

‣ Oval yüz

‣ Yuvarlak yüz

‣ Kare yüz

‣ Dikdörtgen yüz (uzun yüz)

‣ Kalp şeklinde yüz (ters üçgen yüz)

‣ Üçgen yüz

Bazı yüz şekilleri bunların karışımı olabilir. Afrikalı ve Asyalılarda yüzün belli

bölümleri altı temel yüz şekline uygun olmayabilir. Kemik yapısı ve yüzün derinliği farklı

olabilir. Afrikalılarda yanak kemikleri yüksektir. Çene öne doğrudur, iri ve dolgun dudakları

vardır. Burun kemikleri daha düzdür. Siyah deride aydınlatma işlemi gölgelendirmeden daha

etkilidir.

Asyalılarda yüz şekilleri değişiktir. Genellikle oval, düz ve yuvarlaktır. Göz

makyajına daha fazla özen gösterilmeli, gözler ön plana çıkarılmalıdır. Çinlilerin yüzleri

genellikle yuvarlak, burunları düzdür. Gözleri küçük, dudakları dolgundur.

5



Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisinde anatominin tanımı doğrudur?

A) Canlıların vücudunu inceleyen bilimdir.

B) Hayvanların vücudunu inceleyen bilimdir.

C) İnsan vücudunu inceleyen bilimdir

D) Kemik yapısını inceleyen bilimdir.

2. Yüzde bulunan kemiklerin kaç tanesi yüz şeklini belirler?

A) 14 B) 7 C) 2 D) 5

3. Aşağıdakilerden hangisinde yüz şeklini belirleyen kemiklerin isimleri doğrudur?

A) Bir çift küçük burun, Bir çift üst çene, Bir çift elmacık, Alt çene kemiği

B) İki gözyaşı, burnun arkasındaki koni biçimindeki iki kemik, iki damak kemiği

ve burun direğini oluşturan kemik

C) Alın Kemiği, Temel Kemik Şakak Kemiği ve bir çift çene kemiği

D) Kalbur kemiği, Yan kafa kemikleri, Bir çift elmacıkkemiği ve burun direğini

oluşturan kemik

4. Yüz şekli kaç temel grupta incelenir?

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7

5. Kafatası kaça ayrılır?

A) 2 B ) 3 C) 4 D) 5

6. Kafatası kemikleri kaç tanedir?

A) 8 B) 14 C) 16 D) 22

7. Yüz şeklinin belirlenmesi nelere bağlı değildir?

A) Yüz kemiklerinin şekline B) Kas sayısına

C) Yanaklar ve çenedeki deri altı yağlarına D) Burun yapısına

DEĞERLENDİRME:



Cevaplarınızın tümü doğru ise “Uygulamalı Test’”e geçiniz.

UYGULAMALI TEST

7


AMAÇ


Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, renkleri doğru analiz

edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek, uzmanların; makyajda rengi

oluştururken nelere dikkat ettiklerini ve renkleri nasıl kullandıklarını

gözlemleyerek, gözlemlerinizi rapor haline getirerek sınıfta arkadaşlarınızla

paylaşınız.

2.1.Tanımı

2.RENK BİLGİSİ

Işığın cisimlere çarptıktan sonra, yansıyarak görme duyumuzda bıraktığı etkiye renk

denir. Her cisim kendine gelen ışınların bir kısmını tutar, bir kısmını da yansıtır. Bu olayın

sonucu olarak da cisimler bize yansıttığı renkte görünürler.

Doğada bulunan tüm renkler ana renklerden meydana gelir. Bunların arasında

olmayan siyah ve beyazın meydana gelişi şöyledir: Bir cismin güneş ışığında depolanmış

renkleri yansıtmayıp yutuyorsa siyah, eğer tümünü birden yansıtıyorsa beyaz renk görünür.

Bir renge siyah ya da beyaz katıldığında o rengin açık ya da koyu tonu meydana gelir. Siyah

ve beyaz rengi karıştırdığımızda gri renk ortaya çıkar. Siyah, beyaz ve gri; renk sayılmaz. Bu

üç renge nötr renkler denir. Ayrıca herhangi bir rengi açmak ya da koyulaştırmak için siyah

ve beyaz renk kullanılır.

Şekil 2.1: Nötr renkler

9

Güneş ışığındaki renk grubunun uçları birleştirilirse renk çemberi veya renk üçgenleri

meydana gelir.

Renk çemberi dikkatlice incelenirse üç ana (esas) renk olduğu görülür. Ana renkler

ikişer ikişer aynı ölçüde karıştırılırsa meydana gelen renklere ara (yardımcı) renk denir.

Resim 2.2: Ana renkler (Kırmızı, Mavi, Sarı)

2.1.1.Tamamlayıcı Renkler

Resim 2.3: Ara renkler (Turuncu, Yeşil, Mor)

Bir ana renkle bir ara renk eşlenerek birbirini tamamlar, iki ana rengin karışımından

yapılan yardımcı renk karışımına girmeyen üçüncü ana rengin tamamlayıcısıdır.

2.1.2.Zıt Renkler

Resim 2.4: Renk çemberi

Tamamlayıcı renkler karıştırılmayıp yan yana konulursa birbirinin değerini artırırlar.

Renklerin bu tür görünüşü zıt renkleri oluşturur. Örneğin, Yeşil ile kırmızı, sarı ile mor, mavi

ile turuncu zıt renklerdir. Zıt renkler daha parlak ve canlı görünürler.

‣ Sıcak Renkler: Kırmızı, Turuncu, Sarı

‣ Soğuk Renkler: Mavi, Yeşil, Mor

Renklerin uyumu ise 3’e ayrılır.

10

‣ Ton Uyumu: Bir rengin ışık etkisi ile koyudan açığa doğru gösterdiği

değerlerdir.

‣ Yakın Renkler Uyumu: Renk çemberi veya üçgenindeki yan yana düşen üç

renkle kurulan uyumdur. Örneğin; Mavi, sarı ve karışımları olan yeşil

‣ Zıt Renkler Uyumu: Zıt renklerle ya da sıcak-soğuk renklerle kurulan

armonidir.

2.2.Makyajda Renkleri Kullanma

Makyajda renkleri doğru kullanarak fondöten, göz makyajı allık ve dudak renklerinin

uyumlu olmasıyla sağlanır.

TEN RENGİ

Beyaz

Fildişi (pembe-bej)

Sarı (açık-orta)

Şeftali

Pembe

Yanık ten (koyu)

Yanık ten (açık)

Yeşil (Yeşil alt tonları olan kahverengi)

Bakır

Kahverengi

Esmer (siyah-zenci)

FONDÖTEN RENGİ

Açık bej veya şeftali

Doğal bej veya pembe alt tonları olan bej

Bej ya da doğal ten renginde

Şeftali veya bej alt tonları olan şeftali

Ciltteki kırmızılığı azaltmak için yumuşak bej

Doğal ten rengi veya bej

Doğal ton rengine uyum sağlayacak ton

Bej

Orta ya da koyu bej

Doğal ten rengine uyum sağlayacak bir ton

Doğal ten rengine uyum sağlayacak bir ton

Tablo 2.2:Ten rengine uygun fondöten renginin seçilmesi

Göz Rengi Far Gölgeleme Açık tonlar Eyeliner ve Rimel

Açık, orta

koyu mavi

veya

menekşe

Kahverengi,

Mavi, Leylak

Menekşe

Kahverengi,

Lacivert Füme,

Yeşil

Fildişi, Beyaz,

Mat pembe, Mat

sarı

Siyah, Füme,

Lacivert,

Kahverengi

Yeşil-Mavi Somon-Oranj Kahverengi,

Gri,

Lacivert, Mavi

11

Bej

Koyu yeşil, Parlak

mavi

Gri, Mavi Gümüş, Sarı Lacivert, Gri- Fildişi, Somon Gümüş, sarı

Mavi

Yeşil Turkuaz Kahverengi Bej, fildişi Koyu kahve, siyah

veya füme

Ela-

Kahverengi

Yeşil-Sarı,

Kahverengi

Kahverengi,

Yeşil, Füme

Fildişi, Şeftali,

Açık pembe

Koyu kahve, Koyu

mavi veya lacivert,

Koyu kahve

Koyu Leylak Lacivert Açık sarı Koyu yeşil, Siyah

Kahve

Siyah Kahvemsi, Füme, Siyah, Bej, Gümüş, Lila Gümüş sarı siyah

Diğer allık

renkleri

Klasik allık

renkleri

Ten

renkleri

Diğer ruj

renkleri

Klasik ruj

renkleri

Ten

renkleri

Gri,

Sarı

Lacivert

Tablo 2.3: Göz rengine uygun göz makyajı renklerinin seçilmesi

Kumrallar Sarışınlar Kızıllar Beyazlar Egzotik Tipler

(Zenci, Koyu

esmer, Asyalı,

Meksikalı)

Kiremide

kaçan

toprak rengi

ve

Karamel

rengi

Kırmızı

Kirli pembe

Klasik tarçın

rengi ve

Kiremit rengi

Pastel mercan

Yumuşak lal

Kirli pembe

Kiremit rengi

ve

Tarçın rengi

Şeffaf şarap,

Uçuk şeftali,

Bakır /altın,

Bronz/şeftali,

Bronz /altın

Bronz veya

kiremit rengi

Klasik şeftali,

Yumuşak

şeftali,

Gül/şeftali,

Klasik pembe,

Kırmızı

Tablo 2.4:Ten rengine uygun ruj renginin oluşturulması

Bronz/bakır, koyu

kiremit, turuncu

ve mat kırmızıdır

Yanık portakal,

Maun, Yumuşak

mor, Şeffaf

kırmızı

Kumrallar Sarışınlar Kızıllar Beyazlar Egzotik Tipler

(Zenci, Koyu

esmer, Asyalı,

Meksikalı)

Şeftali ve

sandal

ağacı rengi

Tarçın,

Hardal,

Leylak,

Üzüm

Yanığı,

Yanık Ten

Tonu

Yumuşak

bronz ve

klasik şeftali

rengi

Tarçın,

Ağaçkabuğu

Uçuk

kiremit,

Uçuk leylak,

Sütlü kakao

rengi

Mat bej ve

açık kiremit

rengi

Ağaç kabuğu,

Hardalkırmızı,

Şarap rengi,

Soluk leylak,

İpeksi leylak

rengi

Kirli kiremit ve

tarçın rengi

Şeftali kırmızısı

Ağaç kabuğu

kırmızısı,

Yumuşak

kiremit, Bronz,

sütlü çikolata

Tablo 2.5: Ten rengine uygun allık renginin seçilmesi

Klasik pembe,

Klasik

domates,

Toprak

kırmızısı

Koyu kiremit,

Klasik leylak,

Maun,

Eflatun, Leylak

12

Mavi Alt Tonları İçin Öneriler

Sarı Alt Tonları İçin Öneriler

Mavi

Kahverengi

Bordo

Altın

Eflatun

Pas

Pembe

Bej

Tablo 2.6:Giysi rengine uygun makyaj renginin seçilmesi

13





1. Aşağıdaki renk gruplarından hangisi nötr renklerdir?

A)Mavi-Yeşil B) Yeşil-Turuncu C) Siyah-Mor

D)Mavi-Kırmızı E) Siyah-Beyaz

2. Aşağıdaki renk gruplarından hangisi ara renk grubudur?

A)Kırmızı-Sarı-Mavi B) Siyah-Kırmızı-Mavi C)Yeşil-Turuncu-Mor

D)Sarı-Yeşil-Mor E) Sarı-Mavi-Yeşil

3. Aşağıdaki renk gruplarından hangisi ana renk grubudur?

A) Siyah-Kırmızı-Mavi

B) Yeşil-Turuncu-Mor

C) Sarı-Yeşil-Mor

D) Kırmızı, Sarı, Mavi

E) Sarı-Mavi-Yeşil

4. Aşağıdakilerden hangisi ışığın objelere çarptıktan sonra yansıyarak gözümüze bıraktığı

etkiye denir?

A)Işık B)Renk çemberi C)Yansıma

D)Renk

E)Prizma

5. Pembe ten rengi olan birine en uygun fondöten seçimi nasıl olmalıdır?

A) Doğal bej veya pembe alt tonları olan bej

B) Ciltteki kırmızılığı azaltmak için yumuşak bej

C) Bej ya da doğal ten renginde

D) Şeftali veya bej alt tonları olan şeftali

E) Doğal ten rengi veya bej

6. Yeşil göz rengine sahip birine yapılacak en uygun far ve gölgeleme rengi

eşleştirmelerinden hangisi doğrudur.

A) Turkuaz renk far, kahverengi renk gölgelendirme

B) Leylek renk far, lacivert renk gölgelendirme

C) Yeşil-sarı-kahverengi renk far, Kahverengi yeşil, füme renk gölgelendirme

D) Gümüş-sarı renk far, Lacivert, gri mavi renk gölgelendirme

E) Somon-oranj renk far, kahverengi, gri lacivert, mavi renk gölgelendirme

DEĞERLENDİRME:




15


AMAÇ


Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, ışığın makyaj üzerindeki

etkisini analiz edebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek, uzmanların, ışığı iyi olan bir ortamda

yaptıkları makyajı gözlemleyerek, gözlemlerinizi rapor haline getirip sınıfta


3.1.Işık

3.IŞIK BİLGİSİ

Cisimleri görmeyi ve renkleri ayırt etmeyi sağlayan fiziksel enerjidir.

3.2.Işığın Makyajdaki Etkisi

Rengi tam olarak görebilmek için ışığın yeterli olması gereklidir. Makyaj sırasında

ışık direkt olarak müşterinin yüzüne doğru olmalıdır, böylece yüz üzerinde gölgeler oluşmaz.

Kozmetiklerin rengi, üzerine düşen ışığın renginden etkilendiği için ışığın kaynağı

önemlidir. Bir nesnenin renginden bahsettiğimiz zaman genellikle onun beyaz ışıktaki

rengini kastederiz. Buda gün ışığı ya da güneş ışığıdır. Cam bir prizmadan geçen güneş ışığı

kırılarak tayf adı verilen kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renklerinden

oluşan bir renk bandı meydana getirir. Beyaz ışık tayftaki yedi rengin birleşmesinden oluşur.

Şekil 3.1: Tayf

17

Bir nesnenin boyası ya da pigment molekülleri ışığın bazı renklerini emer, bazılarını

yansıtır. Gözlerimize yansıtılan renkler bizim gördüğümüz renklerdir. Kırmızı ruj üzerine

beyaz ışık vurursa rujdaki pigment kırmızı rengi gözlerimize yansıtır, diğer 6 rengi emer,

böylece ruj kırmızı görünür. Eğer ruja mavi renk vurursa, emilir ve rujun rengini yansıtarak

kırmızı ışık olmadığı için ruj siyah görünür. Aynı şekilde giysiler ve cildin rengi sarı sokak

lambaları veya bir diskoda sürekli renk değiştiren ışıklar altında renk değiştiriyormuş gibi

görülür.

Elektrik ampulleri ya da floresan tüplü ampullerin ürettiği suni ışığın rengi gün

ışığında farklıdır ve nesnelerin görünen renklerini değiştirirler. Bu nedenle özellikle gündüz

makyajı gün ışığında yapılmalıdır. Elektrik ampulleri, gün ışığında bulunandan daha az mavi

ve yeşil, daha çok kırmızı ve sarı renk veririler. Böylece kırmızı renkler daha derin, mavi

tonları daha koyu görünür. Gece makyajı da genellikle gece kullanılan ışık altıda

yapılmalıdır.

Renkli ışığın makyajdaki renklere etkisini daha iyi anlamak için rengi farklı çeşitteki

ışıkların altında inceleyebilirsiniz. Eğer bir spot ışığı elde etmek mümkün değilse aşağıdaki

ışık renkleri listesi size yardımcı olabilir. Ama listelenen etkilerin yaklaşık olduğunu ve

durumdan duruma değişebileceğini hatırlayınız.

Beyaz zemin, tüm renkleri yansıtır.

Siyah zemin, bütün renkleri emer ve renk yansıtması

olmaz.

Sarı zemin, yalnızca kendi dalga boyundaki sarı ışığı

yansıtır.

Mavi zemin, aynen kendi dalga boyundaki mavi tonu

yansıtır.

Şekil: 3.2 Işık Yönü

18

3.3.Işık Renkleri Listesi

‣ Pembe soğuk renkleri grileştirmeye ve sıcak renkleri yoğunlaştırmaya yatkındır.

Sarı daha çok turuncuya dönüşür.

‣ Ten rengi pembe makyajı derin gölgelerden daha az etkiler ve çoğu makyajda daha

güzel gösterme etkisi vardır.

‣ Ateş kırmızısı hemen hemen her rengi bozar. Koyu ten rengini etkilemez. Açık ve

orta renk ruj soluk turuncuya dönüşürken koyu kırmızılar kızıl kahverengi olur.

Sarı turuncuya, soğuk gölgeli renklerse gri ve siyahın gölgelerine dönüşür.

‣ Açık kehribar makyajı en güzel gösteren renktir. Soğuk renkleri grileştirebilir ama

pembeleri ve ten renklerini seçerek makyaja renk verir.

‣ Kehribar ve turuncu kırmızı kadar sert olmasa da benzer etkilere sahiptir. Birçok

ten (koyu kahveler hariç) daha yoğun ve daha sarı olur. Rujlar daha turuncuya

dönüşür. Soğuk renkler grileşir. Koyu kehribarın tabii ki açık kehribardan daha

fazla etkisi vardır.

‣ Açık sarının renkleri daha sıcak yapması dışında makyajda pek bir etkisi yoktur.

Soğuk renkler biraz grileşir.

‣ Limon ve sarı sıcak renkleri daha sarı, mavileri daha yeşil, moru daha gri yapar.

Renk koyulaştıkça makyajdaki etkileri güçlenir.

‣ Yeşil yoğunluğuna göre bütün ten renklerini ve rujları grileştirir. Morda grileşir.

Sarı ve mavi yeşile dönüşür, yeşil renk ise yoğunlaşır.

‣ Açık mavi-yeşil turuncu renklerin yoğunluğunu azaltır. Açık kırmızı koyu, koyu

kırmızı kahverengi olur. Mavi-yeşil ışık altında daha az ruj kullanılmalıdır.

‣ Yeşil-mavi derin ve orta ten renklerini ve bütün kırmızıları grileştirir. Ayrıca bütün

solgun ten renklerini kapatır.

‣ Maviler birçok ten rengini grileştirir ve onların daha çok kırmızı ya da mor

görünmesine sebep olur. Mavilerin ve yeşillerin değeri yükselir ve morlar daha çok

maviye benzer. Mavi koyulaştıkça etkisi güçlenir.

‣ Menekşe rengi turuncunun, ateşin ve kızılın daha kırmızı görünmesine sebep olur.

Ruj daha yoğun görünür. Yeşil renklerin değeri ve yoğunluğu da düşer. Fondöten

ve ruj da çok yoğun kullanmamaya dikkat edin.

‣ Mor menekşenin rengine benzer bir etki gösterir. Sadece kırmızılar ve turuncular

değeri daha yoğunlaşır ve bir mavi menekşe rengi gibi görünür.

3.4.Işığın Renkler Üzerindeki Etkisi

19

Makyaj malzemesi renkleri aslında farklı ışıklar söz konusu olduğunda gün ışığı

altında göründüklerinden tamamen farklı bir renge dönerler. Bu yüzden özellikle sahnede

makyaj yaparken çok önemli olan renk kombinasyonları konusunda bilgi sahibi olmak

gereklidir.

‣ Amber ışık altında;

Allık tonuna bağlı olarak turuncu rengine döner.

Kahverengi daha koyu bir ton alır.

Mavi yeşile döner.

Yeşil açık kahverengiye döner.

Doğal fondöten tabaka gibi görünür.

Resim 3.1: Amber Işığı

‣ Kırmızı ışık altında;

Allık ve ruj görünmez olur.

Mavi veya mavi-gri mora döner.

Açık kahverengi tamamen yok olur.

Yeşil sarımsı tona döner.

Kahverengi çok koyu kahverengi gölge halini alır.

Doğal tondaki fondöten açık portakal rengi görünür.

20

Resim 3.2: Kırmızı Işık

‣ Mavi Işık altında;

Açık ton allık koyu mora döner.

Koyu allık tonu koyu mor veya yanaklar üzerinde kirli izler halinde

görünebilir.

Ruj siyaha döner.

Doğal fondöten tonu açık mora döner.

Resim 3.3: Mavi Işık

‣ Yeşil Işık altında;

Kırmızı kahverengi ye döner.

Kahverengi siyah görünür.

Açık ve koyu fondötenler yeşilimsi görünür.

21

Resim 3.4: Yeşil Işık

Tüm profesyonel makyaj uygulamalarında muhakkak bir prova makyaj uygulaması

yapılmalı ve kullanılan renkler fondöten tonları, ruj, allık ve far renkleri test edilmelidir.

Makyaj denemesinden sonra karar verilen makyaja göre fotoğraf çekilmeli ve ister makyaj

sanatçısı isterse oyuncunun kendisi makyajı yapacak olsun, bu deneme referans teşkil

etmelidir.

22





1. Cisimleri görmeyi ve renkleri ayırt etmeyi sağlayan fiziksel enerjiye ne denir?

A) Tayf B) Işın C) Yansıma

D) Işık E) Prizma

2. Cam bir prizmadan geçen güneş ışığı kırılarak neyi oluşturur?

A) Yansımayı B) Siyah rengi C) Işık

D) Beyaz rengi E)Tayf

3. Tayf hangi renklerden oluşur?

A) Siyah ve beyazdan

B) Sadece beyazdan

C) Sadece siyahtan

D) Ana renklerden

E) Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor

4. Siyah zemin hangi renkleri yansıtır?

A) Bütün renkleri emer ve renk yansıtması olmaz

B) Tüm renkleri yansıtır

C) Yalnızca kendi dalga boyundaki sarı ışığı yansıtır.

D) Kendi dalga boyundaki mavi tonu yansıtır.

E) Sadece ana renkleri yansıtır

5. Beyaz zemin hangi renkleri yansıtır?

A) Kendi dalga boyundaki mavi tonu yansıtır.

B) Yalnızca kendi dalga boyundaki sarı ışığı yansıtır

C) Tüm renkleri yansıtır

D) Sadece ara renkleri yansıtır

E) Bütün renkleri emer ve renk yansıtması olmaz.

DEĞERLENDİRME:




24


AMAÇ


Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, kamuflaj makyajı

tekniğine uygun uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek, uzmanların, kamuflaj makyajı nasıl

yaptığını, kamuflaj makyajda en iyi yöntemin hangisi olduğunu, gözlemleyin

ve gözlemlerinizi rapor haline getirerek sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.

4.1.Tanımı

4.KAMUFLAJ MAKYAJI

“Kamuflaj” kelimesi Fransızca kökenli askeri bir terim olup, “saklanma-gizlenme”

anlamında kullanılmaktadır. Kozmetik alanında ise kamuflaj, yüksek örtme gücüne sahip,

sürtünmeye ve terlemeye dayanıklı olan, cilde uyumlu ve cildin nefes almasını sağlayan, her

cilt tipine uygun renk tonlarıyla hazırlanan kozmetiklerle uygulanan makyaj olarak

tanımlanmaktadır. Ayrıca kamuflaj makyaj yüzdeki, vücut ve boyundaki kusurları gizlemek

amacıyla uygulanan makyaj olarak da bilinmektedir. Kamuflaj prensipleri sahne

makyajından uyarlanan bir illizyon sanatı olarak da tanımlanmaktadır.

4.2.Kamuflaj Makyaj Konusunda Bilinmesi Gerekenler

4.2.1.Kamuflaj Makyajında Nelere Dikkat Edilmelidir

Kamuflaj makyajında en çok dikkat edilmesi gereken şey bu makyajın geceleri

muhakkak çıkartılmasıdır. Yağlı temizleme krem ve losyonları temizleme işlemi için

uygundur. Bu temizleme işleminden sonra cilt bol su ile yıkanmalıdır. Vücuda uygulanan

ürünler ise 3–4 gün vücutta kalabilir.

4.2.2.Kozmetik Kamuflaj İçin Öneriler Nelerdir

İdeal sonuca ulaşabilmek için bir pratik dönemi gereklidir. Bazı ülkelerde hastanelerde

ve kozmetik kamuflaj kliniklerinde hastaların bu ihtiyaçları karşılanmaktadır. Bir çok ülkede

sponsorları makyaj firmaları olan TV programlarında kozmetik kamuflaj hakkında bilgi

verilmekte, bu programlardan bazıları kanser dernekleri tarafından desteklenebilmektedir.

26

Standart günlük makyaj malzemeleri kamuflaj makyajı yapmak için kullanılabilir.

Önemli olan bu malzemelerde koku maddeleri olmaması ve alerji yapmama güvencesinin

bulunmasıdır.

4.2.3.Kamuflaj Makyajın Dekoratif Makyajdan Farkı Nedir

Kamuflaj makyaj kozmetikleri, özel içerikli ürünlerdendir. Dekoratif makyaj

kozmetiklerinden daha üstün kapatıcı özellik taşırlar. Su geçirmeme, şeffaf olmama gibi

çeşitli özelliklerinin yanı sıra uygulandıkları yüzey üzerinde çeşitli makyaj tekniklerinin

kullanılmasına da olanak sağlarlar. Bunun yanında kamuflaj makyaj sadece yüzde değil,

eller, bacaklar gibi vücudun farklı bölgelerinde de kullanılır.

4.2.4.Kamuflaj Makyaj Uygulandığı Durumlar

Doğuştan, travmatik ya da cerrahi sebeplerden dolayı yüzlerinde ve vücutlarında hat

ve renk kusurları olan kişiler, kamuflaj makyaj uygulamasından yararlanabilmektedir.

Kozmetik kamuflaj doğuştan olan izler, yara izleri, pigmentlerden kaynaklanan kusurlar,

yanık izleri, akneden kalan izler, dövmeler, benler ve ameliyat sonrası yara izleri üzerinde

uygulanabildiği gibi bazı cilt rahatsızlığı olan hastaların iyileşme safhasında da bu kozmetik

yöntemlerden faydalanılabilmektedir.

4.2.5.Kamuflaj Makyaj Uygulamaları Sırasında Veya Sonrasında

Karşılaşılabilecek Sorunlar

Genellikle uygulama sonrasında bir problem çıkmamakla birlikte bazen bir takım

sorunlarla karşılaşılabilir.

4.2.5.1.Siyah Nokta

Kamuflaj makyaj kozmetikleri yüksek oranda yağ içerdiklerinden siyah noktaya sebep

olabilmektedirler. Her ne kadar ürün pazara sunulmadan gerekli testlerden geçirilse de,

uygulama yapılacak bölgeye ürünün denenmesi önemlidir.

4.2.5.2.Akne

Kamuflaj makyaj kozmetikleri, özellikle yağlı ve hassas ciltlerde, akneye sebep

olabilmektedir.

Kozmetiklerin sebep olduğu akne, follicular ostia’nın zedelenmesine bağlı olarak

ortaya çıkarken, siyah nokta, yağ foliküllerinin tıkanmasından kaynaklanmaktadır. Kamuflaj

kozmetikleri uzun süreli kullanıldığından ve emici özelliğe sahip olduğundan ki bu emici

özellikte uygun kapamayı ve su da bozulmama özelliğini sağlamaktadır, siyah noktadan çok

akneye sebep olabilmektedir.

27

Kamuflaj makyaj kozmetikleri yağlı (parafin) olduklarından, nemli havalarda, ekrin

ter bezlerinin cilt yüzeyindeki kanallara doğru olan ter akışını engellemekte ve bu da akne

oluşumuna neden olabilmektedir.

4.2.5.3.Alerji

Kamuflaj makyaj kozmetiklerinde kullanılan maddelerin formüllerinin kokusuz

olması ve koruyucu konsantrasyonunun düşük olması, alerjik özelliği azaltmaktadır. Ancak

yine de kamuflaj kozmetikleri alerjiye sebep olabileceğinden kullanılmadan önce mutlaka

test edilmesi gerekmektedir.

4.3.Kamuflaj Makyaj Uygulamaya Hazırlık

4.3.1.Cildi Hazırlama

Kamuflaj makyaj uygulamasında ilk aşama temizleme, tonik ve nemlendirici ile cildin

hazırlanması, uygulama yapılacak kişinin cilt yapısına uygun olarak seçilen temizleme

solüsyonu ardından, ciltte herhangi bir artıkla karşılaşılmaması için uygulamaya tonikle

devam edilir. Kamuflaj makyaj kozmetiği sürülmeden önce, nemlendirici uygulanır, ciltte

birkaç dakika bekletilir. Kamuflaj makyaj uygulamasına geçilmeden önce, cildin yüzeyinde

nemlendirici kalmamasına, aksi takdirde daha sonra uygulanacak olan kapatıcı kozmetik ile

nemlendiricinin birbirine karışarak, sonucu olumsuz etkileyebileceği unutulmamalıdır.

Önerilen bu uygulama yüze de yapılacak kamuflaj uygulamalarında tercih edilir. Özellikle

eller ve bacaklarda vücut için kullanılan kamuflaj malzemeleri tercih edilir. Bu ürünlerde

nemlendirici etki olduğu için ayrıca öncesinde bir çalışma yapmak gerekmez.

4.3.2.Kozmetik Kamuflajda Kullanılan Kozmetikler

‣ Kapatıcı Makyaj Kozmetiğinin Kullanımı

Kapatıcı makyaj kozmetiği (Kamuflaj makyaj fondöteni) uygulamasına geçilmeden

önce, uygulama yapılacak kişinin, doğal cilt rengi göz önünde bulundurularak hazırlanan

karışımın, rengin kalitesinin düşmemesi ve bulanık bir renk karışımının oluşmaması

açısından 3 renkten fazla olmaması uygun görülmektedir. Oldukça katı olan kapatıcı makyaj

kozmetiğinin, elin sıcaklığından faydalanmak için, el üzerinde hazırlanabileceği, hazırlanan

karışımın, uygulama yapılacak bölgeye küçük, yumuşak, dairesel hareketlerle sürülmesi ve

kusurlu olan kısım yeteri kadar kapatıldıktan sonra üzerinde tekrar durulmaması, ancak

kapatma işlemi yeteri kadar sağlanamazsa, kalınlığı sağlamak amacıyla ikinci kez hafif

vuruşlarla uygulamaya devam edilebilmektedir.

Bu kozmetikler;

Kapatıcılar: (Concealer): Kapatıcılar fondötenlere göre daha kalın ve daha

opak malzemelerdir. Bu malzemeler ameliyat izlerini, çeşitli izleri ve

morlukları etkin biçimde kapatırlar. Genellikle kremsi yapıdadırlar ve birçok

tonu vardır. Bazen de bir takım renk düzenleyicilerle de karıştırılabilirler.

28

Renk düzenleyiciler: Bu malzemelerden sarımsı tonda olanlar, kırmızımsı

renk ve morlukları kapatmak için kullanılır. Morumsu renkte olanlar ise

derinin sarımsı rengini, yeşil renk düzenleyiciler ise kızarıklıkları nötralize

ederek daha kahverengimsi bir renk oluştururlar.

Kapatıcı Krem: Renklendirilmiş krem fondötendir. Pudra (talk

kaolin)içerir. İstenilen kapatma oranına göre kıvamı değişir. Oldukça yoğun

ve macun kıvamındadır. Koyu kapatıcı kremler küçük bölgelere

uygulanmalıdır, geniş yüzeyleri kapatmak uygun değildir. Bej renginin

çeşitli tonlarında bulunabilirler.

Kapatıcı Çubuklar: Kapatıcı kremlerle aynı bileşimleri içerirler ancak

mum oranları daha fazladır. Tipik bir kapatıcı çubuk %55 pudra (talk kaolin)

ve pigmentler içerirler (demir oksit ve titanyum dioksit),%44 mineral yağlar

ve mumlar, %1 su içerirler. Genellikle beyaz ve bejin çeşitli tonları da

bulunabilirler. Kapatıcı çubuklar bazen makyajdan önce, siyah ciltlerde

cildin rengini yüzün her bölgesinde eşitlemek için kullanılabilirler.

Yeşil Düzeltici Kremler: Renklendirilmiş krem fondötenlerdir.

Yapımlarında pigment içeren kromyum oksit veya yeşil boya kullanılır.

Yüzün istenmeyen kırmızılıklarını kapatmak için hazırlanırlar. Yeşil

pigment, kırmızı rengi emer ve cildin yüzeyinde kusurlar oluşmasını önler.

‣ Sabitleyici Pudra Kullanımı

Kapatıcı makyaj kozmetiğinin etrafa yayılarak, yüzün belirli hatlarında birikmemesi

(özellikle gözaltlarında ) için, çok fazla bekletilmeden sabitleyici pudra uygulanmalıdır.

Sabitleyici pudra, makyajı su geçirmez hale getirdiği ve kamuflaj kozmetiğini, cildin bir

üyesi gibi yaptığı için, bu aşamada oldukça dikkatli olunması gerekmektedir. Bir pamuk ya

da pudra süngeri ile kapatılan bölgeye, pudra hafif vuruşlarla sürülür ve uygulamanın

yoğunluğuna bağlı olarak değişmekle birlikte, yaklaşık 5 dakika ciltte bekletilebilir. Bekleme

süresi sonunda ciltte kalan fazlalıklar, yumuşak bir fırça ile alınmalıdır.

‣ Sabitleyici Sprey Kullanımı

Kapatıcı makyaj özellikle vücutta kişinin sosyal hayatına uyum sağlaması için

önemlidir. Bu nedenle kişi tüm gün ellerinde ya da bacaklarında kapatıcı ile dolaşır. Gün

içinde makyajın çıkmaması ve kıyafetlere bulaşmaması için sabitleyici sprey kullanmak

gerekir. Sabitleyici spreyler uygulama alanına bir kol boyu ya da en az 30 cm uzaklıktan

sıkılmalı ve 1-3 dk. Bekletilmelidir. Böylece uygulanan kamuflaj makyaj tamamıyla

sabitlenmiş ve sudan etkilenmez hale gelmiş olur.

‣ Kamuflaj Makyaj Kozmetik Ürünlerinin Diğer Fondöten ve Pudralarla

Kullanımı

29

Kapatıcı kozmetiklerin kullanımı cildin türüne ve durumuna göre değişmekle birlikte,

uygulamada birçok yöntem ve farklı kombinasyonlardan yararlanılabilmektedir. Kapatıcı

makyaj kozmetiği, istenmeyen kusurun üzerine sürüldükten sonra, sıvı veya krem normal

fondöten, kapatıcı makyaj kozmetiğinin üzerine uygulanır. Sabitleyici pudra uygulaması

yapılır. Bu yöntem sonrasında tercih edilen diğer tüm renklendirici kozmetik ürünleri

uygulanır.

4.3.3.Kamuflaj Makyaj Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar

‣ Uygulama yapılacak kişiye kamuflaj makyaj süresince kıyafetlerini korumak

amacıyla kumaş bir örtü giydirilmesi,

‣ Kamuflaj makyajın görüntüsü, farklı ışıklandırmalar altında değişebileceğinden,

makyaj yapılan ortamın aydınlatmasının her zaman aynı olması ve doğru

seçilmesi gerekmektedir.

‣ Kullanılması gereken renkler cilt üzerine sürülerek uygun renk tonu

ayarlanmaya çalışılır. Kapatıcı renk komposizyonu doğru renk tonunda ise

kullanılır. Çok koyu renk elde edildiyse cilt türüne uygun olarak çok az

miktarda beyaz kapatıcı krem, eğer açık ise çok az miktarda koyu kapatıcı krem

ilave edilerek doğru renk tonu elde edilebilir.

‣ Kamuflaj makyaj uygulaması küçük bir yara izi üzerinde gerçekleştirilecek ise

ince uçlu fırçaların, daha geniş yara izleri için ise, kalın uçlu fırçaların

kullanılabilir.

‣ Kamuflaj makyajından sonra ciltteki gözenekler hala açık görünüyorsa,

kamuflaj makyaj tekniği ile açık görünen kısımlar kapatılabilir.

‣ Kamuflaj kozmetikleri opak olduklarından, ciltte tek bir renk oluştururlar.

Makyajı tamamlamak için kapatıcı krem içeren allıkların yanaklara, çene ve

alna sürülmesi gerekir.

‣ Kamuflaj makyaj kozmetikleri, yağ bazlı oldukları için cilt üzerinde çalışırken,

sadece kusurlu olan bölgelerde kamufle yapılmasına dikkat edilmelidir.

4.4.Kamuflaj Makyaj Uygulama Yöntemleri

4.3.1.Renk Kusurlarında Kamuflaj Makyaj Yöntemleri

Derinin renk kusurları, melanin pigmentasyonundan, derideki tümörlerden

kaynaklanabildiği gibi, bazı renk kusurlarının sistematik anormalliklerden, bazılarının da dış

etkenlerden örneğin; güneş ışınlarından kaynaklanabildiği bildirilmektedir.

Kamuflaj makyaj uygulamasında başarılı olabilmek için, kişinin görünür cilt renginin

dışında, deri altı renk tonu, ince deri altında kırmızı tonun bulunduğu ve bunun da kırmızı

rengi vereceği, kalın deri altında ise kahverengi pigment izlerinin olduğunun göz önünde

bulundurulmalıdır. Kamuflaj makyaj uzmanı bu nedenle seçilen renk tonu cilde uyum

göstermez ise; üzerine tekrar bir renk tonu daha seçerek, doğru renk tonunu elde edinceye

kadar karışımı hazırlanmaya devam edebilmektedir.

30

4.3.1.1.Hiperpigmantasyonda Kamuflaj Makyaj

Cilt rengini melanin denilen pigmentten alır ve bazı bölgelerde çok fazla melanin

oluşması ile ciltte meydana gelen koyu renkli lekelenmeler hiperpigmentasyon olarak

adlandırılmaktadır. Doğum kontrol hapları, alerjiler, hamilelik dönemi ve güneş ışınlarına

karşı hassasiyet hiperpigmentasyona neden olabilmektedir.

Vücuttaki bir takım hormonal değişiklikler ise melasmaya sebep olabilmekte ve bu

duruma özellikle hamile ya da doğum kontrol ilaçları kullanan kadınlarda

rastlanabilmektedir. Melasma genellikle esmer kadınlarda, alın, yanak, burun ve dudak

üstünde kahverengi lekeler şeklinde görülmektedir.

Hiperpigmentasyon nedenli lekelenmelerde kamuflaj makyaj uygulaması yapılırken;

özellikle güneş ışınlarının sebep olduğu durumlarda, güneş ışınlarını bloke edici

kozmetiklerin kullanılmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Yağlı bir cilde uygulama

yapılırken; cilt tonuna uygun iki renkten hazırlanan karışım bütün yüze sürülerek, leke ile

normal deri arasındaki sınırı kapatabilmek için sınıra iki kez uygulama yapılabilmektedir.

Daha sonra sabitleyici pudra uygulamasına geçilir ve ciltte beş dakika bekletildikten sonra

fazlalıklar bir fırça yardımıyla alınarak, en üste su bazlı fondöten uygulanabilir. Eğer ciltteki

leke çok küçük bir bölgede ise sadece lekenin üzeri kamufle edilebilmektedir.

Kuru ciltlerde ise, kamuflaj makyaj kozmetiği sadece leke üzerine uygulanır ve

sabitleyici pudra yerine yarı saydam pudra, su bazlı fondöten yerine yağ bazlı ya da krem

fondötenler tercih edilebilmektedir.

4.3.1.2.Hipopigmentasyonda Kamuflaj Makyaj

Hipopigmentasyon, derinin melanin pigmentasyonunun azalması ya da kaybolması

olarak adlandırılmaktadır. Hipopigmentasyon ile karakterize olan en önemli hastalıklardan

vitiligo lekelerinin örtülmesi ve sağlıklı cilt bölgeleri ile uyumunun sağlanması, kırmızı ve

kahverengi lekelere oranla oldukça zor olduğu için, bu bölgeye ilk önce bronzlaştırıcı bir

madde ile ön işlem uygulanabilir. Bir tampon çubuk veya ince bir fırça ile pigmentsiz cilt

üzerine sürülerek leke sınırının dışına çıkılmamasına dikkat edilmelidir. Kuru ciltlerde

vitiligo lekeleri kamufle edilirken; kamuflaj makyaj kozmetiği bütün cilde sürüldükten sonra,

sabitleyici pudra uygulamasına geçilir ve beş dakika beklendikten sonra bir fırça yardımıyla

görülen fazlalıklar alınarak uygulama tamamlanırken, yağlı ciltlerde sabitleyici pudra

üzerine su bazlı fondöten uygulanabilmektedir.

4.3.2.3.Dövme İçin Kamuflaj Makyaj

Dışarıdan gelen çeşitli boya maddeleri ile kişinin arzusuna göre, deride geçici ya da

kalıcı renk değişiklikleri yapılabilmektedir. Geçici dövmelerin belli bir süre sonra

kendiliğinden silinir, kalıcı dövmelerin ise ciltten mutlaka tıbbi müdahale ile çıkartılmalıdır.

Kamufle edilecek bölge temizlendikten sonra, kamuflaj makyaj kozmetiği dövme

üzerine uygulanır ve beş dakika bekletildikten sonra sabitleyici pudra uygulamasına

geçilerek fazlalıklar bir fırça yardımıyla alınır ve cilt tipine uygun seçilen bir fondöten ile

31

uygulama tamamlanır. Kırmızı renkli dövmeyi kamufle edebilmek için yeşil renk

tamamlayıcısı, mavi renkli dövmeyi kamufle edebilmek için kavuniçi renk tamamlayıcısı

kullanılmaktadır.

4.3.1.4.Hat Kusurları İçin Kamuflaj Makyaj Yöntemleri

Derideki dokular eğer kuru ve hassas ise deride zedelenme ya da yara izi gibi kusurlar

ortaya çıkabilmektedir. Etrafındaki deriden, farklı bir görüntüye ve yapıya sahip olan yaralı

doku veya yara izi, bir takım kazalardan, ameliyatlardan (keloid) kaynaklanabilmektedir.

Hat kusurları için uygulanacak olan kamuflaj makyaj yöntemi seçilirken, deri özelliği

göz önünde bulundurularak uygulamaya başlanmalıdır.

4.3.1.5.Deri Seviyesinden Yüksek Olan Hat Kusurları İçin Kamuflaj Makyaj

Yöntemleri

Kazalardan dolayı ortaya çıkabilen travmatik yaraları gizlemek için bazen bir seri

operasyonlar gerekebilir ve tedavi çok uzun zaman aldığından, hasta bir diğer operasyonu

beklerken, kamuflajdan yararlanılabilir. Yara izleri hastanın yaşına, yaranın yerine ve

yaranın çeşidine göre, üç ya da üçten altı aya kadar kırmızı ve fark edilebilir şekilde

olabilmektedir ve bu gibi durumlarda kamuflaj makyaj uygulandığı takdirde kişi normal

görüntüsüyle, hayatına devam edilebilir.

Kaza sonrası yara izleri kamufle edilirken; iki renk karışımı ile hazırlanan kamuflaj

makyaj kozmetiği, yara dışında, bütünlüğü sağlamak amacıyla tüm cilde sürülerek,

sabitleyici pudra uygulamasına geçilir ve 5 dakika ciltte bekletildikten sonra fazlalıklar

alınarak, cilt yağlı ise su bazlı fondöten, cilt kuru ise yağ bazlı fondöten ile uygulama

tamamlanarak gerekli görülüyor ise normal makyaj uygulamasına geçilebilmektedir.

4.3.1.6.Deri Seviyesinden Alçak Olan Hat Kusurları İçin Kamuflaj Makyaj Yöntemleri

Deride herhangi bir sebeple oluşan yanık çok derinde ise normal deri ile yanık bölge

arasında çok büyük farklar oluşabilmektedir. Kamuflaj makyaj uygulaması yara izinde

olduğu gibi burada da aynı şekilde uygulanabilmektedir. Yanık, doku transferine ihtiyaç

duyulacak kadar kötü durumda ise cilt çok parlak, yapay ve yamalı bir görünüm

alabilmektedir.

Derideki yanıklar kamufle edilirken; teknik olarak, yara izi kamufle aşamaları takip

edilebilmektedir. Ancak burada kamuflaj makyaj kozmetiğinin iki kez uygulanarak, dokunun

yumuşaklığını, parlaklığını kaybetmemek için sabitleyici pudra uygulamasının da çok yoğun

olması gerekmektedir.

32

4.3.1.7.Hat ve Renk Kusurlarının Birlikte Olduğu Durumlarda Kamuflaj Makyaj

Yöntemleri

Derinin bazı görünür kusurlarının, hem renkli hem de deri seviyesinden yüksek

olmaları, hat ve renk kusurlarının birleşimi olarak görülebilmektedir. Örneğin, benler,

tümörler ve akneler gibi.

Renkleri ten rengi ya da siyah olmakla birlikte değişiklik gösterebilen, pigment

hücrelerinin toplanması ile oluşan benler, tıbbi müdahale ile ya da yakılarak giderilmeye

çalışılsa da ciltte bir takım izler kalabilmektedir. Benlere kıyasla daha yoğun bir görünümde

olan, derinin fazla kan damarlarının birikmesinden kaynaklanan, renkleri kırmızı veya mora

kaçan koyu kırmızı beneklerde ameliyat, kimyasal dondurma ya da lazer ile tedavi

edilmekte, ancak bu yöntemlerde yara izine sebebiyet verilebilmektedir.

Çıkıntısı çok az olan benler(mole, nevi) ve koyu kırmızı benekler(hemagiomas)

kamufle edilirken; cildin rengine uygun olarak hazırlanan kamuflaj makyaj kozmetiği, ben

veya beneklerin üzerine uygulandıktan sonra; yağlı ciltlerde sabitleyici pudra, kuru ciltlerde

ise yarı saydam pudra uygulamasına geçilerek, fazlalıkların bir fırça yardımıyla alınıp, cilt

tipine uygun seçilen bir fondöten ile normal makyaj uygulamasına geçilebilmektedir.

Ciltte oluşan bir takım kırmızı lekeler akneden de kaynaklanabilir ve bu duruma

genellikle yağlı ciltlerde rastlanabilmektedir. Akneden kalan izlerin kamuflajında, hazırlanan

karışımın içinde mutlaka yeşil rengin bulunmasına dikkat edilmelidir.

Kırmızıya karşı yeşil kullanılmasının sebebi bu iki rengin birbirini tamamlamasıdır ve

bu renklerin karışımı ile kahverengi renk tonu elde edilmektedir. Bu lekeler kamufle

edilirken; kamuflaj makyaj kozmetiği oldukça ince sürülmeli, ancak halen kırmızılık var ise,

lekenin üzerine bir uygulama daha yapılabilmektedir. Sabitleyici pudra yerine yarısaydam

pudra kullanılabilmekte ve son aşamada cilt tipine uygun olarak seçilen bir fondöten ile yeşil

ton giderilebilmektedir.

4.3.1.8.Plastik Cerrahi Sonrası Uygulanan Kamuflaj Makyaj Yöntemleri

Yüz gerdirme, göz burun estetikleri gibi ameliyatlardan sonra, bazen yara izleri ortaya

çıkabilmektedir. Yüz ameliyatlarından sonra meydana gelen birtakım izlerin yok olması 1 ile

3 ay arasında bir süre gerektirdiği gibi tamamen eski haline dönmesi bazı durumlarda 1 yıla

kadar da uzayabilmektedir. Kişi normal görüntüsüne dönünceye kadar, kamuflaj makyaj

uygulamaları yapılabilir.

Yüz ve burun estetik ameliyatları sonrasında kalan izler kamufle edilirken; cildin

kendi renk tonuna eşdeğerde hazırlanan kamuflaj makyaj kozmetiği tüm cilde sürülür ve

sabitleyici pudra uygulamasına geçilerek, 5 dakika ciltte bekletildikten sonra fazlalıklar bir

fırça yardımıyla alınıp, daha sonra normal makyaj uygulamasına geçilebilmektedir. Göz

estetik ameliyat sonrası kalan izler için uygulanacak olan kamuflaj makyajda da aynı

uygulama yapılırken, sabitleyici pudra uygulaması gerekli görülmemektedir.

33

Yapılan uygulamalar ile elde edilen tecrübeler doğrultusunda görülmüştür ki deri

seviyesi ile bir olan vitiligo, porto şarabı lekesi UV ışınlarına bağlı lekeler ve dövme

üzerinde kozmetik kamuflaj makyaj başarı ile gerçekleştirilirken, deri seviyesinden yüksek

ve deri seviyesinden alçak olan hat kusurları ile çıkıntısı olan benler üzerinde aynı başarı

sağlanamamıştır. Bunun dışında plastik cerrahi sonrasında hastaların iyileşme safhasında

kamuflaj makyajdan faydalanabildiği, özellikle yüz germe, burun ve göz kusurları, cerrahi

yöntemlerle giderilebildiği gibi bu yöntemlerle giderilemeyen kusurlar özel hazırlanman

makyaj kozmetikleri ve değişik tekniklerle kamufle edilebilmektedir. Kozmetik amaçlı

kamuflaj makyajı bir çok hastanın yaşam kalitesini anlamlı bir şekilde arttırmaktadır.

Hastalar kendilerini daha güvenli hissetmektedir.

4.4.Örnek Uygulama Faaliyetleri

4.4.1.Akne ve Akneden Kalan İzlerin Kamuflaj Makyaj İle Kapatılması

‣ Cilt temizlenip, nemlendirici sürülerek makyaja hazır duruma getirildikten

sonra 2 farlı tondaki fondötenlerden hazırlanan karışım spatula ile aktif halde

bulunan sivilcelerin üzerine konulup daha sonra cildin diğer kısımlarına da

uygulanmalıdır.

‣ Sabitleyici pudra, kapatıcı fondötenin üzerine pudra ponponu yardımı ile

uygulanıp, ciltten alınır.

‣ Kamuflaj makyaj uygulaması tamamlanarak, uygulama dekoratif makyaj ile

desteklenmelidir.

4.4.2.Porto Şarabı Lekesinin Kamuflaj Makyaj İle Kapatılması

‣ Porto şarabı lekesi düz kırmızı ya da mor renkte, geniş kılcal damarların kalıcı

genişlemesi sonucu oluşan genellikle yüzün bir yarısını kaplayan, doğuştan ve

kalıcı olan lekelerdir. Bu kusur kozmetik kamuflaj ile kapatılabilir. Lazer

tedavisi yoluyla dermatolojik tedavi mümkündür.

‣ Cilt temizlenip, nemlendirici sürülerek makyaja hazır duruma getirilir.

Lekenin rengi koyu kırmızı olduğundan ilk kapatmada tamamlayıcı renk olan

yeşil tonu kullanılır. Makyaj fırçası ıslatılarak lekenin üzeri tamamen kaplanır.

‣ Normal deri ile aradaki farklı renk tonunu eşitleyebilmek için, cilt rengine

uygun kapatıcı fondöten leke dâhil tüm yüze uygulanır. Uygulamada ıslatılmış

fondöten süngeri kullanılır.

‣ Makyajı kalıcı kılmak, aynı zamanda suda çıkmasını önlemek için sabitleyici

pudra uygulamasına geçilir. Sabitleyici pudra, kapatıcı fondöten üzerine pudra

ponponu ile uygulanarak 5 dk. bekletilir.

‣ Bekleme süresi bittiğinde pudranın fazlalıkları yumuşak bir allık fırçası ile

alınır. Kamuflaj Makyaj ile yüzde bir maske karakteri oluşturulduğundan

dekoratif makyaj uygulaması gerekir.

34

4.4.3.Dövmenin Kamuflaj Makyaj ile Kapatılması

‣ Cilt temizlenip, nemlendirici sürülerek kamuflaja hazır duruma getirildikten

sonra 2 farlı tondaki fondötenlerden hazırlanan karışım spatula ile dövme

üzerine uygulanır.

‣ Sabitleyici pudra, kapatıcı fondötenin üzerine uygulanarak, kamuflaj makyaj

tamamlanır.

Kamuflaj-Makyajı Örnekleri

Öncesi

Sonrası

Öncesi

35

Sonrası

Öncesi

Sonrası

Öncesi

Sonrası

36

Öncesi

Sonrası

37





1. Aşağıdakilerden hangisi kamuflaj kelimesi anlamındadır?

A) Abartılı B) Doğal

C) Gizleme D) Düzeltme

2. Yüzdeki ve vücuttaki kusurları gizlemek amacıyla uygulanan, yüksek örtme gücüne

sahip, sürtünmeye, terlemeye, suya dayanıklı, cilde uyumlu ve farklı bir makyaj

tekniğine ne denir?

A) Kamuflaj makyaj B) Düzeltme Makyajı

C) Özel makyaj D) Abartılı Makyaj

3. Aşağıdakilerden hangisi kamuflaj makyajın uygulanmadığı durumlardır?

A) Doğum lekeleri B) Açık Yaralar

C) Dövmeler D) Benler

4. Çok renkli ve çatlak kılcal damarların kapatılmasında ne kullanılır?

A) Kapatıcı Çubuklar B) Renk düzenleyiciler

C) Kapatıcı Krem D)Yeşil düzeltici krem

5. Aşağıdakilerden hangisi geniş yüzeyleri kapatmada kullanılmaz?

A) Kapatıcı kremler B) Renk düzenleyiciler

C) Kapatıcı Çubuklar D) Yeşil Düzeltici Kremler

DEĞERLENDİRME:




39



AMAÇ

Bu faaliyet ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında, aydınlatma ve

gölgelendirme ile düzeltici makyaj uygulamalarını tekniğine uygun

uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

‣ Sektördeki güzellik salonlarına giderek, uzmanların; düzeltici makyajı

uygularken nelerde dikkat ettikleri ve nasıl uyguladıklarını gözlemleyin ve

gözlemlerinizi rapor haline getirerek, sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

5.AYDINLATMA VE GÖLGELENDİRME

İLE DÜZELTİCİ MAKYAJ

Düzeltici makyajın ilk amacı bozuk olan hatları düzeltmek, güzel hatları

kuvvetlendirmek ve oval görünümlü bir yüz yaratmaktır. Yüz hatları doğru aydınlatma İLE

kuvvetlendirilerek, uygun gölgelendirme ile yumuşatılabilir. Işıklandırma olmadan

gölgelendirme tek başına bir işe yaramaz. Yüksek yerler daima açık, derinlik verilmek

istenen yerlerde koyu renge boyanır.

Resim 5.1: Işık ve gölge

41

Makyaj uygulamadaki temel kural aydınlatmanın bir yüz hattını belirginleştirdiği,

gölgelendirmenin ise silikleştirdiğidir. Yüzün belli bir bölümünde orijinal fondötenden daha

açık bir tonda malzeme kullanıldığında aydınlatma elde edilir. Aydınlatma ile vurgu

kazandırılmak istenen yüz hatları ortaya çıkmış olur.

Orijinal fondötenden daha koyu bir malzeme kullanıldığında ise gölgelendirme ortaya

çıkar. Gölgelerin (koyu renklerin)kullanımı belirgin hatları yumuşatır veya silikleştirir ve

daha az fark edilir hale getirir.

Kısaca makyajda da ışık ve gölge tekniğinin iki basit kuralını bilmek gerekir.

‣ Açık renkler ışık verir ve hacim kazandırır.

‣ Koyu renkler gölge yapar ve hacmi küçültür.

Işık ve Gölge Tekniğini makyaja uyguladığımızda ise;

‣ Açık renkler; Yüzümüzdeki dar alanları geniş göstermek, çökük ve koyu

bölümlerini yumuşatmak için kullanılır.

‣ Koyu renkler ise; Çok geniş bölümleri daraltmak, uzun bölümleri kısa

göstermek içinkullanılır.

5.1.Aydınlatma, Gölgelendirme ile Düzeltme Makyaj Uygulamaları

5.1.1.Yüzün Şekillendirilmesi

Yüzde uygulanan düzeltici makyaj uygulamalarında gölgelendirme ve aydınlatmadan

faydalanılır. Bununu en etkili yolu yüzü fondöten ve pudra ile şekillendirmektir. Bu ürünler

yüzün daha oval görünmesine yardımcı olur.

Üç farklı derinlik seviyesinde, üç fondöten veya pudra rengi seçmeniz gerekir.

‣ İlk renk ten renginize tam olarak uymalıdır. Bu sizin gerçek fondöten

renginizdir.

‣ İkinci renk ışık renginiz, ilk renkten bir seviye daha açık bir renk olmalıdır.

‣ Üçüncü renk gölge renginiz, ilk renkten bir seviye daha koyu olmalıdır. Üç ton

arasında dikkat çekici bir farklılık olmamalıdır.

5.1.1.1.Oval Yüz Şekli

İdeal yüz şeklidir. Her tip makyaj bu yüzde iyi durur. Bu yüz şeklinde genellikle

yanaklar daha geniştir ve yüz alna ve çeneye doğru hafifçe daralır. Yüzdeki simetri

nedeniyle yüze gölge veya ışık vermeye gerek yoktur.

42

Resim 5.2: Oval Yüz

5.1.1.2.Yuvarlak Yüz Şekli

Kısa ve geniş yüz tipidir. Yanak kenarlarını gölgelendirerek daha ince bir yüz

görünümü elde edilebilir. Yuvarlak şekle sahip bir yüz daha dolgundur ve genç görünümünü

diğer yüz şekillerinden daha uzun süre korur. Yüz oldukça kısa ve geniştir, dolgun yanaklara

ve daha geniş bir çeneye sahiptir.

‣ Dikkati yüzün ortasına çekmek için alna, gözaltlarına ve çenenin ortasına biraz

ışık veriniz.

43

‣ Oval görüntü yaratmak için şakaklara, yanaklara veya çene çizgisine

bronzlaştırıcı veya ten renginden iki ton koyu ürünle gölge veriniz.

Resim 5.3: Yuvarlak Yüz

5.1.1.3.Kare Yüz Şekli

Bu yüz şeklinin karakteristik özellikleri; çene köşelidir, aynı şekilde alın geniş ve

yanaklar dolgundur.

‣ Dikkati yüzün ortasına çekmek için alna, gözaltına ve çenenin ucuna biraz ışık

veriniz.

‣ Şakaklardan itibaren saç çizgisinin iki köşesine ve çenenin iki köşesine gölge

veriniz.

44

‣ Dikkati kare yüzün köşelerinden uzaklaştırmak, yüzün daha oval görünmesini

sağlamak için elmacık kemiklerinin üzerine allık sürünüz.

Resim 5.4: Kare Yüz

5.1.1.4.Ters Üçgen Yüz Şekli ( Kalp Şeklinde )

Karakteristik olarak geniş bir alın ve çeneye doğru daralan bir yüz şeklidir. Çene

aydınlatılarak görünüm genişletilir. Alın ise gölgelendirilerek daraltılır.

‣ Çeneyi genişletmek için ışık veriniz.

‣ Alna, gözaltlarına, elmacık kemiklerinin hemen üzerine ışık veriniz.

‣ Şakakları ve yanakları daraltmak için bu bölgelere gölge veriniz.

45

Resim 5.5: Ters üçgen Yüz

5.1.1.5.Üçgen Yüz Şekli

Yüz şeklinin karakteristik özellikleri, geniş yanak kemikleri, gittikçe incelen alın ve

çenedir. Alın dar çene geniş olur. Çene gölgelendirilerek daraltılır. Alın ise aydınlatılarak

genişletilir.

‣ Çeneyi daraltmak için koyu renk gölge uygulayınız.

‣ Alna ışık vererek aydınlatınız.

‣ Kaşları ince ve yuvarlak yapınız.

46

5.1.1.6.Dikdörtgen Yüz Şekli (Uzun)

Resim. 5.6: Üçgen Yüz

Uzun yüz çıkık elmacık kemiklerine, yüksek ve derin bir alna, güçlü keskin bir çene

çizgisine sahiptir.

‣ Uzun yüze asla ışık ve gölge uygulamayınız. Bu yüzün olduğundan daha uzun

görünmesini sağlar.

‣ Çenenizi daha kısa göstermek için, çene çizginiz boyunca bir fırçayla ılık

uygulayınız.

‣ Elmacık kemiklerine bol bol allık uygulayınız Bu yüzün daha kısa ve geniş

görünmesini sağlayacaktır.

‣ Kâkülde yüzün daha kısa görünmesine yardımcı olur.

Resim 5.7: Uzun Yüz

47

5.1.2.Alın

‣ Düşük Alın: Saç çizgisi hizasındaki alanı, yüze uygulanan fondöten renginden

biraz daha koyu bir renk seçerek, bunu aşağıya doğru derece derece temel

fondöten rengin içinde kaybolana dek yediriniz. Bu işlem alnın daha düşük

görünmesini sağlayacaktır.

‣ Yüksek Alın: Düşük alında kullanılan fondöten renginden biraz daha koyu bir

renk uygulanır. Uygulama düşük alın yaratımında olduğu gibi yukarıdan

aşağıya doğru renkler birbiri içinde kaybolana dek yapılır.

5.1.3.Burun

‣ Geniş, Çıkık Burun: Buruna koyu fondöten veya gölgelendirici uygulanarak

daha küçük görünmesi sağlanabilir. Burun çevresindeki bölge daha açık bir

fondötenle aydınlatılır.

Şekil 5.1: Geniş, Çıkık Burun

‣ Geniş Burun: Buruna daha dar bir görüm vermek için burun deliklerinin

kenarları yüzün diğer bölümlerine değdirmeden gölgelendirilmelidir.

Şekil 5.2: Geniş Burun

48

‣ Kısa ve Düz Burun (Kalkık Burun): Burun uzunluğu boyunca aşağı doğru

ince bir çizgi aydınlatıcı uygulanarak buruna daha çıkık bir görünüm verilebilir.

Şekil 5.3: Kısa ve Düz Burun (Kalkık Burun)

‣ İnce ve Kısa Burun: Buruna uzunluk ve genişlik vermek için aydınlatıcılar

kullanılır. Burun uzunluğu boyunca aydınlatıcılar kenarlara doğru dikkatle

yayılarak yanaklara sürülen daha koyu renkte fondötenle birleştirilir.

Şekil 5.4: İnce ve Kısa Burun

‣ Uzun Burun: Daha geniş bir görünüm vermek için burnun ucuna aydınlatıcı

sürülüp daha sonra gölgelendirilir.

49

5.1.4.Çene

Şekil 5.5: Uzun Burun

‣ Geri Çekik Çene (Küçük Çene): Bu şekil çene yüze uygulanan fondötenin bir

veya iki ton açığı kullanılarak aydınlatılır.

Şekil 5.6: Geri Çekik Çene (Küçük Çene)

‣ Çıkık Çene: Eğer çene çok çıkıksa yüze uygulanan fondötenin bir veya iki ton

koyusu kullanılarak gölgelendirilir.

Şekil 5.7: Çıkık Çene

50

‣ Sarkık Çene: Sarkık bölümde daha koyu yüzde ise doğal tonda bir fondöten

kullanılır.

5.1.5.Gözler

‣ Ayrık Gözler

Şekil 5.8: Sarkık Çene

Gözler arasındaki mesafe bir göz genişliğinden fazla ise, bu gözlere ayrık gözler denir.

Bu gözlere uygulanan makyajın amacı gözleri birbirine yaklaştırmaktadır.

Şekil 5.9: Ayrık gözler

Işık: Kaş kemiğine ve göz kapağına açık renk farı uygulayınız. Şekil 5.10

Şekil 5.10

51

Ara ton: Göz kapağı kat yerinin dış köşesinden başlayarak, gözün iç

köşesine doğru koyu renk farı yayınız. Rengi koyulaştırmak ve gözleri

birbirine daha da yakınlaştırmak için iç köşelere doğru birkaç kat daha

uygulayınız. Şekil 5.11

Gölge: Dış köşeden başlayarak üst kirpik çizgisi boyunca ve yukarı doğru

göz kapağı kat yerinin içne doğru koyu renk farı yayınız. Ayrıca boyanın

gözün dış kenarının ötesine geçmemesine özen göstererek alt kirpik

çizgisinin altına doğru sürünüz. Şekil 5.11

Şekil 5.11

‣ Çıkık gözler

Burada amaç gözü daha içeride göstermek ve geri plana atılmasını sağlamaktır. Bunu

üç farklı göz farı ile açıktan koyuya bir etki yaratarak yapabilirsiniz.

Hiçbir zaman göz kapağına ışık vermeyin, aksi halde gözler olduğundan daha çıkık

görünür. Göz kapağı boyunca kullanılandan daha koyu bir renk veya gölge gözlerin arka

plana atılmasını sağlar.

Şekil 5.12: Çıkık gözler

Işık: Açık renk farı sadece kaş kemiği üzerine uygulayınız. Şekil 5.13

52

Şekil 5.13

Ara ton: Üst kirpik çizgisinin dibinden başlayarak göz kapağının bütünü

ve kaş kemiğinin bütünü boyunca yayınız. Şekil 5.14

Gölge: Kirpik çizgisinin dibinden başlayarak göz kapağının tümü ve göz

kapağı kat yeri boyunca farı sürünüz. Daha sonra, alt kirpik çizgisinin

altındaki gölgeyi siliniz. Şekil 5.14

Şekil 5.14

‣ Çukur Gözler

Bu gözün özelliği kaş kemiğinin normal gözlere göre daha dışarı doğru olmasıdır. Bu

makyajda amaç, çukur gözleri dışarı çıkarmak ve daha belirgin hale getirmektir.

Şekil 5.15: Çukur gözler

Işık: Göz kapağına ve göz kapağı kat yerine uygulayınız. Şekil 5.16

53

Şekil 5.16

Ara ton: Boyayı göz kapağı kat yerinin üzerine sürün ve oradan kaş

kemiğini daha içerde göstermek için kaş kemiği boyunca yayınız. Şekil

5.17

Gölge: Üst kirpik çizgisinin dış köşesine ve daha sonra bu bölgeyi geri

plana atmak için kaş kemiğinin köşesine uygulayınız. Alt kirpik çizgisi

altındaki gölgeyi silerek gözleri belirginleştiriniz. Şekil 5.17

Şekil 5.17

‣ Birbirine Yakın Gözler

Gözler arasındaki mesafe bir göz genişliğinden az ise, bu gözlere yakın gözler denir.

Bu gözlere uygulanan makyajın amacı gözleri birbirinden uzaklaştırmaktır.

Şekil 5.18: Birbirine yakın gözler

Işık: Göz kapağına ve kaş kemiğine açık renk farı uygulayınız. Ayrıca alt

kirpik çizgisinin üst köşesine uygulayınız. Şekil 5.19

54

Şekil 5.19

Ara ton: Göz kapağı kat yerinin dış köşesinden başlayarak, ara tonu

kaşın iç köşesine doğru yayınız. Şekil 5.20

Gölge: Koyu farı üst kirpik çizgisinin dibi boyunca ve göz kapağı katının

dış bölgesine doğru sürünüz. İç köşeler hariç olmak üzere belirginlik

kazandırmak için alt kirpik çizgisinin alt kısmına doğru yayınız.

Gözlerinizin birbirinden daha uzak görünmesini sağlamak için gözün iç

köşelerine ışık veriniz. Şekil 5.20

Şekil 5.20

‣ Düşük Gözler

Düşük gözlerde, gözlerin dış köşeleri aşağıya doğrudur. Makyajın amacı gözlerin dış

köşelerini daha kalkık göstermektir.

Şekil 5.21: Düşük gözler

Işık: Açık renk farı kaş kemiğine ve göz kapağına uygulayınız. Şekil 5.21

55

Şekil 5.22

Ara ton: Farı gözün dış köşenin çok az içinden başlayarak göz kapağı

katının iç köşesine doğru kat boyunca sürünüz. Şekil 5.23

Gölge: Koyu renk farı gözün dış köşesinin çok az içinden başlayarak

yukarı ve göz kapağı içine yayın, daha sonra alt kirpik çizgisi boyunca

gölgeyi yayın bunu yaparken işe yine dış köşenin çok az içinden başlayın.

Şekil 5.23

Şekil 5.23

5.1.6.Dudaklar

‣ İnce Dudaklar: İnce dudaklara orijinal dudak çizgisini bir kalem ucu kadar

dıştan çiziniz. Dudağa daha dolgun bir görünüm verir. Daha sonra dudak

kalemine uygun ruj sürünüz.

Şekil 5.24: İnce Dudak Düzeltme

‣ Dolgun Dudaklar: Dolgun dudaklar orijinal dudak çizgisini takip edilerek bir

kalem ucu kadar içten çiziniz. Böylece dudakta ince bir görünüm elde

edilebiliriz. Dudak kalemine uygun ruj sürünüz.

56

Şekil 5.25: Dolgun Dudak Düzeltme

‣ Dengesiz Dudaklar: Eğer üst dudak alt dudaktan daha ince ise kalem ile üst

dudak eğrisinin biraz üzerinden yeni bir çizgi çekiniz. Böylece dolgun bir

görünüm elde edebiliriz. Dudağı rujla renklendiriniz. Eğer alt dudak ince ise

dudak kenarı dışından dudak çizgisi takip edilerek yeni bir çizgi çiziniz. Her iki

durumda da yeni çizilen çizgi dudağın dış sınırları içinde olmalıdır. Aksi halde

doğal olmayan, sert bir görünüm oluşur.

Şekil 5.26: Dengesiz Dudak Düzeltme

‣ Asimetrik Ağız: Üst dudağın bir tarafı, diğerinden daha incedir. Dengeli bir

görünüm elde etmek için, ince olan tarafı dudak kalemi ile dikkatlice düzeltiniz.

Şekil 5.27: Asimetrik Dudak Düzeltme

‣ Düşük Dudaklar: Bu tür ağız üzüntü ifadesi yaratır. Alt dudak çizgisinin

kenarları üst dudak çizgisi ile birleştiriniz.

57

Şekil 5.28: Düşük Dudak Düzeltme

‣ Yaşlı Dudaklar: Yaşlılık ile birlikte özellikle dişler çekilmişse, ağız çevresinde

dikey çizgiler oluşur, dudakların belirgin sınırları kaybolur. Sigara içen kişilerde

ağız çevresindeki çizgiler daha erken ortaya çıkar. Yağlı ruj ve kalemler

kullanılmamalıdır. Çünkü bunlar eriyerek ağız çevresindeki ince çizgilere

girerler. Bunun sonucunda orijinal dudak şekli kaybolur ve bütün makyaj

bozulur. Dudak kenarları kuru bir ruj kalemi ile çizilmelidir. Dudak parlatıcısı

çok az kullanılabilir.

5.1.7.Boyun

Makyaj yaparken fondötenler bütün yüze ve boyun bölgesine dikkatle yayılmalıdır.

Fondöten ile cildin doğal rengi arasında zıtlık yaratılmamalıdır. Boyun kalın ise görünümünü

inceltmek için gölgelendirilmelidir. İnce Boyun aydınlatılarak daha kalın bir görünüm

sağlanabilir.

Ayrıca düzeltme işlemi sadece kozmetik makyaj ürünleriyle yapılmamaktadır.

Düzeltici makyaj için özel olarak hazırlanan balmumu gibi malzemelerde kullanılarak

düzeltme işlemi yapılmaktadır.

58





1. Düzeltme işlemine başlamadan önce makyaj uzmanı ne yapmamalıdır?

A) Müşterinin cilt, saç ve göz rengini incelemelidir.

B) Yüz hatlarını önden ve profilden incelemelidir.

C) İstenen düzeltici sonuçları verecek aydınlatıcı/açık ve koyu tonları seçmeli ve

uygulamalıdır.

D) Kıyafetine uygun makyaj renklerini belirlemelidir.

2. Düşük dudaklar nasıl düzeltilmelidir?

A) Alt dudak çizgisinin kenarları üst dudak çizgisi ile birleşir.

B) Orijinal dudak çizgisi takip edilerek biraz içerden kalem çekilir.

C) Dengeli bir görünüm elde etmek için, ince olan taraf kalemle dikkatlice düzeltilir.

D) Orijinal dudak çizgisi takip edilerek biraz dışarıdan kalem çekilir.

3. Aşağıdaki tekniklerden hangisi Birbirine uzak gözleri düzeltmek için uygulanır?

A) Gözün iç köşesini burun köprüsüne doğru koyu renk farla boyayarak vurgulayın,

dış köşelerde ise açık renk far kullanın.

B) Burun kemiğine yakın yerlere açık renk farlar, koyu renk far ise kaş kemiğinden

yukarı ve dışa doğru sürülür.

C) Kaş kemiğine açık renk far sürülerek, göz kapağının ortası, göz ucundan kaş

kemiğine kadar uzanan yumuşak zıt bir renkle belirginleştirilebilir.

D) Göz kapağı çizgisi daha koyu bir renkle belirginleştirilebilir ve kaş kemiği üzeri

aydınlatılır.

4. Aşağıdakilerden hangisi kısa ve düz burunu düzeltmek için uygulanır?

A) Burun uzunluğu boyunca aydınlatıcılar kenarlara doğru dikkatle yayılarak

yanaklara sürülen daha koyu renkte fondötenle birleştirilir.

B) Buruna daha dar bir görüm vermek için burun deliklerinin kenarları yüzün diğer

bölümlerine değdirmeden gölgelendirilmelidir.

C) Burun boyunca aşağı doğru ince bir çizgi şeklinde aydınlatıcı uygulanır.

D) Buruna koyu fondöten veya gölgelendirici uygulanarak çevredeki bölge daha açık

bir fondötenle aydınlatılır.

DEĞERLENDİRME:




60


Bu modül sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz

1. ( )İnsan vücudunu inceleyen bilim anatomidir.

2. ( )Makyaj tonları göz, saç ve cilt rengini desteklediği zaman renk armonisi

sağlanır.

3. ( )Kamuflaj makyaj yüzdeki hat, renk kusurlarını kamufle ederek temel makyaj

için ideal bir cilt yüzeyi sağlamaktadır

4. ( )Kamuflaj makyaj benler üzerinde de iyi bir etki sağlar.

5. ( )Geniş buruna daha dar bir görüm vermek için burun deliklerinin kenarları

yüzün diğer bölümlerine değdirmeden gölgelendirilmelidir.

6. ( )Kalp şeklinde yüz; Çene geniştir, alına doğru incelir, alın dardır

7. ( )Işığın cisimlere çarptıktan sonra, yansıyarak duyumuzda bıraktığı etkiye renk

denir.

8. ( )Vücuda uygulanan ürünler ise 3–4 gün vücutta kalabilir.

9. ( )Eğer ruja mavi renk vurursa, emilir ve rujun rengini yansıtarak kırmızı ışık

olmadığı için ruj siyah görünür.

10. ( )Çukur gözlerde; Açık renk far, kaşlardan kirpiklere kadar göz kapağının

ortasına sürülür, daha koyu renk içten dış kenarlara doğru yayılır.

11. ( )Yüz şekli, sadece yüz kemiklerinin şekline bağlıdır.

12. ( )Kare yüz; Çene köşeli, aynı şekilde alın geniş ve yanaklar dolgundur.

13. ( )Birbirine uzak gözleri düzeltirken; burun kemerine yakın yerlere daha koyu

daha canlı renkler yavaşça dış köşelere doğru yayılır.

14. ( )Makyaj sırasında ışık direkt olarak müşterinin yüzüne gelmemelidir, böylece

yüz üzerinde gölgeler oluşmaz.

15. ( )Dışarı fırlamış (patlak)gözlerde; Göz kapağı çizgisi daha koyu bir renkle

belirginleştirilebilir ve kaş kemiği üzeri aydınlatılır.

16. ( )Elleri yaşlandırmak için öncelikle parmaklardaki kemiklerin el tarak

kemiklerinin yüksek görünen kısımları ve parmakların yan duvarlarına gölgelendirme

yapılır.

17. ( )Sarı-Mavi -Mor ara renkler, Turuncu-Yeşil-Kırmızı ana renklerdir.

18. ( )Gölgelendiriciler yüzün güzel kısımlarını ön plana çıkarırken, aydınlatıcılarda

yüzün güzel olmayan taraflarını arka plana iter.

19. ( )Aydınlatma ve gölgelendirme işlemi yaşlandırmada kullanılmaz.

20. ( )Işıklandırma olmadan gölgelendirme tek başına bir işe yaramaz.

DEĞERLENDİRME


Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da

cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.


62

CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

1 C

2 B

3 A

4 D

5 A

6 D

7 D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 E

2 C

3 D

4 D

5 B

6 A

ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 D

2 E

3 E

4 A

5 C

ÖĞRENME FAALİYETİ-4’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 C

2 A

3 B

4 D

5 A

63

ÖĞRENME FAALİYETİ–5 CEVAP ANAHTARI

1 D

2 A

3 A

4 C


1 D

2 D

3 D

4 Y

5 D

6 Y

7 D

8 D

9 D

10 Y

11 Y

12 D

13 D

14 Y

15 D

16 Y D

17 Y

18 Y

19 Y

20 D

64

Güzellik Uzmanlığı Eğitim Notları

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?