Çarçuba 3.Sayı

ÇARÇUBA ‘‘SALDIRGANLIK’’
Aile bağlarının zayıflaması manevi değerlerin oluşturduğu anlam boşluğuna farklı
türde bağımlılıkların ikame etmesi sonucunu getirmiştir. Aile bağlarının zayıflığı sonucu
birey bağımlı mı olmuştur yoksa bireylerin bağımlılıkları sonucu mu aile birbirinden
uzaklaşmıştır? Kayma teorisindeki gibi hangisi hangisinin nedeni ya da sonucu olduğu
bir muammadır.
YÖNTEM
Sosyal bilimlerin ulaştıkları verileri tarif etme kaygısı, anlama, anlatma zorunluluğu
ve bilim dünyasında kimlik arayışları, sosyal alanda çalışan bilimsel araştırmacılarının
yöntem arayışları, “bilim nesnesi olarak insan” olgusunun sonsuz karmaşıklığındandır
(Eracar, 2020). Bağımlılık sorunu da biyopsikososyal olarak ele alınırken nitel araştırma
yöntemlerinden içerik analizi kullanıldığında daha bütüncül bir bakışı olanaklı
kılmaktadır.
Çalışmada içerik analizinin tercih nedeni nicel bilgi kayıtlarının ötesinde nitel
gözlem ve analizler sonucu yapılan sentezlerle benzer türden bilgilerin ve mekanik
değerlendirmelerin ötesinde birtakım sonuçlara ulaşmaktır. Çalışmanın veri kaynağını
2000 yılında çevrilmiş bir Darren Aronofsky filmi olan Bir Rüya İçin Ağıt (Requiem For
A Dream) adlı yapıt oluşturmaktadır. Film dört bağımlı insanın iki bağımlılık şekli
(teknoloji, madde bağımlılığı) üzerine kurgulanmıştır. Ana karakterler olarak film, Sara
Goldfarb (Ellen Burstyn), Harry Goldfarb (Jared Leto), Marion Silver (Jennifer
Connelly) ve Tyrone C. Love (Marlon Wayans) üzerinden şekillenmektedir. Filmde
bağımlılık ilişkisinin yer aldığı sahneler, diyaloglar, semboller ve müzik gibi öğeler
belirlenerek, içerik analizi yöntemiyle incelenmeye çalışılmıştır. Bağımlılığa yol açan
sosyal etkenler ve bireysel etkenler çerçevesinde; birey ve toplum, kitle nevrozu,
kapitalizm, haz sorunu, tüketim nesnesine dönüşmek, sosyal destek, sosyal köstek,
değerlerin yitimi, anlam kaybı başlıklarıyla analizler yapılmıştır.
Bir Rüya İçin Ağıt
Filmde dört karakterin teknoloji, eroin, kokain ve diyet haplarına (LSD kökenli) olan
bağımlılıkları işlenmiştir. Fakat tema, filmin isminden de anlaşıldığı üzere bir düşe, bir
umuda olan bağımlılık ve bunun tehlikeli sonuçlarıdır. İnsanlar kendi problemleri ve
yaşamın amacını bulma ve ulaşma çabasında çıktığı yolda birtakım şeylere bağımlılık
yaşayabilirler. Filmin başından sonuna kadar konu edindiği hatta her sahnede
vurguladığı bağımlılık, kurdukları düşler için gerçeği satmaya, kimliklerinden
vazgeçmeye kadar gider. Normalde ağıt kültürü ölümden sonra yaşanan bir olgudur.
Fakat filmde ölüm, bir canlının ölümü şeklinde değil, metaforik olarak kullanılmaktadır;
ölen, büyüme fırsatını, benlik ve değerlerin sürekli erozyonunda bulan arzuları temsil
eden rüyalarıdır. Kullandıkları madde uğruna Sara sağlığını, Harry şırınganın
enfeksiyona neden olarak kangrene dönüşüp kesildiği kolunu, Marion
13