KADIKOY LIFE / Ocak & Şubat 2022

Kent Hafızası
“MODA, O ZAMANLAR
BU KADAR ‘MODA’ DEĞİLDİ”
Ano Hanım’ın ailesi, Moda’nın en köklü ailelerinden...
Babaannesi de bir ‘Esayen kızı’:
“Ailem, Taksim’de bulunan Esayen Lisesi’ni
inşa ederek, zamanında Ermeni cemaatine
bağışlamış. Babaannemin amcası taş
ustasıymış, oradaki çok sayıda yapıda emeği
büyük. Esayen Lisesi’nin tam karşısındaki
Rum Okulu’nun da taşlarını onlar yapmış.
Babam ise Moda’da doğmuş büyümüş bir
Saint-Joseph’li. Matematik eğitimi almak
için bir dönem Fransa’da da bulunmuş, ancak
hiçbir zaman severek yapmamış. Ülkeye
dönünce sanat tarihi okumuş. Kendisi tercüman
rehberdi. Bir de şoför Kemal Amca’ya
verdiği bir taksisi vardı. Moda’dan iskeleye
yolcu indirmek için eski Moda Havuzu’nun
olduğu meydanda üç taksi dururdu, bir
tanesi de bizimkiydi. Moda tabii o zamanlar
bu kadar ‘moda’ değildi. Babamların
zamanında vapur iskelesi, tam Şehremaneti
binasının karşısındaymış. İskelenin iki tarafı
denize uzanırmış. Tek bir tane vapur varmış
ve kaptan herkesi tanırmış. Babaannem
Ada’ya gittiğinde bu vapuru kullanırmış.
Hatta kaptan binecek kişileri tanıdığı için geç
kaldıklarında da beklermiş. Tabii sonraları
Rıhtım bölgesi hep dolduruldu ve komik
kayacıklar koydular deniz kısmına. Mühürdar-Moda
kıyısında denize girilmez oldu.
MODA HİÇBİR ZAMAN
SAYFİYE ALANI OLMADI
Kadıköy’de Bağdat Caddesi tarafları daha
çok sayfiye alanıydı ama Moda öyle değildi.
Yaz-kış hayat olurdu burada, yaşayan kişi
sayısı hiç azalmazdı. Moda’da geçmişten bu
yana oturmuş bir yerleşik düzen var. Bir de
zaten sayfiye alanına hiç ihtiyaç duymadık,
çünkü plajımız vardı her zaman. Mühürdar’ın
eski adı Kumlukmuş mesela. Kıyı boyunca
tek tek küçük villalar vardı. Babamlar
Kumluk’tan denize girermiş ve mükemmel
bir denizmiş. Biz de kardeşimle sık sık Moda
Plajı’nda yüzerdik. Ancak plajı kapattıklarında
ben de yeni anne olmuştum, çok
üzüldüm. Günlerce arkadaşlarımızla birlikte
çok ağladık. Ardından da gündeme Bodrum
girdi. Kadıköylülerin Bodrum’a yazlıkçı
olarak gitmesi o yıllara dayanır.”
ÇOK KÜLTÜRLÜ İSTANBUL’UN,
ÇOK KÜLTÜRLÜ MODA’SI!
Moda’nın çok kültürlülüğüne de değinen Ano
Hanım, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Moda’nın
insanı eğitimlidir. Bana bir röportajda ‘Moda’da
dünyaya gelmeseydiniz, yine böyle bir
hayatınız olur muydu?’ şeklinde bir soru yöneltilmişti.
Tabii ki bu donanımı alamazdım.
Piyano hocam, kardeşimin keman hocası
komşularımızdı mesela, ailecek görüşürdük.
Sevgili Melih Ziya Sezer, bana kitabımı hazırlarken
çok yardım etti. Ben de kendisine büyük
yer ayırdım. Moda Caddesi’ni ve çarşıyı
anlattığında büyük bir hayranlıkla dinlerdim.
Çok kültürlülük, Kadıköy’e tamamen hâkimmiş.
Örneğin, Ermeni bir komşuları varmış.
Babasıyla sık sık birbirlerine kahve içmeye
giderlermiş. Babası bir zamandan sonra
kahveye ‘kahve’ değil de ‘surch’ demeye
başlamış. Surch, Ermenice kahve demektir.
Farklı halklardan arkadaşlarımız oldu
Moda’da. Birbirimizin bahçesine duvardan
duvara atlayarak oyunlar oynardık. Mesela
Türk komşularımız olmasaydı, biz nereden
bilecektik Ramazan’ı? Onlar da Paskalya’yı,
yılbaşını... Herkes özgürce kendi kültürünü
yaşardı. Biz Ramazan’da bahçede hiçbir şey
yemezdik, keza onlar da bize aynı şekilde
saygı duyarlardı. Bir kere Halkevi, böyle bir
Halkevi değilmiş. Çok yüksek kültürlü bir Halkevi’ymiş.
Fakat maalesef İnönü döneminde
Halkevleri kapatılınca, çeşitli müzik aletleri
sokaklara atılmış. Eskiler böyle anlatırdı. ‘Eski
İstanbullular’ isimli kitabımda çok yaşlı İstanbullular
ile konuşma olanağı buldum. Bana
inanılmaz bir İstanbul anlattılar. Gerçekten
gençliklerinde bizim hayal dahi edemeyeceğimiz
ütopik İstanbul’u yaşamışlar.”
“Levantenler bir kere İstanbul’a
kültürü getirmişlerdir. 104 yaşındaki
büyük dayım, Levantenleri şu sözlerle
anlatırdı: ‘Onlar bahçelerine duvar
çekmediler, içindeki ağaçları kesmediler.’
Hatta Moda Burnu tarafında
Levantenler, babamın babasına
demişler ki; ‘Mishak Efendi, buradan
bir arazi al.’ O da ‘Hadi canım, Moda
çayırında kim oturur?’ demiş. Şimdi
orası inanılmaz bir yer.”
Ocak & Şubat 2022 kadikoylife.com : 31